श्रीशुक उवाच
ततश्च पौगण्डवयः श्रितौ व्रजे बभूवतुस्तौ पशुपालसम्मतौ । गाश्चारयन्तौ सखिभिः समं पदैर् वृन्दावनं पुण्यमतीव चक्रतुः १
tataśca paugaṇḍavayaḥ śritau vraje babhūvatustau paśupālasammatau | gāścārayantau sakhibhiḥ samaṃ padair vṛndāvanaṃ puṇyamatīva cakratuḥ 1
तन्माधवो वेणुमुदीरयन्वृतो गोपैर्गृणद्भिः स्वयशो बलान्वितः । पशून्पुरस्कृत्य पशव्यमाविशद्विहर्तुकामः कुसुमाकरं वनम् २
tanmādhavo veṇumudīrayanvṛto gopairgṛṇadbhiḥ svayaśo balānvitaḥ | paśūnpuraskṛtya paśavyamāviśadvihartukāmaḥ kusumākaraṃ vanam 2
तन्मञ्जुघोषालिमृगद्विजाकुलं महन्मनःप्रख्यपयःसरस्वता । वातेन जुष्टं शतपत्रगन्धिना निरीक्ष्य रन्तुं भगवान्मनो दधे ३
tanmañjughoṣālimṛgadvijākulaṃ mahanmanaḥprakhyapayaḥsarasvatā | vātena juṣṭaṃ śatapatragandhinā nirīkṣya rantuṃ bhagavānmano dadhe 3
स तत्र तत्रारुणपल्लवश्रिया फलप्रसूनोरुभरेण पादयोः । स्पृशच्छिखान्वीक्ष्य वनस्पतीन्मुदा स्मयन्निवाहाग्रजमादिपूरुषः ४
sa tatra tatrāruṇapallavaśriyā phalaprasūnorubhareṇa pādayoḥ | spṛśacchikhānvīkṣya vanaspatīnmudā smayannivāhāgrajamādipūruṣaḥ 4
श्रीभगवानुवाच
अहो अमी देववरामरार्चितं पादाम्बुजं ते सुमनःफलार्हणम् । नमन्त्युपादाय शिखाभिरात्मनस्तमोऽपहत्यै तरुजन्म यत्कृतम् ५
aho amī devavarāmarārcitaṃ pādāmbujaṃ te sumanaḥphalārhaṇam | namantyupādāya śikhābhirātmanastamo'pahatyai tarujanma yatkṛtam 5
एतेऽलिनस्तव यशोऽखिललोकतीर्थं गायन्त आदिपुरुषानुपथं भजन्ते । प्रायो अमी मुनिगणा भवदीयमुख्या गूढं वनेऽपि न जहत्यनघात्मदैवम् ६
ete'linastava yaśo'khilalokatīrthaṃ gāyanta ādipuruṣānupathaṃ bhajante | prāyo amī munigaṇā bhavadīyamukhyā gūḍhaṃ vane'pi na jahatyanaghātmadaivam 6
नृत्यन्त्यमी शिखिन ईड्य मुदा हरिण्यः कुर्वन्ति गोप्य इव ते प्रियमीक्षणेन । सूक्तैश्च कोकिलगणा गृहमागताय धन्या वनौकस इयान्हि सतां निसर्गः ७
nṛtyantyamī śikhina īḍya mudā hariṇyaḥ kurvanti gopya iva te priyamīkṣaṇena | sūktaiśca kokilagaṇā gṛhamāgatāya dhanyā vanaukasa iyānhi satāṃ nisargaḥ 7
धन्येयमद्य धरणी तृणवीरुधस्त्वत् पादस्पृशो द्रुमलताः करजाभिमृष्टाः । नद्योऽद्रयः खगमृगाः सदयावलोकैर् गोप्योऽन्तरेण भुजयोरपि यत्स्पृहा श्रीः ८
dhanyeyamadya dharaṇī tṛṇavīrudhastvat pādaspṛśo drumalatāḥ karajābhimṛṣṭāḥ | nadyo'drayaḥ khagamṛgāḥ sadayāvalokair gopyo'ntareṇa bhujayorapi yatspṛhā śrīḥ 8
