| |
|

This overlay will guide you through the buttons:

Shloka 1
श्रुत्वा धर्मं विजानाति श्रुत्वा त्यजति दुर्मतिम् । श्रुत्वा ज्ञानमवाप्नोति श्रुत्वा मोक्षमवाप्नुयात् ॥ ०१ ॥

PADACHEDA

श्रुत्वा धर्मम् विजानाति श्रुत्वा त्यजति दुर्मतिम् । श्रुत्वा ज्ञानम् अवाप्नोति श्रुत्वा मोक्षम् अवाप्नुयात् ॥ ०१ ॥

TRANSLITERATION

śrutvā dharmam vijānāti śrutvā tyajati durmatim . śrutvā jñānam avāpnoti śrutvā mokṣam avāpnuyāt .. 01 ..

ENGLISH MEANING

By means of hearing one understands dharma, malignity vanishes, knowledge is acquired, and liberation from material bondage is gained.
Shloka 2
पक्षिणः काकश्चण्डालः पशूनां चैव कुक्कुरः । मुनीनां पापश्चण्डालः सर्वचाण्डालनिन्दकः ॥ ०२ ॥

PADACHEDA

पक्षिणः काकः चण्डालः पशूनाम् च एव कुक्कुरः । मुनीनाम् पापः चण्डालः सर्व-चाण्डाल-निन्दकः ॥ ०२ ॥

TRANSLITERATION

pakṣiṇaḥ kākaḥ caṇḍālaḥ paśūnām ca eva kukkuraḥ . munīnām pāpaḥ caṇḍālaḥ sarva-cāṇḍāla-nindakaḥ .. 02 ..

ENGLISH MEANING

Among birds the crow is vile; among beasts the dog; the ascetic whose sins is abominable, but he who blasphemes others is the worst chandala.
Shloka 3
भस्मना शुद्ध्यते कास्यं ताम्रमम्लेन शुद्ध्यति । रजसा शुद्ध्यते नारी नदी वेगेन शुद्ध्यति ॥ ०३ ॥

PADACHEDA

भस्मना शुद्ध्यते कास्यम् ताम्रम् अम्लेन शुद्ध्यति । रजसा शुद्ध्यते नारी नदी वेगेन शुद्ध्यति ॥ ०३ ॥

TRANSLITERATION

bhasmanā śuddhyate kāsyam tāmram amlena śuddhyati . rajasā śuddhyate nārī nadī vegena śuddhyati .. 03 ..

ENGLISH MEANING

Brass is polished by ashes; copper is cleaned by tamarind; a woman, by her menses; and a river by its flow.
Shloka 4
भ्रमन्सम्पूज्यते राजा भ्रमन्सम्पूज्यते द्विजः । भ्रमन्सम्पूज्यते योगी स्त्री भ्रमन्ती विनश्यति ॥ ०४ ॥

PADACHEDA

भ्रमन् सम्पूज्यते राजा भ्रमन् सम्पूज्यते द्विजः । भ्रमन् सम्पूज्यते योगी स्त्री भ्रमन्ती विनश्यति ॥ ०४ ॥

TRANSLITERATION

bhraman sampūjyate rājā bhraman sampūjyate dvijaḥ . bhraman sampūjyate yogī strī bhramantī vinaśyati .. 04 ..

ENGLISH MEANING

The king, the brahmana, and the ascetic yogi who go abroad are respected; but the woman who wanders is utterly ruined.
Shloka 5
यस्यार्थास्तस्य मित्राणि यस्यार्थास्तस्य बान्धवाः । यस्यार्थाः स पुमाँल्लोके यस्यार्थाः स च पण्डितः ॥ ०५ ॥

PADACHEDA

यस्य अर्थाः तस्य मित्राणि यस्य अर्थाः तस्य बान्धवाः । यस्य अर्थाः स पुमान् लोके यस्य अर्थाः स च पण्डितः ॥ ०५ ॥

TRANSLITERATION

yasya arthāḥ tasya mitrāṇi yasya arthāḥ tasya bāndhavāḥ . yasya arthāḥ sa pumān loke yasya arthāḥ sa ca paṇḍitaḥ .. 05 ..

ENGLISH MEANING

He who has wealth has friends. He who is wealthy has relatives. The rich one alone is called a man, and the affluent alone are respected as pandits.
Shloka 6
तादृशी जायते बुद्धिर्व्यवसायोऽपि तादृशः । सहायास्तादृशा एव यादृशी भवितव्यता ॥ ०६ ॥

PADACHEDA

तादृशी जायते बुद्धिः व्यवसायः अपि तादृशः । सहायाः तादृशाः एव यादृशी भवितव्य-ता ॥ ०६ ॥

TRANSLITERATION

tādṛśī jāyate buddhiḥ vyavasāyaḥ api tādṛśaḥ . sahāyāḥ tādṛśāḥ eva yādṛśī bhavitavya-tā .. 06 ..

