| |
|

This overlay will guide you through the buttons:

This overlay will guide you through the buttons:

Shloka 1
वैशम्पायन उवाच॥
राजोपरिचरो नाम धर्मनित्यो महीपतिः । बभूव मृगयां गन्तुं स कदाचिद्धृतव्रतः ॥१॥
rājoparicaro nāma dharmanityo mahīpatiḥ . babhūva mṛgayāṃ gantuṃ sa kadāciddhṛtavrataḥ ..1..
Shloka 2
स चेदिविषयं रम्यं वसुः पौरवनन्दनः । इन्द्रोपदेशाज्जग्राह ग्रहणीयं महीपतिः ॥२॥
sa cediviṣayaṃ ramyaṃ vasuḥ pauravanandanaḥ . indropadeśājjagrāha grahaṇīyaṃ mahīpatiḥ ..2..
Shloka 3
तमाश्रमे न्यस्तशस्त्रं निवसन्तं तपोरतिम् । देवः साक्षात्स्वयं वज्री समुपायान्महीपतिम् ॥३॥
tamāśrame nyastaśastraṃ nivasantaṃ taporatim . devaḥ sākṣātsvayaṃ vajrī samupāyānmahīpatim ..3..
Shloka 4
इन्द्रत्वमर्हो राजायं तपसेत्यनुचिन्त्य वै । तं सान्त्वेन नृपं साक्षात्तपसः संन्यवर्तयत् ॥४॥
indratvamarho rājāyaṃ tapasetyanucintya vai . taṃ sāntvena nṛpaṃ sākṣāttapasaḥ saṃnyavartayat ..4..
Shloka 5
इन्द्र उवाच॥
न सङ्कीर्येत धर्मोऽयं पृथिव्यां पृथिवीपते । तं पाहि धर्मो हि धृतः कृत्स्नं धारयते जगत् ॥५॥
na saṅkīryeta dharmo'yaṃ pṛthivyāṃ pṛthivīpate . taṃ pāhi dharmo hi dhṛtaḥ kṛtsnaṃ dhārayate jagat ..5..
Shloka 6
लोक्यं धर्मं पालय त्वं नित्ययुक्तः समाहितः । धर्मयुक्तस्ततो लोकान्पुण्यानाप्स्यसि शाश्वतान् ॥६॥
lokyaṃ dharmaṃ pālaya tvaṃ nityayuktaḥ samāhitaḥ . dharmayuktastato lokānpuṇyānāpsyasi śāśvatān ..6..
Shloka 7
दिविष्ठस्य भुविष्ठस्त्वं सखा भूत्वा मम प्रियः । ऊधः पृथिव्या यो देशस्तमावस नराधिप ॥७॥
diviṣṭhasya bhuviṣṭhastvaṃ sakhā bhūtvā mama priyaḥ . ūdhaḥ pṛthivyā yo deśastamāvasa narādhipa ..7..
Shloka 8
पशव्यश्चैव पुण्यश्च सुस्थिरो धनधान्यवान् । स्वारक्ष्यश्चैव सौम्यश्च भोग्यैर्भूमिगुणैर्युतः ॥८॥
paśavyaścaiva puṇyaśca susthiro dhanadhānyavān . svārakṣyaścaiva saumyaśca bhogyairbhūmiguṇairyutaḥ ..8..
Shloka 9
अत्यन्यानेष देशो हि धनरत्नादिभिर्युतः । वसुपूर्णा च वसुधा वस चेदिषु चेदिप ॥९॥
atyanyāneṣa deśo hi dhanaratnādibhiryutaḥ . vasupūrṇā ca vasudhā vasa cediṣu cedipa ..9..
Shloka 10
धर्मशीला जनपदाः सुसन्तोषाश्च साधवः । न च मिथ्याप्रलापोऽत्र स्वैरेष्वपि कुतोऽन्यथा ॥१०॥
dharmaśīlā janapadāḥ susantoṣāśca sādhavaḥ . na ca mithyāpralāpo'tra svaireṣvapi kuto'nyathā ..10..
Shloka 11
न च पित्रा विभज्यन्ते नरा गुरुहिते रताः । युञ्जते धुरि नो गाश्च कृशाः सन्धुक्षयन्ति च ॥११॥
na ca pitrā vibhajyante narā guruhite ratāḥ . yuñjate dhuri no gāśca kṛśāḥ sandhukṣayanti ca ..11..
Shloka 12
सर्वे वर्णाः स्वधर्मस्थाः सदा चेदिषु मानद । न तेऽस्त्यविदितं किञ्चित्त्रिषु लोकेषु यद्भवेत् ॥१२॥
sarve varṇāḥ svadharmasthāḥ sadā cediṣu mānada . na te'styaviditaṃ kiñcittriṣu lokeṣu yadbhavet ..12..
Shloka 13
देवोपभोग्यं दिव्यं च आकाशे स्फाटिकं महत् । आकाशगं त्वां मद्दत्तं विमानमुपपत्स्यते ॥१३॥
devopabhogyaṃ divyaṃ ca ākāśe sphāṭikaṃ mahat . ākāśagaṃ tvāṃ maddattaṃ vimānamupapatsyate ..13..
Shloka 14
त्वमेकः सर्वमर्त्येषु विमानवरमास्थितः । चरिष्यस्युपरिस्थो वै देवो विग्रहवानिव ॥१४॥
tvamekaḥ sarvamartyeṣu vimānavaramāsthitaḥ . cariṣyasyuparistho vai devo vigrahavāniva ..14..
