श्रीमद्वाल्मीकीयरामायणे सुन्दरकाण्डे सप्तपञ्चाशः सर्गः ॥५-५७॥
śrīmadvālmīkīyarāmāyaṇe sundarakāṇḍe saptapañcāśaḥ sargaḥ ||5-57||
आप्लुत्य च महावेगः पक्षवानिव पर्वतः। भुजङ्गयक्षगन्धर्वप्रबुद्धकमलोत्पलम्॥ १॥
āplutya ca mahāvegaḥ pakṣavāniva parvataḥ| bhujaṅgayakṣagandharvaprabuddhakamalotpalam|| 1||
स चन्द्रकुमुदं रम्यं सार्ककारण्डवं शुभम्। तिष्यश्रवणकादम्बमभ्रशैवलशाद्वलम्॥ २॥
sa candrakumudaṃ ramyaṃ sārkakāraṇḍavaṃ śubham| tiṣyaśravaṇakādambamabhraśaivalaśādvalam|| 2||
पुनर्वसुमहामीनं लोहिताङ्गमहाग्रहम्। ऐरावतमहाद्वीपं स्वातीहंसविलासितम्॥ ३॥
punarvasumahāmīnaṃ lohitāṅgamahāgraham| airāvatamahādvīpaṃ svātīhaṃsavilāsitam|| 3||
वातसंघातजालोर्मिचन्द्रांशुशिशिराम्बुमत्। हनूमानपरिश्रान्तः पुप्लुवे गगनार्णवम्॥ ४॥
vātasaṃghātajālormicandrāṃśuśiśirāmbumat| hanūmānapariśrāntaḥ pupluve gaganārṇavam|| 4||
ग्रसमान इवाकाशं ताराधिपमिवोल्लिखन्। हरन्निव सनक्षत्रं गगनं सार्कमण्डलम्॥ ५॥
grasamāna ivākāśaṃ tārādhipamivollikhan| haranniva sanakṣatraṃ gaganaṃ sārkamaṇḍalam|| 5||
अपारमपरिश्रान्तश्चाम्बुधिं समगाहत। हनूमान् मेघजालानि विकर्षन्निव गच्छति॥ ६॥
apāramapariśrāntaścāmbudhiṃ samagāhata| hanūmān meghajālāni vikarṣanniva gacchati|| 6||
पाण्डुरारुणवर्णानि नीलमाञ्जिष्ठकानि च। हरितारुणवर्णानि महाभ्राणि चकाशिरे॥ ७॥
pāṇḍurāruṇavarṇāni nīlamāñjiṣṭhakāni ca| haritāruṇavarṇāni mahābhrāṇi cakāśire|| 7||
प्रविशन्नभ्रजालानि निष्क्रमंश्च पुनः पुनः। प्रकाशश्चाप्रकाशश्च चन्द्रमा इव दृश्यते॥ ८॥
praviśannabhrajālāni niṣkramaṃśca punaḥ punaḥ| prakāśaścāprakāśaśca candramā iva dṛśyate|| 8||
विविधाभ्रघनापन्नगोचरो धवलाम्बरः। दृश्यादृश्यतनुर्वीरस्तथा चन्द्रायतेऽम्बरे॥ ९॥
vividhābhraghanāpannagocaro dhavalāmbaraḥ| dṛśyādṛśyatanurvīrastathā candrāyate'mbare|| 9||
तार्क्ष््यायमाणो गगने स बभौ वायुनन्दनः। दारयन् मेघवृन्दानि निष्पतंश्च पुनः पुनः॥ १०॥
tārkṣ्yāyamāṇo gagane sa babhau vāyunandanaḥ| dārayan meghavṛndāni niṣpataṃśca punaḥ punaḥ|| 10||
नदन् नादेन महता मेघस्वनमहास्वनः। प्रवरान् राक्षसान् हत्वा नाम विश्राव्य चात्मनः॥ ११॥
nadan nādena mahatā meghasvanamahāsvanaḥ| pravarān rākṣasān hatvā nāma viśrāvya cātmanaḥ|| 11||
