Digvarga Begins
अथ दिग्वर्गः ।। १.३ ।।
atha digvargaḥ || 1.3 ||
Directions or quarters (5), four directions or quarters,belonging to a direction
दिशस्तु ककुभः काष्ठा आशाश्च हरितश्च ताः ।। १.३.१७३ ।।
diśastu kakubhaḥ kāṣṭhā āśāśca haritaśca tāḥ || 1.3.173 ||
Eastern direction (1) - प्राची (स्त्री), Southern direction (2) - अवाची (स्त्री), अपाची (स्त्री), Western direction (1) - प्रतीची (स्त्री), East (3) - पूर्व (पुं), दक्षिण (स्त्री), पश्चिम (स्त्री)
प्राच्यवाचीप्रतीच्यस्ताः पूर्वदक्षिणपश्चिमाः ।। १.३.१७४ ।।
prācyavācīpratīcyastāḥ pūrvadakṣiṇapaścimāḥ || 1.3.174 ||
North (1) - उत्तरा (स्त्री), Northern direction (1) - उदीची (स्त्री), Belonging to a quarter (1) - दिश्य (वि)
उत्तरादिगुदीची स्याद्दिश्यं तु त्रिषु दिग्भवे ।। १.३.१७५ ।।
uttarādigudīcī syāddiśyaṃ tu triṣu digbhave || 1.3.175 ||
Southern direction (1) - अवाच् (वि), Belonging to the south (1) - अवाचीन (वि), Belonging to the north (1) - उदीचीन (वि)
अवाग्भवमवाचीनमुदीचीचीनमुदग्भवम् ।। १.३.१७६ ।।
avāgbhavamavācīnamudīcīcīnamudagbhavam || 1.3.176 ||
West (1) - प्रत्यग् (अव्य), Belonging to the west (1) - प्रतीचीन (वि), Belonging to the east (1) - प्राचीन (नपुं)
प्रत्यग्भवं प्रतीचीनं प्राचीनं प्राग्भवं त्रिषु ।। १.३.१७७ ।।
pratyagbhavaṃ pratīcīnaṃ prācīnaṃ prāgbhavaṃ triṣu || 1.3.177 ||
Lord of the E (1) - इन्द्र (पुं), Lord of the SE (1) - वह्नि (पुं), Lord of the S (1) - पितृपति (पुं), Lord of the SW (1) - नैरृत (पुं), Lord of the W (1) - वरुण (पुं), Lord of the NW (1) - मरुत् (पुं)
इन्द्रो वह्निः पितृपतिर्नैरृतो वरुणो मरुत् ।। १.३.१७८ ।।
indro vahniḥ pitṛpatirnairṛto varuṇo marut || 1.3.178 ||
Lord of the N (1) - कुबेर (पुं), Lord of the NE (1) - ईश (पुं)
कुबेर ईशः पतयः पूर्वाऽऽदीनां दिशां क्रमात् ।। १.३.१७९ ।।
kubera īśaḥ patayaḥ pūrvā''dīnāṃ diśāṃ kramāt || 1.3.179 ||
Planet of the E (1) - रवि (पुं), Planet of the SE (1) - शुक्र (पुं), Planet of the S (1) - महीसूनु (पुं), Planet of the SW (1) - स्वर्भानु (पुं), Planet of the W (1) - भानुज (पुं), Planet of the NW (1) - विधु (पुं)
रविः शुक्रो महीसूनुः स्वर्भानुर्भानुजो विधुः ।। १.३.१८० ।।
raviḥ śukro mahīsūnuḥ svarbhānurbhānujo vidhuḥ || 1.3.180 ||
Planet of the W (1) - बुध (पुं), Planet of the NE (1) - बृहस्पति (पुं)
