श्रीः॥ नामलिङ्गानुशासनं नाम अमरकोषः । प्रथमं काण्डम् ।
śrīḥ|| nāmaliṅgānuśāsanaṃ nāma amarakoṣaḥ | prathamaṃ kāṇḍam |
Swaravarga Begins
अथ स्वर्गवर्गः ।। १.१ ।।
atha svargavargaḥ || 1.1 ||
मङ्गलाचरणम् । / Holy Invocation
यस्य ज्ञानदयासिंधोरगाधस्यानघा गुणाः ॥ १.०.१ ॥
yasya jñānadayāsiṃdhoragādhasyānaghā guṇāḥ || 1.0.1 ||
सेव्यतामक्षयो धीराः स श्रिये चामृताय च ॥ १.०.२ ॥
sevyatāmakṣayo dhīrāḥ sa śriye cāmṛtāya ca || 1.0.2 ||
प्रस्तावना। / Concept Proposal
समाहृत्यान्यतन्त्राणि संक्षिप्तैः प्रतिसंस्कृतैः ॥ १.०.३ ॥
samāhṛtyānyatantrāṇi saṃkṣiptaiḥ pratisaṃskṛtaiḥ || 1.0.3 ||
संपूर्णमुच्यते वर्गैर्नामलिङ्गानुशासनम् ॥ १.०.४॥
saṃpūrṇamucyate vargairnāmaliṅgānuśāsanam || 1.0.4||
परिभाषा। / Definition
प्रायशो रूपभेदेन साहचर्याच्च कुत्रचित् ॥ १.०.५ ॥
prāyaśo rūpabhedena sāhacaryācca kutracit || 1.0.5 ||
स्त्रीपुंनपुंसकं ज्ञेयं तद्विशेषविधेः क्वचित् ॥ १.०.६ ॥
strīpuṃnapuṃsakaṃ jñeyaṃ tadviśeṣavidheḥ kvacit || 1.0.6 ||
भेदाख्यानाय न द्वन्द्वो नैकशेषो न संकरः ॥ १.०.७ ॥
bhedākhyānāya na dvandvo naikaśeṣo na saṃkaraḥ || 1.0.7 ||
कृतोऽत्र भिन्नलिङ्गानामनुक्तानां क्रमादृते ॥ १.०.८ ॥
kṛto'tra bhinnaliṅgānāmanuktānāṃ kramādṛte || 1.0.8 ||
त्रिलिङ्ग्यां त्रिष्विति पदं मिथुने तु द्वयोरिति ॥ १.०.९ ॥
triliṅgyāṃ triṣviti padaṃ mithune tu dvayoriti || 1.0.9 ||
निषिद्धलिङ्गं शेषार्थं त्वन्ताथादि न पूर्वभाक् ॥ १.०.१० ॥
niṣiddhaliṅgaṃ śeṣārthaṃ tvantāthādi na pūrvabhāk || 1.0.10 ||
Heaven (5 Words) - स्वर् (अव्य), स्वर्ग (पुं), नाक (पुं), त्रिदिव (पुं), त्रिदशालय (पुं)
स्वरव्ययं स्वर्गनाकत्रिदिवत्रिदशालयाः ।। १.१.११ ।।
svaravyayaṃ svarganākatridivatridaśālayāḥ || 1.1.11 ||
Heaven (4 Words) - सुरलोक (पुं), द्यो (स्त्री), दिव् (स्त्री), त्रिविष्टप (नपुं).
सुरलोको द्योदिवौ द्वे स्त्रियां क्लीबे त्रिविष्टपम् ।। १.१.१२ ।।
suraloko dyodivau dve striyāṃ klībe triviṣṭapam || 1.1.12 ||
Deva (6 words) - अमर (पुं), निर्जरा (पुं), देव (पुं), त्रिदश (पुं), विबुध (पुं), सुर (पुं)
अमरा निर्जरा देवास्त्रिदशा विबुधाः सुराः ।। १.१.१३ ।।
amarā nirjarā devāstridaśā vibudhāḥ surāḥ || 1.1.13 ||
Deva (5) - सुपर्वन् (पुं), सुमनस् (पुं), त्रिदिवेश (पुं), दिवौकस् (पुं).
सुपर्वाणः सुमनसस्त्रिदिवेशा दिवौकसः ।। १.१.१४ ।।
suparvāṇaḥ sumanasastridiveśā divaukasaḥ || 1.1.14 ||
Deva (4) - आदितेय (पुं), दिविषद् (पुं), लेख (पुं), अदितिनन्दन (पुं)
आदितेया दिविषदो लेखा अदितिनन्दनाः ।। १.१.१५ ।।
āditeyā diviṣado lekhā aditinandanāḥ || 1.1.15 ||
Deva (5) - आदित्य (पुं), ऋभव (पुं), अस्वप्न (पुं), अमर्त्य (पुं), अमृतान्धस् (पुं)
आदित्या ऋभवोऽस्वप्ना अमर्त्या अमृतान्धसः ।। १.१.१६ ।।
ādityā ṛbhavo'svapnā amartyā amṛtāndhasaḥ || 1.1.16 ||
Deva (5) - बर्हिर्मुख (पुं), क्रतुभुज् (पुं), गीर्वाण (पुं), दानवारि (पुं)
बर्हिर्मुखाः क्रतुभुजो गीर्वाणा दानवारयः ।। १.१.१७ ।।
barhirmukhāḥ kratubhujo gīrvāṇā dānavārayaḥ || 1.1.17 ||
Deva (3) - वृन्दारक (पुं), दैवत (पुं , नपुं), देवता (स्त्री)
वृन्दारका दैवतानि पुंसि वा देवताः स्त्रियाम् ।। १.१.१८ ।।
vṛndārakā daivatāni puṃsi vā devatāḥ striyām || 1.1.18 ||
Class of devas (6) - आदित्य (पुं), विश्व (नपुं), वसु (पुं-बहु), तुषित (पुं-बहु), आभास्वर (पुं), अनिल (पुं)
आदित्यविश्ववसवस्तुषिताभास्वरानिलाः ।। १.१.१९ ।।
ādityaviśvavasavastuṣitābhāsvarānilāḥ || 1.1.19 ||
Class of devas (3) - महाराजिक (पुं), साध्य (पुं), रुद्र (पुं)
महाराजिकसाध्याश्च रुद्राश्च गणदेवताः ।। १.१.२० ।।
mahārājikasādhyāśca rudrāśca gaṇadevatāḥ || 1.1.20 ||
Class of divine beings (6) - विद्याधर (पुं), अप्सरस् (स्त्री), यक्ष (पुं), रक्ष (पुं), गन्धर्व (पुं), किन्नर (पुं)
विद्याधराप्सरोयक्षरक्षोगन्धर्वकिंनराः ।। १.१.२१ ।।
vidyādharāpsaroyakṣarakṣogandharvakiṃnarāḥ || 1.1.21 ||
Class of divine beings (4) - पिशाच (पुं), गुह्यक (पुं), सिद्ध (पुं), भूत (नपुं)
पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतोऽमी देवयोनयः ।। १.१.२२ ।।
piśāco guhyakaḥ siddho bhūto'mī devayonayaḥ || 1.1.22 ||
Asura (7) - असुर (पुं), दैत्य (पुं), दैतेय (पुं), दनुज (पुं), इन्द्रारि (पुं), दानव (पुं)
असुरा दैत्यदैतेयदनुजेन्द्रारिदानवाः ।। १.१.२३ ।।
asurā daityadaiteyadanujendrāridānavāḥ || 1.1.23 ||
Asura (4) - शुक्रशिष्य (पुं), दितिसुत (पुं), पूर्वदेव (पुं), सुरद्विष् (पुं)
