Gyaandweep | Mahabharatam - आदि पर्व

Shloka 1

अष्टक उवाच॥

यदावसो नन्दने कामरूपी; संवत्सराणामयुतं शतानाम् । किं कारणं कार्तयुगप्रधान; हित्वा तत्त्वं वसुधामन्वपद्यः ॥१॥

yadāvaso nandane kāmarūpī; saṃvatsarāṇāmayutaṃ śatānām . kiṃ kāraṇaṃ kārtayugapradhāna; hitvā tattvaṃ vasudhāmanvapadyaḥ ..1..

Shloka 2

ययातिरुवाच॥

ज्ञातिः सुहृत्स्वजनो यो यथेह; क्षीणे वित्ते त्यज्यते मानवैर्हि । तथा तत्र क्षीणपुण्यं मनुष्यं; त्यजन्ति सद्यः सेश्वरा देवसङ्घाः ॥२॥

jñātiḥ suhṛtsvajano yo yatheha; kṣīṇe vitte tyajyate mānavairhi . tathā tatra kṣīṇapuṇyaṃ manuṣyaṃ; tyajanti sadyaḥ seśvarā devasaṅghāḥ ..2..

Shloka 3

अष्टक उवाच॥

कथं तस्मिन्क्षीणपुण्या भवन्ति; संमुह्यते मेऽत्र मनोऽतिमात्रम् । किंविशिष्टाः कस्य धामोपयान्ति; तद्वै ब्रूहि क्षेत्रवित्त्वं मतो मे ॥३॥

kathaṃ tasminkṣīṇapuṇyā bhavanti; saṃmuhyate me'tra mano'timātram . kiṃviśiṣṭāḥ kasya dhāmopayānti; tadvai brūhi kṣetravittvaṃ mato me ..3..

Shloka 4

ययातिरुवाच॥

इमं भौमं नरकं ते पतन्ति; लालप्यमाना नरदेव सर्वे । ते कङ्कगोमायुबलाशनार्थं; क्षीणा विवृद्धिं बहुधा व्रजन्ति ॥४॥

imaṃ bhaumaṃ narakaṃ te patanti; lālapyamānā naradeva sarve . te kaṅkagomāyubalāśanārthaṃ; kṣīṇā vivṛddhiṃ bahudhā vrajanti ..4..

Shloka 5

तस्मादेतद्वर्जनीयं नरेण; दुष्टं लोके गर्हणीयं च कर्म । आख्यातं ते पार्थिव सर्वमेत; द्भूयश्चेदानीं वद किं ते वदामि ॥५॥

tasmādetadvarjanīyaṃ nareṇa; duṣṭaṃ loke garhaṇīyaṃ ca karma . ākhyātaṃ te pārthiva sarvameta; dbhūyaścedānīṃ vada kiṃ te vadāmi ..5..

Shloka 6

अष्टक उवाच॥

यदा तु तान्वितुदन्ते वयांसि; तथा गृध्राः शितिकण्ठाः पतङ्गाः । कथं भवन्ति कथमाभवन्ति; न भौममन्यं नरकं शृणोमि ॥६॥

yadā tu tānvitudante vayāṃsi; tathā gṛdhrāḥ śitikaṇṭhāḥ pataṅgāḥ . kathaṃ bhavanti kathamābhavanti; na bhaumamanyaṃ narakaṃ śṛṇomi ..6..

Shloka 7

ययातिरुवाच॥

ऊर्ध्वं देहात्कर्मणो जृम्भमाणा; द्व्यक्तं पृथिव्यामनुसञ्चरन्ति । इमं भौमं नरकं ते पतन्ति; नावेक्षन्ते वर्षपूगाननेकान् ॥७॥

ūrdhvaṃ dehātkarmaṇo jṛmbhamāṇā; dvyaktaṃ pṛthivyāmanusañcaranti . imaṃ bhaumaṃ narakaṃ te patanti; nāvekṣante varṣapūgānanekān ..7..

Shloka 8

षष्टिं सहस्राणि पतन्ति व्योम्नि; तथा अशीतिं परिवत्सराणि । तान्वै तुदन्ति प्रपततः प्रपातं; भीमा भौमा राक्षसास्तीक्ष्णदंष्ट्राः ॥८॥

ṣaṣṭiṃ sahasrāṇi patanti vyomni; tathā aśītiṃ parivatsarāṇi . tānvai tudanti prapatataḥ prapātaṃ; bhīmā bhaumā rākṣasāstīkṣṇadaṃṣṭrāḥ ..8..

Shloka 9

अष्टक उवाच॥

यदेनसस्ते पततस्तुदन्ति; भीमा भौमा राक्षसास्तीक्ष्णदंष्ट्राः । कथं भवन्ति कथमाभवन्ति; कथम्भूता गर्भभूता भवन्ति ॥९॥

yadenasaste patatastudanti; bhīmā bhaumā rākṣasāstīkṣṇadaṃṣṭrāḥ . kathaṃ bhavanti kathamābhavanti; kathambhūtā garbhabhūtā bhavanti ..9..