बुधो बृहस्पतिश्चेति दिशां चैव तथा ग्रहाः ।। १.३.१८१ ।।
budho bṛhaspatiśceti diśāṃ caiva tathā grahāḥ || 1.3.181 ||
Elephant of the E (1) - ऐरावत (पुं), Elephant of the SE (1) - पुण्डरीक (पुं), Elephant of the S (1) - वामन (पुं), Elephant of the SW (1) - कुमुद (पुं), Elephant of the W (1) - अञ्जन (पुं)
ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽञ्जनः ।। १.३.१८२ ।।
airāvataḥ puṇḍarīko vāmanaḥ kumudo'ñjanaḥ || 1.3.182 ||
Elephant of the NW (1) - पुष्पदन्त (पुं), Elephant of the W (1) - सार्वभौम (पुं), Elephant of the NE (1) - सुप्रतीक (पुं)
पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः ।। १.३.१८३ ।।
puṣpadantaḥ sārvabhaumaḥ supratīkaśca diggajāḥ || 1.3.183 ||
Elephant wife of the E (1) - अभ्रमु (स्त्री), Elephant wife of the SE (1) - कपिला (स्त्री), Elephant wife of the S (1) - पिङ्गला (स्त्री), Elephant wife of the SW (1) - अनुपमा (स्त्री)
करिण्योऽभ्रमुकपिलापिङ्गलाऽनुपमाः क्रमात् ।। १.३.१८४ ।।
kariṇyo'bhramukapilāpiṅgalā'nupamāḥ kramāt || 1.3.184 ||
Elephant wife of the W (1) - ताम्रकर्णी (स्त्री), Elephant wife of the NW (2) - शुभ्रदन्ती (स्त्री), शुभदन्ती (स्त्री), Elephant wife of the W (2) - अङ्गना (स्त्री), अञ्जना (स्त्री), Elephant wife of the NE (1) - अञ्जनावती (स्त्री)
ताम्रकर्णी शुभ्रदन्ती चाऽङ्गना चाऽञ्जनावती ।। १.३.१८५ ।।
tāmrakarṇī śubhradantī cā'ṅganā cā'ñjanāvatī || 1.3.185 ||
Intermediate point (3) - अपदिशम् (नपुं-अव्य), विदिश् (स्त्री), प्रदिश् (स्त्री)
क्लीबाऽव्ययं त्वपदिशं दिशोर्मध्ये विदिक् स्त्रियाम् ।। १.३.१८६ ।।
klībā'vyayaṃ tvapadiśaṃ diśormadhye vidik striyām || 1.3.186 ||
Middle region (2) - अभ्यन्तर (नपुं), अन्तराल (नपुं), Circular region (2) - चक्रवाल (पुं), मण्डल (नपुं)
अभ्यन्तरं त्वन्तरालं चक्रवालं तु मण्डलम् ।। १.३.१८७ ।।
abhyantaraṃ tvantarālaṃ cakravālaṃ tu maṇḍalam || 1.3.187 ||
Cloud (5) - अभ्र (नपुं), मेघ (पुं), वारिवाह (पुं), स्तनयित्नु (पुं), बलाहक (पुं)
अभ्रं मेघो वारिवाहः स्तनयित्नुर्बलाहकः ।। १.३.१८८ ।।
abhraṃ megho vārivāhaḥ stanayitnurbalāhakaḥ || 1.3.188 ||
Cloud (6) - धाराधर (पुं), जलधर (पुं), पयोधर (पुं), तडित्वत् (पुं), वारिद (पुं), अम्बुभृत् (पुं)
धाराधरो जलधरस्तडित्वान् वारिदोऽम्बुभृत् ।। १.३.१८९ ।।
dhārādharo jaladharastaḍitvān vārido'mbubhṛt || 1.3.189 ||