Shloka 15
ददामि ते वैजयन्तीं मालामम्लानपङ्कजाम् । धारयिष्यति सङ्ग्रामे या त्वां शस्त्रैरविक्षतम् ॥१५॥
dadāmi te vaijayantīṃ mālāmamlānapaṅkajām . dhārayiṣyati saṅgrāme yā tvāṃ śastrairavikṣatam ..15..
Shloka 16
लक्षणं चैतदेवेह भविता ते नराधिप । इन्द्रमालेति विख्यातं धन्यमप्रतिमं महत् ॥१६॥
lakṣaṇaṃ caitadeveha bhavitā te narādhipa . indramāleti vikhyātaṃ dhanyamapratimaṃ mahat ..16..
Shloka 17
वैशम्पायन उवाच॥
यष्टिं च वैणवीं तस्मै ददौ वृत्रनिषूदनः । इष्टप्रदानमुद्दिश्य शिष्टानां परिपालिनीम् ॥१७॥
yaṣṭiṃ ca vaiṇavīṃ tasmai dadau vṛtraniṣūdanaḥ . iṣṭapradānamuddiśya śiṣṭānāṃ paripālinīm ..17..
Shloka 18
तस्याः शक्रस्य पूजार्थं भूमौ भूमिपतिस्तदा । प्रवेशं कारयामास गते संवत्सरे तदा ॥१८॥
tasyāḥ śakrasya pūjārthaṃ bhūmau bhūmipatistadā . praveśaṃ kārayāmāsa gate saṃvatsare tadā ..18..
Shloka 19
ततः प्रभृति चाद्यापि यष्ट्याः क्षितिपसत्तमैः । प्रवेशः क्रियते राजन्यथा तेन प्रवर्तितः ॥१९॥
tataḥ prabhṛti cādyāpi yaṣṭyāḥ kṣitipasattamaiḥ . praveśaḥ kriyate rājanyathā tena pravartitaḥ ..19..
Shloka 20
अपरेद्युस्तथा चास्याः क्रियते उच्छ्रयो नृपैः । अलङ्कृतायाः पिटकैर्गन्धैर्माल्यैश्च भूषणैः ॥२०॥ ( माल्यदामपरिक्षिप्ता विधिवत्क्रियतेऽपि च ॥२०॥ )
aparedyustathā cāsyāḥ kriyate ucchrayo nṛpaiḥ . alaṅkṛtāyāḥ piṭakairgandhairmālyaiśca bhūṣaṇaiḥ ..20.. ( mālyadāmaparikṣiptā vidhivatkriyate'pi ca ..20.. )
Shloka 21
भगवान्पूज्यते चात्र हास्यरूपेण शङ्करः । स्वयमेव गृहीतेन वसोः प्रीत्या महात्मनः ॥२१॥
bhagavānpūjyate cātra hāsyarūpeṇa śaṅkaraḥ . svayameva gṛhītena vasoḥ prītyā mahātmanaḥ ..21..
Shloka 22
एतां पूजां महेन्द्रस्तु दृष्ट्वा देव कृतां शुभाम् । वसुना राजमुख्येन प्रीतिमानब्रवीद्विभुः ॥२२॥
etāṃ pūjāṃ mahendrastu dṛṣṭvā deva kṛtāṃ śubhām . vasunā rājamukhyena prītimānabravīdvibhuḥ ..22..
Shloka 23
ये पूजयिष्यन्ति नरा राजानश्च महं मम । कारयिष्यन्ति च मुदा यथा चेदिपतिर्नृपः ॥२३॥
ye pūjayiṣyanti narā rājānaśca mahaṃ mama . kārayiṣyanti ca mudā yathā cedipatirnṛpaḥ ..23..
Shloka 24
तेषां श्रीर्विजयश्चैव सराष्ट्राणां भविष्यति । तथा स्फीतो जनपदो मुदितश्च भविष्यति ॥२४॥
teṣāṃ śrīrvijayaścaiva sarāṣṭrāṇāṃ bhaviṣyati . tathā sphīto janapado muditaśca bhaviṣyati ..24..
Shloka 25
एवं महात्मना तेन महेन्द्रेण नराधिप । वसुः प्रीत्या मघवता महाराजोऽभिसत्कृतः ॥२५॥1.63.26
evaṃ mahātmanā tena mahendreṇa narādhipa . vasuḥ prītyā maghavatā mahārājo'bhisatkṛtaḥ ..25..1.63.26
Shloka 26
उत्सवं कारयिष्यन्ति सदा शक्रस्य ये नराः । भूमिदानादिभिर्दानैर्यथा पूता भवन्ति वै ॥२६॥ ( वरदानमहायज्ञैस्तथा शक्रोत्सवेन ते ॥२६॥ )
utsavaṃ kārayiṣyanti sadā śakrasya ye narāḥ . bhūmidānādibhirdānairyathā pūtā bhavanti vai ..26.. ( varadānamahāyajñaistathā śakrotsavena te ..26.. )
Shloka 27
सम्पूजितो मघवता वसुश्चेदिपतिस्तदा । पालयामास धर्मेण चेदिस्थः पृथिवीमिमाम् ॥२७॥ ( इन्द्रप्रीत्या भूमिपतिश्चकारेन्द्रमहं वसुः ॥२७॥ )
sampūjito maghavatā vasuścedipatistadā . pālayāmāsa dharmeṇa cedisthaḥ pṛthivīmimām ..27.. ( indraprītyā bhūmipatiścakārendramahaṃ vasuḥ ..27.. )
Shloka 28
पुत्राश्चास्य महावीर्याः पञ्चासन्नमितौजसः । नानाराज्येषु च सुतान्स सम्राडभ्यषेचयत् ॥२८॥
putrāścāsya mahāvīryāḥ pañcāsannamitaujasaḥ . nānārājyeṣu ca sutānsa samrāḍabhyaṣecayat ..28..