श्रीशुक उवाच
एवं वृन्दावनं श्रीमत्कृष्णः प्रीतमनाः पशून् । रेमे सञ्चारयन्नद्रेः सरिद्रोधःसु सानुगः ९
evaṃ vṛndāvanaṃ śrīmatkṛṣṇaḥ prītamanāḥ paśūn | reme sañcārayannadreḥ saridrodhaḥsu sānugaḥ 9
क्वचिद्गायति गायत्सु मदान्धालिष्वनुव्रतैः । उपगीयमानचरितः पथि सङ्कर्षणान्वितः १०
kvacidgāyati gāyatsu madāndhāliṣvanuvrataiḥ | upagīyamānacaritaḥ pathi saṅkarṣaṇānvitaḥ 10
अनुजल्पति जल्पन्तं कलवाक्यैः शुकं क्वचित् । क्वचित्सवल्गु कूजन्तमनुकूजति कोकिलम्
anujalpati jalpantaṃ kalavākyaiḥ śukaṃ kvacit | kvacitsavalgu kūjantamanukūjati kokilam
क्वचिच्च कालहंसानामनुकूजति कूजितम् । अभिनृत्यति नृत्यन्तं बर्हिणं हासयन्क्वचित् ११
kvacicca kālahaṃsānāmanukūjati kūjitam | abhinṛtyati nṛtyantaṃ barhiṇaṃ hāsayankvacit 11
मेघगम्भीरया वाचा नामभिर्दूरगान्पशून् । क्वचिदाह्वयति प्रीत्या गोगोपालमनोज्ञया १२
meghagambhīrayā vācā nāmabhirdūragānpaśūn | kvacidāhvayati prītyā gogopālamanojñayā 12
चकोरक्रौञ्चचक्राह्व भारद्वाजांश्च बर्हिणः । अनुरौति स्म सत्त्वानां भीतवद्व्याघ्रसिंहयोः १३
cakorakrauñcacakrāhva bhāradvājāṃśca barhiṇaḥ | anurauti sma sattvānāṃ bhītavadvyāghrasiṃhayoḥ 13
क्वचित्क्रीडापरिश्रान्तं गोपोत्सङ्गोपबर्हणम् । स्वयं विश्रमयत्यार्यं पादसंवाहनादिभिः १४
kvacitkrīḍāpariśrāntaṃ gopotsaṅgopabarhaṇam | svayaṃ viśramayatyāryaṃ pādasaṃvāhanādibhiḥ 14
नृत्यतो गायतः क्वापि वल्गतो युध्यतो मिथः । गृहीतहस्तौ गोपालान्हसन्तौ प्रशशंसतुः १५
nṛtyato gāyataḥ kvāpi valgato yudhyato mithaḥ | gṛhītahastau gopālānhasantau praśaśaṃsatuḥ 15
क्वचित्पल्लवतल्पेषु नियुद्धश्रमकर्शितः । वृक्षमूलाश्रयः शेते गोपोत्सङ्गोपबर्हणः १६
kvacitpallavatalpeṣu niyuddhaśramakarśitaḥ | vṛkṣamūlāśrayaḥ śete gopotsaṅgopabarhaṇaḥ 16
पादसंवाहनं चक्रुः केचित्तस्य महात्मनः । अपरे हतपाप्मानो व्यजनैः समवीजयन् १७
pādasaṃvāhanaṃ cakruḥ kecittasya mahātmanaḥ | apare hatapāpmāno vyajanaiḥ samavījayan 17
अन्ये तदनुरूपाणि मनोज्ञानि महात्मनः । गायन्ति स्म महाराज स्नेहक्लिन्नधियः शनैः १८
anye tadanurūpāṇi manojñāni mahātmanaḥ | gāyanti sma mahārāja snehaklinnadhiyaḥ śanaiḥ 18
एवं निगूढात्मगतिः स्वमायया गोपात्मजत्वं चरितैर्विडम्बयन् । रेमे रमालालितपादपल्लवो ग्राम्यैः समं ग्राम्यवदीशचेष्टितः १९