आकुलां नगरीं कृत्वा व्यथयित्वा च रावणम्। अर्दयित्वा महावीरान् वैदेहीमभिवाद्य च॥ १२॥
ākulāṃ nagarīṃ kṛtvā vyathayitvā ca rāvaṇam| ardayitvā mahāvīrān vaidehīmabhivādya ca|| 12||
आजगाम महातेजाः पुनर्मध्येन सागरम्। पर्वतेन्द्रं सुनाभं च समुपस्पृश्य वीर्यवान्॥ १३॥
ājagāma mahātejāḥ punarmadhyena sāgaram| parvatendraṃ sunābhaṃ ca samupaspṛśya vīryavān|| 13||
ज्यामुक्त इव नाराचो महावेगोऽभ्युपागमत्। स किंचिदारात् सम्प्राप्तः समालोक्य महागिरिम्॥ १४॥
jyāmukta iva nārāco mahāvego'bhyupāgamat| sa kiṃcidārāt samprāptaḥ samālokya mahāgirim|| 14||
महेन्द्रं मेघसंकाशं ननाद स महाकपिः। स पूरयामास कपिर्दिशो दश समन्ततः॥ १५॥
mahendraṃ meghasaṃkāśaṃ nanāda sa mahākapiḥ| sa pūrayāmāsa kapirdiśo daśa samantataḥ|| 15||
नदन् नादेन महता मेघस्वनमहास्वनः। स तं देशमनुप्राप्तः सुहृद्दर्शनलालसः॥ १६॥
nadan nādena mahatā meghasvanamahāsvanaḥ| sa taṃ deśamanuprāptaḥ suhṛddarśanalālasaḥ|| 16||
ननाद सुमहानादं लाङ्गूलं चाप्यकम्पयत्। तस्य नानद्यमानस्य सुपर्णाचरिते पथि॥ १७॥
nanāda sumahānādaṃ lāṅgūlaṃ cāpyakampayat| tasya nānadyamānasya suparṇācarite pathi|| 17||
फलतीवास्य घोषेण गगनं सार्कमण्डलम्। ये तु तत्रोत्तरे कूले समुद्रस्य महाबलाः॥ १८॥
phalatīvāsya ghoṣeṇa gaganaṃ sārkamaṇḍalam| ye tu tatrottare kūle samudrasya mahābalāḥ|| 18||
पूर्वं संविष्ठिताः शूरा वायुपुत्रदिदृक्षवः। महतो वायुनुन्नस्य तोयदस्येव निःस्वनम्। शुश्रुवुस्ते तदा घोषमूरुवेगं हनूमतः॥ १९॥
pūrvaṃ saṃviṣṭhitāḥ śūrā vāyuputradidṛkṣavaḥ| mahato vāyununnasya toyadasyeva niḥsvanam| śuśruvuste tadā ghoṣamūruvegaṃ hanūmataḥ|| 19||
ते दीनमनसः सर्वे शुश्रुवुः काननौकसः। वानरेन्द्रस्य निर्घोषं पर्जन्यनिनदोपमम्॥ २०॥
te dīnamanasaḥ sarve śuśruvuḥ kānanaukasaḥ| vānarendrasya nirghoṣaṃ parjanyaninadopamam|| 20||
निशम्य नदतो नादं वानरास्ते समन्ततः। बभूवुरुत्सुकाः सर्वे सुहृद्दर्शनकाङ्क्षिणः॥ २१॥
niśamya nadato nādaṃ vānarāste samantataḥ| babhūvurutsukāḥ sarve suhṛddarśanakāṅkṣiṇaḥ|| 21||
जाम्बवान् स हरिश्रेष्ठः प्रीतिसंहृष्टमानसः। उपामन्त्र्य हरीन् सर्वानिदं वचनमब्रवीत्॥ २२॥
jāmbavān sa hariśreṣṭhaḥ prītisaṃhṛṣṭamānasaḥ| upāmantrya harīn sarvānidaṃ vacanamabravīt|| 22||