शुक्रशिष्या दितिसुताः पूर्वदेवाः सुरद्विषः ।। १.१.२४ ।।
śukraśiṣyā ditisutāḥ pūrvadevāḥ suradviṣaḥ || 1.1.24 ||
Buddha (5) - सर्वज्ञ (पुं), सुगत (पुं), बुद्ध (पुं), धर्मराज (पुं), तथागत (पुं)
सर्वज्ञः सुगतः बुद्धो धर्मराजस्तथागतः ।। १.१.२५ ।।
sarvajñaḥ sugataḥ buddho dharmarājastathāgataḥ || 1.1.25 ||
Buddha (5) - समन्तभद्र (पुं), भगवत् (पुं), मारजित् (पुं), लोकजित् (पुं), जिन (पुं)
समन्तभद्रो भगवान्मारजिल्लोकजिज्जिनः ।। १.१.२६ ।।
samantabhadro bhagavānmārajillokajijjinaḥ || 1.1.26 ||
Buddha (4) - षडभिज्ञ (पुं), दशबल (पुं), अद्वयवादिन् (पुं), विनायक (पुं)
षडभिज्ञो दशबलोऽद्वयवादी विनायकः ।। १.१.२७ ।।
ṣaḍabhijño daśabalo'dvayavādī vināyakaḥ || 1.1.27 ||
Buddha (4) - मुनीन्द्र (पुं), श्रीघन (पुं), शास्तृ (पुं), मुनि (पुं)
मुनीन्द्रः श्रीघनः शास्ता मुनिः शाक्यमुनिस्तु यः ।। १.१.२८ ।।
munīndraḥ śrīghanaḥ śāstā muniḥ śākyamunistu yaḥ || 1.1.28 ||
Buddha (3) - शाक्यसिंह (पुं), सर्वार्थसिद्ध (पुं), शौद्धोदनि (पुं)
स शाक्यसिंहः सर्वार्थसिद्धः शौद्धोदनिश्च सः ।। १.१.२९ ।।
sa śākyasiṃhaḥ sarvārthasiddhaḥ śauddhodaniśca saḥ || 1.1.29 ||
Buddha (3) - गौतम (पुं), अर्कबन्धु (पुं), मायादेवीसुत (पुं)
गौतमश्चार्कबन्धुश्च मायादेवीसुतश्च सः ।। १.१.३० ।।
gautamaścārkabandhuśca māyādevīsutaśca saḥ || 1.1.30 ||
Brahma (5) - ब्रह्मन् (पुं), आत्मभू (पुं), सुरज्येष्ठ (पुं), परमेष्ठिन् (पुं), पितामह (पुं)
ब्रह्मात्मभूः सुरज्येष्ठः परमेष्ठी पितामहः ।। १.१.३१ ।।
brahmātmabhūḥ surajyeṣṭhaḥ parameṣṭhī pitāmahaḥ || 1.1.31 ||
Brahma (4) - हिरण्यगर्भ (पुं), लोकेश (पुं), स्वयम्भू (पुं), चतुरानन (पुं)
हिरण्यगर्भो लोकेशः स्वयंभूश्चतुराननः ।। १.१.३२ ।।
hiraṇyagarbho lokeśaḥ svayaṃbhūścaturānanaḥ || 1.1.32 ||
Brahma (6) - धातृ (पुं), अब्जयोनि (पुं), द्रुहिण (पुं), विरिञ्चि (पुं), विरञ्चि (पुं), कमलासन (पुं)
धाताब्जयोनिर्द्रुहिणो विरिञ्चिः कमलासनः ।। १.१.३३ ।।
dhātābjayonirdruhiṇo viriñciḥ kamalāsanaḥ || 1.1.33 ||
Brahma (6) - स्रष्टृ (पुं), प्रजापति (पुं), वेधस् (पुं), विधातृ (पुं), विश्वसृज् (पुं), विधि (पुं)
स्रष्टा प्रजापतिर्वेधा विधाता विश्वसृग्विधिः ।। १.१.३४ ।।
sraṣṭā prajāpatirvedhā vidhātā viśvasṛgvidhiḥ || 1.1.34 ||
Brahma (5) - नाभिजन्मन् (पुं), अण्डज (पुं), पूर्व (पुं), निधन (पुं,नपुं), कमलोद्भव (पुं)
नाभिजन्माण्डजः पूर्वो निधनः कमलोद्भवः ।। १.१.३५ ।।
nābhijanmāṇḍajaḥ pūrvo nidhanaḥ kamalodbhavaḥ || 1.1.35 ||
Brahma (4) - सदानन्द (पुं), रजोमूर्तिन् (पुं), सत्यक (पुं), हंसवाहन (पुं)
सदानन्दो रजोमूर्तिः सत्यको हंसवाहनः ।। १.१.३६ ।।
sadānando rajomūrtiḥ satyako haṃsavāhanaḥ || 1.1.36 ||
Vishnu (6) - विष्णु (पुं), नारायण (पुं), नरायण (पुं), कृष्ण (पुं), वैकुण्ठ (पुं), विष्टरश्रवस् (पुं)
विष्णुर्नारायणः कृष्णो वैकुण्ठो विष्टरश्रवाः ।। १.१.३७ ।।
viṣṇurnārāyaṇaḥ kṛṣṇo vaikuṇṭho viṣṭaraśravāḥ || 1.1.37 ||
Vishnu (5) - दामोदर (पुं), हृषीकेश (पुं), केशव (पुं), माधव (पुं), स्वभू (पुं)
दामोदरो हृषीकेशः केशवो माधवः स्वभूः ।। १.१.३८ ।।
dāmodaro hṛṣīkeśaḥ keśavo mādhavaḥ svabhūḥ || 1.1.38 ||
Vishnu (4) - दैत्यारि (पुं), पुण्डरीकाक्ष (पुं), गोविन्द (पुं), गरुडध्वज (पुं)
दैत्यारिः पुण्डरीकाक्षो गोविन्दो गरुडध्वजः ।। १.१.३९ ।।
daityāriḥ puṇḍarīkākṣo govindo garuḍadhvajaḥ || 1.1.39 ||
Vishnu (6) - पीताम्बर (पुं), अच्युत (पुं), शार्ङ्गिन् (पुं), विष्वक्सेन (पुं), विश्वक्सेन (पुं), जनार्दन (पुं)
पीताम्बरोऽच्युतः शार्ङ्गी विष्वक्सेनो जनार्दनः ।। १.१.४० ।।
pītāmbaro'cyutaḥ śārṅgī viṣvakseno janārdanaḥ || 1.1.40 ||
Vishnu (4) - उपेन्द्र (पुं), इन्द्रावरज (पुं), चक्रपाणि (पुं), चतुर्भुज (पुं)
उपेन्द्र इन्द्रावरजश्चक्रपाणिश्चतुर्भुजः ।। १.१.४१ ।।
upendra indrāvarajaścakrapāṇiścaturbhujaḥ || 1.1.41 ||
Vishnu (4) - पद्मनाभ (पुं), मधुरिपु (पुं), वासुदेव (पुं), त्रिविक्रम (पुं)
पद्मनाभो मधुरिपुर्वासुदेवस्त्रिविक्रमः ।। १.१.४२ ।।
padmanābho madhuripurvāsudevastrivikramaḥ || 1.1.42 ||
Vishnu (5) - देवकीनन्दन (पुं), शौरि (पुं), सौरि (पुं), श्रीपति (पुं), पुरुषोत्तम (पुं)
देवकीनन्दनः शौरिः श्रीपतिः पुरुषोत्तमः ।। १.१.४३ ।।
devakīnandanaḥ śauriḥ śrīpatiḥ puruṣottamaḥ || 1.1.43 ||
Vishnu (4) - वनमालिन् (पुं), बलिध्वंसिन् (पुं), कंसाराति (पुं), अधोक्षज (पुं)