ENGLISH MEANING

As is the desire of Providence, so functions one's intellect; one's activities are also controlled by Providence; and by the will of Providence one is surrounded by helpers
Shloka 7
कालः पचति भूतानि कालः संहरते प्रजाः । कालः सुप्तेषु जागर्ति कालो हि दुरतिक्रमः ॥ ०७ ॥

PADACHEDA

कालः पचति भूतानि कालः संहरते प्रजाः । कालः सुप्तेषु जागर्ति कालः हि दुरतिक्रमः ॥ ०७ ॥

TRANSLITERATION

kālaḥ pacati bhūtāni kālaḥ saṃharate prajāḥ . kālaḥ supteṣu jāgarti kālaḥ hi duratikramaḥ .. 07 ..

ENGLISH MEANING

Time perfects all living beings as well as kills them; it alone is awake when all others are asleep. Time is insurmountable.
Shloka 8
न पश्यति च जन्मान्धः कामान्धो नैव पश्यति । मदोन्मत्ता न पश्यन्ति अर्थी दोषं न पश्यति ॥ ०८ ॥

PADACHEDA

न पश्यति च जन्म-अन्धः काम-अन्धः ना एव पश्यति । मद-उन्मत्ताः न पश्यन्ति अर्थी दोषम् न पश्यति ॥ ०८ ॥

TRANSLITERATION

na paśyati ca janma-andhaḥ kāma-andhaḥ nā eva paśyati . mada-unmattāḥ na paśyanti arthī doṣam na paśyati .. 08 ..

ENGLISH MEANING

Those born blind cannot see; similarly blind are those in the grip of lust. Proud men have no perception of evil; and those bent on acquiring riches see no sin in their actions.
Shloka 9
स्वयं कर्म करोत्यात्मा स्वयं तत्फलमश्नुते । स्वयं भ्रमति संसारे स्वयं तस्माद्विमुच्यते ॥ ०९ ॥

PADACHEDA

स्वयम् कर्म करोति आत्मा स्वयम् तद्-फलम् अश्नुते । स्वयम् भ्रमति संसारे स्वयम् तस्मात् विमुच्यते ॥ ०९ ॥

TRANSLITERATION

svayam karma karoti ātmā svayam tad-phalam aśnute . svayam bhramati saṃsāre svayam tasmāt vimucyate .. 09 ..

ENGLISH MEANING

The spirit soul goes through his own course of karma and he himself suffers the good and bad results thereby accrued. By his own actions he entangles himself in samsara, and by his own efforts he extricates himself.
Shloka 10
राजा राष्ट्रकृतं पापं राज्ञः पापं पुरोहितः । भर्ता च स्त्रीकृतं पापं शिष्यपापं गुरुस्तथा ॥ १० ॥

PADACHEDA

राजा राष्ट्र-कृतम् पापम् राज्ञः पापम् पुरोहितः । भर्ता च स्त्री-कृतम् पापम् शिष्य-पापम् गुरुः तथा ॥ १० ॥

TRANSLITERATION

rājā rāṣṭra-kṛtam pāpam rājñaḥ pāpam purohitaḥ . bhartā ca strī-kṛtam pāpam śiṣya-pāpam guruḥ tathā .. 10 ..

ENGLISH MEANING

The king is obliged to accept the sins of his subjects; the purohita suffers for those of the king; a husband suffers for those of his wife; and the guru suffers for those of his pupils.
Shloka 11
ऋणकर्ता पिता शत्रुर्माता च व्यभिचारिणी । भार्या रूपवती शत्रुः पुत्रः शत्रुरपण्डितः ॥ ११ ॥

PADACHEDA

ऋण-कर्ता पिता शत्रुः माता च व्यभिचारिणी । भार्या रूपवती शत्रुः पुत्रः शत्रुः अपण्डितः ॥ ११ ॥

TRANSLITERATION

ṛṇa-kartā pitā śatruḥ mātā ca vyabhicāriṇī . bhāryā rūpavatī śatruḥ putraḥ śatruḥ apaṇḍitaḥ .. 11 ..

