श्रीशुक उवाच - ( अनुष्टुप् )
अयुते द्वे शतान्यष्टौ निरुद्धा युधि निर्जिताः । ते निर्गता गिरिद्रोण्यां मलिना मलवाससः ॥ १ ॥
ayute dve śatānyaṣṭau niruddhā yudhi nirjitāḥ | te nirgatā giridroṇyāṃ malinā malavāsasaḥ || 1 ||
क्षुत्क्षामाः शुष्कवदनाः संरोधपरिकर्शिताः । ददृशुस्ते घनश्यामं पीतकौशेयवाससम् ॥ २ ॥
kṣutkṣāmāḥ śuṣkavadanāḥ saṃrodhaparikarśitāḥ | dadṛśuste ghanaśyāmaṃ pītakauśeyavāsasam || 2 ||
श्रीवत्साङ्कं चतुर्बाहुं पद्मगर्भारुणेक्षणम् । चारुप्रसन्नवदनं स्फुरन्मकरकुण्डलम् ॥ ३ ॥
śrīvatsāṅkaṃ caturbāhuṃ padmagarbhāruṇekṣaṇam | cāruprasannavadanaṃ sphuranmakarakuṇḍalam || 3 ||
पद्महस्तं गदाशङ्ख रथाङ्गैरुपलक्षितम् । किरीटहारकटक कटिसूत्राङ्गदाञ्चितम् ॥ ४ ॥
padmahastaṃ gadāśaṅkha rathāṅgairupalakṣitam | kirīṭahārakaṭaka kaṭisūtrāṅgadāñcitam || 4 ||
भ्राजद्वरमणिग्रीवं निवीतं वनमालया । पिबन्त इव चक्षुर्भ्यां लिहन्त इव जिह्वया ॥ ५ ॥
bhrājadvaramaṇigrīvaṃ nivītaṃ vanamālayā | pibanta iva cakṣurbhyāṃ lihanta iva jihvayā || 5 ||
जिघ्रन्त इव नासाभ्यां रम्भन्त इव बाहुभिः । प्रणेमुर्हतपाप्मानो मूर्धभिः पादयोर्हरेः ॥ ६ ॥
jighranta iva nāsābhyāṃ rambhanta iva bāhubhiḥ | praṇemurhatapāpmāno mūrdhabhiḥ pādayorhareḥ || 6 ||
कृष्णसन्दर्शनाह्लाद ध्वस्तसंरोधनक्लमाः । प्रशशंसुर्हृषीकेशं गीर्भिः प्राञ्जलयो नृपाः ॥ ७ ॥
kṛṣṇasandarśanāhlāda dhvastasaṃrodhanaklamāḥ | praśaśaṃsurhṛṣīkeśaṃ gīrbhiḥ prāñjalayo nṛpāḥ || 7 ||
राजान ऊचुः -
नमस्ते देवदेवेश प्रपन्नार्तिहराव्यय । प्रपन्ना पाहि नः कृष्ण निर्विण्णान् घोरसंसृतेः ॥ ८ ॥
namaste devadeveśa prapannārtiharāvyaya | prapannā pāhi naḥ kṛṣṇa nirviṇṇān ghorasaṃsṛteḥ || 8 ||
नैनं नाथानुसूयामो मागधं मधुसूदन । अनुग्रहो यद् भवतो राज्ञां राज्यच्युतिर्विभो ॥ ९ ॥
nainaṃ nāthānusūyāmo māgadhaṃ madhusūdana | anugraho yad bhavato rājñāṃ rājyacyutirvibho || 9 ||
राज्यैश्वर्यमदोन्नद्धो न श्रेयो विन्दते नृपः । त्वन्मायामोहितोऽनित्या मन्यते सम्पदोऽचलाः ॥ १० ॥
rājyaiśvaryamadonnaddho na śreyo vindate nṛpaḥ | tvanmāyāmohito'nityā manyate sampado'calāḥ || 10 ||
मृगतृष्णां यथा बाला मन्यन्त उदकाशयम् । एवं वैकारिकीं मायां अयुक्ता वस्तु चक्षते ॥ ११ ॥
mṛgatṛṣṇāṃ yathā bālā manyanta udakāśayam | evaṃ vaikārikīṃ māyāṃ ayuktā vastu cakṣate || 11 ||
( मिश्र )
वयं पुरा श्रीमदनष्टदृष्टयो जिगीषयास्या इतरेतरस्पृधः । घ्नन्तः प्रजाः स्वा अतिनिर्घृणाः प्रभो मृत्युं पुरस्त्वाविगणय्य दुर्मदाः ॥ १२ ॥
vayaṃ purā śrīmadanaṣṭadṛṣṭayo jigīṣayāsyā itaretaraspṛdhaḥ | ghnantaḥ prajāḥ svā atinirghṛṇāḥ prabho mṛtyuṃ purastvāvigaṇayya durmadāḥ || 12 ||
त एव कृष्णाद्य गभीररंहसा दुरन्तवीर्येण विचालिताः श्रियः । कालेन तन्वा भवतोऽनुकम्पया विनष्टदर्पाश्चरणौ स्मराम ते ॥ १३ ॥