Shloka 29
महारथो मगधराड्विश्रुतो यो बृहद्रथः । प्रत्यग्रहः कुशाम्बश्च यमाहुर्मणिवाहनम् ॥२९॥ ( मच्छिल्लश्च यदुश्चैव राजन्यश्चापराजितः ॥२९॥ )
mahāratho magadharāḍviśruto yo bṛhadrathaḥ . pratyagrahaḥ kuśāmbaśca yamāhurmaṇivāhanam ..29.. ( macchillaśca yaduścaiva rājanyaścāparājitaḥ ..29.. )
Shloka 30
एते तस्य सुता राजन्राजर्षेर्भूरितेजसः । न्यवेशयन्नामभिः स्वैस्ते देशांश्च पुराणि च ॥३०॥ ( वासवाः पञ्च राजानः पृथग्वंशाश्च शाश्वताः ॥३०॥ )
ete tasya sutā rājanrājarṣerbhūritejasaḥ . nyaveśayannāmabhiḥ svaiste deśāṃśca purāṇi ca ..30.. ( vāsavāḥ pañca rājānaḥ pṛthagvaṃśāśca śāśvatāḥ ..30.. )
Shloka 31
वसन्तमिन्द्रप्रासादे आकाशे स्फाटिके च तम् । उपतस्थुर्महात्मानं गन्धर्वाप्सरसो नृपम् ॥३१॥ ( राजोपरिचरेत्येवं नाम तस्याथ विश्रुतम् ॥३१॥ )
vasantamindraprāsāde ākāśe sphāṭike ca tam . upatasthurmahātmānaṃ gandharvāpsaraso nṛpam ..31.. ( rājoparicaretyevaṃ nāma tasyātha viśrutam ..31.. )
Shloka 32
पुरोपवाहिनीं तस्य नदीं शुक्तिमतीं गिरिः । अरौत्सीच्चेतनायुक्तः कामात्कोलाहलः किल ॥३२॥
puropavāhinīṃ tasya nadīṃ śuktimatīṃ giriḥ . arautsīccetanāyuktaḥ kāmātkolāhalaḥ kila ..32..
Shloka 33
गिरिं कोलाहलं तं तु पदा वसुरताडयत् । निश्चक्राम नदी तेन प्रहारविवरेण सा ॥३३॥
giriṃ kolāhalaṃ taṃ tu padā vasuratāḍayat . niścakrāma nadī tena prahāravivareṇa sā ..33..
Shloka 34
तस्यां नद्यामजनयन्मिथुनं पर्वतः स्वयम् । तस्माद्विमोक्षणात्प्रीता नदी राज्ञे न्यवेदयत् ॥३४॥
tasyāṃ nadyāmajanayanmithunaṃ parvataḥ svayam . tasmādvimokṣaṇātprītā nadī rājñe nyavedayat ..34..
Shloka 35
यः पुमानभवत्तत्र तं स राजर्षिसत्तमः । वसुर्वसुप्रदश्चक्रे सेनापतिमरिंदमम् ॥३५॥ ( चकार पत्नीं कन्यां तु दयितां गिरिकां नृपः ॥३५॥ )
yaḥ pumānabhavattatra taṃ sa rājarṣisattamaḥ . vasurvasupradaścakre senāpatimariṃdamam ..35.. ( cakāra patnīṃ kanyāṃ tu dayitāṃ girikāṃ nṛpaḥ ..35.. )
Shloka 36
वसोः पत्नी तु गिरिका कामात्काले न्यवेदयत् । ऋतुकालमनुप्राप्तं स्नाता पुंसवने शुचिः ॥३६॥
vasoḥ patnī tu girikā kāmātkāle nyavedayat . ṛtukālamanuprāptaṃ snātā puṃsavane śuciḥ ..36..
Shloka 37
तदहः पितरश्चैनमूचुर्जहि मृगानिति । तं राजसत्तमं प्रीतास्तदा मतिमतां वरम् ॥३७॥
tadahaḥ pitaraścainamūcurjahi mṛgāniti . taṃ rājasattamaṃ prītāstadā matimatāṃ varam ..37..
Shloka 38
स पितृणां नियोगं तमव्यतिक्रम्य पार्थिवः । चचार मृगयां कामी गिरिकामेव संस्मरन् ॥३८॥ ( अतीव रूपसम्पन्नां साक्षाच्छ्रियमिवापराम् ॥३८॥ )
sa pitṛṇāṃ niyogaṃ tamavyatikramya pārthivaḥ . cacāra mṛgayāṃ kāmī girikāmeva saṃsmaran ..38.. ( atīva rūpasampannāṃ sākṣācchriyamivāparām ..38.. )
Shloka 39
तस्य रेतः प्रचस्कन्द चरतो रुचिरे वने । स्कन्नमात्रं च तद्रेतो वृक्षपत्रेण भूमिपः ॥३९॥
tasya retaḥ pracaskanda carato rucire vane . skannamātraṃ ca tadreto vṛkṣapatreṇa bhūmipaḥ ..39..
Shloka 40
प्रतिजग्राह मिथ्या मे न स्कन्देद्रेत इत्युत । ऋतुश्च तस्याः पत्न्या मे न मोघः स्यादिति प्रभुः ॥४०॥
pratijagrāha mithyā me na skandedreta ityuta . ṛtuśca tasyāḥ patnyā me na moghaḥ syāditi prabhuḥ ..40..