evaṃ nigūḍhātmagatiḥ svamāyayā gopātmajatvaṃ caritairviḍambayan | reme ramālālitapādapallavo grāmyaiḥ samaṃ grāmyavadīśaceṣṭitaḥ 19
श्रीदामा नाम गोपालो रामकेशवयोः सखा । सुबलस्तोककृष्णाद्या गोपाः प्रेम्णेदमब्रुवन् २०
śrīdāmā nāma gopālo rāmakeśavayoḥ sakhā | subalastokakṛṣṇādyā gopāḥ premṇedamabruvan 20
राम राम महाबाहो कृष्ण दुष्टनिबर्हण । इतोऽविदूरे सुमहद्वनं तालालिसङ्कुलम् २१
rāma rāma mahābāho kṛṣṇa duṣṭanibarhaṇa | ito'vidūre sumahadvanaṃ tālālisaṅkulam 21
फलानि तत्र भूरीणि पतन्ति पतितानि च । सन्ति किन्त्ववरुद्धानि धेनुकेन दुरात्मना २२
phalāni tatra bhūrīṇi patanti patitāni ca | santi kintvavaruddhāni dhenukena durātmanā 22
सोऽतिवीर्योऽसुरो राम हे कृष्ण खररूपधृक् । आत्मतुल्यबलैरन्यैर्ज्ञातिभिर्बहुभिर्वृतः २३
so'tivīryo'suro rāma he kṛṣṇa khararūpadhṛk | ātmatulyabalairanyairjñātibhirbahubhirvṛtaḥ 23
तस्मात्कृतनराहाराद्भीतैर्नृभिरमित्रहन् । न सेव्यते पशुगणैः पक्षिसङ्घैर्विवर्जितम् २४
tasmātkṛtanarāhārādbhītairnṛbhiramitrahan | na sevyate paśugaṇaiḥ pakṣisaṅghairvivarjitam 24
विद्यन्तेऽभुक्तपूर्वाणि फलानि सुरभीणि च । एष वै सुरभिर्गन्धो विषूचीनोऽवगृह्यते २५
vidyante'bhuktapūrvāṇi phalāni surabhīṇi ca | eṣa vai surabhirgandho viṣūcīno'vagṛhyate 25
प्रयच्छ तानि नः कृष्ण गन्धलोभितचेतसाम् । वाञ्छास्ति महती राम गम्यतां यदि रोचते २६
prayaccha tāni naḥ kṛṣṇa gandhalobhitacetasām | vāñchāsti mahatī rāma gamyatāṃ yadi rocate 26
एवं सुहृद्वचः श्रुत्वा सुहृत्प्रियचिकीर्षया । प्रहस्य जग्मतुर्गोपैर्वृतौ तालवनं प्रभू २७
evaṃ suhṛdvacaḥ śrutvā suhṛtpriyacikīrṣayā | prahasya jagmaturgopairvṛtau tālavanaṃ prabhū 27
बलः प्रविश्य बाहुभ्यां तालान्सम्परिकम्पयन् । फलानि पातयामास मतङ्गज इवौजसा २८
balaḥ praviśya bāhubhyāṃ tālānsamparikampayan | phalāni pātayāmāsa mataṅgaja ivaujasā 28
फलानां पततां शब्दं निशम्यासुररासभः । अभ्यधावत्क्षितितलं सनगं परिकम्पयन् २९
phalānāṃ patatāṃ śabdaṃ niśamyāsurarāsabhaḥ | abhyadhāvatkṣititalaṃ sanagaṃ parikampayan 29
समेत्य तरसा प्रत्यग्द्वाभ्यां पद्भ्यां बलं बली । निहत्योरसि काशब्दं मुञ्चन्पर्यसरत्खलः ३०
sametya tarasā pratyagdvābhyāṃ padbhyāṃ balaṃ balī | nihatyorasi kāśabdaṃ muñcanparyasaratkhalaḥ 30
पुनरासाद्य संरब्ध उपक्रोष्टा पराक्स्थितः । चरणावपरौ राजन्बलाय प्राक्षिपद्रुषा ३१