ta eva kṛṣṇādya gabhīraraṃhasā durantavīryeṇa vicālitāḥ śriyaḥ | kālena tanvā bhavato'nukampayā vinaṣṭadarpāścaraṇau smarāma te || 13 ||
अथो न राज्यम्मृगतृष्णिरूपितं देहेन शश्वत् पतता रुजां भुवा । उपासितव्यं स्पृहयामहे विभो क्रियाफलं प्रेत्य च कर्णरोचनम् ॥ १४ ॥
atho na rājyammṛgatṛṣṇirūpitaṃ dehena śaśvat patatā rujāṃ bhuvā | upāsitavyaṃ spṛhayāmahe vibho kriyāphalaṃ pretya ca karṇarocanam || 14 ||
( अनुष्टुप् )
तं नः समादिशोपायं येन ते चरणाब्जयोः । स्मृतिर्यथा न विरमेद् अपि संसरतामिह ॥ १५ ॥
taṃ naḥ samādiśopāyaṃ yena te caraṇābjayoḥ | smṛtiryathā na viramed api saṃsaratāmiha || 15 ||
कृष्णाय वासुदेवाय हरये परमात्मने । प्रणतक्लेशनाशाय गोविन्दाय नमो नमः ॥ १६ ॥
kṛṣṇāya vāsudevāya haraye paramātmane | praṇatakleśanāśāya govindāya namo namaḥ || 16 ||
श्रीशुक उवाच -
संस्तूयमानो भगवान् राजभिर्मुक्तबन्धनैः । तानाह करुणस्तात शरण्यः श्लक्ष्णया गिरा ॥ १७ ॥
saṃstūyamāno bhagavān rājabhirmuktabandhanaiḥ | tānāha karuṇastāta śaraṇyaḥ ślakṣṇayā girā || 17 ||
श्रीभगवानुवाच -
अद्य प्रभृति वो भूपा मय्यात्मन्यखिलेश्वरे । सुदृढा जायते भक्तिः बाढमाशंसितं तथा ॥ १८ ॥
adya prabhṛti vo bhūpā mayyātmanyakhileśvare | sudṛḍhā jāyate bhaktiḥ bāḍhamāśaṃsitaṃ tathā || 18 ||
दिष्ट्या व्यवसितं भूपा भवन्त ऋतभाषिणः । श्रीयैश्वर्यमदोन्नाहं पश्य उन्मादकं नृणाम् ॥ १९ ॥
diṣṭyā vyavasitaṃ bhūpā bhavanta ṛtabhāṣiṇaḥ | śrīyaiśvaryamadonnāhaṃ paśya unmādakaṃ nṛṇām || 19 ||
हैहयो नहुषो वेनो रावणो नरकोऽपरे । श्रीमदाद् भ्रंशिताः स्थानाद् देवदैत्यनरेश्वराः ॥ २० ॥
haihayo nahuṣo veno rāvaṇo narako'pare | śrīmadād bhraṃśitāḥ sthānād devadaityanareśvarāḥ || 20 ||
भवन्त एतद् विज्ञाय देहाद्युत्पाद्यमन्तवत् । मां यजन्तोऽध्वरैर्युक्ताः प्रजा धर्मेण रक्षथ ॥ २१ ॥
bhavanta etad vijñāya dehādyutpādyamantavat | māṃ yajanto'dhvarairyuktāḥ prajā dharmeṇa rakṣatha || 21 ||
संतन्वन्तः प्रजातन्तून् सुखं दुःखं भवाभवौ । प्राप्तं प्राप्तं च सेवन्तो मच्चित्ता विचरिष्यथ ॥ २२ ॥
saṃtanvantaḥ prajātantūn sukhaṃ duḥkhaṃ bhavābhavau | prāptaṃ prāptaṃ ca sevanto maccittā vicariṣyatha || 22 ||
उदासीनाश्च देहादौ आत्मारामा धृतव्रताः । मय्यावेश्य मनः सम्यङ् मां अन्ते ब्रह्म यास्यथ ॥ २३ ॥
udāsīnāśca dehādau ātmārāmā dhṛtavratāḥ | mayyāveśya manaḥ samyaṅ māṃ ante brahma yāsyatha || 23 ||
श्रीशुक उवाच -
इत्यादिश्य नृपान् कृष्णो भगवान् भुवनेश्वरः । तेषां न्ययुङ्क्त पुरुषान् स्त्रियो मज्जनकर्मणि ॥ २४ ॥
ityādiśya nṛpān kṛṣṇo bhagavān bhuvaneśvaraḥ | teṣāṃ nyayuṅkta puruṣān striyo majjanakarmaṇi || 24 ||
सपर्यां कारयामास सहदेवेन भारत । नरदेवोचितैर्वस्त्रैः भूषणैः स्रग्विलेपनैः ॥ २५ ॥