वनमाली बलिध्वंसी कंसारातिरधोक्षजः ।। १.१.४४ ।।
vanamālī balidhvaṃsī kaṃsārātiradhokṣajaḥ || 1.1.44 ||
Vishnu (4) - विश्वम्भर (पुं), कैटभजित् (पुं), विधु (पुं), श्रीवत्सलाञ्छन (पुं)
विश्वम्भरः कैटभजिद्विधुः श्रीवत्सलाञ्छनः ।। १.१.४५ ।।
viśvambharaḥ kaiṭabhajidvidhuḥ śrīvatsalāñchanaḥ || 1.1.45 ||
Vishnu (3) - पुराणपुरुष (पुं), यज्ञपुरुष (पुं), नरकान्तक (पुं)
पुराणपुरुषो यज्ञपुरुषो नरकान्तकः ।। १.१.४६ ।।
purāṇapuruṣo yajñapuruṣo narakāntakaḥ || 1.1.46 ||
Vishnu (4) - जलशायिन् (पुं), विश्वरूप (पुं), मुकुन्द (पुं), मुरमर्दन (पुं)
जलशायी विश्वरूपो मुकुन्दो मुरमर्दनः ।। १.१.४७ ।।
jalaśāyī viśvarūpo mukundo muramardanaḥ || 1.1.47 ||
Vishnu's father (2) - वसुदेव (पुं), आनकदुन्दुभि (पुं)
वसुदेवोऽस्य जनकः स एवानकदुन्दुभिः ।। १.१.४८ ।।
vasudevo'sya janakaḥ sa evānakadundubhiḥ || 1.1.48 ||
Balarama (4) - बलभद्र (पुं), प्रलम्बघ्न (पुं), बलदेव (पुं), अच्युताग्रज (पुं)
बलभद्रः प्रलम्बघ्नो बलदेवोऽच्युताग्रजः ।। १.१.४९ ।।
balabhadraḥ pralambaghno baladevo'cyutāgrajaḥ || 1.1.49 ||
Balarama (4) - रेवतीरमण (पुं), राम (पुं), कामपाल (पुं), हलायुध (पुं)
रेवतीरमणो रामः कामपालो हलायुधः ।। १.१.५० ।।
revatīramaṇo rāmaḥ kāmapālo halāyudhaḥ || 1.1.50 ||
Balarama (6) - नीलाम्बर (पुं), रौहिणेय (पुं), तालाङ्क (पुं), मुसलिन् (पुं), मुषलिन् (पुं), हलिन् (पुं)
नीलाम्बरो रौहिणेयस्तालाङ्को मुसली हली ।। १.१.५१ ।।
nīlāmbaro rauhiṇeyastālāṅko musalī halī || 1.1.51 ||
Balarama (4) - सङ्कर्षण (पुं), सीरपाणि (पुं), कालिन्दीभेदन (पुं), बल (पुं)
संकर्षणः सीरपाणिः कालिन्दीभेदनो बलः ।। १.१.५२ ।।
saṃkarṣaṇaḥ sīrapāṇiḥ kālindībhedano balaḥ || 1.1.52 ||
Kamadeva (5) - मदन (पुं), मन्मथ (पुं), मार (पुं), प्रद्युम्न (पुं), मीनकेतन (पुं)
मदनो मन्मथो मारः प्रद्युम्नो मीनकेतनः ।। १.१.५३ ।।
madano manmatho māraḥ pradyumno mīnaketanaḥ || 1.1.53 ||
Kamadeva (6) - कन्दर्प (पुं), दर्पक (पुं), अनङ्ग (पुं), काम (पुं), पञ्चशर (पुं), स्मर (पुं)
कंदर्पो दर्पकोऽनङ्गः कामः पञ्चशरः स्मरः ।। १.१.५४ ।।
kaṃdarpo darpako'naṅgaḥ kāmaḥ pañcaśaraḥ smaraḥ || 1.1.54 ||
Kamadeva (5) - शम्बरारि (पुं), सम्बरारि (पुं), मनसिज (पुं), कुसुमेषु (पुं), अनन्यज (पुं)
शम्बरारिर्मनसिजः कुसुमेषुरनन्यजः ।। १.१.५५ ।।
śambarārirmanasijaḥ kusumeṣurananyajaḥ || 1.1.55 ||
Kamadeva (4) - पुष्पधन्वन् (पुं), रतिपति (पुं), मकरध्वज (पुं), आत्मभू (पुं)
पुष्पधन्वा रतिपतिर्मकरध्वज आत्मभूः ।। १.१.५६ ।।
puṣpadhanvā ratipatirmakaradhvaja ātmabhūḥ || 1.1.56 ||
Kama's arrow (4) - अरविन्द (नपुं), अशोक (नपुं), चूत (पुं), नवमल्लिका (स्त्री)
अरविन्दमशोकं च चूतं च नवमल्लिका ।। १.१.५७ ।।
aravindamaśokaṃ ca cūtaṃ ca navamallikā || 1.1.57 ||
Kama's arrow (2) - नीलोत्पल (नपुं), पञ्चबाण (पुं)
नीलोत्पलं च पञ्चैते पञ्चबाणस्य सायकाः ।। १.१.५८ ।।
nīlotpalaṃ ca pañcaite pañcabāṇasya sāyakāḥ || 1.1.58 ||
Kama's arrow (4) - उन्मादन (नपुं), तापन (नपुं), शोषण (नपुं), स्तम्भन (नपुं)
उन्मादनस्तापनश्च शोषणः स्तम्भनस्तथा ।। १.१.५९ ।।
unmādanastāpanaśca śoṣaṇaḥ stambhanastathā || 1.1.59 ||
kama's arrow (2) - सम्मोहन (नपुं),काम (पुं)
संमोहनश्च कामश्च पञ्च बाणाः प्रकीर्तिताः ।। १.१.६० ।।
saṃmohanaśca kāmaśca pañca bāṇāḥ prakīrtitāḥ || 1.1.60 ||
Kamadeva (5) - ब्रह्मसू (पुं), विश्वकेतु (पुं), अनिरुद्ध (पुं), उषापति (पुं)
ब्रह्मसूर्विश्वकेतुः स्यादनिरुद्ध उषापतिः ।। १.१.६१ ।।
brahmasūrviśvaketuḥ syādaniruddha uṣāpatiḥ || 1.1.61 ||
Lakshmi (6) - लक्ष्मी (स्त्री), पद्मालया (स्त्री), पद्मा (स्त्री), कमला (स्त्री), श्री (स्त्री), हरिप्रिया (स्त्री)
लक्ष्मीः पद्मालया पद्मा कमला श्रीर्हरिप्रिया ।। १.१.६२ ।।
lakṣmīḥ padmālayā padmā kamalā śrīrharipriyā || 1.1.62 ||
Lakshmi (6) - इन्दिरा (स्त्री), लोकमातृ (स्त्री), मा (स्त्री), क्षीरोदतनया (स्त्री), क्षीराब्धितनया (स्त्री), रमा (स्त्री)
इन्दिरा लोकमाता मा क्षीरोदतनया रमा ।। १.१.६३ ।।
indirā lokamātā mā kṣīrodatanayā ramā || 1.1.63 ||
Lakshmi (3) - भार्गवी (स्त्री), लोकजननी (स्त्री), क्षीरसागरकन्यका (स्त्री)
भार्गवी लोकजननी क्षीरसागरकन्यका ।। १.१.६४ ।।
bhārgavī lokajananī kṣīrasāgarakanyakā || 1.1.64 ||
Vishnu (1) - लक्ष्मीपति (पुं) , पाञ्चजन्य (पुं), सुदर्शन (पुं-नपुं)
शङ्खो लक्ष्मीपतेः पाञ्चजन्यश्चक्रं सुदर्शनः ।। १.१.६५ ।।
śaṅkho lakṣmīpateḥ pāñcajanyaścakraṃ sudarśanaḥ || 1.1.65 ||