Cloud (6) - घन (पुं), जीमूत (पुं), मुदिर (पुं), जलमुच् (पुं), पयोमुच् (पुं), धूमयोनि (पुं)
घनजीमूतमुदिरजलमुग्धूमयोनयः ।। १.३.१९० ।।
ghanajīmūtamudirajalamugdhūmayonayaḥ || 1.3.190 ||
Row of clouds (2) - कादम्बिनी (स्त्री), मेघमाला (स्त्री), Produced from clouds (1) - अभ्रिय (वि)
कादम्बिनी मेघमाला त्रिषु मेघभवेऽभ्रियम् ।। १.३.१९१ ।।
kādambinī meghamālā triṣu meghabhave'bhriyam || 1.3.191 ||
Thunder (4) - स्तनित (नपुं), गर्जित (नपुं), मेघनिर्घोष (पुं), रसित (नपुं)
स्तनितं गर्जितं मेघनिर्घोषे रसिताऽदि च ।। १.३.१९२ ।।
stanitaṃ garjitaṃ meghanirghoṣe rasitā'di ca || 1.3.192 ||
Lightning (6) - शम्पा (स्त्री), शम्बा (स्त्री), शतह्रदा (स्त्री), ह्रादिनी (स्त्री), ऐरावती (स्त्री), क्षणप्रभा (स्त्री)
शम्पा शतह्रदाह्रादिन्यैरावत्यः क्षणप्रभा ।। १.३.१९३ ।।
śampā śatahradāhrādinyairāvatyaḥ kṣaṇaprabhā || 1.3.193 ||
Lightning (6) - तडित् (स्त्री), सौदामनी (स्त्री), सौदामिनी (स्त्री), विद्युत् (स्त्री), चञ्चला (स्त्री), चपला (स्त्री)
तडित्सौदामनी विद्युच्चञ्चला चपला अपि ।। १.३.१९४ ।।
taḍitsaudāmanī vidyuccañcalā capalā api || 1.3.194 ||
Sound of thunder (2) - स्फूर्जथु (पुं), वज्रनिर्घोष (पुं), Lightning in clouds (2) - मेघज्योति (पुं), इरम्मद (पुं)
स्फूर्जथुर्वज्रनिर्घोषो मेघज्योतिरिरंमदः ।। १.३.१९५ ।।
sphūrjathurvajranirghoṣo meghajyotiriraṃmadaḥ || 1.3.195 ||
Rainbow (2) - इन्द्रायुध (नपुं), शक्रधनुस् (नपुं), Straight rainbow (1) - रोहित (नपुं)
इन्द्रायुधं शक्रधनुस्तदेव ऋजुरोहितम् ।। १.३.१९६ ।।
indrāyudhaṃ śakradhanustadeva ṛjurohitam || 1.3.196 ||
Rain (2) - वृष्टि (स्त्री), वर्ष (नपुं), Drought (2) - अवग्राह (पुं), अवग्रह (पुं)
वृष्टिवर्षं तद्विघातेऽवग्राहाऽवग्रहौ समौ ।। १.३.१९७ ।।
vṛṣṭivarṣaṃ tadvighāte'vagrāhā'vagrahau samau || 1.3.197 ||
Continuous rain (2) - धारासम्पात (पुं), आसार (पुं), Light rain (2) - शीकर (पुं), सीकर (पुं), Rain drops (1) - अम्बुकण (पुं)
धारासम्पात आसारः शीकरोम्बुकणाः स्मृताः ।। १.३.१९८ ।।
dhārāsampāta āsāraḥ śīkarombukaṇāḥ smṛtāḥ || 1.3.198 ||
Hail (1) - करका (स्त्री-पुं), Cloudy and dary (1) - मेघच्छन्न (नपुं), Day (1) - अहन् (नपुं), Cloudy dark day (1) - दुर्दिन (नपुं)
वर्षोपलस्तु करका मेघच्छन्नेऽह्नि दुर्दिनम् ।। १.३.१९९ ।।
varṣopalastu karakā meghacchanne'hni durdinam || 1.3.199 ||
Covering (4) - अन्तर्धा (स्त्री), व्यवधा (स्त्री), अन्तर्धि (पुं), अपवारण (नपुं)
