Gyaandweep | Mahabharatam - आदि पर्व

Shloka 1

सूत उवाच॥

वासुकिस्त्वब्रवीद्वाक्यं जरत्कारुमृषिं तदा । सनामा तव कन्येयं स्वसा मे तपसान्विता ॥१॥

vāsukistvabravīdvākyaṃ jaratkārumṛṣiṃ tadā . sanāmā tava kanyeyaṃ svasā me tapasānvitā ..1..

Shloka 2

भरिष्यामि च ते भार्यां प्रतीच्छेमां द्विजोत्तम । रक्षणं च करिष्येऽस्याः सर्वशक्त्या तपोधन ॥२॥

bhariṣyāmi ca te bhāryāṃ pratīcchemāṃ dvijottama . rakṣaṇaṃ ca kariṣye'syāḥ sarvaśaktyā tapodhana ..2..

Shloka 3

प्रतिश्रुते तु नागेन भरिष्ये भगिनीमिति । जरत्कारुस्तदा वेश्म भुजगस्य जगाम ह ॥३॥

pratiśrute tu nāgena bhariṣye bhaginīmiti . jaratkārustadā veśma bhujagasya jagāma ha ..3..

Shloka 4

तत्र मन्त्रविदां श्रेष्ठस्तपोवृद्धो महाव्रतः । जग्राह पाणिं धर्मात्मा विधिमन्त्रपुरस्कृतम् ॥४॥

tatra mantravidāṃ śreṣṭhastapovṛddho mahāvrataḥ . jagrāha pāṇiṃ dharmātmā vidhimantrapuraskṛtam ..4..

Shloka 5

ततो वासगृहं शुभ्रं पन्नगेन्द्रस्य संमतम् । जगाम भार्यामादाय स्तूयमानो महर्षिभिः ॥५॥

tato vāsagṛhaṃ śubhraṃ pannagendrasya saṃmatam . jagāma bhāryāmādāya stūyamāno maharṣibhiḥ ..5..

Shloka 6

शयनं तत्र वै कॢप्तं स्पर्ध्यास्तरणसंवृतम् । तत्र भार्यासहायः स जरत्कारुरुवास ह ॥६॥

śayanaṃ tatra vai kḷptaṃ spardhyāstaraṇasaṃvṛtam . tatra bhāryāsahāyaḥ sa jaratkāruruvāsa ha ..6..

Shloka 7

स तत्र समयं चक्रे भार्यया सह सत्तमः । विप्रियं मे न कर्तव्यं न च वाच्यं कदाचन ॥७॥

sa tatra samayaṃ cakre bhāryayā saha sattamaḥ . vipriyaṃ me na kartavyaṃ na ca vācyaṃ kadācana ..7..

Shloka 8

त्यजेयमप्रिये हि त्वां कृते वासं च ते गृहे । एतद्गृहाण वचनं मया यत्समुदीरितम् ॥८॥

tyajeyamapriye hi tvāṃ kṛte vāsaṃ ca te gṛhe . etadgṛhāṇa vacanaṃ mayā yatsamudīritam ..8..

Shloka 9

ततः परमसंविग्ना स्वसा नागपतेस्तु सा । अतिदुःखान्विता वाचं तमुवाचैवमस्त्विति ॥९॥

tataḥ paramasaṃvignā svasā nāgapatestu sā . atiduḥkhānvitā vācaṃ tamuvācaivamastviti ..9..

Shloka 10

तथैव सा च भर्तारं दुःखशीलमुपाचरत् । उपायैः श्वेतकाकीयैः प्रियकामा यशस्विनी ॥१०॥

tathaiva sā ca bhartāraṃ duḥkhaśīlamupācarat . upāyaiḥ śvetakākīyaiḥ priyakāmā yaśasvinī ..10..

Shloka 11

ऋतुकाले ततः स्नाता कदाचिद्वासुकेः स्वसा । भर्तारं तं यथान्यायमुपतस्थे महामुनिम् ॥११॥

ṛtukāle tataḥ snātā kadācidvāsukeḥ svasā . bhartāraṃ taṃ yathānyāyamupatasthe mahāmunim ..11..

