नडमा रोह न ते अत्र लोक इदं सीसं भागधेयं त एहि ।यो गोषु यक्ष्मः पुरुषेषु यक्ष्मस्तेन त्वं साकमधराङ्परेहि ॥१॥
naḍamā roha na te atra loka idaṃ sīsaṃ bhāgadheyaṃ ta ehi |yo goṣu yakṣmaḥ puruṣeṣu yakṣmastena tvaṃ sākamadharāṅparehi ||1||
अघशंसदुःशंसाभ्यां करेणानुकरेण च ।यक्ष्मं च सर्वं तेनेतो मृत्युं च निरजामसि ॥२॥
aghaśaṃsaduḥśaṃsābhyāṃ kareṇānukareṇa ca |yakṣmaṃ ca sarvaṃ teneto mṛtyuṃ ca nirajāmasi ||2||
निरितो मृत्युं निर्ऋतिं निररातिमजामसि ।यो नो द्वेष्टि तमद्ध्यग्ने अक्रव्याद्यमु द्विष्मस्तमु ते प्र सुवामसि ॥३॥
nirito mṛtyuṃ nirṛtiṃ nirarātimajāmasi |yo no dveṣṭi tamaddhyagne akravyādyamu dviṣmastamu te pra suvāmasi ||3||
यद्यग्निः क्रव्याद्यदि वा व्याघ्र इमं गोष्ठं प्रविवेशान्योकाः ।तं माषाज्यं कृत्वा प्र हिणोमि दूरं स गच्छत्वप्सुषदोऽप्यग्नीन् ॥४॥
yadyagniḥ kravyādyadi vā vyāghra imaṃ goṣṭhaṃ praviveśānyokāḥ |taṃ māṣājyaṃ kṛtvā pra hiṇomi dūraṃ sa gacchatvapsuṣado'pyagnīn ||4||
यत्त्वा क्रुद्धाः प्रचक्रुर्मन्युना पुरुषे मृते ।सुकल्पमग्ने तत्त्वया पुनस्त्वोद्दीपयामसि ॥५॥
yattvā kruddhāḥ pracakrurmanyunā puruṣe mṛte |sukalpamagne tattvayā punastvoddīpayāmasi ||5||
पुनस्त्वादित्या रुद्रा वसवः पुनर्ब्रह्मा वसुनीतिरग्ने ।पुनस्त्वा ब्रह्मणस्पतिराधाद्दीर्घायुत्वाय शतशारदाय ॥६॥
punastvādityā rudrā vasavaḥ punarbrahmā vasunītiragne |punastvā brahmaṇaspatirādhāddīrghāyutvāya śataśāradāya ||6||
यो अग्निः क्रव्यात्प्रविवेश नो गृहमिमं पश्यन्न् इतरं जातवेदसम् ।तं हरामि पितृयज्ञाय दूरं स घर्ममिन्धां परमे सधस्थे ॥७॥
yo agniḥ kravyātpraviveśa no gṛhamimaṃ paśyann itaraṃ jātavedasam |taṃ harāmi pitṛyajñāya dūraṃ sa gharmamindhāṃ parame sadhasthe ||7||
क्रव्यादमग्निं प्र हिणोमि दूरं यमराज्ञो गच्छतु रिप्रवाहः ।इहायमितरो जातवेदा देवो देवेभ्यो हव्यं वहतु प्रजानन् ॥८॥
kravyādamagniṃ pra hiṇomi dūraṃ yamarājño gacchatu ripravāhaḥ |ihāyamitaro jātavedā devo devebhyo havyaṃ vahatu prajānan ||8||
क्रव्यादमग्निमिषितो हरामि जनान् दृंहन्तं वज्रेण मृत्युम् ।नि तं शास्मि गार्हपत्येन विद्वान् पितॄणां लोकेऽपि भागो अस्तु ॥९॥
kravyādamagnimiṣito harāmi janān dṛṃhantaṃ vajreṇa mṛtyum |ni taṃ śāsmi gārhapatyena vidvān pitṝṇāṃ loke'pi bhāgo astu ||9||
क्रव्यादमग्निं शशमानमुक्थ्यं प्र हिणोमि पथिभिः पितृयाणैः ।मा देवयानैः पुनरा गा अत्रैवैधि पितृषु जागृहि त्वम् ॥१०॥ {७}
kravyādamagniṃ śaśamānamukthyaṃ pra hiṇomi pathibhiḥ pitṛyāṇaiḥ |mā devayānaiḥ punarā gā atraivaidhi pitṛṣu jāgṛhi tvam ||10|| {7}