Shloka 10

ययातिरुवाच॥

अस्रं रेतः पुष्पफलानुपृक्त; मन्वेति तद्वै पुरुषेण सृष्टम् । स वै तस्या रज आपद्यते वै; स गर्भभूतः समुपैति तत्र ॥१०॥

asraṃ retaḥ puṣpaphalānupṛkta; manveti tadvai puruṣeṇa sṛṣṭam . sa vai tasyā raja āpadyate vai; sa garbhabhūtaḥ samupaiti tatra ..10..

Shloka 11

वनस्पतींश्चौषधीश्चाविशन्ति; अपो वायुं पृथिवीं चान्तरिक्षम् । चतुष्पदं द्विपदं चापि सर्व; मेवम्भूता गर्भभूता भवन्ति ॥११॥

vanaspatīṃścauṣadhīścāviśanti; apo vāyuṃ pṛthivīṃ cāntarikṣam . catuṣpadaṃ dvipadaṃ cāpi sarva; mevambhūtā garbhabhūtā bhavanti ..11..

Shloka 12

अष्टक उवाच॥

अन्यद्वपुर्विदधातीह गर्भ; उताहो स्वित्स्वेन कामेन याति । आपद्यमानो नरयोनिमेता; माचक्ष्व मे संशयात्प्रब्रवीमि ॥१२॥

anyadvapurvidadhātīha garbha; utāho svitsvena kāmena yāti . āpadyamāno narayonimetā; mācakṣva me saṃśayātprabravīmi ..12..

Shloka 13

शरीरदेहादिसमुच्छ्रयं च; चक्षुःश्रोत्रे लभते केन सञ्ज्ञाम् । एतत्तत्त्वं सर्वमाचक्ष्व पृष्टः; क्षेत्रज्ञं त्वां तात मन्याम सर्वे ॥१३॥

śarīradehādisamucchrayaṃ ca; cakṣuḥśrotre labhate kena sañjñām . etattattvaṃ sarvamācakṣva pṛṣṭaḥ; kṣetrajñaṃ tvāṃ tāta manyāma sarve ..13..

Shloka 14

ययातिरुवाच॥

वायुः समुत्कर्षति गर्भयोनि; मृतौ रेतः पुष्परसानुपृक्तम् । स तत्र तन्मात्रकृताधिकारः; क्रमेण संवर्धयतीह गर्भम् ॥१४॥

vāyuḥ samutkarṣati garbhayoni; mṛtau retaḥ puṣparasānupṛktam . sa tatra tanmātrakṛtādhikāraḥ; krameṇa saṃvardhayatīha garbham ..14..

Shloka 15

स जायमानो विगृहीतगात्रः; षड्ज्ञाननिष्ठायतनो मनुष्यः । स श्रोत्राभ्यां वेदयतीह शब्दं; सर्वं रूपं पश्यति चक्षुषा च ॥१५॥

sa jāyamāno vigṛhītagātraḥ; ṣaḍjñānaniṣṭhāyatano manuṣyaḥ . sa śrotrābhyāṃ vedayatīha śabdaṃ; sarvaṃ rūpaṃ paśyati cakṣuṣā ca ..15..

Shloka 16

घ्राणेन गन्धं जिह्वयाथो रसं च; त्वचा स्पर्शं मनसा वेद भावम् । इत्यष्टकेहोपचितिं च विद्धि; महात्मनः प्राणभृतः शरीरे ॥१६॥

ghrāṇena gandhaṃ jihvayātho rasaṃ ca; tvacā sparśaṃ manasā veda bhāvam . ityaṣṭakehopacitiṃ ca viddhi; mahātmanaḥ prāṇabhṛtaḥ śarīre ..16..

Shloka 17

अष्टक उवाच॥

यः संस्थितः पुरुषो दह्यते वा; निखन्यते वापि निघृष्यते वा । अभावभूतः स विनाशमेत्य; केनात्मानं चेतयते पुरस्तात् ॥१७॥

yaḥ saṃsthitaḥ puruṣo dahyate vā; nikhanyate vāpi nighṛṣyate vā . abhāvabhūtaḥ sa vināśametya; kenātmānaṃ cetayate purastāt ..17..

Shloka 18

ययातिरुवाच॥

हित्वा सोऽसून्सुप्तवन्निष्टनित्वा; पुरोधाय सुकृतं दुष्कृतं च । अन्यां योनिं पवनाग्रानुसारी; हित्वा देहं भजते राजसिंह ॥१८॥

hitvā so'sūnsuptavanniṣṭanitvā; purodhāya sukṛtaṃ duṣkṛtaṃ ca . anyāṃ yoniṃ pavanāgrānusārī; hitvā dehaṃ bhajate rājasiṃha ..18..