saparyāṃ kārayāmāsa sahadevena bhārata | naradevocitairvastraiḥ bhūṣaṇaiḥ sragvilepanaiḥ || 25 ||
भोजयित्वा वरान्नेन सुस्नातान् समलङ्कृतान् । भोगैश्च विविधैर्युक्तान् तांबूलाद्यैर्नृपोचितैः ॥ २६ ॥
bhojayitvā varānnena susnātān samalaṅkṛtān | bhogaiśca vividhairyuktān tāṃbūlādyairnṛpocitaiḥ || 26 ||
ते पूजिता मुकुन्देन राजानो मृष्टकुण्डलाः । विरेजुर्मोचिताः क्लेशात् प्रावृडन्ते यथा ग्रहाः ॥ २७ ॥
te pūjitā mukundena rājāno mṛṣṭakuṇḍalāḥ | virejurmocitāḥ kleśāt prāvṛḍante yathā grahāḥ || 27 ||
रथान् सदश्वान् आरोप्य मणिकाञ्चनभूषितान् । प्रीणय्य सुनृतैर्वाक्यैः स्वदेशान् प्रत्ययापयत् ॥ २८ ॥
rathān sadaśvān āropya maṇikāñcanabhūṣitān | prīṇayya sunṛtairvākyaiḥ svadeśān pratyayāpayat || 28 ||
त एवं मोचिताः कृच्छ्रात् कृष्णेन सुमहात्मना । ययुस्तमेव ध्यायन्तः कृतानि च जगत्पतेः ॥ २९ ॥
ta evaṃ mocitāḥ kṛcchrāt kṛṣṇena sumahātmanā | yayustameva dhyāyantaḥ kṛtāni ca jagatpateḥ || 29 ||
जगदुः प्रकृतिभ्यस्ते महापुरुषचेष्टितम् । यथान्वशासद् भगवान् तथा चक्रुरतन्द्रिताः ॥ ३० ॥
jagaduḥ prakṛtibhyaste mahāpuruṣaceṣṭitam | yathānvaśāsad bhagavān tathā cakruratandritāḥ || 30 ||
जरासन्धं घातयित्वा भीमसेनेन केशवः । पार्थाभ्यां संयुतः प्रायात् सहदेवेन पूजितः ॥ ३१ ॥
jarāsandhaṃ ghātayitvā bhīmasenena keśavaḥ | pārthābhyāṃ saṃyutaḥ prāyāt sahadevena pūjitaḥ || 31 ||
गत्वा ते खाण्डवप्रस्थं शङ्खान् दध्मुर्जितारयः । हर्षयन्तः स्वसुहृदो दुर्हृदां चासुखावहाः ॥ ३२ ॥
gatvā te khāṇḍavaprasthaṃ śaṅkhān dadhmurjitārayaḥ | harṣayantaḥ svasuhṛdo durhṛdāṃ cāsukhāvahāḥ || 32 ||
तच्छ्रुत्वा प्रीतमनस इन्द्रप्रस्थनिवासिनः । मेनिरे मागधं शान्तं राजा चाप्तमनोरथः ॥ ३३ ॥
tacchrutvā prītamanasa indraprasthanivāsinaḥ | menire māgadhaṃ śāntaṃ rājā cāptamanorathaḥ || 33 ||
अभिवन्द्याथ राजानं भीमार्जुनजनार्दनाः । सर्वमाश्रावयां चक्रुः आत्मना यदनुष्ठितम् ॥ ३४ ॥
abhivandyātha rājānaṃ bhīmārjunajanārdanāḥ | sarvamāśrāvayāṃ cakruḥ ātmanā yadanuṣṭhitam || 34 ||
निशम्य धर्मराजस्तत् केशवेनानुकम्पितम् । आनन्दाश्रुकलां मुञ्चन् प्रेम्णा नोवाच किञ्चन ॥ ३५ ॥
niśamya dharmarājastat keśavenānukampitam | ānandāśrukalāṃ muñcan premṇā novāca kiñcana || 35 ||
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कन्धे उत्तरार्धे कृष्णाद्यागमने नाम त्रिसप्ततितमोऽध्यायः ॥ ७३ ॥
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ daśamaskandhe uttarārdhe kṛṣṇādyāgamane nāma trisaptatitamo'dhyāyaḥ || 73 ||
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
hariḥ ॐ tatsat śrīkṛṣṇārpaṇamastu ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