Vishnu's mace , Sword and Jewel - कौमोदकी (स्त्री) , नन्दक (पुं), कौस्तुभ (पुं)
कौमोदकी गदा खड्गो नन्दकः कौस्तुभो मणिः ।। १.१.६६ ।।
kaumodakī gadā khaḍgo nandakaḥ kaustubho maṇiḥ || 1.1.66 ||
Vishnu's bow, name and mark - शार्ङ्ग (पुं) , मुरारि (पुं), श्रीवत्स (पुं)
चापः शार्ङ्गं मुरारेस्तु श्रीवत्सो लाञ्छनं स्मृतम् ।। १.१.६७ ।।
cāpaḥ śārṅgaṃ murārestu śrīvatso lāñchanaṃ smṛtam || 1.1.67 ||
Vishnu's horse (4) - शैब्य (पुं), सुग्रीव (पुं), मेघपुष्प (नपुं), बलाहक (पुं)
अश्वाश्च शैब्यसुग्रीवमेघपुष्पबलाहकाः ।। १.१.६८ ।।
aśvāśca śaibyasugrīvameghapuṣpabalāhakāḥ || 1.1.68 ||
Vishnu's charioteer (3) - दारुक (पुं) , उद्धव (पुं), गद (पुं)
सारथिर्दारुको मन्त्री ह्युद्धवश्चानुजो गदः ।। १.१.६९ ।।
sārathirdāruko mantrī hyuddhavaścānujo gadaḥ || 1.1.69 ||
Garuda (5) - गरुत्मत् (पुं), गरुड (पुं), तार्क्ष्य (पुं), वैनतेय (पुं), खगेश्वर (पुं)
गरुत्मान्गरुडस्तार्क्ष्यो वैनतेयः खगेश्वरः ।। १.१.७० ।।
garutmāngaruḍastārkṣyo vainateyaḥ khageśvaraḥ || 1.1.70 ||
Garuda (4) - नागान्तक (पुं), विष्णुरथ (पुं), सुपर्ण (पुं), पन्नगाशन (पुं)
नागान्तको विष्णुरथः सुपर्णः पन्नगाशनः ।। १.१.७१ ।।
nāgāntako viṣṇurathaḥ suparṇaḥ pannagāśanaḥ || 1.1.71 ||
Shiva (6) - शम्भु (पुं), ईश (पुं), पशुपति (पुं), शिव (पुं), शूलिन् (पुं), महेश्वर (पुं)
शम्भुरीशः पशुपतिः शिवः शूली महेश्वरः ।। १.१.७२ ।।
śambhurīśaḥ paśupatiḥ śivaḥ śūlī maheśvaraḥ || 1.1.72 ||
Shiva (6) - ईश्वर (पुं), शर्व (पुं), सर्व (पुं), ईशान (पुं), शङ्कर (पुं), चन्द्रशेखर (पुं)
ईश्वरः शर्व ईशानः शंकरश्चन्द्रशेखरः ।। १.१.७३ ।।
īśvaraḥ śarva īśānaḥ śaṃkaraścandraśekharaḥ || 1.1.73 ||
Shiva (5) - भूतेश (पुं), खण्डपरशु (पुं), गिरीश (पुं), गिरिश (पुं), मृड (पुं)
भूतेशः खण्डपरशुर्गिरीशो गिरिशो मृडः ।। १.१.७४ ।।
bhūteśaḥ khaṇḍaparaśurgirīśo giriśo mṛḍaḥ || 1.1.74 ||
Shiva (4) - मृत्युञ्जय (पुं), कृत्तिवासस् (पुं), पिनाकिन् (पुं), प्रमथाधिप (पुं)
मृत्युञ्जयः कृत्तिवासाः पिनाकी प्रमथाधिपः ।। १.१.७५ ।।
mṛtyuñjayaḥ kṛttivāsāḥ pinākī pramathādhipaḥ || 1.1.75 ||
Shiva (5) - उग्र (पुं), कपर्दिन् (पुं), श्रीकण्ठ (पुं), शितिकण्ठ (पुं), कपालभृत् (पुं)
उग्रः कपर्दी श्रीकण्ठः शितिकण्ठः कपालभृत् ।। १.१.७६ ।।
ugraḥ kapardī śrīkaṇṭhaḥ śitikaṇṭhaḥ kapālabhṛt || 1.1.76 ||
Shiva (4) - वामदेव (पुं), महादेव (पुं), विरूपाक्ष (पुं), त्रिलोचन (पुं)
वामदेवो महादेवो विरूपाक्षस्त्रिलोचनः ।। १.१.७७ ।।
vāmadevo mahādevo virūpākṣastrilocanaḥ || 1.1.77 ||
Shiva (4) - कृशानुरेतस् (पुं), सर्वज्ञ (पुं), धूर्जटि (पुं), नीललोहित (पुं)
कृशानुरेताः सर्वज्ञो धूर्जटिर्नीललोहितः ।। १.१.७८ ।।
kṛśānuretāḥ sarvajño dhūrjaṭirnīlalohitaḥ || 1.1.78 ||
Shiva (5) - हर (पुं), स्मरहर (पुं), भर्ग (पुं), त्र्यम्बक (पुं), त्रिपुरान्तक (पुं)
हरः स्मरहरो भर्गस्त्र्यम्बकस्त्रिपुरान्तकः ।। १.१.७९ ।।
haraḥ smaraharo bhargastryambakastripurāntakaḥ || 1.1.79 ||
Shiva (4) - गङ्गाधर (पुं), अन्धकरिपु (पुं), क्रतुध्वंसिन् (पुं), वृषध्वज (पुं)
गङ्गाधरोऽन्धकरिपुः क्रतुध्वंसी वृषध्वजः ।। १.१.८० ।।
gaṅgādharo'ndhakaripuḥ kratudhvaṃsī vṛṣadhvajaḥ || 1.1.80 ||
Shiva (6) - व्योमकेश (पुं), भव (पुं), भीम (पुं), स्थाणु (पुं), रुद्र (पुं), उमापति (पुं)
व्योमकेशो भवो भीमः स्थाणू रुद्र उमापतिः ।। १.१.८१ ।।
vyomakeśo bhavo bhīmaḥ sthāṇū rudra umāpatiḥ || 1.1.81 ||
Shiva (4) - अहिर्बुध्न्य (पुं), अष्टमूर्ति (पुं), गजारि (पुं), महानट (पुं)
अहिर्बुध्न्योऽष्टमूर्तिश्च गजारिश्च महानटः ।। १.१.८२ ।।
ahirbudhnyo'ṣṭamūrtiśca gajāriśca mahānaṭaḥ || 1.1.82 ||
Shiva's braided hair (2) and bow (2) - कपर्द (पुं), जटाजूट (पुं), पिनाक (पुं), अजगव (नपुं)
कपर्दोऽस्य जटाजूटः पिनाकोऽजगवं धनुः ।। १.१.८३ ।।
kapardo'sya jaṭājūṭaḥ pināko'jagavaṃ dhanuḥ || 1.1.83 ||
Shiva's attendants (2) - प्रमथ (पुं), पारिषद (पुं)
प्रमथाः स्युः पारिषदा ब्राह्मीत्याद्यास्तु मातरः ।। १.१.८४ ।।
pramathāḥ syuḥ pāriṣadā brāhmītyādyāstu mātaraḥ || 1.1.84 ||
Power (3) - विभूति (स्त्री), भूति (स्त्री), ऐश्वर्य (नपुं)
विभूतिर्भूतिरैश्वर्यमणिमादिकमष्टधा ।। १.१.८५ ।।
vibhūtirbhūtiraiśvaryamaṇimādikamaṣṭadhā || 1.1.85 ||
Siddhi (4) - अणिमन् (पुं), महिमन् (पुं), गरिमन् (पुं), लघिमन् (पुं)
अणिमा महिमा चैव गरिमा लघिमा तथा ।। १.१.८६ ।।
