Patala Varga Begins
अथ पातालभोगिवर्गः ।। १.८ ।।
atha pātālabhogivargaḥ || 1.8 ||
Nether World (4) - अधोभुवन (नपुं), पाताल (नपुं), बलिसद्मन् (नपुं), रसातल (नपुं)
अधोभुवनपातालं बलिसद्म रसातलम् ।। १.८.४८६ ।।
adhobhuvanapātālaṃ balisadma rasātalam || 1.8.486 ||
Nether World. (1) - नागलोक (पुं), Empty Space. (4) - कुहर (नपुं), सुषिर (नपुं), विवर (नपुं), बिल (नपुं)
नागलोकोऽथ कुहरं सुषिरं विवरं बिलम् ।। १.८.४८७ ।।
nāgaloko'tha kuharaṃ suṣiraṃ vivaraṃ bilam || 1.8.487 ||
Empty Space. (7) - छिद्र (नपुं), निर्व्यथन (नपुं), रोक (नपुं), रन्ध्र (नपुं), श्वभ्र (नपुं), वपा (स्त्री), शुषि (स्त्री)
छिद्रं निर्व्यथनं रोकं रन्ध्रं श्वभ्रं वपा सुषिः ।। १.८.४८८ ।।
chidraṃ nirvyathanaṃ rokaṃ randhraṃ śvabhraṃ vapā suṣiḥ || 1.8.488 ||
Hole in the ground (2) - गर्त (स्त्री-पुं), अवट (पुं-इ), भूरन्ध्रम्. (1) - सुषिर (वि)
गर्ताऽवटौ भुवि श्वभ्रे सरन्ध्रे सुषिरं त्रिषु ।। १.८.४८९ ।।
gartā'vaṭau bhuvi śvabhre sarandhre suṣiraṃ triṣu || 1.8.489 ||
Darkness. (5) - अन्धकार (पुं-नपुं), ध्वान्त (नपुं), तमिस्र (नपुं), तिमिर (नपुं), तमस् (नपुं)
अन्धकारोऽस्त्रियां ध्वान्तं तमिस्रं तिमिरं तमः ।। १.८.४९० ।।
andhakāro'striyāṃ dhvāntaṃ tamisraṃ timiraṃ tamaḥ || 1.8.490 ||
Complete Darkness (1) - अन्धतमस (नपुं), Partial Darkness (1) - अवतमस (नपुं)
ध्वान्ते गाढेऽन्धतमसं क्षीणेऽवतमसं तमः ।। १.८.४९१ ।।
dhvānte gāḍhe'ndhatamasaṃ kṣīṇe'vatamasaṃ tamaḥ || 1.8.491 ||
Universal Darkness (1) - सन्तमस (नपुं), Snake. (2) - नाग (पुं), काद्रवेय (पुं)
विष्वक्संतमसं नागाः काद्रवेयास्तदीश्वरः ।। १.८.४९२ ।।
viṣvaksaṃtamasaṃ nāgāḥ kādraveyāstadīśvaraḥ || 1.8.492 ||
Lord of Snakes (2) - शेष (पुं), अनन्त (पुं), King of Snakes. (2) - वासुकि (पुं), सर्पराज (पुं), A Special Type of Snake. (1) - गोनस (पुं)
शेषोऽनन्तो वासुकिस्तु सर्पराजोऽथ गोनसे ।। १.८.४९३ ।।
śeṣo'nanto vāsukistu sarparājo'tha gonase || 1.8.493 ||
A Special type of Snake (1) - तिलित्स (पुं), Python. (3) - अजगर (पुं), शयु (पुं), वाहस (पुं)
तिलित्सः स्यादजगरे शयुर्वाहस इत्युभौ ।। १.८.४९४ ।।
tilitsaḥ syādajagare śayurvāhasa ityubhau || 1.8.494 ||
Water Snake. (2) - अलगर्द (पुं), जलव्याल (पुं), Nonpoisonous Snake. (2) - राजिल (पुं), डुण्डुभ (पुं)
अलगर्दो जलव्यालः समौ राजिलडुण्डुभौ ।। १.८.४९५ ।।
alagardo jalavyālaḥ samau rājilaḍuṇḍubhau || 1.8.495 ||
Variegated Snake. (2) - मालुधान (पुं), मातुलाहि (पुं), Shedded Snake. (2) - निर्मुक्त (पुं), मुक्तकञ्चुक (पुं)
मालुधानो मातुलाहिर्निर्मुक्तो मुक्तकञ्चुकः ।। १.८.४९६ ।।
māludhāno mātulāhirnirmukto muktakañcukaḥ || 1.8.496 ||
Snake. (6) - सर्प (पुं), पृदाकु (पुं), भुजग (पुं), भुजङ्ग (पुं), अहि (पुं), भुजङ्गम (पुं)
सर्पः पृदाकुर्भुजगो भुजङ्गोऽहिर्भुजङ्गमः ।। १.८.४९७ ।।
sarpaḥ pṛdākurbhujago bhujaṅgo'hirbhujaṅgamaḥ || 1.8.497 ||