Shloka 12

तत्र तस्याः समभवद्गर्भो ज्वलनसंनिभः । अतीव तपसा युक्तो वैश्वानरसमद्युतिः ॥१२॥ ( शुक्लपक्षे यथा सोमो व्यवर्धत तथैव सः ॥१२॥ )

tatra tasyāḥ samabhavadgarbho jvalanasaṃnibhaḥ . atīva tapasā yukto vaiśvānarasamadyutiḥ ..12.. ( śuklapakṣe yathā somo vyavardhata tathaiva saḥ ..12.. )

Shloka 13

ततः कतिपयाहस्य जरत्कारुर्महातपाः । उत्सङ्गेऽस्याः शिरः कृत्वा सुष्वाप परिखिन्नवत् ॥१३॥

tataḥ katipayāhasya jaratkārurmahātapāḥ . utsaṅge'syāḥ śiraḥ kṛtvā suṣvāpa parikhinnavat ..13..

Shloka 14

तस्मिंश्च सुप्ते विप्रेन्द्रे सवितास्तमियाद्गिरिम् । अह्नः परिक्षये ब्रह्मंस्ततः साचिन्तयत्तदा ॥१४॥ ( वासुकेर्भगिनी भीता धर्मलोपान्मनस्विनी ॥१४॥ )

tasmiṃśca supte viprendre savitāstamiyādgirim . ahnaḥ parikṣaye brahmaṃstataḥ sācintayattadā ..14.. ( vāsukerbhaginī bhītā dharmalopānmanasvinī ..14.. )

Shloka 15

किं नु मे सुकृतं भूयाद्भर्तुरुत्थापनं न वा । दुःखशीलो हि धर्मात्मा कथं नास्यापराध्नुयाम् ॥१५॥

kiṃ nu me sukṛtaṃ bhūyādbharturutthāpanaṃ na vā . duḥkhaśīlo hi dharmātmā kathaṃ nāsyāparādhnuyām ..15..

Shloka 16

कोपो वा धर्मशीलस्य धर्मलोपोऽथ वा पुनः । धर्मलोपो गरीयान्वै स्यादत्रेत्यकरोन्मनः ॥१६॥

kopo vā dharmaśīlasya dharmalopo'tha vā punaḥ . dharmalopo garīyānvai syādatretyakaronmanaḥ ..16..

Shloka 17

उत्थापयिष्ये यद्येनं ध्रुवं कोपं करिष्यति । धर्मलोपो भवेदस्य सन्ध्यातिक्रमणे ध्रुवम् ॥१७॥

utthāpayiṣye yadyenaṃ dhruvaṃ kopaṃ kariṣyati . dharmalopo bhavedasya sandhyātikramaṇe dhruvam ..17..

Shloka 18

इति निश्चित्य मनसा जरत्कारुर्भुजङ्गमा । तमृषिं दीप्ततपसं शयानमनलोपमम् ॥१८॥ ( उवाचेदं वचः श्लक्ष्णं ततो मधुरभाषिणी ॥१८॥ )

iti niścitya manasā jaratkārurbhujaṅgamā . tamṛṣiṃ dīptatapasaṃ śayānamanalopamam ..18.. ( uvācedaṃ vacaḥ ślakṣṇaṃ tato madhurabhāṣiṇī ..18.. )

Shloka 19

उत्तिष्ठ त्वं महाभाग सूर्योऽस्तमुपगच्छति । सन्ध्यामुपास्स्व भगवन्नपः स्पृष्ट्वा यतव्रतः ॥१९॥

uttiṣṭha tvaṃ mahābhāga sūryo'stamupagacchati . sandhyāmupāssva bhagavannapaḥ spṛṣṭvā yatavrataḥ ..19..