अन्तर्धा व्यवधा पुंसि त्वन्तर्धिरपवारणम् ।। १.३.२०० ।।
antardhā vyavadhā puṃsi tvantardhirapavāraṇam || 1.3.200 ||
Covering (4) - अपिधान (नपुं), तिरोधान (नपुं), पिधान (नपुं), आच्छादन (नपुं)
अपिधानतिरोधानपिधानाऽऽच्छादनानि च ।। १.३.२०१ ।।
apidhānatirodhānapidhānā''cchādanāni ca || 1.3.201 ||
Moon (5) - हिमांशु (पुं), चन्द्रमस् (पुं), चन्द्र (पुं), इन्दु (पुं), कुमुदबान्धव (पुं)
हिमांशुश्चन्द्रमाश्चन्द्र इन्दुः कुमुदबान्धवः ।। १.३.२०२ ।।
himāṃśuścandramāścandra induḥ kumudabāndhavaḥ || 1.3.202 ||
Moon (5) - विधु (पुं), सुधांशु (पुं), शुभ्रांशु (पुं), ओषधीश (पुं), निशापति (पुं)
विधुः सुधांशुः शुभ्रांशुरोषधीशो निशापतिः ।। १.३.२०३ ।।
vidhuḥ sudhāṃśuḥ śubhrāṃśuroṣadhīśo niśāpatiḥ || 1.3.203 ||
Moon (8) - अब्ज (पुं), जैवातृक (पुं), सोम (पुं), सोमन् (पुं), ग्लौ (पुं), मृगाङ्क (पुं), शशाङ्क (पुं), कलानिधि (पुं)
अब्जो जैवातृकः सोमो ग्लौर्मृगाङ्कः कलानिधिः ।। १.३.२०४ ।।
abjo jaivātṛkaḥ somo glaurmṛgāṅkaḥ kalānidhiḥ || 1.3.204 ||
Moon (5) - द्विजराज (पुं), शशधर (पुं), नक्षत्रेश (पुं), क्षपाकर (पुं), निशाकर (पुं)
द्विजराजः शशधरो नक्षत्रेशः क्षपाकरः ।। १.३.२०५ ।।
dvijarājaḥ śaśadharo nakṣatreśaḥ kṣapākaraḥ || 1.3.205 ||
Moon's digit (1) - कला (स्त्री), Disk of the sun or moon (2) - बिम्ब (पुं-नपुं), मण्डल (वि)
कला तु षोडशो भागो बिम्बोऽस्त्री मण्डलं त्रिषु ।। १.३.२०६ ।।
kalā tu ṣoḍaśo bhāgo bimbo'strī maṇḍalaṃ triṣu || 1.3.206 ||
Part (4) - भित्त (नपुं), शकल (पुं-नपुं), खण्ड (पुं-नपुं), अर्ध (पुं), Half (1) - अर्ध (नपुं)
भित्तं शकलखण्डे वा पुंस्यर्धोऽर्धं समेंशके ।। १.३.२०७ ।।
bhittaṃ śakalakhaṇḍe vā puṃsyardho'rdhaṃ sameṃśake || 1.3.207 ||
Moonlight (3) - चन्द्रिका (स्त्री), कौमुदी (स्त्री), ज्योत्स्ना (स्त्री), Pure or bright (2) - प्रसाद (पुं), प्रसन्नता (स्त्री)
चन्द्रिका कौमुदी ज्योत्स्ना प्रसादस्तु प्रसन्नता ।। १.३.२०८ ।।
candrikā kaumudī jyotsnā prasādastu prasannatā || 1.3.208 ||
Spot or mark (7) - कलङ्क (पुं), अङ्क (पुं), लाञ्छन (नपुं), चिह्न (नपुं), लक्ष्मन् (नपुं), लक्षण (नपुं), लक्ष्मण (नपुं)
कलङ्काङ्कौ लाञ्छनं च चिह्नं लक्ष्म च लक्षणम् ।। १.३.२०९ ।।
kalaṅkāṅkau lāñchanaṃ ca cihnaṃ lakṣma ca lakṣaṇam || 1.3.209 ||
Great beauty (1) - सुषमा (स्त्री) , Beauty (4) - शोभा (स्त्री), कान्ति (स्त्री), द्युति (स्त्री), छवि (स्त्री)