Snake (5) - आशीविष (पुं), विषधर (पुं), चक्रिन् (पुं), व्याल (पुं), सरीसृप (पुं)
आशीविषो विषधरश्चक्री व्यालः सरीसृपः ।। १.८.४९८ ।।
āśīviṣo viṣadharaścakrī vyālaḥ sarīsṛpaḥ || 1.8.498 ||
Snake. (5) - कुण्डलिन् (पुं), गूढपाद् (पुं), चक्षुःश्रवस् (पुं), काकोदर (पुं), फणिन् (पुं)
कुण्डली गूढपाच्चक्षुःश्रवाः काकोदरः फणी ।। १.८.४९९ ।।
kuṇḍalī gūḍhapāccakṣuḥśravāḥ kākodaraḥ phaṇī || 1.8.499 ||
Snake (4) - दर्वीकर (पुं), दीर्घपृष्ठ (पुं), दन्दशूक (पुं), बिलेशय (पुं)
दर्वीकरो दीर्घपृष्ठो दन्दशूको बिलेशयः ।। १.८.५०० ।।
darvīkaro dīrghapṛṣṭho dandaśūko bileśayaḥ || 1.8.500 ||
Snake (5) - उरग (पुं), पन्नग (पुं), भोगी (पुं), जिह्मग (पुं), पवनाशन (पुं)
उरगः पन्नगो भोगी जिह्मगः पवनाशनः ।। १.८.५०१ ।।
uragaḥ pannago bhogī jihmagaḥ pavanāśanaḥ || 1.8.501 ||
Snake (4) - लेलिहान (पुं), द्विरसन (पुं), गोकर्ण (पुं), कञ्चुकिन् (पुं)
लेलिहानो द्विरसनो गोकर्णः कञ्चुकी तथा ।। १.८.५०२ ।।
lelihāno dvirasano gokarṇaḥ kañcukī tathā || 1.8.502 ||
Snake. (4) - कुम्भीनस (पुं), फणधर (पुं), हरि (पुं), भोगधर (पुं)
कुम्भीनसः फणधरो हरिर्भोगधरस्तथा ।। १.८.५०३ ।।
kumbhīnasaḥ phaṇadharo harirbhogadharastathā || 1.8.503 ||
Body of a Snake (1) - भोग (पुं), Pertaining of a Snake (1) - आशिस् (स्त्री)
अहेः शरीरं भोगः स्यादाशीरप्यहिदंष्ट्रिका ।। १.८.५०४ ।।
aheḥ śarīraṃ bhogaḥ syādāśīrapyahidaṃṣṭrikā || 1.8.504 ||
Posion. (1) - आहेय (वि), Hood of a Snake (2) - स्फटा (स्त्री-पुं), फणा (स्त्री-पुं)
त्रिष्वाहेयं विषाऽस्थ्यादि स्फटायां तु फणा द्वयोः ।। १.८.५०५ ।।
triṣvāheyaṃ viṣā'sthyādi sphaṭāyāṃ tu phaṇā dvayoḥ || 1.8.505 ||
Skin of a Snake (2) - कञ्चुक (पुं), निर्मोक (पुं), Snake Poison (3) - क्ष्वेड (पुं), गरल (नपुं), विष (पुं-नपुं)
समौ कञ्चुकनिर्मोकौ क्ष्वेडस्तु गरलं विषम् ।। १.८.५०६ ।।
samau kañcukanirmokau kṣveḍastu garalaṃ viṣam || 1.8.506 ||
Nine Specific Venom (3) - काकोल (पुं-नपुं), कालकूट (पुं-नपुं), हलाहल (पुं-नपुं)
पुंसि क्लीबे च काकोलकालकूटहलाहलाः ।। १.८.५०७ ।।
puṃsi klībe ca kākolakālakūṭahalāhalāḥ || 1.8.507 ||
Nine Specific Venom. (4) - सौराष्ट्रिक (पुं), शौक्लिकेय (पुं), ब्रह्मपुत्र (पुं), प्रदीपन (पुं)
सौराष्ट्रिकः शौक्लिकेयो ब्रह्मपुत्रः प्रदीपनः ।। १.८.५०८ ।।
saurāṣṭrikaḥ śauklikeyo brahmaputraḥ pradīpanaḥ || 1.8.508 ||
Nine Specific Venom (2) - दारद (पुं), वत्सनाभ (पुं)
दारदो वत्सनाभश्च विषभेदा अमी नव ।। १.८.५०९ ।।
dārado vatsanābhaśca viṣabhedā amī nava || 1.8.509 ||
Poision Expert (2) - विषवैद्य (पुं), जाङ्गुलिक (पुं), Snake Catcher. (2) - व्यालग्राहिन् (पुं), अहितुण्डिक (पुं)
विषवैद्यो जाङ्गुलिको व्यालग्राह्यहितुण्डिकः ।। १.८.५१० ।।
viṣavaidyo jāṅguliko vyālagrāhyahituṇḍikaḥ || 1.8.510 ||
Patala Varga Ends
इति पातालभोगिवर्गः ।। १.८ ।।
iti pātālabhogivargaḥ || 1.8 ||