aṇimā mahimā caiva garimā laghimā tathā || 1.1.86 ||
Siddhi (4) - प्राप्ति (स्त्री), प्राकाम्य (नपुं), ईशित्व (नपुं), वशित्व (नपुं)
प्राप्तिः प्राकाम्यमीशित्वं वशित्वं चाष्ट सिद्धयः ।। १.१.८७ ।।
prāptiḥ prākāmyamīśitvaṃ vaśitvaṃ cāṣṭa siddhayaḥ || 1.1.87 ||
Parvati (6) - उमा (स्त्री), कात्यायनी (स्त्री), गौरी (स्त्री), काली (स्त्री), हैमवती (स्त्री), ईश्वरी (स्त्री),
उमा कात्यायनी गौरी काली हैमवतीश्वरी ।। १.१.८८ ।।
umā kātyāyanī gaurī kālī haimavatīśvarī || 1.1.88 ||
Parvati (6) - शिवा (स्त्री), भवानी (स्त्री), रुद्राणी (स्त्री), शर्वाणी (स्त्री), सर्वमङ्गला (स्त्री)
शिवा भवानी रुद्राणी शर्वाणी सर्वमङ्गला ।। १.१.८९ ।।
śivā bhavānī rudrāṇī śarvāṇī sarvamaṅgalā || 1.1.89 ||
Parvati (6) - अपर्णा (स्त्री), पार्वती (स्त्री), दुर्गा (स्त्री), मृडानी (स्त्री), चण्डिका (स्त्री), अम्बिका (स्त्री)
अपर्णा पार्वती दुर्गा मृडानी चण्डिकाम्बिका ।। १.१.९० ।।
aparṇā pārvatī durgā mṛḍānī caṇḍikāmbikā || 1.1.90 ||
Parvati (4) - आर्या (स्त्री), दाक्षायणी (स्त्री), गिरिजा (स्त्री), मेनकात्मजा (स्त्री)
आर्या दाक्षायणी चैव गिरिजा मेनकात्मजा ।। १.१.९१ ।।
āryā dākṣāyaṇī caiva girijā menakātmajā || 1.1.91 ||
Chamunda. (4) - कर्ममोटी (स्त्री), चामुण्डा (स्त्री), चर्ममुण्डा (स्त्री), चर्चिका (स्त्री),
कर्ममोटी तु चामुण्डा चर्ममुण्डा तु चर्चिका ।। १.१.९२ ।।
karmamoṭī tu cāmuṇḍā carmamuṇḍā tu carcikā || 1.1.92 ||
Ganesha (4) - विनायक (पुं), विघ्नराज (पुं), द्वैमातुर (पुं), गणाधिप (पुं)
विनायको विघ्नराजद्वैमातुरगणाधिपाः ।। १.१.९३ ।।
vināyako vighnarājadvaimāturagaṇādhipāḥ || 1.1.93 ||
Ganesha (4) - एकदन्त (पुं), हेरम्ब (पुं), लम्बोदर (पुं), गजानन (पुं)
अप्येकदन्तहेरम्बलम्बोदरगजाननाः ।। १.१.९४ ।।
apyekadantaherambalambodaragajānanāḥ || 1.1.94 ||
Kartikeya (4) - कार्तिकेय (पुं), महासेन (पुं), शरजन्मन् (पुं), षडानन (पुं)
कार्तिकेयो महासेनः शरजन्मा षडाननः ।। १.१.९५ ।।
kārtikeyo mahāsenaḥ śarajanmā ṣaḍānanaḥ || 1.1.95 ||
Kartikeya (5) - पार्वतीनन्दन (पुं), स्कन्द (पुं), सेनानी (पुं), अग्निभू (पुं), गुह (पुं)
पार्वतीनन्दनः स्कन्दः सेनानीरग्निभूर्गुहः ।। १.१.९६ ।।
pārvatīnandanaḥ skandaḥ senānīragnibhūrguhaḥ || 1.1.96 ||
Kartikeya (4) - बाहुलेय (पुं), तारकजित् (पुं), विशाख (पुं), शिखिवाहन (पुं)
बाहुलेयस्तारकजिद्विशाखः शिखिवाहनः ।। १.१.९७ ।।
bāhuleyastārakajidviśākhaḥ śikhivāhanaḥ || 1.1.97 ||
Kartikeya (4) - षाण्मातुर (पुं), शक्तिधर (पुं), कुमार (पुं), क्रौञ्चदारण (पुं)
षाण्मातुरः शक्तिधरः कुमारः क्रौञ्चदारणः ।। १.१.९८ ।।
ṣāṇmāturaḥ śaktidharaḥ kumāraḥ krauñcadāraṇaḥ || 1.1.98 ||
Nandi (6) - शृङ्गिन् (पुं), भृङ्गिन् (पुं), रिटि (पुं), तुण्डिन् (पुं), नन्दिक (पुं), नन्दिकेश्वर (पुं)
शृङ्गी भृङ्गी रिटिस्तुण्डी नन्दिको नन्दिकेश्वरः ।। १.१.९९ ।।
śa्ṛṅgī bhṛṅgī riṭistuṇḍī nandiko nandikeśvaraḥ || 1.1.99 ||
Indra (5) - इन्द्र (पुं), मरुत्वत् (पुं), मघवन् (पुं), बिडौजस् (पुं), पाकशासन (पुं)
इन्द्रो मरुत्वान्मघवा बिडौजाः पाकशासनः ।। १.१.१०० ।।
indro marutvānmaghavā biḍaujāḥ pākaśāsanaḥ || 1.1.100 ||
Indra (4) - वृद्धश्रवस् (पुं), सुनासीर (पुं),, पुरुहूत (पुं), पुरन्दर (पुं)
वृद्धश्रवाः सुनासीरः पुरुहूतः पुरन्दरः ।। १.१.१०१ ।।
vṛddhaśravāḥ sunāsīraḥ puruhūtaḥ purandaraḥ || 1.1.101 ||
Indra (5) - जिष्णु (पुं), लेखर्षभ (पुं), शक्र (पुं), शतमन्यु (पुं), दिवस्पति (पुं)
जिष्णुर्लेखर्षभः शक्रः शतमन्युर्दिवस्पतिः ।। १.१.१०२ ।।
jiṣṇurlekharṣabhaḥ śakraḥ śatamanyurdivaspatiḥ || 1.1.102 ||
Indra (6) - सुत्रामन् (पुं), गोत्रभिद् (पुं), वज्रिन् (पुं), वासव (पुं), वृत्रहन् (पुं), वृषन् (पुं)
सुत्रामा गोत्रभिद्वज्री वासवो वृत्रहा वृषा ।। १.१.१०३ ।।
sutrāmā gotrabhidvajrī vāsavo vṛtrahā vṛṣā || 1.1.103 ||
Indra (4) - वास्तोष्पति (पुं), सुरपति (पुं), बलाराति (पुं), शचीपति (पुं)
वास्तोष्पतिः सुरपतिर्बलारातिः शचीपतिः ।। १.१.१०४ ।।
vāstoṣpatiḥ surapatirbalārātiḥ śacīpatiḥ || 1.1.104 ||
Indra (4) - जम्भभेदिन् (पुं), हरिहय (पुं), स्वाराज् (पुं), नमुचिसूदन (पुं)
जम्भभेदी हरिहयः स्वाराण्नमुचिसूदनः ।। १.१.१०५ ।।
jambhabhedī harihayaḥ svārāṇnamucisūdanaḥ || 1.1.105 ||
Indra (4) - सङ्क्रन्दन (पुं), दुश्च्यवन (पुं), तुराषा (पुं), मेघवाहन (पुं)
संक्रन्दनो दुश्च्यवनस्तुराषाण्मेघवाहनः ।। १.१.१०६ ।।