सुषमा परमा शोभा शोभा कान्तिर्द्युतिश्छविः ।। १.३.२१० ।।
suṣamā paramā śobhā śobhā kāntirdyutiśchaviḥ || 1.3.210 ||
Frost (5) - अवश्याय (पुं), नीहार (पुं), तुषार (पुं), तुहिन (नपुं), हिम (नपुं)
अवश्यायस्तु नीहारस्तुषारस्तुहिनं हिमम् ।। १.३.२११ ।।
avaśyāyastu nīhārastuṣārastuhinaṃ himam || 1.3.211 ||
Frost (2) - प्रालेय (नपुं), मिहिका (स्त्री), Ice and snow (2) - हिमानी (स्त्री), हिमसंहति (स्त्री)
प्रालेयं मिहिका चाऽथ हिमानी हिमसंहतिः ।। १.३.२१२ ।।
prāleyaṃ mihikā cā'tha himānī himasaṃhatiḥ || 1.3.212 ||
Cold (1) - शीत (नपुं), Cold substance (5) - सुषीम (वि), सुषिम (वि), सुशीम (वि), शिशिर (वि), जड (वि)
शीतं गुणे तद्वदर्थाः सुषीमः शिशिरो जडः ।। १.३.२१३ ।।
śītaṃ guṇe tadvadarthāḥ suṣīmaḥ śiśiro jaḍaḥ || 1.3.213 ||
Cold substance (4) - तुषार (वि), शीतल (वि), शीत (वि), हिम (वि)
तुषारः शीतलः शीतो हिमः सप्ताऽन्यलिङ्गकाः ।। १.३.२१४ ।।
tuṣāraḥ śītalaḥ śīto himaḥ saptā'nyaliṅgakāḥ || 1.3.214 ||
Polar star (2) - ध्रुव (पुं), औत्तानपादि (पुं), Agastya (4) - अगस्त्य (पुं), अगस्ति (पुं), कुम्भसम्भव (पुं), कुम्भज (पुं)
ध्रुव औत्तानपादिः स्यात् अगस्त्यः कुम्भसम्भवः ।। १.३.२१५ ।।
dhruva auttānapādiḥ syāt agastyaḥ kumbhasambhavaḥ || 1.3.215 ||
agastya (2) - मैत्रावरुणि (पुं), मैत्रावरुण (पुं), Agastya's wife (1) - लोपामुद्रा (स्त्री), Wife (1) - सधर्मिणी (स्त्री)
मैत्रावरुणिरस्यैव लोपामुद्रा सधर्मिणी ।। १.३.२१६ ।।
maitrāvaruṇirasyaiva lopāmudrā sadharmiṇī || 1.3.216 ||
Star (6) - नक्षत्र (नपुं), ऋक्ष (नपुं), भ (नपुं), तारा (स्त्री), तारका (स्त्री), उडु (स्त्री-नपुं)
नक्षत्रमृक्षं भं तारा तारकाऽप्युडु वा स्त्रियाम् ।। १.३.२१७ ।।
nakṣatramṛkṣaṃ bhaṃ tārā tārakā'pyuḍu vā striyām || 1.3.217 ||
Other than Ashwini nakshatra (1) - दाक्षायणी (स्त्री) , Ashwini nakshatra (2) - अश्वयुज् (स्त्री), अश्विनी (स्त्री)
दाक्षायिण्योऽश्विनीत्यादितारा अश्वयुगश्विनी ।। १.३.२१८ ।।
dākṣāyiṇyo'śvinītyāditārā aśvayugaśvinī || 1.3.218 ||
Vishaka nakshatra (2) - राधा (स्त्री), विशाखा (स्त्री), Pushya nakshatra (3) - पुष्य (पुं), सिध्य (पुं), तिष्य (पुं), Dhanistha nakshatra (1) - श्रविष्ठा (स्त्री)
राधाविशाखा पुष्ये तु सिध्यतिष्यौ श्रविष्ठया ।। १.३.२१९ ।।
rādhāviśākhā puṣye tu sidhyatiṣyau śraviṣṭhayā || 1.3.219 ||
