यद्गायत्रे अधि गायत्रमाहितं त्रैष्टुभं वा त्रैष्टुभान् निरतक्षत । यद्वा जगज्जगत्याहितं पदं य इत्तद्विदुस्ते अमृतत्वमानुशुः ॥१॥
yadgāyatre adhi gāyatramāhitaṃ traiṣṭubhaṃ vā traiṣṭubhān niratakṣata | yadvā jagajjagatyāhitaṃ padaṃ ya ittadviduste amṛtatvamānuśuḥ ||1||
गायत्रेण प्रति मिमीते अर्कमर्केण साम त्रैष्टुभेन वाकम् ।वाकेन वाकं द्विपदा चतुष्पदाक्षरेण मिमते सप्त वाणीः ॥२॥
gāyatreṇa prati mimīte arkamarkeṇa sāma traiṣṭubhena vākam |vākena vākaṃ dvipadā catuṣpadākṣareṇa mimate sapta vāṇīḥ ||2||
जगता सिन्धुं दिव्यस्कभायद्रथंतरे सूर्यं पर्यपश्यत्।गायत्रस्य समिधस्तिस्र आहुस्ततो मह्ना प्र रिरिचे महित्वा ॥३॥
jagatā sindhuṃ divyaskabhāyadrathaṃtare sūryaṃ paryapaśyat|gāyatrasya samidhastisra āhustato mahnā pra ririce mahitvā ||3||
उप ह्वये सुदुघां धेनुमेतां सुहस्तो गोधुगुत दोहदेनाम् ।श्रेष्ठं सवं सविता साविषन् नोऽभीद्धो घर्मस्तदु षु प्र वोचत्॥४॥
upa hvaye sudughāṃ dhenumetāṃ suhasto godhuguta dohadenām |śreṣṭhaṃ savaṃ savitā sāviṣan no'bhīddho gharmastadu ṣu pra vocat||4||
हिङ्कृण्वती वसुपत्नी वसूनां वत्समिच्छन्ती मनसाभ्यागात्।दुहामश्विभ्यां पयो अघ्न्येयं सा वर्धतां महते सौभगाय ॥५॥
hiṅkṛṇvatī vasupatnī vasūnāṃ vatsamicchantī manasābhyāgāt|duhāmaśvibhyāṃ payo aghnyeyaṃ sā vardhatāṃ mahate saubhagāya ||5||
गौरमीमेदभि वत्सं मिषन्तं मूर्धानं हिङ्ङकृणोन् मातवा उ ।सृक्वाणं घर्ममभि वावशाना मिमाति मायुं पयते पयोभिः ॥६॥
gauramīmedabhi vatsaṃ miṣantaṃ mūrdhānaṃ hiṅṅakṛṇon mātavā u |sṛkvāṇaṃ gharmamabhi vāvaśānā mimāti māyuṃ payate payobhiḥ ||6||
अयं स शिङ्क्ते येन गौरभिवृता मिमाति मयुं ध्वसनावधि श्रिता ।सा चित्तिभिर्नि हि चकार मर्त्यान् विद्युद्भवन्ती प्रति वव्रिमौहत ॥७॥
ayaṃ sa śiṅkte yena gaurabhivṛtā mimāti mayuṃ dhvasanāvadhi śritā |sā cittibhirni hi cakāra martyān vidyudbhavantī prati vavrimauhata ||7||
अनच्छये तुरगातु जीवमेजद्ध्रुवं मध्य आ पस्त्यानाम् ।जीवो मृतस्य चरति स्वधाभिरमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ॥८॥
anacchaye turagātu jīvamejaddhruvaṃ madhya ā pastyānām |jīvo mṛtasya carati svadhābhiramartyo martyenā sayoniḥ ||8||
विधुं दद्राणं सलिलस्य पृष्ठे युवानं सन्तं पलितो जगार ।देवस्य पश्य काव्यं महित्वाद्य ममार स ह्यः समान ॥९॥
vidhuṃ dadrāṇaṃ salilasya pṛṣṭhe yuvānaṃ santaṃ palito jagāra |devasya paśya kāvyaṃ mahitvādya mamāra sa hyaḥ samāna ||9||
य ईं चकार न सो अस्य वेद य ईं ददर्श हिरुगिन् नु तस्मात्।स मातुर्योना परिवीतो अन्तर्बहुप्रजा निर्ऋतिरा विवेश ॥१०॥