समिन्धते संकसुकं स्वस्तये शुद्धा भवन्तः शुचयः पावकाः ।जहाति रिप्रमत्येन एति समिद्धो अग्निः सुपुना पुनाति ॥११॥
samindhate saṃkasukaṃ svastaye śuddhā bhavantaḥ śucayaḥ pāvakāḥ |jahāti ripramatyena eti samiddho agniḥ supunā punāti ||11||
देवो अग्निः संकसुको दिवस्पृष्ठान्यारुहत्।मुच्यमानो निरेणसोऽमोगस्मामशस्त्याः ॥१२॥
devo agniḥ saṃkasuko divaspṛṣṭhānyāruhat|mucyamāno nireṇaso'mogasmāmaśastyāḥ ||12||
अस्मिन् वयं संकसुके अग्नौ रिप्राणि मृज्महे ।अभूम यज्ञियाः शुद्धाः प्र ण आयूंषि तारिषत्॥१३॥
asmin vayaṃ saṃkasuke agnau riprāṇi mṛjmahe |abhūma yajñiyāḥ śuddhāḥ pra ṇa āyūṃṣi tāriṣat||13||
संकसुको विकसुको निर्ऋथो यश्च निस्वरः ।ते ते यक्ष्मं सवेदसो दूराद्दूरमनीनशन् ॥१४॥
saṃkasuko vikasuko nirṛtho yaśca nisvaraḥ |te te yakṣmaṃ savedaso dūrāddūramanīnaśan ||14||
यो नो अश्वेषु वीरेषु यो नो गोष्वजाविषु ।क्रव्यादं निर्णुदामसि यो अग्निर्जनयोपनः ॥१५॥
yo no aśveṣu vīreṣu yo no goṣvajāviṣu |kravyādaṃ nirṇudāmasi yo agnirjanayopanaḥ ||15||
अन्येभ्यस्त्वा पुरुषेभ्यो गोभ्यो अश्वेभ्यस्त्वा ।निः क्रव्यादं नुदामसि यो अग्निर्जीवितयोपनः ॥१६॥
anyebhyastvā puruṣebhyo gobhyo aśvebhyastvā |niḥ kravyādaṃ nudāmasi yo agnirjīvitayopanaḥ ||16||
यस्मिन् देवा अमृजत यस्मिन् मनुष्या उत ।तस्मिन् घृतस्तावो मृष्ट्वा त्वमग्ने दिवं रुह ॥१७॥
yasmin devā amṛjata yasmin manuṣyā uta |tasmin ghṛtastāvo mṛṣṭvā tvamagne divaṃ ruha ||17||
समिद्धो अग्न आहुत स नो माभ्यपक्रमीः ।अत्रैव दीदिहि द्यवि ज्योक्च सूर्यं दृशे ॥१८॥
samiddho agna āhuta sa no mābhyapakramīḥ |atraiva dīdihi dyavi jyokca sūryaṃ dṛśe ||18||
सीसे मृड्ढ्वं नडे मृड्ढ्वमग्नौ संकसुके च यत्।अथो अव्यां रामायां शीर्षक्तिमुपबर्हणे ॥१९॥
sīse mṛḍḍhvaṃ naḍe mṛḍḍhvamagnau saṃkasuke ca yat|atho avyāṃ rāmāyāṃ śīrṣaktimupabarhaṇe ||19||
सीसे मलं सादयित्वा शीर्षक्तिमुपबर्हणे ।अव्यामसिक्न्यां मृष्ट्वा शुद्धा भवत यज्ञियाः ॥२०॥ {८}
sīse malaṃ sādayitvā śīrṣaktimupabarhaṇe |avyāmasiknyāṃ mṛṣṭvā śuddhā bhavata yajñiyāḥ ||20|| {8}
परं मृत्यो अनु परेहि पन्थां यस्त एष इतरो देवयानात्।चक्षुष्मते शृण्वते ते ब्रवीमीहेमे वीरा बहवो भवन्तु ॥२१॥
paraṃ mṛtyo anu parehi panthāṃ yasta eṣa itaro devayānāt|cakṣuṣmate śṛṇvate te bravīmīheme vīrā bahavo bhavantu ||21||
इमे जीवा वि मृतैराववृत्रन्न् अभूद्भद्रा देवहुतिर्नो अद्य ।प्राञ्चो अगाम नृतये हसाय सुवीरासो विदथमा वदेम ॥२२॥
ime jīvā vi mṛtairāvavṛtrann abhūdbhadrā devahutirno adya |prāñco agāma nṛtaye hasāya suvīrāso vidathamā vadema ||22||