saṃkrandano duścyavanasturāṣāṇmeghavāhanaḥ || 1.1.106 ||
Indra (3) - आखण्डल (पुं), सहस्राक्ष (पुं), ऋभुक्षिन् (पुं)
आखण्डलः सहस्राक्ष ऋभुक्षास्तस्य तु प्रिया ।। १.१.१०७ ।।
ākhaṇḍalaḥ sahasrākṣa ṛbhukṣāstasya tu priyā || 1.1.107 ||
Shachi (4) - पुलोमजा (स्त्री), शची (स्त्री), सची (स्त्री), इन्द्राणी (स्त्री)
पुलोमजा शचीन्द्राणी नगरी त्वमरावती ।। १.१.१०८ ।।
pulomajā śacīndrāṇī nagarī tvamarāvatī || 1.1.108 ||
Indra's horse (3) - उच्चैःश्रवस् (पुं) , मातलि (पुं), नन्दन (नपुं)
हय उच्चैःश्रवा सूतो मातलिर्नन्दनं वनम् ।। १.१.१०९ ।।
haya uccaiḥśravā sūto mātalirnandanaṃ vanam || 1.1.109 ||
Indra's palace (1) - वैजयन्त (पुं) , जयन्त (पुं), पाकशासनि (पुं)
स्यात्प्रासादो वैजयन्तो जयन्तः पाकशासनिः ।। १.१.११० ।।
syātprāsādo vaijayanto jayantaḥ pākaśāsaniḥ || 1.1.110 ||
Indra's elephant (4) - ऐरावत (पुं), अभ्रमातङ्ग (पुं), ऐरावण (पुं), अभ्रमुवल्लभ (पुं)
ऐरावतोऽभ्रमातङ्गैरावणाऽभ्रमुवल्लभाः ।। १.१.१११ ।।
airāvato'bhramātaṅgairāvaṇā'bhramuvallabhāḥ || 1.1.111 ||
Indra's thunderbolt (6) - ह्रादिनी (स्त्री), वज्र (पुं-नपुं), कुलिश (पुं-नपुं), भिदुर (नपुं), पवि (पुं)
ह्रादिनी वज्रमस्त्री स्यात् कुलिशं भिदुरं पविः ।। १.१.११२ ।।
hrādinī vajramastrī syāt kuliśaṃ bhiduraṃ paviḥ || 1.1.112 ||
Indra's thunderbolt (6) - शतकोटि (पुं), स्वरु (पुं), स्वरुस् (पुं), शम्ब (पुं), दम्भोलि (पुं), अशनि (स्त्री-पुं).
शतकोटिः स्वरुः शम्बो दम्भोलिरशनिर्द्वयोः ।। १.१.११३ ।।
śatakoṭiḥ svaruḥ śambo dambholiraśanirdvayoḥ || 1.1.113 ||
Indra's chariot (2) , - व्योमयान (नपुं), विमान (पुं-नपुं) , Divine Sage - नारद (पुं)
व्योमयानं विमानोऽस्त्री नारदाद्याः सुरर्षयः ।। १.१.११४ ।।
vyomayānaṃ vimāno'strī nāradādyāḥ surarṣayaḥ || 1.1.114 ||
Divine assembly (2) - सुधर्मा (स्त्री), देवसभा (स्त्री),
Nectar - पीयूष (नपुं), अमृत (नपुं), सुधा (स्त्री)
स्यात् सुधर्मा देवसभा पीयूषममृतं सुधा ।। १.१.११५ ।।
syāt sudharmā devasabhā pīyūṣamamṛtaṃ sudhā || 1.1.115 ||
Divine ganga (4) - मन्दाकिनी (स्त्री), वियद्गङ्गा (स्त्री), स्वर्णदी (स्त्री), सुरदीर्घिका (स्त्री)
मन्दाकिनी वियद्गङ्गा स्वर्णदी सुरदीर्घिका ।। १.१.११६ ।।
mandākinī viyadgaṅgā svarṇadī suradīrghikā || 1.1.116 ||
Meru mountain (5) - मेरु (पुं), सुमेरु (पुं), हेमाद्रि (पुं), रत्नसानु (पुं), सुरालय (पुं)
मेरुः सुमेरुर्हेमाद्री रत्नसानुः सुरालयः ।। १.१.११७ ।।
meruḥ sumerurhemādrī ratnasānuḥ surālayaḥ || 1.1.117 ||
Celestial tree (3) - देवतरु (पुं), मन्दार (पुं), पारिजातक (पुं)
पञ्चैते देवतरवो मन्दारः पारिजातकः ।। १.१.११८ ।।
pañcaite devataravo mandāraḥ pārijātakaḥ || 1.1.118 ||
Celestial tree (3) - सन्तान (पुं), कल्पवृक्ष (पुं), हरिचन्दन (पुं-नपुं)
सन्तानः कल्पवृक्षश्च पुंसि वा हरिचन्दनम् ।। १.१.११९ ।।
santānaḥ kalpavṛkṣaśca puṃsi vā haricandanam || 1.1.119 ||
Sanatkumara (3) - सनत्कुमार (पुं), सनात्कुमार (पुं), वैधात्र (पुं), Ashvini twins - (2) - स्वर्वैद्य (पुं), अश्विनीसुत (पुं)
सनत्कुमारो वैधात्रः स्वर्वैद्यावश्विनीसुतौ ।। १.१.१२० ।।
sanatkumāro vaidhātraḥ svarvaidyāvaśvinīsutau || 1.1.120 ||
Ashvini twins (4) - नासत्यौ (पुं-द्वि), अश्विनौ (पुं-द्वि), दस्रौ (पुं-द्वि), आश्विनेयौ (पुं-द्वि)
नासत्यावश्विनौ दस्रावाश्विनेयौ च तावुभौ ।। १.१.१२१ ।।
nāsatyāvaśvinau dasrāvāśvineyau ca tāvubhau || 1.1.121 ||
Nymph (2) - अप्सरस् (स्त्री-बहु), स्वर्वेश्या (स्त्री)
स्त्रियां बहुष्वप्सरसः स्वर्वेश्या उर्वशीमुखाः ।। १.१.१२२ ।।
striyāṃ bahuṣvapsarasaḥ svarveśyā urvaśīmukhāḥ || 1.1.122 ||
Celestial musician (2) - हाहा (पुं), हहा (पुं), हूहू (पुं) , गन्धर्व (पुं)
हाहा हूहूश्चैवमाद्या गन्धर्वास्त्रिदिवौकसाम् ।। १.१.१२३ ।।
hāhā hūhūścaivamādyā gandharvāstridivaukasām || 1.1.123 ||
Fire (5) - अग्नि (पुं), वैश्वानर (पुं), वह्नि (पुं), वीतिहोत्र (पुं), धनञ्जय (पुं)
अग्निर्वैश्वानरो वह्निर्वीतिहोत्रो धनञ्जयः ।। १.१.१२४ ।।
agnirvaiśvānaro vahnirvītihotro dhanañjayaḥ || 1.1.124 ||
Fire (4) - कृपीटयोनि (पुं), ज्वलन (पुं), जातवेदस् (पुं), तनूनपात् (पुं)
कृपीटयोनिर्ज्वलनो जातवेदास्तनूनपात् ।। १.१.१२५ ।।
kṛpīṭayonirjvalano jātavedāstanūnapāt || 1.1.125 ||
Fire (5) - बर्हिस् (पुं), शुष्मन् (पुं), कृष्णवर्त्मन् (पुं), शोचिष्केश (पुं), उषर्बुध (पुं)
बर्हिः शुष्मा कृष्णवर्त्मा शोचिष्केश उषर्बुधः ।। १.१.१२६ ।।