ENGLISH MEANING

A father who is a chronic debtor, an adulterous mother, a beautiful wife, and an unlearned son are enemies in one's own home.
Shloka 12
लुब्धमर्थेन गृह्णीयात् स्तब्धमञ्जलिकर्मणा । मूर्खं छन्दोऽनुवृत्त्या च यथार्थत्वेन पण्डितम् ॥ १२ ॥

PADACHEDA

लुब्धम् अर्थेन गृह्णीयात् स्तब्धम् अञ्जलि-कर्मणा । मूर्खम् छन्दः-अनुवृत्त्या च यथार्थ-त्वेन पण्डितम् ॥ १२ ॥

TRANSLITERATION

lubdham arthena gṛhṇīyāt stabdham añjali-karmaṇā . mūrkham chandaḥ-anuvṛttyā ca yathārtha-tvena paṇḍitam .. 12 ..

ENGLISH MEANING

Conciliate a covetous man by means of a gift, an obstinate man with folded hands in salutation, a fool by humouring him, and a learned man by truthful words.
Shloka 13
वरं न राज्यं न कुराजराज्यं वरं न मित्रं न कुमित्रमित्रम् । वरं न शिष्यो न कुशिष्यशिष्यो वरं न दार न कुदरदारः ॥ १३ ॥

PADACHEDA

वरम् न राज्यम् न कु राज-राज्यम् वरम् न मित्रम् न कु मित्र-मित्रम् । वरम् न शिष्यः न कु शिष्य-शिष्यः वरम् न दार न कुदर-दारः ॥ १३ ॥

TRANSLITERATION

varam na rājyam na ku rāja-rājyam varam na mitram na ku mitra-mitram . varam na śiṣyaḥ na ku śiṣya-śiṣyaḥ varam na dāra na kudara-dāraḥ .. 13 ..

ENGLISH MEANING

It is better to be without a kingdom than to rule over a petty one; better to be without a friend than to befriend a rascal; better to be without a disciple than to have a stupid one; and better to be without a wife than to have a bad one.
Shloka 14
कुराजराज्येन कुतः प्रजासुखं कुमित्रमित्रेण कुतोऽभिनिर्वृतिः । कुदारदारैश्च कुतो गृहे रतिः कुशिष्यशिष्यमध्यापयतः कुतो यशः ॥ १४ ॥

PADACHEDA

कु राज-राज्येन कुतस् प्रजा-सुखम् कु मित्र-मित्रेण कुतस् अभिनिर्वृतिः । कुदार-दारैः च कुतस् गृहे रतिः कु शिष्य-शिष्यम् अध्यापयतः कुतस् यशः ॥ १४ ॥

TRANSLITERATION

ku rāja-rājyena kutas prajā-sukham ku mitra-mitreṇa kutas abhinirvṛtiḥ . kudāra-dāraiḥ ca kutas gṛhe ratiḥ ku śiṣya-śiṣyam adhyāpayataḥ kutas yaśaḥ .. 14 ..

ENGLISH MEANING

How can people be made happy in a petty kingdom? What peace can we expect from a rascal friend? What happiness can we have at home in the company of a bad wife? How can renown be gained by instructing an unworthy disciple?
Shloka 15
सिंहादेकं बकादेकं शिक्षेच्चत्वारि कुक्कुटात् । वायसात्पञ्च शिक्षेच्च षट्शुनस्त्रीणि गर्दभात् ॥ १५ ॥

PADACHEDA

सिंहात् एकम् बकात् एकम् शिक्षेत् चत्वारि कुक्कुटात् । वायसात् पञ्च शिक्षेत् च षड् शुनः त्रीणि गर्दभात् ॥ १५ ॥

TRANSLITERATION

siṃhāt ekam bakāt ekam śikṣet catvāri kukkuṭāt . vāyasāt pañca śikṣet ca ṣaḍ śunaḥ trīṇi gardabhāt .. 15 ..

ENGLISH MEANING

Learn one thing from a lion; one from a crane; four from a cock; five from a crow; six from a dog; and three from a donkey
Shloka 16
प्रभूतं कार्यमल्पं वा यन्नरः कर्तुमिच्छति । सर्वारम्भेण तत्कार्यं सिंहादेकं प्रचक्षते ॥ १६ ॥

PADACHEDA

प्रभूतम् कार्यम् अल्पम् वा यत् नरः कर्तुम् इच्छति । सर्व-आरम्भेण तत् कार्यम् सिंहात् एकम् प्रचक्षते ॥ १६ ॥

TRANSLITERATION

prabhūtam kāryam alpam vā yat naraḥ kartum icchati . sarva-ārambheṇa tat kāryam siṃhāt ekam pracakṣate .. 16 ..

