Kurma Purana - Adhyaya 28

Duties of Yatis (recluses)

ॐ श्री परमात्मने नमः


This overlay will guide you through the buttons:

संस्कृत्म
A English
व्यास उवाच ।
एवं वनाश्रमे स्थित्वा तृतीयं भागमायुषः ।चतुर्थमायुषो भागं संन्यासेन नयेत् क्रमात् ॥ २८.१
evaṃ vanāśrame sthitvā tṛtīyaṃ bhāgamāyuṣaḥ |caturthamāyuṣo bhāgaṃ saṃnyāsena nayet kramāt || 28.1

Adhyaya:   28

Shloka :   1

अग्नीनात्मनी संस्थाप्य द्विजः प्रव्रजितो भवेत् ।योगाभ्यासरतः शान्तो ब्रह्मविद्यापरायणः ॥ २८.२
agnīnātmanī saṃsthāpya dvijaḥ pravrajito bhavet |yogābhyāsarataḥ śānto brahmavidyāparāyaṇaḥ || 28.2

Adhyaya:   28

Shloka :   2

यदा मनसि संजातं वैतृष्ण्यं सर्ववस्तुषु ।तदा संन्यासमिच्छन्ति पतितः स्याद् विपर्यये ॥ २८.३
yadā manasi saṃjātaṃ vaitṛṣṇyaṃ sarvavastuṣu |tadā saṃnyāsamicchanti patitaḥ syād viparyaye || 28.3

Adhyaya:   28

Shloka :   3

प्राजापत्यां निरूप्येष्टिमाग्नेयीमथवा पुनः ।दान्तः पक्वकषायोऽसौ ब्रह्माश्रममुपाश्रयेत् ॥ २८.४
prājāpatyāṃ nirūpyeṣṭimāgneyīmathavā punaḥ |dāntaḥ pakvakaṣāyo'sau brahmāśramamupāśrayet || 28.4

Adhyaya:   28

Shloka :   4

ज्ञानसंन्यासिनः केचिद् वेदसंन्यासिनः परे ।कर्मसंन्यासिनस्त्वन्ये त्रिविधाः परिकीर्तिताः ॥ २८.५
jñānasaṃnyāsinaḥ kecid vedasaṃnyāsinaḥ pare |karmasaṃnyāsinastvanye trividhāḥ parikīrtitāḥ || 28.5

Adhyaya:   28

Shloka :   5

यः सर्वसङ्गनिर्मुक्तो निर्द्वन्द्वश्चैव निर्भयः ।प्रोच्यते ज्ञानसंन्यासी स्वात्मन्येव व्यवस्थितः ॥ २८.६
yaḥ sarvasaṅganirmukto nirdvandvaścaiva nirbhayaḥ |procyate jñānasaṃnyāsī svātmanyeva vyavasthitaḥ || 28.6

Adhyaya:   28

Shloka :   6

वेदमेवाभ्यसेन्नित्यं निर्द्वन्दो निष्परिग्रहः ।प्रोच्यते वेदसंन्यासी मुमुक्षुर्विजितेन्द्रियः ॥ २८.७
vedamevābhyasennityaṃ nirdvando niṣparigrahaḥ |procyate vedasaṃnyāsī mumukṣurvijitendriyaḥ || 28.7

Adhyaya:   28

Shloka :   7

यस्त्वग्नीनात्मसात्कृत्वा ब्रह्मार्पणपरो द्विजः ।ज्ञेयः स कर्मसंन्यासी महायज्ञपरायणः ॥ २८.८
yastvagnīnātmasātkṛtvā brahmārpaṇaparo dvijaḥ |jñeyaḥ sa karmasaṃnyāsī mahāyajñaparāyaṇaḥ || 28.8

Adhyaya:   28

Shloka :   8

त्रयाणामपि चैतेषां ज्ञानी त्वभ्यधिको मतः ।न तस्य विद्यते कार्यं न लिङ्गं वा विपश्चितः ॥ २८.९
trayāṇāmapi caiteṣāṃ jñānī tvabhyadhiko mataḥ |na tasya vidyate kāryaṃ na liṅgaṃ vā vipaścitaḥ || 28.9