Shloka 20

प्रादुष्कृताग्निहोत्रोऽयं मुहूर्तो रम्यदारुणः । सन्ध्या प्रवर्तते चेयं पश्चिमायां दिशि प्रभो ॥२०॥

prāduṣkṛtāgnihotro'yaṃ muhūrto ramyadāruṇaḥ . sandhyā pravartate ceyaṃ paścimāyāṃ diśi prabho ..20..

Shloka 21

एवमुक्तः स भगवाञ्जरत्कारुर्महातपाः । भार्यां प्रस्फुरमाणोष्ठ इदं वचनमब्रवीत् ॥२१॥

evamuktaḥ sa bhagavāñjaratkārurmahātapāḥ . bhāryāṃ prasphuramāṇoṣṭha idaṃ vacanamabravīt ..21..

Shloka 22

अवमानः प्रयुक्तोऽयं त्वया मम भुजङ्गमे । समीपे ते न वत्स्यामि गमिष्यामि यथागतम् ॥२२॥

avamānaḥ prayukto'yaṃ tvayā mama bhujaṅgame . samīpe te na vatsyāmi gamiṣyāmi yathāgatam ..22..

Shloka 23

न हि तेजोऽस्ति वामोरु मयि सुप्ते विभावसोः । अस्तं गन्तुं यथाकालमिति मे हृदि वर्तते ॥२३॥

na hi tejo'sti vāmoru mayi supte vibhāvasoḥ . astaṃ gantuṃ yathākālamiti me hṛdi vartate ..23..

Shloka 24

न चाप्यवमतस्येह वस्तुं रोचेत कस्यचित् । किं पुनर्धर्मशीलस्य मम वा मद्विधस्य वा ॥२४॥

na cāpyavamatasyeha vastuṃ roceta kasyacit . kiṃ punardharmaśīlasya mama vā madvidhasya vā ..24..

Shloka 25

एवमुक्ता जरत्कारुर्भर्त्रा हृदयकम्पनम् । अब्रवीद्भगिनी तत्र वासुकेः संनिवेशने ॥२५॥

evamuktā jaratkārurbhartrā hṛdayakampanam . abravīdbhaginī tatra vāsukeḥ saṃniveśane ..25..

Shloka 26

नावमानात्कृतवती तवाहं प्रतिबोधनम् । धर्मलोपो न ते विप्र स्यादित्येतत्कृतं मया ॥२६॥

nāvamānātkṛtavatī tavāhaṃ pratibodhanam . dharmalopo na te vipra syādityetatkṛtaṃ mayā ..26..

Shloka 27

उवाच भार्यामित्युक्तो जरत्कारुर्महातपाः । ऋषिः कोपसमाविष्टस्त्यक्तुकामो भुजङ्गमाम् ॥२७ - आ॥

uvāca bhāryāmityukto jaratkārurmahātapāḥ . ṛṣiḥ kopasamāviṣṭastyaktukāmo bhujaṅgamām ..27 - ā..

Shloka 28

न मे वागनृतं प्राह गमिष्येऽहं भुजङ्गमे । समयो ह्येष मे पूर्वं त्वया सह मिथः कृतः ॥२८॥

na me vāganṛtaṃ prāha gamiṣye'haṃ bhujaṅgame . samayo hyeṣa me pūrvaṃ tvayā saha mithaḥ kṛtaḥ ..28..

Shloka 29

सुखमस्म्युषितो भद्रे ब्रूयास्त्वं भ्रातरं शुभे । इतो मयि गते भीरु गतः स भगवानिति ॥२९॥ ( त्वं चापि मयि निष्क्रान्ते न शोकं कर्तुमर्हसि ॥२९॥ )

sukhamasmyuṣito bhadre brūyāstvaṃ bhrātaraṃ śubhe . ito mayi gate bhīru gataḥ sa bhagavāniti ..29.. ( tvaṃ cāpi mayi niṣkrānte na śokaṃ kartumarhasi ..29.. )

Shloka 30

इत्युक्ता सानवद्याङ्गी प्रत्युवाच पतिं तदा । जरत्कारुं जरत्कारुश्चिन्ताशोकपरायणा ॥३०॥

ityuktā sānavadyāṅgī pratyuvāca patiṃ tadā . jaratkāruṃ jaratkāruścintāśokaparāyaṇā ..30..