सर्वथा कृतकार्योऽसौ हनूमान् नात्र संशयः। न ह्यस्याकृतकार्यस्य नाद एवंविधो भवेत्॥ २३॥
sarvathā kṛtakāryo'sau hanūmān nātra saṃśayaḥ| na hyasyākṛtakāryasya nāda evaṃvidho bhavet|| 23||
तस्य बाहूरुवेगं च निनादं च महात्मनः। निशम्य हरयो हृष्टाः समुत्पेतुर्यतस्ततः॥ २४॥
tasya bāhūruvegaṃ ca ninādaṃ ca mahātmanaḥ| niśamya harayo hṛṣṭāḥ samutpeturyatastataḥ|| 24||
ते नगाग्रान्नगाग्राणि शिखराच्छिखराणि च। प्रहृष्टाः समपद्यन्त हनूमन्तं दिदृक्षवः॥ २५॥
te nagāgrānnagāgrāṇi śikharācchikharāṇi ca| prahṛṣṭāḥ samapadyanta hanūmantaṃ didṛkṣavaḥ|| 25||
ते प्रीताः पादपाग्रेषु गृह्य शाखामवस्थिताः। वासांसि च प्रकाशानि समाविध्यन्त वानराः॥ २६॥
te prītāḥ pādapāgreṣu gṛhya śākhāmavasthitāḥ| vāsāṃsi ca prakāśāni samāvidhyanta vānarāḥ|| 26||
गिरिगह्वरसंलीनो यथा गर्जति मारुतः। एवं जगर्ज बलवान् हनूमान् मारुतात्मजः॥ २७॥
girigahvarasaṃlīno yathā garjati mārutaḥ| evaṃ jagarja balavān hanūmān mārutātmajaḥ|| 27||
तमभ्रघनसंकाशमापतन्तं महाकपिम्। दृष्ट्वा ते वानराः सर्वे तस्थुः प्राञ्जलयस्तदा॥ २८॥
tamabhraghanasaṃkāśamāpatantaṃ mahākapim| dṛṣṭvā te vānarāḥ sarve tasthuḥ prāñjalayastadā|| 28||
ततस्तु वेगवान् वीरो गिरेर्गिरिनिभः कपिः। निपपात गिरेस्तस्य शिखरे पादपाकुले॥ २९॥
tatastu vegavān vīro girergirinibhaḥ kapiḥ| nipapāta girestasya śikhare pādapākule|| 29||
हर्षेणापूर्यमाणोऽसौ रम्ये पर्वतनिर्झरे। छिन्नपक्ष इवाकाशात् पपात धरणीधरः॥ ३०॥
harṣeṇāpūryamāṇo'sau ramye parvatanirjhare| chinnapakṣa ivākāśāt papāta dharaṇīdharaḥ|| 30||
ततस्ते प्रीतमनसः सर्वे वानरपुङ्गवाः। हनूमन्तं महात्मानं परिवार्योपतस्थिरे॥ ३१॥
tataste prītamanasaḥ sarve vānarapuṅgavāḥ| hanūmantaṃ mahātmānaṃ parivāryopatasthire|| 31||
परिवार्य च ते सर्वे परां प्रीतिमुपागताः। प्रहृष्टवदनाः सर्वे तमागतमुपागमन्॥ ३२॥
parivārya ca te sarve parāṃ prītimupāgatāḥ| prahṛṣṭavadanāḥ sarve tamāgatamupāgaman|| 32||
उपायनानि चादाय मूलानि च फलानि च। प्रत्यर्चयन् हरिश्रेष्ठं हरयो मारुतात्मजम्॥ ३३॥
upāyanāni cādāya mūlāni ca phalāni ca| pratyarcayan hariśreṣṭhaṃ harayo mārutātmajam|| 33||
विनेदुर्मुदिताः केचित् केचित् किलकिलां तथा। हृष्टाः पादपशाखाश्च आनिन्युर्वानरर्षभाः॥ ३४॥