Adhyaya:   28

Shloka :   9

निर्ममो निर्भयः शान्तो निर्द्वन्द्वः पर्णभोजनः ।जीर्णकौपीनवासाः स्यान्नग्नो वा ध्यानतत्परः ॥ २८.१०
nirmamo nirbhayaḥ śānto nirdvandvaḥ parṇabhojanaḥ |jīrṇakaupīnavāsāḥ syānnagno vā dhyānatatparaḥ || 28.10

Adhyaya:   28

Shloka :   10

ब्रह्मचारी मिताहारो ग्रामादन्नं समाहरेत् ।अध्यात्ममतिरासीत निरपेक्षो निरामिषः ॥ २८.११
brahmacārī mitāhāro grāmādannaṃ samāharet |adhyātmamatirāsīta nirapekṣo nirāmiṣaḥ || 28.11

Adhyaya:   28

Shloka :   11

आत्मनैव सहायेन सुखार्थी विचरेदिह ।नाभिनन्देत मरणं नाभिनन्देत जीवितम् ॥ २८.१२
ātmanaiva sahāyena sukhārthī vicarediha |nābhinandeta maraṇaṃ nābhinandeta jīvitam || 28.12

Adhyaya:   28

Shloka :   12

कालमेव प्रतीक्षेत निदेशं भृतको यथा ।नाध्येतव्यं न वक्तव्यं श्रोतव्यं न कदाचन ।२८.१३
kālameva pratīkṣeta nideśaṃ bhṛtako yathā |nādhyetavyaṃ na vaktavyaṃ śrotavyaṃ na kadācana |28.13

Adhyaya:   28

Shloka :   13

एवं ज्ञात्वा परो योगी ब्रह्मभूयाय कल्पते।एकवासाऽथवा विद्वान् कौपीनाच्छादनस्तथा ।२८.१४
evaṃ jñātvā paro yogī brahmabhūyāya kalpate|ekavāsā'thavā vidvān kaupīnācchādanastathā |28.14

Adhyaya:   28

Shloka :   14

मुण्डी शिखी वाऽथ भवेत् त्रिदण्डी निष्परिग्रहः ।काषायवासाः सततं ध्यानयोगपरायणः ॥ २८.१५
muṇḍī śikhī vā'tha bhavet tridaṇḍī niṣparigrahaḥ |kāṣāyavāsāḥ satataṃ dhyānayogaparāyaṇaḥ || 28.15

Adhyaya:   28

Shloka :   15

ग्रामान्ते वृक्षमूले वा वसेद् देवालयेऽपि वा ।समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः ।२८.१६
grāmānte vṛkṣamūle vā vased devālaye'pi vā |samaḥ śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoḥ |28.16

Adhyaya:   28

Shloka :   16

भैक्ष्येण वर्त्तयेन्नित्यं नैकान्नादी भवेत् क्वचित् ।यस्तु मोहेन वान्यस्मादेकान्नादी भवेद् यतिः ।२८.१७
bhaikṣyeṇa varttayennityaṃ naikānnādī bhavet kvacit |yastu mohena vānyasmādekānnādī bhaved yatiḥ |28.17

Adhyaya:   28

Shloka :   17

न तस्य निष्कृतिः काचिद् धर्मशास्त्रेषु कथ्यते ।रागद्वेषविमुक्तात्मा समलोष्टाश्मकाञ्चनः ।२८.१८
na tasya niṣkṛtiḥ kācid dharmaśāstreṣu kathyate |rāgadveṣavimuktātmā samaloṣṭāśmakāñcanaḥ |28.18

Adhyaya:   28

Shloka :   18

प्राणिहंसानिवृत्तश्च मौनी स्यात् सर्वनिस्पृहः ।दृष्टिपूतं न्यसेत् पादं वस्त्रपूतं जलं पिबेत् ।शास्त्रपूतां वदेद् वाणीं मनः पूतं समाचरेत् ॥ २८.१९
prāṇihaṃsānivṛttaśca maunī syāt sarvanispṛhaḥ |dṛṣṭipūtaṃ nyaset pādaṃ vastrapūtaṃ jalaṃ pibet |śāstrapūtāṃ vaded vāṇīṃ manaḥ pūtaṃ samācaret || 28.19

Adhyaya:   28

Shloka :   19

नैकत्र निवसेद् देशे वर्षाभ्योऽन्यत्र भिक्षुकः ।स्नानशौचरतो नित्यं कमण्डलुकरः शुचिः ॥ २८.२०
naikatra nivased deśe varṣābhyo'nyatra bhikṣukaḥ |snānaśaucarato nityaṃ kamaṇḍalukaraḥ śuciḥ || 28.20

