दिवस्पृथिव्या अन्तरिक्षात्समुद्रादग्नेर्वातान् मधुकशा हि जज्ञे ।तां चायित्वामृतं वसानां हृद्भिः प्रजाः प्रति नन्दन्ति सर्वाः ॥१॥
divaspṛthivyā antarikṣātsamudrādagnervātān madhukaśā hi jajñe |tāṃ cāyitvāmṛtaṃ vasānāṃ hṛdbhiḥ prajāḥ prati nandanti sarvāḥ ||1||
महत्पयो विश्वरूपमस्याः समुद्रस्य त्वोत रेत आहुः ।यत ऐति मधुकशा रराणा तत्प्राणस्तदमृतं निविष्टम् ॥२॥
mahatpayo viśvarūpamasyāḥ samudrasya tvota reta āhuḥ |yata aiti madhukaśā rarāṇā tatprāṇastadamṛtaṃ niviṣṭam ||2||
पश्यन्त्यस्याश्चरितं पृथिव्यां पृथङ्नरो बहुधा मीमांसमानाः ।अग्नेर्वातान् मधुकशा हि जज्ञे मरुतामुग्रा नप्तिः ॥३॥
paśyantyasyāścaritaṃ pṛthivyāṃ pṛthaṅnaro bahudhā mīmāṃsamānāḥ |agnervātān madhukaśā hi jajñe marutāmugrā naptiḥ ||3||
मातादित्यानां दुहिता वसूनां प्राणः प्रजानाममृतस्य नाभिः ।हिरण्यवर्णा मधुकशा घृताची महान् भर्गश्चरति मर्त्येषु ॥४॥
mātādityānāṃ duhitā vasūnāṃ prāṇaḥ prajānāmamṛtasya nābhiḥ |hiraṇyavarṇā madhukaśā ghṛtācī mahān bhargaścarati martyeṣu ||4||
मधोः कशामजनयन्त देवास्तस्या गर्भो अभवद्विश्वरूपः ।तं जातं तरुणं पिपर्ति माता स जातो विश्वा भुवना वि चष्टे ॥५॥
madhoḥ kaśāmajanayanta devāstasyā garbho abhavadviśvarūpaḥ |taṃ jātaṃ taruṇaṃ piparti mātā sa jāto viśvā bhuvanā vi caṣṭe ||5||
कस्तं प्र वेद क उ तं चिकेत यो अस्या हृदः कलशः सोमधानो अक्षितः ।ब्रह्मा सुमेधाः सो अस्मिन् मदेत ॥६॥
kastaṃ pra veda ka u taṃ ciketa yo asyā hṛdaḥ kalaśaḥ somadhāno akṣitaḥ |brahmā sumedhāḥ so asmin madeta ||6||
स तौ प्र वेद स उ तौ चिकेत यावस्याः स्तनौ सहस्रधारावक्षितौ ।ऊर्जं दुहाते अनपस्फुरन्तौ ॥७॥
sa tau pra veda sa u tau ciketa yāvasyāḥ stanau sahasradhārāvakṣitau |ūrjaṃ duhāte anapasphurantau ||7||
हिङ्करिक्रती बृहती वयोधा उच्चैर्घोषाभ्येति या व्रतम् ।त्रीन् घर्मान् अभि वावशाना मिमाति मायुं पयते पयोभिः ॥८॥
hiṅkarikratī bṛhatī vayodhā uccairghoṣābhyeti yā vratam |trīn gharmān abhi vāvaśānā mimāti māyuṃ payate payobhiḥ ||8||
यामापीनामुपसीदन्त्यापः शाक्वरा वृषभा ये स्वराजः ।ते वर्षन्ति ते वर्षयन्ति तद्विदे काममूर्जमापः ॥९॥
yāmāpīnāmupasīdantyāpaḥ śākvarā vṛṣabhā ye svarājaḥ |te varṣanti te varṣayanti tadvide kāmamūrjamāpaḥ ||9||
स्तनयित्नुस्ते वाक्प्रजापते वृषा शुष्मं क्षिपसि भूम्यामधि ।अग्नेर्वातान् मधुकशा हि जज्ञे मरुतामुग्रा नप्तिः ॥१०॥ {१}
stanayitnuste vākprajāpate vṛṣā śuṣmaṃ kṣipasi bhūmyāmadhi |agnervātān madhukaśā hi jajñe marutāmugrā naptiḥ ||10|| {1}
यथा सोमः प्रातःसवने अश्विनोर्भवति प्रियः ।एवा मे अश्विना वर्च आत्मनि ध्रियताम् ॥११॥
yathā somaḥ prātaḥsavane aśvinorbhavati priyaḥ |evā me aśvinā varca ātmani dhriyatām ||11||
यथा सोमो द्वितीये सवन इन्द्राग्न्योर्भवति प्रियः ।एवा म इन्द्राग्नी वर्च आत्मनि ध्रियताम् ॥१२॥