punarāsādya saṃrabdha upakroṣṭā parāksthitaḥ | caraṇāvaparau rājanbalāya prākṣipadruṣā 31
स तं गृहीत्वा प्रपदोर्भ्रामयित्वैकपाणिना । चिक्षेप तृणराजाग्रे भ्रामणत्यक्तजीवितम् ३२
sa taṃ gṛhītvā prapadorbhrāmayitvaikapāṇinā | cikṣepa tṛṇarājāgre bhrāmaṇatyaktajīvitam 32
तेनाहतो महातालो वेपमानो बृहच्छिराः । पार्श्वस्थं कम्पयन्भग्नः स चान्यं सोऽपि चापरम् ३३
tenāhato mahātālo vepamāno bṛhacchirāḥ | pārśvasthaṃ kampayanbhagnaḥ sa cānyaṃ so'pi cāparam 33
बलस्य लीलयोत्सृष्ट खरदेहहताहताः । तालाश्चकम्पिरे सर्वे महावातेरिता इव ३४
balasya līlayotsṛṣṭa kharadehahatāhatāḥ | tālāścakampire sarve mahāvāteritā iva 34
नैतच्चित्रं भगवति ह्यनन्ते जगदीश्वरे । ओतप्रोतमिदं यस्मिंस्तन्तुष्वङ्ग यथा पटः ३५
naitaccitraṃ bhagavati hyanante jagadīśvare | otaprotamidaṃ yasmiṃstantuṣvaṅga yathā paṭaḥ 35
ततः कृष्णं च रामं च ज्ञातयो धेनुकस्य ये । क्रोष्टारोऽभ्यद्रवन्सर्वे संरब्धा हतबान्धवाः ३६
tataḥ kṛṣṇaṃ ca rāmaṃ ca jñātayo dhenukasya ye | kroṣṭāro'bhyadravansarve saṃrabdhā hatabāndhavāḥ 36
तांस्तानापततः कृष्णो रामश्च नृपलीलया । गृहीतपश्चाच्चरणान्प्राहिणोत्तृणराजसु ३७
tāṃstānāpatataḥ kṛṣṇo rāmaśca nṛpalīlayā | gṛhītapaścāccaraṇānprāhiṇottṛṇarājasu 37
फलप्रकरसङ्कीर्णं दैत्यदेहैर्गतासुभिः । रराज भूः सतालाग्रैर्घनैरिव नभस्तलम् ३८
phalaprakarasaṅkīrṇaṃ daityadehairgatāsubhiḥ | rarāja bhūḥ satālāgrairghanairiva nabhastalam 38
तयोस्तत्सुमहत्कर्म निशम्य विबुधादयः । मुमुचुः पुष्पवर्षाणि चक्रुर्वाद्यानि तुष्टुवुः ३९
tayostatsumahatkarma niśamya vibudhādayaḥ | mumucuḥ puṣpavarṣāṇi cakrurvādyāni tuṣṭuvuḥ 39
अथ तालफलान्यादन्मनुष्या गतसाध्वसाः । तृणं च पशवश्चेरुर्हतधेनुककानने ४०
atha tālaphalānyādanmanuṣyā gatasādhvasāḥ | tṛṇaṃ ca paśavaścerurhatadhenukakānane 40
कृष्णः कमलपत्राक्षः पुण्यश्रवणकीर्तनः । स्तूयमानोऽनुगैर्गोपैः साग्रजो व्रजमाव्रजत् ४१
kṛṣṇaḥ kamalapatrākṣaḥ puṇyaśravaṇakīrtanaḥ | stūyamāno'nugairgopaiḥ sāgrajo vrajamāvrajat 41
तं गोरजश्छुरितकुन्तलबद्धबर्ह वन्यप्रसूनरुचिरेक्षणचारुहासम् । वेणुम्क्वणन्तमनुगैरुपगीतकीर्तिं गोप्यो दिदृक्षितदृशोऽभ्यगमन्समेताः ४२
taṃ gorajaśchuritakuntalabaddhabarha vanyaprasūnarucirekṣaṇacāruhāsam | veṇumkvaṇantamanugairupagītakīrtiṃ gopyo didṛkṣitadṛśo'bhyagamansametāḥ 42