Dhanistha nakshatra (1) - धनिष्ठा (स्त्री), Purvabhadrapada nakshatra (2) - प्रोष्ठपदा (स्त्री), प्रौष्ठपदा (स्त्री), Uttarabhadrapada nakshatra (1) - भाद्रपदा (स्त्री)
समा धनिष्ठाः स्युः प्रोष्ठपदा भाद्रपदाः स्त्रियः ।। १.३.२२० ।।
samā dhaniṣṭhāḥ syuḥ proṣṭhapadā bhādrapadāḥ striyaḥ || 1.3.220 ||
Mrigashirsha nakshatra (3) - मृगशीर्ष (नपुं), मृगशिरस् (नपुं), आग्रहायणी (स्त्री)
मृगशीर्षं मृगशिरस्तस्मिन्नेवाऽऽग्रहायणी ।। १.३.२२१ ।।
mṛgaśīrṣaṃ mṛgaśirastasminnevā''grahāyaṇī || 1.3.221 ||
Stars in mrigashirsha (1) - इल्वला (स्त्री)
इल्वलास्तच्छिरोदेशे तारका निवसन्ति याः ।। १.३.२२२ ।।
ilvalāstacchirodeśe tārakā nivasanti yāḥ || 1.3.222 ||
Jupiter (7) - बृहस्पति (पुं), बृहतां पति (पुं), सुराचार्य (पुं), गीर्पति (पुं), गीष्पति (पुं), धिषण (पुं), गुरु (पुं)
बृहस्पतिः सुराचार्यो गीष्पतिर्धिषणो गुरुः ।। १.३.२२३ ।।
bṛhaspatiḥ surācāryo gīṣpatirdhiṣaṇo guruḥ || 1.3.223 ||
Jupiter (6) - जीव (पुं), आङ्गिरस (पुं), वाचस्पति (पुं), वाक्पति (पुं), वाचां पति (पुं), चित्रशिखण्डिज (पुं)
जीव आङ्गिरसो वाचस्पतिश्चित्रशिखण्डिजः ।। १.३.२२४ ।।
jīva āṅgiraso vācaspatiścitraśikhaṇḍijaḥ || 1.3.224 ||
Venus (6) - शुक्र (पुं), दैत्यगुरु (पुं), काव्य (पुं), उशनस् (पुं), भार्गव (पुं), कवि (पुं)
शुक्रो दैत्यगुरुः काव्य उशना भार्गवः कविः ।। १.३.२२५ ।।
śukro daityaguruḥ kāvya uśanā bhārgavaḥ kaviḥ || 1.3.225 ||
Mars (5) - अङ्गारक (पुं), कुज (पुं), भौम (पुं), लोहिताङ्ग (पुं), महीसुत (पुं)
अङ्गारकः कुजो भौमो लोहिताङ्गो महीसुतः ।। १.३.२२६ ।।
aṅgārakaḥ kujo bhaumo lohitāṅgo mahīsutaḥ || 1.3.226 ||
Mercury (3) - रौहिणेय (पुं), बुध (पुं), सौम्य (पुं), Saturn (7) - सौरि (पुं), शौरि (पुं), सूर (पुं), शनैश्चर (पुं), शनि (पुं), पङ्गु (पुं), मन्द (पुं)
रौहिणेयो बुधः सौम्यः समौ सौरिशनैश्चरौ ।। १.३.२२७ ।।
rauhiṇeyo budhaḥ saumyaḥ samau sauriśanaiścarau || 1.3.227 ||
Rahu (6) - तम (पुं), तमस् (नपुं), राहु (पुं), स्वर्भानु (पुं), सैंहिकेय (पुं), विधुन्तुद (पुं)
तमस्तु राहुः स्वर्भानुः सैंहिकेयो विधुन्तुदः ।। १.३.२२८ ।।
tamastu rāhuḥ svarbhānuḥ saiṃhikeyo vidhuntudaḥ || 1.3.228 ||
Rishi (2) - मरीची (स्त्री), अत्रि (पुं) , 7 rishis (1) - चित्रशिखन्डिन् (पुं)
सप्तर्षयो मरीच्यत्रिमुखाश्चित्रशिखण्डिनः ।। १.३.२२९ ।।
saptarṣayo marīcyatrimukhāścitraśikhaṇḍinaḥ || 1.3.229 ||
Ascendant (1) - लग्न (नपुं), Zodiac sign (2) - मेष (पुं), वृष (पुं)