vinedurmuditāḥ kecit kecit kilakilāṃ tathā| hṛṣṭāḥ pādapaśākhāśca āninyurvānararṣabhāḥ|| 34||
हनूमांस्तु गुरून् वृद्धाञ्जाम्बवत्प्रमुखांस्तदा। कुमारमङ्गदं चैव सोऽवन्दत महाकपिः॥ ३५॥
hanūmāṃstu gurūn vṛddhāñjāmbavatpramukhāṃstadā| kumāramaṅgadaṃ caiva so'vandata mahākapiḥ|| 35||
स ताभ्यां पूजितः पूज्यः कपिभिश्च प्रसादितः। दृष्टा देवीति विक्रान्तः संक्षेपेण न्यवेदयत्॥ ३६॥
sa tābhyāṃ pūjitaḥ pūjyaḥ kapibhiśca prasāditaḥ| dṛṣṭā devīti vikrāntaḥ saṃkṣepeṇa nyavedayat|| 36||
निषसाद च हस्तेन गृहीत्वा वालिनः सुतम्। रमणीये वनोद्देशे महेन्द्रस्य गिरेस्तदा॥ ३७॥
niṣasāda ca hastena gṛhītvā vālinaḥ sutam| ramaṇīye vanoddeśe mahendrasya girestadā|| 37||
हनूमानब्रवीत् पृष्टस्तदा तान् वानरर्षभान्। अशोकवनिकासंस्था दृष्टा सा जनकात्मजा॥ ३८॥
hanūmānabravīt pṛṣṭastadā tān vānararṣabhān| aśokavanikāsaṃsthā dṛṣṭā sā janakātmajā|| 38||
रक्ष्यमाणा सुघोराभी राक्षसीभिरनिन्दिता। एकवेणीधरा बाला रामदर्शनलालसा॥ ३९॥
rakṣyamāṇā sughorābhī rākṣasībhiraninditā| ekaveṇīdharā bālā rāmadarśanalālasā|| 39||
उपवासपरिश्रान्ता मलिना जटिला कृशा। ततो दृष्टेति वचनं महार्थममृतोपमम्॥ ४०॥
upavāsapariśrāntā malinā jaṭilā kṛśā| tato dṛṣṭeti vacanaṃ mahārthamamṛtopamam|| 40||
निशम्य मारुतेः सर्वे मुदिता वानराभवन्। क्ष्वेडन्त्यन्ये नदन्त्यन्ये गर्जन्त्यन्ये महाबलाः॥ ४१॥
niśamya māruteḥ sarve muditā vānarābhavan| kṣveḍantyanye nadantyanye garjantyanye mahābalāḥ|| 41||
चक्रुः किलकिलामन्ये प्रतिगर्जन्ति चापरे। केचिदुच्छ्रितलाङ्गूलाः प्रहृष्टाः कपिकुञ्जराः॥ ४२॥
cakruḥ kilakilāmanye pratigarjanti cāpare| keciducchritalāṅgūlāḥ prahṛṣṭāḥ kapikuñjarāḥ|| 42||
आयताञ्चितदीर्घाणि लाङ्गूलानि प्रविव्यधुः। अपरे तु हनूमन्तं श्रीमन्तं वानरोत्तमम्॥ ४३॥
āyatāñcitadīrghāṇi lāṅgūlāni pravivyadhuḥ| apare tu hanūmantaṃ śrīmantaṃ vānarottamam|| 43||
आप्लुत्य गिरिशृङ्गेषु संस्पृशन्ति स्म हर्षिताः। उक्तवाक्यं हनूमन्तमङ्गदस्तु तदाब्रवीत्॥ ४४॥
āplutya giriśṛṅgeṣu saṃspṛśanti sma harṣitāḥ| uktavākyaṃ hanūmantamaṅgadastu tadābravīt|| 44||
सर्वेषां हरिवीराणां मध्ये वाचमनुत्तमाम्। सत्त्वे वीर्ये न ते कश्चित् समो वानर विद्यते॥ ४५॥