पीत्वा मुकुन्दमुखसारघमक्षिभृङ्गैस् तापं जहुर्विरहजं व्रजयोषितोऽह्नि । तत्सत्कृतिं समधिगम्य विवेश गोष्ठं सव्रीडहासविनयं यदपाङ्गमोक्षम् ४३
pītvā mukundamukhasāraghamakṣibhṛṅgais tāpaṃ jahurvirahajaṃ vrajayoṣito'hni | tatsatkṛtiṃ samadhigamya viveśa goṣṭhaṃ savrīḍahāsavinayaṃ yadapāṅgamokṣam 43
तयोर्यशोदारोहिण्यौ पुत्रयोः पुत्रवत्सले । यथाकामं यथाकालं व्यधत्तां परमाशिषः ४४
tayoryaśodārohiṇyau putrayoḥ putravatsale | yathākāmaṃ yathākālaṃ vyadhattāṃ paramāśiṣaḥ 44
गताध्वानश्रमौ तत्र मज्जनोन्मर्दनादिभिः । नीवीं वसित्वा रुचिरां दिव्यस्रग्गन्धमण्डितौ ४५
gatādhvānaśramau tatra majjanonmardanādibhiḥ | nīvīṃ vasitvā rucirāṃ divyasraggandhamaṇḍitau 45
जनन्युपहृतं प्राश्य स्वाद्वन्नमुपलालितौ । संविश्य वरशय्यायां सुखं सुषुपतुर्व्रजे ४६
jananyupahṛtaṃ prāśya svādvannamupalālitau | saṃviśya varaśayyāyāṃ sukhaṃ suṣupaturvraje 46
एवं स भगवान्कृष्णो वृन्दावनचरः क्वचित् । ययौ राममृते राजन्कालिन्दीं सखिभिर्वृतः ४७
evaṃ sa bhagavānkṛṣṇo vṛndāvanacaraḥ kvacit | yayau rāmamṛte rājankālindīṃ sakhibhirvṛtaḥ 47
अथ गावश्च गोपाश्च निदाघातपपीडिताः । दुष्टं जलं पपुस्तस्यास्तृष्णार्ता विषदूषितम् ४८
atha gāvaśca gopāśca nidāghātapapīḍitāḥ | duṣṭaṃ jalaṃ papustasyāstṛṣṇārtā viṣadūṣitam 48
विषाम्भस्तदुपस्पृश्य दैवोपहतचेतसः । निपेतुर्व्यसवः सर्वे सलिलान्ते कुरूद्वह ४९
viṣāmbhastadupaspṛśya daivopahatacetasaḥ | nipeturvyasavaḥ sarve salilānte kurūdvaha 49
वीक्ष्य तान्वै तथाभूतान्कृष्णो योगेश्वरेश्वरः । ईक्षयामृतवर्षिण्या स्वनाथान्समजीवयत् ५०
vīkṣya tānvai tathābhūtānkṛṣṇo yogeśvareśvaraḥ | īkṣayāmṛtavarṣiṇyā svanāthānsamajīvayat 50
ते सम्प्रतीतस्मृतयः समुत्थाय जलान्तिकात् । आसन्सुविस्मिताः सर्वे वीक्षमाणाः परस्परम् ५१
te sampratītasmṛtayaḥ samutthāya jalāntikāt | āsansuvismitāḥ sarve vīkṣamāṇāḥ parasparam 51
अन्वमंसत तद्राजन्गोविन्दानुग्रहेक्षितम् । पीत्वा विषं परेतस्य पुनरुत्थानमात्मनः ५२
anvamaṃsata tadrājangovindānugrahekṣitam | pītvā viṣaṃ paretasya punarutthānamātmanaḥ 52
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे धेनुकवधो नाम पञ्चदशोऽध्यायः
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ daśamaskandhe pūrvārdhe dhenukavadho nāma pañcadaśo'dhyāyaḥ
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