राशीनामुदयो लग्नं ते तु मेषवृषादयः ।। १.३.२३० ।।
rāśīnāmudayo lagnaṃ te tu meṣavṛṣādayaḥ || 1.3.230 ||
Sun (6) - सूर (पुं), सूर्य (पुं), अर्यमन् (पुं), आदित्य (पुं), द्वादशात्मन् (पुं), दिवाकर (पुं)
सूरसूर्यार्यमादित्यद्वादशात्मदिवाकराः ।। १.३.२३१ ।।
sūrasūryāryamādityadvādaśātmadivākarāḥ || 1.3.231 ||
Sun (5) - भास्कर (पुं), अहस्कर (पुं), ब्रध्न (पुं), प्रभाकर (पुं), विभाकर (पुं)
भास्कराहस्करब्रध्नप्रभाकरविभाकराः ।। १.३.२३२ ।।
bhāskarāhaskarabradhnaprabhākaravibhākarāḥ || 1.3.232 ||
Sun (5) - भास्वत् (पुं), विवस्वत् (पुं), सप्ताश्व (पुं), हरिदश्व (पुं), उष्णरश्मि (पुं)
भास्वद्विवस्वत्सप्ताश्वहरिदश्वोष्णरश्मयः ।। १.३.२३३ ।।
bhāsvadvivasvatsaptāśvaharidaśvoṣṇaraśmayaḥ || 1.3.233 ||
Sun (9) - विकर्तन (पुं), अर्क (पुं), मार्तण्ड (पुं), मार्ताण्ड (पुं), मिहिर (पुं), मिहर (पुं), महिर (पुं), अरुण (पुं), पूषन् (पुं)
विकर्तनार्कमार्तण्डमिहिरारुणपूषणः ।। १.३.२३४ ।।
vikartanārkamārtaṇḍamihirāruṇapūṣaṇaḥ || 1.3.234 ||
Sun (7) - द्युमणि (पुं), अम्बरमणि (पुं), गगनमणि (पुं), तरणि (पुं), मित्र (पुं), चित्रभानु (पुं), विरोचन (पुं)
द्युमणिस्तरणिर्मित्रश्चित्रभानुर्विरोचनः ।। १.३.२३५ ।।
dyumaṇistaraṇirmitraścitrabhānurvirocanaḥ || 1.3.235 ||
Sun (4) - विभावसु (पुं), ग्रहपति (पुं), त्विषाम्पति (पुं), अहर्पति (पुं)
विभावसुर्ग्रहपतिस्त्विषांपतिरहर्पतिः ।। १.३.२३६ ।।
vibhāvasurgrahapatistviṣāṃpatiraharpatiḥ || 1.3.236 ||
Sun (8) - भानु (पुं), हंस (पुं), सहस्रांशु (पुं), चण्डांशु (पुं), तपन (पुं), तापन (पुं), सवितृ (पुं), रवि (पुं)
भानुर्हंसः सहस्रांशुस्तपनः सविता रविः ।। १.३.२३७ ।।
bhānurhaṃsaḥ sahasrāṃśustapanaḥ savitā raviḥ || 1.3.237 ||
Sun (4) - पद्माक्ष (पुं), तेजसांराशि (पुं), छायानाथ (पुं), तमिस्रहन् (पुं)
पद्माक्षस्तेजसांराशिश्छायानाथस्तमिस्रहा ।। १.३.२३८ ।।
padmākṣastejasāṃrāśiśchāyānāthastamisrahā || 1.3.238 ||
Sun (4) - कर्मसाक्षिन् (पुं), जगच्चक्षुष् (पुं), लोकबन्धु (पुं), त्रयीतनु (पुं)
कर्मसाक्षी जगच्चक्षुर्लोकबन्धुस्त्रयीतनुः ।। १.३.२३९ ।।
karmasākṣī jagaccakṣurlokabandhustrayītanuḥ || 1.3.239 ||
Sun (4) - प्रद्योतन (पुं), दिनमणि (पुं), खद्योत (पुं), लोकबान्धव (पुं)
प्रद्योतनो दिनमणिः खद्योतो लोकबान्धवः ।। १.३.२४० ।।
pradyotano dinamaṇiḥ khadyoto lokabāndhavaḥ || 1.3.240 ||
Sun (6) - इन (पुं), भग (पुं), धामनिधि (पुं), अंशुमालिन् (पुं), अब्जिनीपति (पुं), पद्मिनीपति (पुं)