Shloka 41
सञ्चिन्त्यैवं तदा राजा विचार्य च पुनः पुनः । अमोघत्वं च विज्ञाय रेतसो राजसत्तमः ॥४१॥
sañcintyaivaṃ tadā rājā vicārya ca punaḥ punaḥ . amoghatvaṃ ca vijñāya retaso rājasattamaḥ ..41..
Shloka 42
शुक्रप्रस्थापने कालं महिष्याः प्रसमीक्ष्य सः । अभिमन्त्र्याथ तच्छुक्रमारात्तिष्ठन्तमाशुगम् ॥४२॥ ( सूक्ष्मधर्मार्थतत्त्वज्ञो ज्ञात्वा श्येनं ततोऽब्रवीत् ॥४२॥ )
śukraprasthāpane kālaṃ mahiṣyāḥ prasamīkṣya saḥ . abhimantryātha tacchukramārāttiṣṭhantamāśugam ..42.. ( sūkṣmadharmārthatattvajño jñātvā śyenaṃ tato'bravīt ..42.. )
Shloka 43
मत्प्रियार्थमिदं सौम्य शुक्रं मम गृहं नय । गिरिकायाः प्रयच्छाशु तस्या ह्यार्तवमद्य वै ॥४३॥
matpriyārthamidaṃ saumya śukraṃ mama gṛhaṃ naya . girikāyāḥ prayacchāśu tasyā hyārtavamadya vai ..43..
Shloka 44
गृहीत्वा तत्तदा श्येनस्तूर्णमुत्पत्य वेगवान् । जवं परममास्थाय प्रदुद्राव विहङ्गमः ॥४४॥
gṛhītvā tattadā śyenastūrṇamutpatya vegavān . javaṃ paramamāsthāya pradudrāva vihaṅgamaḥ ..44..
Shloka 45
तमपश्यदथायान्तं श्येनं श्येनस्तथापरः । अभ्यद्रवच्च तं सद्यो दृष्ट्वैवामिषशङ्कया ॥४५॥
tamapaśyadathāyāntaṃ śyenaṃ śyenastathāparaḥ . abhyadravacca taṃ sadyo dṛṣṭvaivāmiṣaśaṅkayā ..45..
Shloka 46
तुण्डयुद्धमथाकाशे तावुभौ सम्प्रचक्रतुः । युध्यतोरपतद्रेतस्तच्चापि यमुनाम्भसि ॥४६॥
tuṇḍayuddhamathākāśe tāvubhau sampracakratuḥ . yudhyatorapatadretastaccāpi yamunāmbhasi ..46..
Shloka 47
तत्राद्रिकेति विख्याता ब्रह्मशापाद्वराप्सराः । मीनभावमनुप्राप्ता बभूव यमुनाचरी ॥४७॥
tatrādriketi vikhyātā brahmaśāpādvarāpsarāḥ . mīnabhāvamanuprāptā babhūva yamunācarī ..47..
Shloka 48
श्येनपादपरिभ्रष्टं तद्वीर्यमथ वासवम् । जग्राह तरसोपेत्य साद्रिका मत्स्यरूपिणी ॥४८॥
śyenapādaparibhraṣṭaṃ tadvīryamatha vāsavam . jagrāha tarasopetya sādrikā matsyarūpiṇī ..48..
Shloka 49
कदाचिदथ मत्सीं तां बबन्धुर्मत्स्यजीविनः । मासे च दशमे प्राप्ते तदा भरतसत्तम ॥४९॥ ( उज्जह्रुरुदरात्तस्याः स्त्रीपुमांसं च मानुषम् ॥४९॥ )
kadācidatha matsīṃ tāṃ babandhurmatsyajīvinaḥ . māse ca daśame prāpte tadā bharatasattama ..49.. ( ujjahrurudarāttasyāḥ strīpumāṃsaṃ ca mānuṣam ..49.. )
Shloka 50
आश्चर्यभूतं मत्वा तद्राज्ञस्ते प्रत्यवेदयन् । काये मत्स्या इमौ राजन्सम्भूतौ मानुषाविति ॥५०॥1.63.62
āścaryabhūtaṃ matvā tadrājñaste pratyavedayan . kāye matsyā imau rājansambhūtau mānuṣāviti ..50..1.63.62
Shloka 51
तयोः पुमांसं जग्राह राजोपरिचरस्तदा । स मत्स्यो नाम राजासीद्धार्मिकः सत्यसङ्गरः ॥५१॥
tayoḥ pumāṃsaṃ jagrāha rājoparicarastadā . sa matsyo nāma rājāsīddhārmikaḥ satyasaṅgaraḥ ..51..