barhiḥ śuṣmā kṛṣṇavartmā śociṣkeśa uṣarbudhaḥ || 1.1.126 ||
Fire (5) - आश्रयाश (पुं), बृहद्भानु (पुं), कृशानु (पुं), पावक (पुं), अनल (पुं)
आश्रयाशो बृहद्भानुः कृशानुः पावकोऽनलः ।। १.१.१२७ ।।
āśrayāśo bṛhadbhānuḥ kṛśānuḥ pāvako'nalaḥ || 1.1.127 ||
Fire (4) - रोहिताश्व (पुं), वायुसख (पुं), शिखावत् (पुं), आशुशुक्षणि (पुं)
रोहिताश्वो वायुसखः शिखावानाशुशुक्षणिः ।। १.१.१२८ ।।
rohitāśvo vāyusakhaḥ śikhāvānāśuśukṣaṇiḥ || 1.1.128 ||
Fire (4) - हिरण्यरेतस् (पुं), हुतभुज् (पुं), दहन (पुं), हव्यवाहन (पुं)
हिरण्यरेता हुतभुग् दहनो हव्यवाहनः ।। १.१.१२९ ।।
hiraṇyaretā hutabhug dahano havyavāhanaḥ || 1.1.129 ||
Fire (5) - सप्तार्चिस् (पुं), दमुनस् (पुं) , शुक्र (पुं), चित्रभानु (पुं), विभावसु (पुं)
सप्तार्चिर्दमुनाः शुक्रश्चित्रभानुर्विभावसुः ।। १.१.१३० ।।
saptārcirdamunāḥ śukraścitrabhānurvibhāvasuḥ || 1.1.130 ||
Fire (4) - शुचि (पुं), अप्पित्त (नपुं), और्व (पुं), वाडव (पुं), वडवानल (पुं)
शुचिरप्पित्तमौर्वस्तु वाडवो वडवानलः ।। १.१.१३१ ।।
śucirappittamaurvastu vāḍavo vaḍavānalaḥ || 1.1.131 ||
Flame (6) - ज्वाला (स्त्री-पुं), कीला (स्त्री-पुं), अर्चिस् (स्त्री), हेति (स्त्री), शिखा (स्त्री)
वह्नेर्द्वयोर्ज्वालकीलावर्चिर्हेतिः शिखा स्त्रियाम् ।। १.१.१३२ ।।
vahnerdvayorjvālakīlāvarcirhetiḥ śikhā striyām || 1.1.132 ||
Spark (2) - स्फुलिङ्ग (वि), अग्निकण (पुं), सन्ताप (पुं), सञ्ज्वर (पुं)
त्रिषु स्फुलिङ्गोऽग्निकणः संतापः संज्वरः समौ ।। १.१.१३३ ।।
triṣu sphuliṅgo'gnikaṇaḥ saṃtāpaḥ saṃjvaraḥ samau || 1.1.133 ||
Firebrand (2) - उल्का (स्त्री), निर्गतज्वाला (स्त्री-पुं), भूति (स्त्री), भसित (नपुं), भस्मन् (नपुं)
उल्का स्यान् निर्गतज्वाला भूतिर्भसितभस्मनी ।। १.१.१३४ ।।
ulkā syān nirgatajvālā bhūtirbhasitabhasmanī || 1.1.134 ||
Ash (2) - क्षार (पुं), रक्षा (स्त्री) , Forest Fire - दाव (पुं), दव (पुं), वनहुताशन (पुं)
क्षारो रक्षा च दावस्तु दवो वनहुताशनः ।। १.१.१३५ ।।
kṣāro rakṣā ca dāvastu davo vanahutāśanaḥ || 1.1.135 ||
Yama (4) - धर्मराज (पुं), पितृपति (पुं), समवर्तिन् (पुं), परेतराज् (पुं)
धर्मराजः पितृपतिः समवर्ती परेतराट् ।। १.१.१३६ ।।
dharmarājaḥ pitṛpatiḥ samavartī paretarāṭ || 1.1.136 ||
Yama (5) - कृतान्त (पुं), यमुनाभ्रातृ (पुं), शमन (पुं), यमराज् (पुं), यम (पुं)
कृतान्तो यमुनाभ्राता शमनो यमराड् यमः ।। १.१.१३७ ।।
kṛtānto yamunābhrātā śamano yamarāḍ yamaḥ || 1.1.137 ||
Yama (5) - काल (पुं), दण्डधर (पुं), श्राद्धदेव (पुं), वैवस्वत (पुं), अन्तक (पुं)
कालो दण्डधरः श्राद्धदेवो वैवस्वतोऽन्तकः ।। १.१.१३८ ।।
kālo daṇḍadharaḥ śrāddhadevo vaivasvato'ntakaḥ || 1.1.138 ||
Rakshasa (6) - राक्षस (पुं), कौणप (पुं), क्रव्याद् (पुं), क्रव्याद (पुं), अस्रप (पुं), आशर (पुं),
राक्षसः कोणपः क्रव्यात् क्रव्यादोऽस्रप आशरः ।। १.१.१३९ ।।
rākṣasaḥ koṇapaḥ kravyāt kravyādo'srapa āśaraḥ || 1.1.139 ||
Rakshasa (4) - रात्रिञ्चर (पुं), रात्रिचर (पुं), कर्बुर (पुं), निकषात्मज (पुं)
रात्रिञ्चरो रात्रिचरः कर्बुरो निकषात्मजः ।। १.१.१४० ।।
rātriñcaro rātricaraḥ karburo nikaṣātmajaḥ || 1.1.140 ||
Rakshasa (5) - यातुधान (पुं), पुण्यजन (पुं), नैरृत (पुं), यातु (नपुं), रक्षस् (पुं)
यातुधानः पुण्यजनो नैरृतो यातुरक्षसी ।। १.१.१४१ ।।
yātudhānaḥ puṇyajano nairṛto yāturakṣasī || 1.1.141 ||
Varuna (5) - प्रचेतस् (पुं), वरुण (पुं), पाशिन् (पुं), यादसाम्पति (पुं), अप्पति (पुं)
प्रचेता वरुणः पाशी यादसांपतिरप्पतिः ।। १.१.१४२ ।।
pracetā varuṇaḥ pāśī yādasāṃpatirappatiḥ || 1.1.142 ||
Wind (5) - श्वसन (पुं), स्पर्शन (पुं), वायु (पुं), मातरिश्वन् (पुं), सदागति (पुं)
श्वसनः स्पर्शनो वायुर्मातरिश्वा सदागतिः ।। १.१.१४३ ।।
śvasanaḥ sparśano vāyurmātariśvā sadāgatiḥ || 1.1.143 ||
Wind (5) - पृषदश्व (पुं), गन्धवह (पुं), गन्धवाह (पुं), अनिल (पुं), आशुग (पुं)
पृषदश्वो गन्धवहो गन्धवाहाऽनिलाऽऽशुगाः ।। १.१.१४४ ।।
pṛṣadaśvo gandhavaho gandhavāhā'nilā''śugāḥ || 1.1.144 ||
Wind (5) - समीर (पुं), मारुत (पुं), मरुत् (पुं), जगत्प्राण (पुं), समीरण (पुं)
समीरमारुतमरुज्जगत्प्राणसमीरणाः ।। १.१.१४५ ।।
samīramārutamarujjagatprāṇasamīraṇāḥ || 1.1.145 ||
Wind (6) - नभस्वत् (पुं), वात (पुं), वाति (पुं), पवन (पुं), पवमान (पुं), प्रभञ्जन (पुं)
नभस्वद्वातपवनपवमानप्रभञ्जनाः ।। १.१.१४६ ।।
nabhasvadvātapavanapavamānaprabhañjanāḥ || 1.1.146 ||