sarveṣāṃ harivīrāṇāṃ madhye vācamanuttamām| sattve vīrye na te kaścit samo vānara vidyate|| 45||
यदवप्लुत्य विस्तीर्णं सागरं पुनरागतः। जीवितस्य प्रदाता नस्त्वमेको वानरोत्तम॥ ४६॥
yadavaplutya vistīrṇaṃ sāgaraṃ punarāgataḥ| jīvitasya pradātā nastvameko vānarottama|| 46||
त्वत्प्रसादात् समेष्यामः सिद्धार्था राघवेण ह। अहो स्वामिनि ते भक्तिरहो वीर्यमहो धृतिः॥ ४७॥
tvatprasādāt sameṣyāmaḥ siddhārthā rāghaveṇa ha| aho svāmini te bhaktiraho vīryamaho dhṛtiḥ|| 47||
दिष्ट्या दृष्टा त्वया देवी रामपत्नी यशस्विनी। दिष्ट्या त्यक्ष्यति काकुत्स्थः शोकं सीतावियोगजम्॥ ४८॥
diṣṭyā dṛṣṭā tvayā devī rāmapatnī yaśasvinī| diṣṭyā tyakṣyati kākutsthaḥ śokaṃ sītāviyogajam|| 48||
ततोऽङ्गदं हनूमन्तं जाम्बवन्तं च वानराः। परिवार्य प्रमुदिता भेजिरे विपुलाः शिलाः॥ ४९॥
tato'ṅgadaṃ hanūmantaṃ jāmbavantaṃ ca vānarāḥ| parivārya pramuditā bhejire vipulāḥ śilāḥ|| 49||
उपविष्टा गिरेस्तस्य शिलासु विपुलासु ते। श्रोतुकामाः समुद्रस्य लङ्घनं वानरोत्तमाः॥ ५०॥
upaviṣṭā girestasya śilāsu vipulāsu te| śrotukāmāḥ samudrasya laṅghanaṃ vānarottamāḥ|| 50||
दर्शनं चापि लङ्कायाः सीताया रावणस्य च। तस्थुः प्राञ्जलयः सर्वे हनूमद्वदनोन्मुखाः॥ ५१॥
darśanaṃ cāpi laṅkāyāḥ sītāyā rāvaṇasya ca| tasthuḥ prāñjalayaḥ sarve hanūmadvadanonmukhāḥ|| 51||
तस्थौ तत्राङ्गदः श्रीमान् वानरैर्बहुभिर्वृतः। उपास्यमानो विबुधैर्दिवि देवपतिर्यथा॥ ५२॥
tasthau tatrāṅgadaḥ śrīmān vānarairbahubhirvṛtaḥ| upāsyamāno vibudhairdivi devapatiryathā|| 52||
हनूमता कीर्तिमता यशस्विना तथाङ्गदेनाङ्गदनद्धबाहुना। मुदा तदाध्यासितमुन्नतं महन्महीधराग्रं ज्वलितं श्रियाभवत्॥ ५३॥
hanūmatā kīrtimatā yaśasvinā tathāṅgadenāṅgadanaddhabāhunā| mudā tadādhyāsitamunnataṃ mahanmahīdharāgraṃ jvalitaṃ śriyābhavat|| 53||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे सप्तपञ्चाशः सर्गः ॥ ५.५७ ॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye sundarakāṇḍe saptapañcāśaḥ sargaḥ || 5.57 ||
AnonymousUser
300 Mudras
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Anushtanam
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
5 Days
Save Shloka
Post Shloka
Copy Shloka
Shloka Link