इमं जीवेभ्यः परिधिं दधामि मैषां नु गादपरो अर्थमेतम् ।शतं जीवन्तः शरदः पुरूचीस्तिरो मृत्युं दधतां पर्वतेन ॥२३॥
imaṃ jīvebhyaḥ paridhiṃ dadhāmi maiṣāṃ nu gādaparo arthametam |śataṃ jīvantaḥ śaradaḥ purūcīstiro mṛtyuṃ dadhatāṃ parvatena ||23||
आ रोहतायुर्जरसं वृणाना अनुपूर्वं यतमाना यति स्थ ।तान् वस्त्वष्टा सुजनिमा सजोषाः सर्वमायुर्नयतु जीवनाय ॥२४॥
ā rohatāyurjarasaṃ vṛṇānā anupūrvaṃ yatamānā yati stha |tān vastvaṣṭā sujanimā sajoṣāḥ sarvamāyurnayatu jīvanāya ||24||
यथाहान्यनुपूर्वं भवन्ति यथ र्तव ऋतुभिर्यन्ति साकम् ।यथा न पूर्वमपरो जहात्येवा धातरायूंषि कल्पयैषाम् ॥२५॥
yathāhānyanupūrvaṃ bhavanti yatha rtava ṛtubhiryanti sākam |yathā na pūrvamaparo jahātyevā dhātarāyūṃṣi kalpayaiṣām ||25||
अश्मन्वती रीयते सं रभध्वं वीरयध्वं प्र तरता सखायः ।अत्रा जहीत ये असन् दुरेवा अनमीवान् उत्तरेमाभि वाजान् ॥२६॥
aśmanvatī rīyate saṃ rabhadhvaṃ vīrayadhvaṃ pra taratā sakhāyaḥ |atrā jahīta ye asan durevā anamīvān uttaremābhi vājān ||26||
उत्तिष्ठता प्र तरता सखायोऽश्मन्वती नदी स्यन्दत इयम् ।अत्रा जहीत ये असन्न् अशिवाः शिवान्त्स्योनान् उत्तरेमाभि वाजान् ॥२७॥
uttiṣṭhatā pra taratā sakhāyo'śmanvatī nadī syandata iyam |atrā jahīta ye asann aśivāḥ śivāntsyonān uttaremābhi vājān ||27||
वैश्वदेवीं वर्चसा आ रभध्वं शुद्धा भवन्तः शुचयः पावकाः ।अतिक्रामन्तो दुरिता पदानि शतं हिमाः सर्ववीरा मदेम ॥२८॥
vaiśvadevīṃ varcasā ā rabhadhvaṃ śuddhā bhavantaḥ śucayaḥ pāvakāḥ |atikrāmanto duritā padāni śataṃ himāḥ sarvavīrā madema ||28||
उदीचीनैः पथिभिर्वायुमद्भिरतिक्रामन्तोऽवरान् परेभिः ।त्रिः सप्त कृत्व ऋषयः परेता मृत्युं प्रत्यौहन् पदयोपनेन ॥२९॥
udīcīnaiḥ pathibhirvāyumadbhiratikrāmanto'varān parebhiḥ |triḥ sapta kṛtva ṛṣayaḥ paretā mṛtyuṃ pratyauhan padayopanena ||29||
मृत्योः पदं योपयन्त एत द्राघीय आयुः प्रतरं दधानाः ।आसीना मृत्युं नुदता सधस्थेऽथ जीवासो विदथमा वदेम ॥३०॥ {९}
mṛtyoḥ padaṃ yopayanta eta drāghīya āyuḥ prataraṃ dadhānāḥ |āsīnā mṛtyuṃ nudatā sadhasthe'tha jīvāso vidathamā vadema ||30|| {9}
इमा नारीरविधवाः सुपत्नीराञ्जनेन सर्पिषा सं स्पृशन्ताम् ।अनश्रवो अनमीवाः सुरत्ना आ रोहन्तु जनयो योनिमग्रे ॥३१॥
imā nārīravidhavāḥ supatnīrāñjanena sarpiṣā saṃ spṛśantām |anaśravo anamīvāḥ suratnā ā rohantu janayo yonimagre ||31||
व्याकरोमि हविषाहमेतौ तौ ब्रह्मणा व्यहं कल्पयामि ।स्वधां पितृभ्यो अजरां कृणोमि दीर्घेणायुषा समिमान्त्सृजामि ॥३२॥
vyākaromi haviṣāhametau tau brahmaṇā vyahaṃ kalpayāmi |svadhāṃ pitṛbhyo ajarāṃ kṛṇomi dīrgheṇāyuṣā samimāntsṛjāmi ||32||