ENGLISH MEANING

The one excellent thing that can be learned from a lion is that whatever a man intends doing should be done by him with a whole-hearted and strenuous effort.
Shloka 17
इन्द्रियाणि च संयम्य रागद्वेषविवर्जितः । समदुःखसुखः शान्तः तत्त्वज्ञः साधुरुच्यते ॥ १७ ॥

PADACHEDA

इन्द्रियाणि च संयम्य राग-द्वेष-विवर्जितः । सम-दुःख-सुखः शान्तः तत्त्व-ज्ञः साधुः उच्यते ॥ १७ ॥

TRANSLITERATION

indriyāṇi ca saṃyamya rāga-dveṣa-vivarjitaḥ . sama-duḥkha-sukhaḥ śāntaḥ tattva-jñaḥ sādhuḥ ucyate .. 17 ..

ENGLISH MEANING

The wise man should restrain his senses like the crane and accomplish his purpose with due knowledge of his place, time and ability.
Shloka 18
प्रत्युत्थानं च युद्धं च संविभागं च बन्धुषु । स्वयमाक्रम्य भुक्तं च शिक्षेच्चत्वारि कुक्कुटात् ॥ १८ ॥

PADACHEDA

प्रत्युत्थानम् च युद्धम् च संविभागम् च बन्धुषु । स्वयम् आक्रम्य भुक्तम् च शिक्षेत् चत्वारि कुक्कुटात् ॥ १८ ॥

TRANSLITERATION

pratyutthānam ca yuddham ca saṃvibhāgam ca bandhuṣu . svayam ākramya bhuktam ca śikṣet catvāri kukkuṭāt .. 18 ..

ENGLISH MEANING

To wake at the proper time; to take a bold stand and fight; to make a fair division of property among relations; and to earn one's own bread by personal exertion are the four excellent things to be learned from a cock
Shloka 19
गूढमैथुनचारित्वं काले काले च सङ्ग्रहम् । अप्रमत्तमविश्वासं पञ्च शिक्षेच्च वायसात् ॥ १९ ॥

PADACHEDA

गूढ-मैथुन-चारि-त्वम् काले काले च सङ्ग्रहम् । अप्रमत्तम् अविश्वासम् पञ्च शिक्षेत् च वायसात् ॥ १९ ॥

TRANSLITERATION

gūḍha-maithuna-cāri-tvam kāle kāle ca saṅgraham . apramattam aviśvāsam pañca śikṣet ca vāyasāt .. 19 ..

ENGLISH MEANING

Union in privacy (with one's wife); boldness; storing away useful items; watchfulness; and not easily trusting others; these five things are to be learned from a crow.
Shloka 20
बह्वाशी स्वल्पसन्तुष्टः सनिद्रो लघुचेतनः । स्वामिभक्तश्च शूरश्च षडेते श्वानतो गुणाः ॥ २० ॥

PADACHEDA

बहु-आशी सु अल्प-सन्तुष्टः स निद्रः लघु-चेतनः । स्वामि-भक्तः च शूरः च षट् एते श्वानतः गुणाः ॥ २० ॥

TRANSLITERATION

bahu-āśī su alpa-santuṣṭaḥ sa nidraḥ laghu-cetanaḥ . svāmi-bhaktaḥ ca śūraḥ ca ṣaṭ ete śvānataḥ guṇāḥ .. 20 ..

ENGLISH MEANING

Contentment with little or nothing to eat although one may have a great appetite; to awaken instantly although one may be in a deep slumber; unflinching devotion to the master; and bravery; these six qualities should be learned from the dog.
Shloka 21
सुश्रान्तोऽपि वहेद्भारं शीतोष्णं न च पश्यति । सन्तुष्टश्चरते नित्यं त्रीणि शिक्षेच्च गर्दभात् ॥ २१ ॥

PADACHEDA

सु श्रान्तः अपि वहेत् भारम् शीत-उष्णम् न च पश्यति । सन्तुष्टः चरते नित्यम् त्रीणि शिक्षेत् च गर्दभात् ॥ २१ ॥

TRANSLITERATION

su śrāntaḥ api vahet bhāram śīta-uṣṇam na ca paśyati . santuṣṭaḥ carate nityam trīṇi śikṣet ca gardabhāt .. 21 ..

ENGLISH MEANING

Although an ass is tired, he continues to carry his burden; he is unmindful of cold and heat; and he is always contented; these three things should be learned from the donkey.
Shloka 22
य एतान्विंशतिगुणानाचरिष्यति मानवः । कार्यावस्थासु सर्वासु अजेयः स भविष्यति ॥ २२ ॥

PADACHEDA

यः एतान् विंशति-गुणान् आचरिष्यति मानवः । कार्य-अवस्थासु सर्वासु अजेयः स भविष्यति ॥ २२ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ etān viṃśati-guṇān ācariṣyati mānavaḥ . kārya-avasthāsu sarvāsu ajeyaḥ sa bhaviṣyati .. 22 ..

ENGLISH MEANING

He who shall practice these twenty virtues shall become invincible in all his undertakings.

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In