Shloka 52
साप्सरा मुक्तशापा च क्षणेन समपद्यत । पुरोक्ता या भगवता तिर्यग्योनिगता शुभे ॥५२॥ ( मानुषौ जनयित्वा त्वं शापमोक्षमवाप्स्यसि ॥५२॥ )
sāpsarā muktaśāpā ca kṣaṇena samapadyata . puroktā yā bhagavatā tiryagyonigatā śubhe ..52.. ( mānuṣau janayitvā tvaṃ śāpamokṣamavāpsyasi ..52.. )
Shloka 53
ततः सा जनयित्वा तौ विशस्ता मत्स्यघातिना । सन्त्यज्य मत्स्यरूपं सा दिव्यं रूपमवाप्य च ॥५३॥ ( सिद्धर्षिचारणपथं जगामाथ वराप्सराः ॥५३॥ )
tataḥ sā janayitvā tau viśastā matsyaghātinā . santyajya matsyarūpaṃ sā divyaṃ rūpamavāpya ca ..53.. ( siddharṣicāraṇapathaṃ jagāmātha varāpsarāḥ ..53.. )
Shloka 54
या कन्या दुहिता तस्या मत्स्या मत्स्यसगन्धिनी । राज्ञा दत्ताथ दाशाय इयं तव भवत्विति ॥५४॥ ( रूपसत्त्वसमायुक्ता सर्वैः समुदिता गुणैः ॥५४॥ )
yā kanyā duhitā tasyā matsyā matsyasagandhinī . rājñā dattātha dāśāya iyaṃ tava bhavatviti ..54.. ( rūpasattvasamāyuktā sarvaiḥ samuditā guṇaiḥ ..54.. )
Shloka 55
सा तु सत्यवती नाम मत्स्यघात्यभिसंश्रयात् । आसीन्मत्स्यसगन्धैव कञ्चित्कालं शुचिस्मिता ॥५५॥
sā tu satyavatī nāma matsyaghātyabhisaṃśrayāt . āsīnmatsyasagandhaiva kañcitkālaṃ śucismitā ..55..
Shloka 56
शुश्रूषार्थं पितुर्नावं तां तु वाहयतीं जले । तीर्थयात्रां परिक्रामन्नपश्यद्वै पराशरः ॥५६॥
śuśrūṣārthaṃ piturnāvaṃ tāṃ tu vāhayatīṃ jale . tīrthayātrāṃ parikrāmannapaśyadvai parāśaraḥ ..56..
Shloka 57
अतीव रूपसम्पन्नां सिद्धानामपि काङ्क्षिताम् । दृष्ट्वैव च स तां धीमांश्चकमे चारुदर्शनाम् ॥५७॥ ( विद्वांस्तां वासवीं कन्यां कार्यवान्मुनिपुङ्गवः ॥५७॥ )
atīva rūpasampannāṃ siddhānāmapi kāṅkṣitām . dṛṣṭvaiva ca sa tāṃ dhīmāṃścakame cārudarśanām ..57.. ( vidvāṃstāṃ vāsavīṃ kanyāṃ kāryavānmunipuṅgavaḥ ..57.. )
Shloka 58
साब्रवीत्पश्य भगवन्पारावारे ऋषीन्स्थितान् । आवयोर्दृश्यतोरेभिः कथं नु स्यात्समागमः ॥५८॥
sābravītpaśya bhagavanpārāvāre ṛṣīnsthitān . āvayordṛśyatorebhiḥ kathaṃ nu syātsamāgamaḥ ..58..
Shloka 59
एवं तयोक्तो भगवान्नीहारमसृजत्प्रभुः । येन देशः स सर्वस्तु तमोभूत इवाभवत् ॥५९॥
evaṃ tayokto bhagavānnīhāramasṛjatprabhuḥ . yena deśaḥ sa sarvastu tamobhūta ivābhavat ..59..
Shloka 60
दृष्ट्वा सृष्टं तु नीहारं ततस्तं परमर्षिणा । विस्मिता चाब्रवीत्कन्या व्रीडिता च मनस्विनी ॥६०॥
dṛṣṭvā sṛṣṭaṃ tu nīhāraṃ tatastaṃ paramarṣiṇā . vismitā cābravītkanyā vrīḍitā ca manasvinī ..60..
Shloka 61
विद्धि मां भगवन्कन्यां सदा पितृवशानुगाम् । त्वत्संयोगाच्च दुष्येत कन्याभावो ममानघ ॥६१॥
viddhi māṃ bhagavankanyāṃ sadā pitṛvaśānugām . tvatsaṃyogācca duṣyeta kanyābhāvo mamānagha ..61..
Shloka 62
कन्यात्वे दूषिते चापि कथं शक्ष्ये द्विजोत्तम । गन्तुं गृहं गृहे चाहं धीमन्न स्थातुमुत्सहे ॥६२॥ ( एतत्सञ्चिन्त्य भगवन्विधत्स्व यदनन्तरम् ॥६२॥ )
kanyātve dūṣite cāpi kathaṃ śakṣye dvijottama . gantuṃ gṛhaṃ gṛhe cāhaṃ dhīmanna sthātumutsahe ..62.. ( etatsañcintya bhagavanvidhatsva yadanantaram ..62.. )
Shloka 63
एवमुक्तवतीं तां तु प्रीतिमानृषिसत्तमः । उवाच मत्प्रियं कृत्वा कन्यैव त्वं भविष्यसि ॥६३॥
evamuktavatīṃ tāṃ tu prītimānṛṣisattamaḥ . uvāca matpriyaṃ kṛtvā kanyaiva tvaṃ bhaviṣyasi ..63..
Shloka 64
वृणीष्व च वरं भीरु यं त्वमिच्छसि भामिनि । वृथा हि न प्रसादो मे भूतपूर्वः शुचिस्मिते ॥६४॥
vṛṇīṣva ca varaṃ bhīru yaṃ tvamicchasi bhāmini . vṛthā hi na prasādo me bhūtapūrvaḥ śucismite ..64..
Shloka 65
एवमुक्ता वरं वव्रे गात्रसौगन्ध्यमुत्तमम् । स चास्यै भगवान्प्रादान्मनसः काङ्क्षितं प्रभुः ॥६५॥
evamuktā varaṃ vavre gātrasaugandhyamuttamam . sa cāsyai bhagavānprādānmanasaḥ kāṅkṣitaṃ prabhuḥ ..65..