Shloka 31

बाष्पगद्गदया वाचा मुखेन परिशुष्यता । कृताञ्जलिर्वरारोहा पर्यश्रुनयना ततः ॥३१॥ ( धैर्यमालम्ब्य वामोरूर्हृदयेन प्रवेपता ॥३१॥ )

bāṣpagadgadayā vācā mukhena pariśuṣyatā . kṛtāñjalirvarārohā paryaśrunayanā tataḥ ..31.. ( dhairyamālambya vāmorūrhṛdayena pravepatā ..31.. )

Shloka 32

न मामर्हसि धर्मज्ञ परित्यक्तुमनागसम् । धर्मे स्थितां स्थितो धर्मे सदा प्रियहिते रताम् ॥३२॥

na māmarhasi dharmajña parityaktumanāgasam . dharme sthitāṃ sthito dharme sadā priyahite ratām ..32..

Shloka 33

प्रदाने कारणं यच्च मम तुभ्यं द्विजोत्तम । तदलब्धवतीं मन्दां किं मां वक्ष्यति वासुखिः ॥३३॥

pradāne kāraṇaṃ yacca mama tubhyaṃ dvijottama . tadalabdhavatīṃ mandāṃ kiṃ māṃ vakṣyati vāsukhiḥ ..33..

Shloka 34

मातृशापाभिभूतानां ज्ञातीनां मम सत्तम । अपत्यमीप्षितं त्वत्तस्तच्च तावन्न दृश्यते ॥३४॥

mātṛśāpābhibhūtānāṃ jñātīnāṃ mama sattama . apatyamīpṣitaṃ tvattastacca tāvanna dṛśyate ..34..

Shloka 35

त्वत्तो ह्यपत्यलाभेन ज्ञातीनां मे शिवं भवेत् । सम्प्रयोगो भवेन्नायं मम मोघस्त्वया द्विज ॥३५॥

tvatto hyapatyalābhena jñātīnāṃ me śivaṃ bhavet . samprayogo bhavennāyaṃ mama moghastvayā dvija ..35..

Shloka 36

ज्ञातीनां हितमिच्छन्ती भगवंस्त्वां प्रसादये । इममव्यक्तरूपं मे गर्भमाधाय सत्तम ॥३६॥ ( कथं त्यक्त्वा महात्मा सन्गन्तुमिच्छस्यनागसम् ॥३६॥ )

jñātīnāṃ hitamicchantī bhagavaṃstvāṃ prasādaye . imamavyaktarūpaṃ me garbhamādhāya sattama ..36.. ( kathaṃ tyaktvā mahātmā sangantumicchasyanāgasam ..36.. )

Shloka 37

एवमुक्तस्तु स मुनिर्भार्यां वचनमब्रवीत् । यद्युक्तमनुरूपं च जरत्कारुस्तपोधनः ॥३७॥

evamuktastu sa munirbhāryāṃ vacanamabravīt . yadyuktamanurūpaṃ ca jaratkārustapodhanaḥ ..37..

Shloka 38

अस्त्येष गर्भः सुभगे तव वैश्वानरोपमः । ऋषिः परमधर्मात्मा वेदवेदाङ्गपारगः ॥३८॥

astyeṣa garbhaḥ subhage tava vaiśvānaropamaḥ . ṛṣiḥ paramadharmātmā vedavedāṅgapāragaḥ ..38..

Shloka 39

एवमुक्त्वा स धर्मात्मा जरत्कारुर्महानृषिः । उग्राय तपसे भूयो जगाम कृतनिश्चयः ॥३९॥ 1.47.43

evamuktvā sa dharmātmā jaratkārurmahānṛṣiḥ . ugrāya tapase bhūyo jagāma kṛtaniścayaḥ ..39.. 1.47.43

Languages

Saved

Languages

Saved

Adi Parva

Mudra Cost for Each Feature

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 60 Vedic Scriptures and 100 of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.