यो नो अग्निः पितरो हृत्स्वन्तराविवेशामृतो मर्त्येषु ।मय्यहं तं परि गृह्णामि देवं मा सो अस्मान् द्विक्षत मा वयं तम् ॥३३॥
yo no agniḥ pitaro hṛtsvantarāviveśāmṛto martyeṣu |mayyahaṃ taṃ pari gṛhṇāmi devaṃ mā so asmān dvikṣata mā vayaṃ tam ||33||
अपावृत्य गार्हपत्यात्क्रव्यादा प्रेत दक्षिणा ।प्रियं पितृभ्य आत्मने ब्रह्मभ्यः कृणुता प्रियम् ॥३४॥
apāvṛtya gārhapatyātkravyādā preta dakṣiṇā |priyaṃ pitṛbhya ātmane brahmabhyaḥ kṛṇutā priyam ||34||
द्विभागधनमादाय प्र क्षिणात्यवर्त्या ।अग्निः पुत्रस्य ज्येष्ठस्य यः क्रव्यादनिराहितः ॥३५॥
dvibhāgadhanamādāya pra kṣiṇātyavartyā |agniḥ putrasya jyeṣṭhasya yaḥ kravyādanirāhitaḥ ||35||
यत्कृषते यद्वनुते यच्च वस्नेन विन्दते ।सर्वं मर्त्यस्य तन् नास्ति क्रव्याच्चेदनिराहितः ॥३६॥
yatkṛṣate yadvanute yacca vasnena vindate |sarvaṃ martyasya tan nāsti kravyāccedanirāhitaḥ ||36||
अयज्ञियो हतवर्चा भवति नैनेन हविरत्तवे ।छिनत्ति कृष्या गोर्धनाद्यं क्रव्यादनुवर्तते ॥३७॥
ayajñiyo hatavarcā bhavati nainena havirattave |chinatti kṛṣyā gordhanādyaṃ kravyādanuvartate ||37||
मुहुर्गृध्यैः प्र वदत्यार्तिं मर्त्यो नीत्य ।क्रव्याद्यान् अग्निरन्तिकादनुविद्वान् वितावति ॥३८॥
muhurgṛdhyaiḥ pra vadatyārtiṃ martyo nītya |kravyādyān agnirantikādanuvidvān vitāvati ||38||
ग्राह्या गृहाः सं सृज्यन्ते स्त्रिया यन् म्रियते पतिः ।ब्रह्मैव विद्वान् एष्यो यः क्रव्यादं निरादधत्॥३९॥
grāhyā gṛhāḥ saṃ sṛjyante striyā yan mriyate patiḥ |brahmaiva vidvān eṣyo yaḥ kravyādaṃ nirādadhat||39||
यद्रिप्रं शमलं चकृम यच्च दुष्कृतम् ।आपो मा तस्माच्छुम्भन्त्वग्नेः संकसुकाच्च यत्॥४०॥ {१०}
yadripraṃ śamalaṃ cakṛma yacca duṣkṛtam |āpo mā tasmācchumbhantvagneḥ saṃkasukācca yat||40|| {10}
ता अधरादुदीचीराववृत्रन् प्रजानैतीः पथिभिर्देवयानैः ।पर्वतस्य वृषभस्याधि पृष्ठे नवाश्चरन्ति सरितः पुराणीः ॥४१॥
tā adharādudīcīrāvavṛtran prajānaitīḥ pathibhirdevayānaiḥ |parvatasya vṛṣabhasyādhi pṛṣṭhe navāścaranti saritaḥ purāṇīḥ ||41||
अग्ने अक्रव्यान् निः क्रव्यादं नुदा देवयजनं वह ॥४२॥
agne akravyān niḥ kravyādaṃ nudā devayajanaṃ vaha ||42||
इमं क्रव्यादा विवेशायं क्रव्यादमन्वगात्।व्याघ्रौ कृत्वा नानानं तं हरामि शिवापरम् ॥४३॥
imaṃ kravyādā viveśāyaṃ kravyādamanvagāt|vyāghrau kṛtvā nānānaṃ taṃ harāmi śivāparam ||43||
अन्तर्धिर्देवानां परिधिर्मनुष्याणामग्निर्गार्हपत्य उभयान् अन्तरा श्रितः ॥४४॥
antardhirdevānāṃ paridhirmanuṣyāṇāmagnirgārhapatya ubhayān antarā śritaḥ ||44||