इनो भगो धामनिधिश्चांऽशुमाल्यब्जिनीपतिः ।। १.३.२४१ ।।
ino bhago dhāmanidhiścāṃ'śumālyabjinīpatiḥ || 1.3.241 ||
Sun's attendant (4) - माठर (पुं), पिङ्गल (पुं), दण्ड (पुं), पारिपार्श्वक (पुं), Sun (1) - चण्डांशु (पुं)
माठरः पिङ्गलो दण्डश्चण्डांशोः पारिपार्श्वकाः ।। १.३.२४२ ।।
māṭharaḥ piṅgalo daṇḍaścaṇḍāṃśoḥ pāripārśvakāḥ || 1.3.242 ||
Sun's charioteer (5) - सूरसूत (पुं), अरुण (पुं), अनूरु (पुं), काश्यपि (पुं), गरुडाग्रज (पुं)
सूरसूतोऽरुणोऽनूरुः काश्यपिर्गरुडाग्रजः ।। १.३.२४३ ।।
sūrasūto'ruṇo'nūruḥ kāśyapirgaruḍāgrajaḥ || 1.3.243 ||
Halo (4) - परिवेष (पुं), परिवेश (पुं), परिधि (पुं), उपसूर्यक (नपुं), मण्डल (नपुं)
परिवेषस्तुपरिधिरुपसूर्यकमण्डले ।। १.३.२४४ ।।
pariveṣastuparidhirupasūryakamaṇḍale || 1.3.244 ||
Ray (10) - किरण (पुं), अस्र (नपुं), मयूख (पुं), अंशु (पुं), गभस्ति (पुं), घृणि (पुं), रश्मि (पुं), धृष्णि (पुं), वृष्णि (पुं), पृश्नि (पुं)
किरणोस्रमयूखांशुगभस्तिघृणिरश्मयः ।। १.३.२४५ ।।
kiraṇosramayūkhāṃśugabhastighṛṇiraśmayaḥ || 1.3.245 ||
Ray (4) - भानु (पुं), कर (पुं), मरीचि (स्त्री-पुं), दीधिति (स्त्री)
भानुः करो मरीचिः स्त्रीपुंसयोर्दीधितिः स्त्रियाम् ।। १.३.२४६ ।।
bhānuḥ karo marīciḥ strīpuṃsayordīdhitiḥ striyām || 1.3.246 ||
Light (9) - प्रभा (स्त्री), रुच् (स्त्री), रुचि (स्त्री), त्विष् (स्त्री), भा (स्त्री), भास् (स्त्री), छवि (स्त्री), द्युति (स्त्री), दीप्ति (स्त्री)
स्युः प्रभारुग्रुचिस्त्विड्भाभाश्छविद्युतिदीप्तयः ।। १.३.२४७ ।।
syuḥ prabhārugrucistviḍbhābhāśchavidyutidīptayaḥ || 1.3.247 ||
Light (2) - रोचिस् (नपुं), शोचिस् (नपुं), Sunshine (3) - प्रकाश (पुं), द्योत (पुं), आतप (पुं)
रोचिः शोचिरुभे क्लीबे प्रकाशो द्योत आतपः ।। १.३.२४८ ।।
rociḥ śocirubhe klībe prakāśo dyota ātapaḥ || 1.3.248 ||
Warm (4) - कोष्ण (नपुं), कवोष्ण (नपुं), मन्दोष्ण (नपुं), कदुष्ण (नपुं)
कोष्णं कवोष्णं मन्दोष्णं कदुष्णं त्रिषु तद्वति ।। १.३.२४९ ।।
koṣṇaṃ kavoṣṇaṃ mandoṣṇaṃ kaduṣṇaṃ triṣu tadvati || 1.3.249 ||
Hot (3) - तिग्म (नपुं), तीक्ष्ण (नपुं), खर (पुं), Mirage (2) - मृगतृष्णा (स्त्री), मरीचिका (स्त्री)
तिग्मं तीक्ष्णं खरं तद्वन्मृगतृष्णा मरीचिका ॥ ।। १.३.२५० ।।
tigmaṃ tīkṣṇaṃ kharaṃ tadvanmṛgatṛṣṇā marīcikā || || 1.3.250 ||
Divarga Ends
इति दिग्वर्गः।। १.३।।
iti digvargaḥ|| 1.3||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