Shloka 66
ततो लब्धवरा प्रीता स्त्रीभावगुणभूषिता । जगाम सह संसर्गमृषिणाद्भुतकर्मणा ॥६६॥
tato labdhavarā prītā strībhāvaguṇabhūṣitā . jagāma saha saṃsargamṛṣiṇādbhutakarmaṇā ..66..
Shloka 67
तेन गन्धवतीत्येव नामास्याः प्रथितं भुवि । तस्यास्तु योजनाद्गन्धमाजिघ्रन्ति नरा भुवि ॥६७॥
tena gandhavatītyeva nāmāsyāḥ prathitaṃ bhuvi . tasyāstu yojanādgandhamājighranti narā bhuvi ..67..
Shloka 68
ततो योजनगन्धेति तस्या नाम परिश्रुतम् । पराशरोऽपि भगवाञ्जगाम स्वं निवेशनम् ॥६८॥
tato yojanagandheti tasyā nāma pariśrutam . parāśaro'pi bhagavāñjagāma svaṃ niveśanam ..68..
Shloka 69
इति सत्यवती हृष्टा लब्ध्वा वरमनुत्तमम् । पराशरेण संयुक्ता सद्यो गर्भं सुषाव सा ॥६९॥ ( जज्ञे च यमुनाद्वीपे पाराशर्यः स वीर्यवान् ॥६९॥ )
iti satyavatī hṛṣṭā labdhvā varamanuttamam . parāśareṇa saṃyuktā sadyo garbhaṃ suṣāva sā ..69.. ( jajñe ca yamunādvīpe pārāśaryaḥ sa vīryavān ..69.. )
Shloka 70
स मातरमुपस्थाय तपस्येव मनो दधे । स्मृतोऽहं दर्शयिष्यामि कृत्येष्विति च सोऽब्रवीत् ॥७०॥
sa mātaramupasthāya tapasyeva mano dadhe . smṛto'haṃ darśayiṣyāmi kṛtyeṣviti ca so'bravīt ..70..
Shloka 71
एवं द्वैपायनो जज्ञे सत्यवत्यां पराशरात् । द्वीपे न्यस्तः स यद्बालस्तस्माद्द्वैपायनोऽभवत् ॥७१॥
evaṃ dvaipāyano jajñe satyavatyāṃ parāśarāt . dvīpe nyastaḥ sa yadbālastasmāddvaipāyano'bhavat ..71..
Shloka 72
पादापसारिणं धर्मं विद्वान्स तु युगे युगे । आयुः शक्तिं च मर्त्यानां युगानुगमवेक्ष्य च ॥७२॥
pādāpasāriṇaṃ dharmaṃ vidvānsa tu yuge yuge . āyuḥ śaktiṃ ca martyānāṃ yugānugamavekṣya ca ..72..
Shloka 73
ब्रह्मणो ब्राह्मणानां च तथानुग्रहकाम्यया । विव्यास वेदान्यस्माच्च तस्माद्व्यास इति स्मृतः ॥७३॥
brahmaṇo brāhmaṇānāṃ ca tathānugrahakāmyayā . vivyāsa vedānyasmācca tasmādvyāsa iti smṛtaḥ ..73..
Shloka 74
वेदानध्यापयामास महाभारतपञ्चमान् । सुमन्तुं जैमिनिं पैलं शुकं चैव स्वमात्मजम् ॥७४॥
vedānadhyāpayāmāsa mahābhāratapañcamān . sumantuṃ jaiminiṃ pailaṃ śukaṃ caiva svamātmajam ..74..
Shloka 75
प्रभुर्वरिष्ठो वरदो वैशम्पायनमेव च । संहितास्तैः पृथक्त्वेन भारतस्य प्रकाशिताः ॥७५॥1.63.90
prabhurvariṣṭho varado vaiśampāyanameva ca . saṃhitāstaiḥ pṛthaktvena bhāratasya prakāśitāḥ ..75..1.63.90
Shloka 76
तथा भीष्मः शान्तनवो गङ्गायाममितद्युतिः । वसुवीर्यात्समभवन्महावीर्यो महायशाः ॥७६॥
tathā bhīṣmaḥ śāntanavo gaṅgāyāmamitadyutiḥ . vasuvīryātsamabhavanmahāvīryo mahāyaśāḥ ..76..
Shloka 77
शूले प्रोतः पुराणर्षिरचोरश्चोरशङ्कया । अणीमाण्डव्य इति वै विख्यातः सुमहायशाः ॥७७॥
śūle protaḥ purāṇarṣiracoraścoraśaṅkayā . aṇīmāṇḍavya iti vai vikhyātaḥ sumahāyaśāḥ ..77..
Shloka 78
स धर्ममाहूय पुरा महर्षिरिदमुक्तवान् । इषीकया मया बाल्यादेका विद्धा शकुन्तिका ॥७८॥
sa dharmamāhūya purā maharṣiridamuktavān . iṣīkayā mayā bālyādekā viddhā śakuntikā ..78..
Shloka 79
तत्किल्बिषं स्मरे धर्म नान्यत्पापमहं स्मरे । तन्मे सहस्रसमितं कस्मान्नेहाजयत्तपः ॥७९॥
tatkilbiṣaṃ smare dharma nānyatpāpamahaṃ smare . tanme sahasrasamitaṃ kasmānnehājayattapaḥ ..79..
Shloka 80
गरीयान्ब्राह्मणवधः सर्वभूतवधाद्यतः । तस्मात्त्वं किल्बिषादस्माच्छूद्रयोनौ जनिष्यसि ॥८०॥
garīyānbrāhmaṇavadhaḥ sarvabhūtavadhādyataḥ . tasmāttvaṃ kilbiṣādasmācchūdrayonau janiṣyasi ..80..