ya īṃ cakāra na so asya veda ya īṃ dadarśa hirugin nu tasmāt|sa māturyonā parivīto antarbahuprajā nirṛtirā viveśa ||10||
अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तम् ।स सध्रीचीः स विषूचीर्वसान आ वरीवर्ति भुवनेष्वन्तः ॥११॥
apaśyaṃ gopāmanipadyamānamā ca parā ca pathibhiścarantam |sa sadhrīcīḥ sa viṣūcīrvasāna ā varīvarti bhuvaneṣvantaḥ ||11||
द्यौर्नः पिता जनिता नाभिरत्र बन्धुर्नो माता पृथिवी महीयम् ।उत्तानयोश्चम्वोर्योनिरन्तरत्रा पिता दुहितुर्गर्भमाधात्॥१२॥
dyaurnaḥ pitā janitā nābhiratra bandhurno mātā pṛthivī mahīyam |uttānayoścamvoryonirantaratrā pitā duhiturgarbhamādhāt||12||
पृछामि त्वा परमन्तं पृथिव्याः पृछामि वृष्णो अश्वस्य रेतः ।पृछामि विश्वस्य भुवनस्य नाभिं पृछामि वाचः परमं व्योम ॥१३॥
pṛchāmi tvā paramantaṃ pṛthivyāḥ pṛchāmi vṛṣṇo aśvasya retaḥ |pṛchāmi viśvasya bhuvanasya nābhiṃ pṛchāmi vācaḥ paramaṃ vyoma ||13||
इयं वेदिः परो अन्तः पृथिव्या अयं सोमो वृष्णो अश्वस्य रेतः ।अयं यज्ञो विश्वस्य भुवनस्य नाभिर्ब्रह्मायं वाचः परमं व्योम ॥१४॥
iyaṃ vediḥ paro antaḥ pṛthivyā ayaṃ somo vṛṣṇo aśvasya retaḥ |ayaṃ yajño viśvasya bhuvanasya nābhirbrahmāyaṃ vācaḥ paramaṃ vyoma ||14||
न वि जानामि यदिवेदमस्मि निण्यः संनद्धो मनसा चरामि ।यदा मागन् प्रथमजा ऋतस्यादिद्वाचो अश्नुवे भागमस्याः ॥१५॥
na vi jānāmi yadivedamasmi niṇyaḥ saṃnaddho manasā carāmi |yadā māgan prathamajā ṛtasyādidvāco aśnuve bhāgamasyāḥ ||15||
अपाङ्प्राङेति स्वधया गृभीतोऽमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः ।ता शश्वन्ता विषूचीना वियन्ता न्यन्यं चिक्युर्न नि चिक्युरन्यम् ॥१६॥
apāṅprāṅeti svadhayā gṛbhīto'martyo martyenā sayoniḥ |tā śaśvantā viṣūcīnā viyantā nyanyaṃ cikyurna ni cikyuranyam ||16||
सप्तार्धगर्भा भुवनस्य रेतो विष्णोस्तिष्ठन्ति प्रदिशा विधर्मणि ।ते धीतिभिर्मनसा ते विपश्चितः परिभुवः परि भवन्ति विश्वतः ॥१७॥
saptārdhagarbhā bhuvanasya reto viṣṇostiṣṭhanti pradiśā vidharmaṇi |te dhītibhirmanasā te vipaścitaḥ paribhuvaḥ pari bhavanti viśvataḥ ||17||
ऋचो अक्षरे परमे व्योमन् यस्मिन् देवा अधि विश्वे निषेदुः ।यस्तन् न वेद किमृचा करिष्यति य इत्तद्विदुस्ते अमी समासते ॥१८॥
ṛco akṣare parame vyoman yasmin devā adhi viśve niṣeduḥ |yastan na veda kimṛcā kariṣyati ya ittadviduste amī samāsate ||18||
ऋचः पदं मात्रया कल्पयन्तोऽर्धर्चेन चकॢपुर्विश्वमेजत्।त्रिपाद्ब्रह्म पुरुरूपं वि तष्ठे तेन जीवन्ति प्रदिशश्चतस्रः ॥१९॥
ṛcaḥ padaṃ mātrayā kalpayanto'rdharcena cakḷpurviśvamejat|tripādbrahma pururūpaṃ vi taṣṭhe tena jīvanti pradiśaścatasraḥ ||19||