yathā somo dvitīye savana indrāgnyorbhavati priyaḥ |evā ma indrāgnī varca ātmani dhriyatām ||12||
यथा सोमस्तृतीये सवन ऋभूणां भवति प्रियः ।एवा म ऋभवो वर्च आत्मनि ध्रियताम् ॥१३॥
yathā somastṛtīye savana ṛbhūṇāṃ bhavati priyaḥ |evā ma ṛbhavo varca ātmani dhriyatām ||13||
मधु जनिषीय मधु वंसिषीय ।पयस्वान् अग्न आगमं तं मा सं सृज वर्चसा ॥१४॥
madhu janiṣīya madhu vaṃsiṣīya |payasvān agna āgamaṃ taṃ mā saṃ sṛja varcasā ||14||
सं माग्ने वर्चसा सृज सं प्रजया समायुषा ।विद्युर्मे अस्य देवा इन्द्रो विद्यात्सह ऋषिभिः ॥१५॥
saṃ māgne varcasā sṛja saṃ prajayā samāyuṣā |vidyurme asya devā indro vidyātsaha ṛṣibhiḥ ||15||
यथा मधु मधुकृतः संभरन्ति मधावधि ।एवा मे अश्विना वर्च आत्मनि ध्रियताम् ॥१६॥
yathā madhu madhukṛtaḥ saṃbharanti madhāvadhi |evā me aśvinā varca ātmani dhriyatām ||16||
यथा मक्षाः इदं मधु न्यञ्जन्ति मधावधि ।एवा मे अश्विना वर्चस्तेजो बलमोजश्च ध्रियताम् ॥१७॥
yathā makṣāḥ idaṃ madhu nyañjanti madhāvadhi |evā me aśvinā varcastejo balamojaśca dhriyatām ||17||
यद्गिरिषु पर्वतेषु गोष्वश्वेषु यन् मधु ।सुरायां सिच्यमानायां यत्तत्र मधु तन् मयि ॥१८॥
yadgiriṣu parvateṣu goṣvaśveṣu yan madhu |surāyāṃ sicyamānāyāṃ yattatra madhu tan mayi ||18||
अश्विना सारघेण मा मधुनाङ्क्तं शुभस्पती ।यथा वर्चस्वतीं वाचमावदानि जनामनु ॥१९॥
aśvinā sāragheṇa mā madhunāṅktaṃ śubhaspatī |yathā varcasvatīṃ vācamāvadāni janāmanu ||19||
स्तनयित्नुस्ते वाक्प्रजापते वृषा शुष्मं क्षिपसि भूम्यां दिवि ।तां पशव उप जीवन्ति सर्वे तेनो सेषमूर्जं पिपर्ति ॥२०॥
stanayitnuste vākprajāpate vṛṣā śuṣmaṃ kṣipasi bhūmyāṃ divi |tāṃ paśava upa jīvanti sarve teno seṣamūrjaṃ piparti ||20||
पृथिवी दण्डोऽन्तरिक्षं गर्भो द्यौः कशा विद्युत्प्रकशो हिरण्ययो बिन्दुः ॥२१॥
pṛthivī daṇḍo'ntarikṣaṃ garbho dyauḥ kaśā vidyutprakaśo hiraṇyayo binduḥ ||21||
यो वै कशायाः सप्त मधूनि वेद मधुमान् भवति ।ब्राह्मणश्च राजा च धेनुश्चानड्वांश्च व्रीहिश्च यवश्च मधु सप्तमम् ॥२२॥
yo vai kaśāyāḥ sapta madhūni veda madhumān bhavati |brāhmaṇaśca rājā ca dhenuścānaḍvāṃśca vrīhiśca yavaśca madhu saptamam ||22||
मधुमान् भवति मधुमदस्याहार्यं भवति ।मधुमतो लोकान् जयति य एवं वेद ॥२३॥
madhumān bhavati madhumadasyāhāryaṃ bhavati |madhumato lokān jayati ya evaṃ veda ||23||
यद्वीध्रे स्तनयति प्रजापतिरेव तत्प्रजाभ्यः प्रादुर्भवति ।तस्मात्प्राचीनोपवीतस्तिष्ठे प्रजापतेऽनु मा बुध्यस्वेति ।अन्वेनं प्रजा अनु प्रजापतिर्बुध्यते य एवं वेद ॥२४॥ {२}
yadvīdhre stanayati prajāpatireva tatprajābhyaḥ prādurbhavati |tasmātprācīnopavītastiṣṭhe prajāpate'nu mā budhyasveti |anvenaṃ prajā anu prajāpatirbudhyate ya evaṃ veda ||24|| {2}