Shloka 81
तेन शापेन धर्मोऽपि शूद्रयोनावजायत । विद्वान्विदुररूपेण धार्मी तनुरकिल्बिषी ॥८१॥
tena śāpena dharmo'pi śūdrayonāvajāyata . vidvānvidurarūpeṇa dhārmī tanurakilbiṣī ..81..
Shloka 82
सञ्जयो मुनिकल्पस्तु जज्ञे सूतो गवल्गणात् । सूर्याच्च कुन्तिकन्यायां जज्ञे कर्णो महारथः ॥८२॥ ( सहजं कवचं बिभ्रत्कुण्डलोद्द्योतिताननः ॥८२॥ )
sañjayo munikalpastu jajñe sūto gavalgaṇāt . sūryācca kuntikanyāyāṃ jajñe karṇo mahārathaḥ ..82.. ( sahajaṃ kavacaṃ bibhratkuṇḍaloddyotitānanaḥ ..82.. )
Shloka 83
अनुग्रहार्थं लोकानां विष्णुर्लोकनमस्कृतः । वसुदेवात्तु देवक्यां प्रादुर्भूतो महायशाः ॥८३॥
anugrahārthaṃ lokānāṃ viṣṇurlokanamaskṛtaḥ . vasudevāttu devakyāṃ prādurbhūto mahāyaśāḥ ..83..
Shloka 84
अनादिनिधनो देवः स कर्ता जगतः प्रभुः । अव्यक्तमक्षरं ब्रह्म प्रधानं निर्गुणात्मकम् ॥८४॥
anādinidhano devaḥ sa kartā jagataḥ prabhuḥ . avyaktamakṣaraṃ brahma pradhānaṃ nirguṇātmakam ..84..
Shloka 85
आत्मानमव्ययं चैव प्रकृतिं प्रभवं परम् । पुरुषं विश्वकर्माणं सत्त्वयोगं ध्रुवाक्षरम् ॥८५॥
ātmānamavyayaṃ caiva prakṛtiṃ prabhavaṃ param . puruṣaṃ viśvakarmāṇaṃ sattvayogaṃ dhruvākṣaram ..85..
Shloka 86
अनन्तमचलं देवं हंसं नारायणं प्रभुम् । धातारमजरं नित्यं तमाहुः परमव्ययम् ॥८६॥
anantamacalaṃ devaṃ haṃsaṃ nārāyaṇaṃ prabhum . dhātāramajaraṃ nityaṃ tamāhuḥ paramavyayam ..86..
Shloka 87
पुरुषः स विभुः कर्ता सर्वभूतपितामहः । धर्मसंवर्धनार्थाय प्रजज्ञेऽन्धकवृष्णिषु ॥८७॥
puruṣaḥ sa vibhuḥ kartā sarvabhūtapitāmahaḥ . dharmasaṃvardhanārthāya prajajñe'ndhakavṛṣṇiṣu ..87..
Shloka 88
अस्त्रज्ञौ तु महावीर्यौ सर्वशस्त्रविशारदौ । सात्यकिः कृतवर्मा च नारायणमनुव्रतौ ॥८८॥ ( सत्यकाद्धृदिकाच्चैव जज्ञातेऽस्त्रविशारदौ ॥८८॥ )
astrajñau tu mahāvīryau sarvaśastraviśāradau . sātyakiḥ kṛtavarmā ca nārāyaṇamanuvratau ..88.. ( satyakāddhṛdikāccaiva jajñāte'straviśāradau ..88.. )
Shloka 89
भरद्वाजस्य च स्कन्नं द्रोण्यां शुक्रमवर्धत । महर्षेरुग्रतपसस्तस्माद्द्रोणो व्यजायत ॥८९॥
bharadvājasya ca skannaṃ droṇyāṃ śukramavardhata . maharṣerugratapasastasmāddroṇo vyajāyata ..89..
Shloka 90
गौतमान्मिथुनं जज्ञे शरस्तम्बाच्छरद्वतः । अश्वत्थाम्नश्च जननी कृपश्चैव महाबलः ॥९०॥ ( अश्वत्थामा ततो जज्ञे द्रोणादस्त्रभृतां वरः ॥९०॥ )
gautamānmithunaṃ jajñe śarastambāccharadvataḥ . aśvatthāmnaśca jananī kṛpaścaiva mahābalaḥ ..90.. ( aśvatthāmā tato jajñe droṇādastrabhṛtāṃ varaḥ ..90.. )
Shloka 91
तथैव धृष्टद्युम्नोऽपि साक्षादग्निसमद्युतिः । वैताने कर्मणि तते पावकात्समजायत ॥९१॥ ( वीरो द्रोणविनाशाय धनुषा सह वीर्यवान् ॥९१॥ )
tathaiva dhṛṣṭadyumno'pi sākṣādagnisamadyutiḥ . vaitāne karmaṇi tate pāvakātsamajāyata ..91.. ( vīro droṇavināśāya dhanuṣā saha vīryavān ..91.. )
Shloka 92
तथैव वेद्यां कृष्णापि जज्ञे तेजस्विनी शुभा । विभ्राजमाना वपुषा बिभ्रती रूपमुत्तमम् ॥९२॥
tathaiva vedyāṃ kṛṣṇāpi jajñe tejasvinī śubhā . vibhrājamānā vapuṣā bibhratī rūpamuttamam ..92..
Shloka 93
प्रह्रादशिष्यो नग्नजित्सुबलश्चाभवत्ततः । तस्य प्रजा धर्महन्त्री जज्ञे देवप्रकोपनात् ॥९३॥
prahrādaśiṣyo nagnajitsubalaścābhavattataḥ . tasya prajā dharmahantrī jajñe devaprakopanāt ..93..