Shloka 19

पुण्यां योनिं पुण्यकृतो व्रजन्ति; पापां योनिं पापकृतो व्रजन्ति । कीटाः पतङ्गाश्च भवन्ति पापा; न मे विवक्षास्ति महानुभाव ॥१९॥

puṇyāṃ yoniṃ puṇyakṛto vrajanti; pāpāṃ yoniṃ pāpakṛto vrajanti . kīṭāḥ pataṅgāśca bhavanti pāpā; na me vivakṣāsti mahānubhāva ..19..

Shloka 20

चतुष्पदा द्विपदाः षट्पदाश्च; तथाभूता गर्भभूता भवन्ति । आख्यातमेतन्निखिलेन सर्वं; भूयस्तु किं पृच्छसि राजसिंह ॥२०॥

catuṣpadā dvipadāḥ ṣaṭpadāśca; tathābhūtā garbhabhūtā bhavanti . ākhyātametannikhilena sarvaṃ; bhūyastu kiṃ pṛcchasi rājasiṃha ..20..

Shloka 21

अष्टक उवाच॥

किं स्वित्कृत्वा लभते तात लोका; न्मर्त्यः श्रेष्ठांस्तपसा विद्यया वा । तन्मे पृष्टः शंस सर्वं यथाव; च्छुभाँल्लोकान्येन गच्छेत्क्रमेण ॥२१॥

kiṃ svitkṛtvā labhate tāta lokā; nmartyaḥ śreṣṭhāṃstapasā vidyayā vā . tanme pṛṣṭaḥ śaṃsa sarvaṃ yathāva; cchubhām̐llokānyena gacchetkrameṇa ..21..

Shloka 22

ययातिरुवाच॥

तपश्च दानं च शमो दमश्च; ह्रीरार्जवं सर्वभूतानुकम्पा । नश्यन्ति मानेन तमोऽभिभूताः; पुंसः सदैवेति वदन्ति सन्तः ॥२२॥

tapaśca dānaṃ ca śamo damaśca; hrīrārjavaṃ sarvabhūtānukampā . naśyanti mānena tamo'bhibhūtāḥ; puṃsaḥ sadaiveti vadanti santaḥ ..22..

Shloka 23

अधीयानः पण्डितं मन्यमानो; यो विद्यया हन्ति यशः परेषाम् । तस्यान्तवन्तश्च भवन्ति लोका; न चास्य तद्ब्रह्म फलं ददाति ॥२३॥

adhīyānaḥ paṇḍitaṃ manyamāno; yo vidyayā hanti yaśaḥ pareṣām . tasyāntavantaśca bhavanti lokā; na cāsya tadbrahma phalaṃ dadāti ..23..

Shloka 24

चत्वारि कर्माण्यभयङ्कराणि; भयं प्रयच्छन्त्ययथाकृतानि । मानाग्निहोत्रमुत मानमौनं; मानेनाधीतमुत मानयज्ञः ॥२४॥

catvāri karmāṇyabhayaṅkarāṇi; bhayaṃ prayacchantyayathākṛtāni . mānāgnihotramuta mānamaunaṃ; mānenādhītamuta mānayajñaḥ ..24..

Shloka 25

न मान्यमानो मुदमाददीत; न सन्तापं प्राप्नुयाच्चावमानात् । सन्तः सतः पूजयन्तीह लोके; नासाधवः साधुबुद्धिं लभन्ते ॥२५॥

na mānyamāno mudamādadīta; na santāpaṃ prāpnuyāccāvamānāt . santaḥ sataḥ pūjayantīha loke; nāsādhavaḥ sādhubuddhiṃ labhante ..25..

Shloka 26

इति दद्यादिति यजेदित्यधीयीत मे व्रतम् । इत्यस्मिन्नभयान्याहुस्तानि वर्ज्यानि नित्यशः ॥२६॥

iti dadyāditi yajedityadhīyīta me vratam . ityasminnabhayānyāhustāni varjyāni nityaśaḥ ..26..

Shloka 27

येनाश्रयं वेदयन्ते पुराणं; मनीषिणो मानसमानभक्तम् । तन्निःश्रेयस्तैजसं रूपमेत्य; परां शान्तिं प्राप्नुयुः प्रेत्य चेह ॥२७॥ 1.90.27

yenāśrayaṃ vedayante purāṇaṃ; manīṣiṇo mānasamānabhaktam . tanniḥśreyastaijasaṃ rūpametya; parāṃ śāntiṃ prāpnuyuḥ pretya ceha ..27.. 1.90.27

Languages

Saved

Languages

Saved

Adi Parva

Mudra Cost for Each Feature

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 60 Vedic Scriptures and 100 of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.