Great wind (2) - प्रकम्पन (पुं), महावात (पुं), Rainy wind (1) - झञ्झावात (पुं)
प्रकम्पनो महावातो झञ्झावातः सवृष्टिकः ।। १.१.१४७ ।।
prakampano mahāvāto jhañjhāvātaḥ savṛṣṭikaḥ || 1.1.147 ||
Prana (5) - प्राण (पुं), अपान (पुं), समान (पुं), उदान (पुं), व्यान (पुं)
प्राणोऽपानः समानश्चोदानव्यानौ च वायवः ।। १.१.१४८ ।।
prāṇo'pānaḥ samānaścodānavyānau ca vāyavaḥ || 1.1.148 ||
Speed (4) - रंहस् (नपुं), तरस् (नपुं), रय (पुं), स्यद (पुं)
शरीरस्था इमे रंहस्तरसी तु रयः स्यदः ।। १.१.१४९ ।।
śarīrasthā ime raṃhastarasī tu rayaḥ syadaḥ || 1.1.149 ||
Speed (1) - जव (पुं) , शीघ्र (नपुं), त्वरित (नपुं), लघु (नपुं), क्षिप्र (नपुं), अर (नपुं), द्रुत (नपुं)
जवोऽथ शीघ्रं त्वरितं लघु क्षिप्रमरं द्रुतम् ।। १.१.१५० ।।
javo'tha śīghraṃ tvaritaṃ laghu kṣipramaraṃ drutam || 1.1.150 ||
Fast Speeds (5) - सत्वर (नपुं), चपल (नपुं), तूर्ण (नपुं), अविलम्बित (नपुं), आशु (नपुं)
सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च ।। १.१.१५१ ।।
satvaraṃ capalaṃ tūrṇamavilambitamāśu ca || 1.1.151 ||
Continuous (6) - सतत (नपुं), अनारत (नपुं), अश्रान्त (नपुं), सन्तत (नपुं), अविरत (नपुं), अनिश (नपुं)
सततेऽनारताऽश्रान्तसंतताविरतानिशम् ।। १.१.१५२ ।।
satate'nāratā'śrāntasaṃtatāviratāniśam || 1.1.152 ||
Continuous (3) - नित्य (नपुं), अनवरत (नपुं), अजस्र (नपुं) , Excessive (2) - अतिशय (पुं), भर (पुं)
नित्याऽनवरताऽजस्रमप्यथाऽतिशयो भरः ।। १.१.१५३ ।।
nityā'navaratā'jasramapyathā'tiśayo bharaḥ || 1.1.153 ||
Excessive (6) - अतिवेल (नपुं), भृश (नपुं), अत्यर्थ (नपुं), अतिमात्र (नपुं), उद्गाढ (नपुं), निर्भर (नपुं)
अतिवेलभृशाऽत्यर्थाऽतिमात्रोद्गाढनिर्भरम् ।। १.१.१५४ ।।
ativelabhṛśā'tyarthā'timātrodgāḍhanirbharam || 1.1.154 ||
Excessive (6) - तीव्र (नपुं), एकान्त (नपुं), नितान्त (नपुं), गाढ (नपुं), बाढ (नपुं), दृढ (नपुं)
तीव्रैकान्तनितान्तानि गाढबाढदृढानि च ।। १.१.१५५ ।।
tīvraikāntanitāntāni gāḍhabāḍhadṛḍhāni ca || 1.1.155 ||
क्लीबे शीघ्राद्यसत्त्वे स्यात् त्रिष्वेषां सत्त्वगामि यत् ।। १.१.१५६ ।।
klībe śīghrādyasattve syāt triṣveṣāṃ sattvagāmi yat || 1.1.156 ||
Kubera (4) - कुबेर (पुं), त्र्यम्बकसख (पुं), यक्षराज् (पुं), गुह्यकेश्वर (पुं)
कुबेरस्त्र्यम्बकसखो यक्षराड् गुह्यकेश्वरः ।। १.१.१५७ ।।
kuberastryambakasakho yakṣarāḍ guhyakeśvaraḥ || 1.1.157 ||
Kubera (4) - मनुष्यधर्मन् (पुं), धनद (पुं), राजराज (पुं), धनाधिप (पुं)
मनुष्यधर्मा धनदो राजराजो धनाधिपः ।। १.१.१५८ ।।
manuṣyadharmā dhanado rājarājo dhanādhipaḥ || 1.1.158 ||
Kubera (4) - किन्नरेश (पुं), वैश्रवण (पुं), पौलस्त्य (पुं), नरवाहन (पुं)
किन्नरेशो वैश्रवणः पौलस्त्यो नरवाहनः ।। १.१.१५९ ।।
kinnareśo vaiśravaṇaḥ paulastyo naravāhanaḥ || 1.1.159 ||
Kubera (5) - यक्ष (पुं), एकपिङ्ग (पुं), ऐलविल (पुं), श्रीद (पुं), पुण्यजनेश्वर (पुं)
यक्षैकपिङ्गैलविलश्रीदपुण्यजनेश्वराः ।। १.१.१६० ।।
yakṣaikapiṅgailavilaśrīdapuṇyajaneśvarāḥ || 1.1.160 ||
Kubera's garden (1) - चैत्ररथ (नपुं) , Kubera's son (1) - नलकूबर (पुं)
अस्योद्यानं चैत्ररथं पुत्रस्तु नलकूबरः ।। १.१.१६१ ।।
asyodyānaṃ caitrarathaṃ putrastu nalakūbaraḥ || 1.1.161 ||
Kubera's town (1) - कैलास (पुं), Kubera's city (1) - अलका (स्त्री), Kubera's vehicle (1) - पुष्पक (पुं-नपुं)
कैलासः स्थानमलका पूर्विमानं तु पुष्पकम् ।। १.१.१६२ ।।
kailāsaḥ sthānamalakā pūrvimānaṃ tu puṣpakam || 1.1.162 ||
Kinnara (4) - किन्नर (पुं), किम्पुरुष (पुं), तुरङ्गवदन (पुं), मयु (पुं)
स्यात् किन्नरः किम्पुरुषस्तुरङ्गवदनो मयुः ।। १.१.१६३ ।।
syāt kinnaraḥ kimpuruṣasturaṅgavadano mayuḥ || 1.1.163 ||
Treasure (2) - निधि (पुं), शेवधि (पुं), Treasure (2) - पद्म (पुं-नपुं), शङ्ख (पुं-नपुं)
निधिर्नाशेवधिर्भेदाः पद्मशङ्खाऽऽदयो निधेः ।। १.१.१६४ ।।
nidhirnāśevadhirbhedāḥ padmaśaṅkhā''dayo nidheḥ || 1.1.164 ||
Treasure (5) - महापद्म (पुं), पद्म (पुं-नपुं), शङ्ख (पुं-नपुं), मकर (पुं), कच्छप (पुं)
महापद्मश्च पद्मश्च शङ्खो मकरकच्छपौ ।। १.१.१६५ ।।
mahāpadmaśca padmaśca śaṅkho makarakacchapau || 1.1.165 ||
Treasure (4) - मुकुन्द (पुं), कुन्द (पुं), नील (पुं), खर्व (पुं)
मुकुन्दकुन्दनीलाश्च खर्वश्च निधयो नव ।। १.१.१६६ ।।
mukundakundanīlāśca kharvaśca nidhayo nava || 1.1.166 ||
Swaravarga Begins
इति स्वर्गवर्गः ।। १.१ ।।
iti svargavargaḥ || 1.1 ||