जीवानामायुः प्र तिर त्वमग्ने पितॄणां लोकमपि गच्छन्तु ये मृताः ।सुगार्हपत्यो वितपन्न् अरातिमुषामुषां श्रेयसीं धेह्यस्मै ॥४५॥
jīvānāmāyuḥ pra tira tvamagne pitṝṇāṃ lokamapi gacchantu ye mṛtāḥ |sugārhapatyo vitapann arātimuṣāmuṣāṃ śreyasīṃ dhehyasmai ||45||
सर्वान् अग्ने सहमानः सपत्नान् ऐषामूर्जं रयिमस्मासु धेहि ॥४६॥
sarvān agne sahamānaḥ sapatnān aiṣāmūrjaṃ rayimasmāsu dhehi ||46||
इममिन्द्रं वह्निं पप्रिमन्वारभध्वं स वो निर्वक्षद्दुरितादवद्यात्।तेनाप हत शरुमापतन्तं तेन रुद्रस्य परि पातास्ताम् ॥४७॥
imamindraṃ vahniṃ paprimanvārabhadhvaṃ sa vo nirvakṣadduritādavadyāt|tenāpa hata śarumāpatantaṃ tena rudrasya pari pātāstām ||47||
अनड्वाहं प्लवमन्वारभध्वं स वो निर्वक्षद्दुरितादवद्यात्।आ रोहत सवितुर्नावमेतां षड्भिरुर्वीभिरमतिं तरेम ॥४८॥
anaḍvāhaṃ plavamanvārabhadhvaṃ sa vo nirvakṣadduritādavadyāt|ā rohata saviturnāvametāṃ ṣaḍbhirurvībhiramatiṃ tarema ||48||
अहोरात्रे अन्वेषि बिभ्रत्क्षेम्यस्तिष्ठन् प्रतरणः सुवीरः ।अनातुरान्त्सुमनसस्तल्प बिभ्रज्ज्योगेव नः पुरुषगन्धिरेधि ॥४९॥
ahorātre anveṣi bibhratkṣemyastiṣṭhan prataraṇaḥ suvīraḥ |anāturāntsumanasastalpa bibhrajjyogeva naḥ puruṣagandhiredhi ||49||
ते देवेभ्य आ वृश्चन्ते पापं जीवन्ति सर्वदा ।क्रव्याद्यान् अग्निरन्तिकादश्व इवानुवपते नडम् ॥५०॥ {११}
te devebhya ā vṛścante pāpaṃ jīvanti sarvadā |kravyādyān agnirantikādaśva ivānuvapate naḍam ||50|| {11}
येऽश्रद्धा धनकाम्या क्रव्यादा समासते ।ते वा अन्येषां कुम्भीं पर्यादधति सर्वदा ॥५१॥
ye'śraddhā dhanakāmyā kravyādā samāsate |te vā anyeṣāṃ kumbhīṃ paryādadhati sarvadā ||51||
प्रेव पिपतिषति मनसा मुहुरा वर्तते पुनः ।क्रव्याद्यान् अग्निरन्तिकादनुविद्वान् वितावति ॥५२॥
preva pipatiṣati manasā muhurā vartate punaḥ |kravyādyān agnirantikādanuvidvān vitāvati ||52||
अविः कृष्णा भागधेयं पशूनां सीसं क्रव्यादपि चन्द्रं त आहुः ।माषाः पिष्टा भागधेयं ते हव्यमरण्यान्या गह्वरं सचस्व ॥५३॥
aviḥ kṛṣṇā bhāgadheyaṃ paśūnāṃ sīsaṃ kravyādapi candraṃ ta āhuḥ |māṣāḥ piṣṭā bhāgadheyaṃ te havyamaraṇyānyā gahvaraṃ sacasva ||53||
इषीकां जरतीमिष्ट्वा तिल्पिञ्जं दण्डनं नडम् ।तमिन्द्र इध्मं कृत्वा यमस्याग्निं निरादधौ ॥५४॥
iṣīkāṃ jaratīmiṣṭvā tilpiñjaṃ daṇḍanaṃ naḍam |tamindra idhmaṃ kṛtvā yamasyāgniṃ nirādadhau ||54||
प्रत्यञ्चमर्कं प्रत्यर्पयित्वा प्रविद्वान् पन्थां वि ह्याविवेश ।परामीषामसून् दिदेश दीर्घेणायुषा समिमान्त्सृजामि ॥५५॥ {१२}
pratyañcamarkaṃ pratyarpayitvā pravidvān panthāṃ vi hyāviveśa |parāmīṣāmasūn dideśa dīrgheṇāyuṣā samimāntsṛjāmi ||55|| {12}