सूयवसाद्भगवती हि भूया अधा वयं भगवन्तः स्याम ।अद्धि तृणमघ्न्ये विश्वदानीं पिब शुद्धमुदकमाचरन्ती ॥२०॥
sūyavasādbhagavatī hi bhūyā adhā vayaṃ bhagavantaḥ syāma |addhi tṛṇamaghnye viśvadānīṃ piba śuddhamudakamācarantī ||20||
गौरिन् मिमाय सलिलानि तक्षती एकपदी द्विपदी सा चतुष्पदी ।अष्टापदी नवपदी बभूवुषी सहस्राक्षरा भुवनस्य पङ्क्तिस्तस्याः समुद्रा अधि वि क्षरन्ति ॥२१॥
gaurin mimāya salilāni takṣatī ekapadī dvipadī sā catuṣpadī |aṣṭāpadī navapadī babhūvuṣī sahasrākṣarā bhuvanasya paṅktistasyāḥ samudrā adhi vi kṣaranti ||21||
कृष्णं नियानं हरयः सुपर्णा अपो वसाना दिवमुत्पतन्ति ।तमाववृत्रन्त्सदनादृतस्यादिद्घृतेन पृथिवीं व्यूदुः ॥२२॥
kṛṣṇaṃ niyānaṃ harayaḥ suparṇā apo vasānā divamutpatanti |tamāvavṛtrantsadanādṛtasyādidghṛtena pṛthivīṃ vyūduḥ ||22||
अपादेति प्रथमा पद्वतीनां कस्तद्वां मित्रावरुणा चिकेत ।गर्भो भारं भरत्या चिदस्या ऋतं पिपर्ति अनृतं नि पाति ॥२३॥
apādeti prathamā padvatīnāṃ kastadvāṃ mitrāvaruṇā ciketa |garbho bhāraṃ bharatyā cidasyā ṛtaṃ piparti anṛtaṃ ni pāti ||23||
विराड्वाग्विराट्पृथिवी विराडन्तरिक्षं विराट्प्रजापतिः ।विराण्मृत्युः साध्यानामधिराजो बभूव तस्य भूतं भव्यं वशे स मे भूतं भव्यं वशे कृणोतु ॥२४॥
virāḍvāgvirāṭpṛthivī virāḍantarikṣaṃ virāṭprajāpatiḥ |virāṇmṛtyuḥ sādhyānāmadhirājo babhūva tasya bhūtaṃ bhavyaṃ vaśe sa me bhūtaṃ bhavyaṃ vaśe kṛṇotu ||24||
शकमयं धूममारादपश्यं विषूवता पर एनावरेण ।उक्षाणं पृश्निमपचन्त वीरास्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन् ॥२५॥
śakamayaṃ dhūmamārādapaśyaṃ viṣūvatā para enāvareṇa |ukṣāṇaṃ pṛśnimapacanta vīrāstāni dharmāṇi prathamānyāsan ||25||
त्रयः केशिन ऋतुथा वि चक्षते संवत्सरे वपत एक एषाम् ।विश्वमन्यो अभिचष्टे शचीभिर्ध्राजिरेकस्य ददृशे न रूपम् ॥२६॥
trayaḥ keśina ṛtuthā vi cakṣate saṃvatsare vapata eka eṣām |viśvamanyo abhicaṣṭe śacībhirdhrājirekasya dadṛśe na rūpam ||26||
चत्वारि वाक्परिमिता पदानि तानि विदुर्ब्राह्मणा ये मनीषिणः ।गुहा त्रीणि निहिता नेङ्गयन्ति तुरीयं वाचो मनुष्या वदन्ति ॥२७॥
catvāri vākparimitā padāni tāni vidurbrāhmaṇā ye manīṣiṇaḥ |guhā trīṇi nihitā neṅgayanti turīyaṃ vāco manuṣyā vadanti ||27||
इन्द्रं मित्रं वरुणमग्निमाहुरथो दिव्यः स सुपर्णो गरुत्मान् ।एकं सद्विप्रा बहुधा वदन्त्यग्निं यमं मातरिश्वानमाहुः ॥२८॥
indraṃ mitraṃ varuṇamagnimāhuratho divyaḥ sa suparṇo garutmān |ekaṃ sadviprā bahudhā vadantyagniṃ yamaṃ mātariśvānamāhuḥ ||28||