Shloka 94
गान्धारराजपुत्रोऽभूच्छकुनिः सौबलस्तथा । दुर्योधनस्य माता च जज्ञातेऽर्थविदावुभौ ॥९४॥
gāndhārarājaputro'bhūcchakuniḥ saubalastathā . duryodhanasya mātā ca jajñāte'rthavidāvubhau ..94..
Shloka 95
कृष्णद्वैपायनाज्जज्ञे धृतराष्ट्रो जनेश्वरः । क्षेत्रे विचित्रवीर्यस्य पाण्डुश्चैव महाबलः ॥९५॥
kṛṣṇadvaipāyanājjajñe dhṛtarāṣṭro janeśvaraḥ . kṣetre vicitravīryasya pāṇḍuścaiva mahābalaḥ ..95..
Shloka 96
पाण्डोस्तु जज्ञिरे पञ्च पुत्रा देवसमाः पृथक् । द्वयोः स्त्रियोर्गुणज्येष्ठस्तेषामासीद्युधिष्ठिरः ॥९६॥
pāṇḍostu jajñire pañca putrā devasamāḥ pṛthak . dvayoḥ striyorguṇajyeṣṭhasteṣāmāsīdyudhiṣṭhiraḥ ..96..
Shloka 97
धर्माद्युधिष्ठिरो जज्ञे मारुतात्तु वृकोदरः । इन्द्राद्धनञ्जयः श्रीमान्सर्वशस्त्रभृतां वरः ॥९७॥
dharmādyudhiṣṭhiro jajñe mārutāttu vṛkodaraḥ . indrāddhanañjayaḥ śrīmānsarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ ..97..
Shloka 98
जज्ञाते रूपसम्पन्नावश्विभ्यां तु यमावुभौ । नकुलः सहदेवश्च गुरुशुश्रूषणे रतौ ॥९८॥
jajñāte rūpasampannāvaśvibhyāṃ tu yamāvubhau . nakulaḥ sahadevaśca guruśuśrūṣaṇe ratau ..98..
Shloka 99
तथा पुत्रशतं जज्ञे धृतराष्ट्रस्य धीमतः । दुर्योधनप्रभृतयो युयुत्सुः करणस्तथा ॥९९॥
tathā putraśataṃ jajñe dhṛtarāṣṭrasya dhīmataḥ . duryodhanaprabhṛtayo yuyutsuḥ karaṇastathā ..99..
Shloka 100
अभिमन्युः सुभद्रायामर्जुनादभ्यजायत । स्वस्रीयो वासुदेवस्य पौत्रः पाण्डोर्महात्मनः ॥१००॥
abhimanyuḥ subhadrāyāmarjunādabhyajāyata . svasrīyo vāsudevasya pautraḥ pāṇḍormahātmanaḥ ..100..
Shloka 101
पाण्डवेभ्योऽपि पञ्चभ्यः कृष्णायां पञ्च जज्ञिरे । कुमारा रूपसम्पन्नाः सर्वशस्त्रविशारदाः ॥१०१॥
pāṇḍavebhyo'pi pañcabhyaḥ kṛṣṇāyāṃ pañca jajñire . kumārā rūpasampannāḥ sarvaśastraviśāradāḥ ..101..
Shloka 102
प्रतिविन्ध्यो युधिष्ठिरात्सुतसोमो वृकोदरात् । अर्जुनाच्छ्रुतकीर्तिस्तु शतानीकस्तु नाकुलिः ॥१०२॥
prativindhyo yudhiṣṭhirātsutasomo vṛkodarāt . arjunācchrutakīrtistu śatānīkastu nākuliḥ ..102..
Shloka 103
तथैव सहदेवाच्च श्रुतसेनः प्रतापवान् । हिडिम्बायां च भीमेन वने जज्ञे घटोत्कचः ॥१०३॥
tathaiva sahadevācca śrutasenaḥ pratāpavān . hiḍimbāyāṃ ca bhīmena vane jajñe ghaṭotkacaḥ ..103..
Shloka 104
शिखण्डी द्रुपदाज्जज्ञे कन्या पुत्रत्वमागता । यां यक्षः पुरुषं चक्रे स्थूणः प्रियचिकीर्षया ॥१०४॥
śikhaṇḍī drupadājjajñe kanyā putratvamāgatā . yāṃ yakṣaḥ puruṣaṃ cakre sthūṇaḥ priyacikīrṣayā ..104..
Shloka 105
कुरूणां विग्रहे तस्मिन्समागच्छन्बहून्यथ । राज्ञां शतसहस्राणि योत्स्यमानानि संयुगे ॥१०५॥
kurūṇāṃ vigrahe tasminsamāgacchanbahūnyatha . rājñāṃ śatasahasrāṇi yotsyamānāni saṃyuge ..105..
Shloka 106
तेषामपरिमेयानि नामधेयानि सर्वशः । न शक्यं परिसङ्ख्यातुं वर्षाणामयुतैरपि ॥१०६॥
teṣāmaparimeyāni nāmadheyāni sarvaśaḥ . na śakyaṃ parisaṅkhyātuṃ varṣāṇāmayutairapi ..106..
Shloka 107
एते तु कीर्तिता मुख्या यैराख्यानमिदं ततम् ॥१०६॥ 1.63.127
ete tu kīrtitā mukhyā yairākhyānamidaṃ tatam ..106.. 1.63.127

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 60 Vedic Scriptures and 100 of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In