Adhyaya:   28

Shloka :   20

ब्रह्मचर्यरतो नित्यं वनवासरतो भवेत् ।मोक्षशास्त्रेषु निरतो ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः ॥ २८.२१
brahmacaryarato nityaṃ vanavāsarato bhavet |mokṣaśāstreṣu nirato brahmacārī jitendriyaḥ || 28.21

Adhyaya:   28

Shloka :   21

दम्भाहंकारनिर्मुक्तो निन्दापैशुन्यवर्जितः ।आत्मज्ञानगुणोपेतो यतिर्मोक्षमवाप्नुयात् ॥ २८.२२
dambhāhaṃkāranirmukto nindāpaiśunyavarjitaḥ |ātmajñānaguṇopeto yatirmokṣamavāpnuyāt || 28.22

Adhyaya:   28

Shloka :   22

अभ्यसेत् सततं वेदं प्रणवाख्यं सनातनम् ।स्नात्वाचम्य विधानेन शुचिर्देवालयादिषु ॥ २८.२३
abhyaset satataṃ vedaṃ praṇavākhyaṃ sanātanam |snātvācamya vidhānena śucirdevālayādiṣu || 28.23

Adhyaya:   28

Shloka :   23

यज्ञोपवीती शान्तात्मा कुशपाणिः समाहितः ।धौतकाषायवसनो भस्मच्छन्नतनूरहः ॥ २८.२४
yajñopavītī śāntātmā kuśapāṇiḥ samāhitaḥ |dhautakāṣāyavasano bhasmacchannatanūrahaḥ || 28.24

Adhyaya:   28

Shloka :   24

अधियज्ञं ब्रह्म जपेदाधिदैविकमेव वा ।आध्यात्मिकं च सततं वेदान्ताभिहितं च यत् ॥ २८.२५
adhiyajñaṃ brahma japedādhidaivikameva vā |ādhyātmikaṃ ca satataṃ vedāntābhihitaṃ ca yat || 28.25

Adhyaya:   28

Shloka :   25

पुत्रेषु चाऽथ निवसन् ब्रह्मचारी यतिर्मुनिः ।वेदमेवाभ्यसेन्नित्यं स याति परमां गतिम् ॥ २८.२६
putreṣu cā'tha nivasan brahmacārī yatirmuniḥ |vedamevābhyasennityaṃ sa yāti paramāṃ gatim || 28.26

Adhyaya:   28

Shloka :   26

अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यं तपः परम् ।क्षमा दया च सन्तोषो व्रतान्यस्य विशेषतः ॥ २८.२७
ahiṃsā satyamasteyaṃ brahmacaryaṃ tapaḥ param |kṣamā dayā ca santoṣo vratānyasya viśeṣataḥ || 28.27

Adhyaya:   28

Shloka :   27

वेदान्तज्ञाननिष्ठो वा पञ्च यज्ञान् समाहितः ।ज्ञान ध्यान समायुक्तो भिक्षार्थे नैव तेन हि।२८.२८
vedāntajñānaniṣṭho vā pañca yajñān samāhitaḥ |jñāna dhyāna samāyukto bhikṣārthe naiva tena hi|28.28

Adhyaya:   28

Shloka :   28

होममन्त्राञ्जपेन्नित्यं काले काले समाहितः ।स्वाध्यायं चान्वहं कुर्यात् सावित्रीं संध्ययोर्जपेत् ॥ २८.२९
homamantrāñjapennityaṃ kāle kāle samāhitaḥ |svādhyāyaṃ cānvahaṃ kuryāt sāvitrīṃ saṃdhyayorjapet || 28.29

Adhyaya:   28

Shloka :   29

ध्यायीत सततं देवमेकान्ते परमेश्वरम् ।एकान्नं वर्ज्जयेन्नित्यं कामं क्रोधं परिग्रहम् ॥ २८.३०
dhyāyīta satataṃ devamekānte parameśvaram |ekānnaṃ varjjayennityaṃ kāmaṃ krodhaṃ parigraham || 28.30

Adhyaya:   28

Shloka :   30

एकवासा द्विवासा वा शिखी यज्ञोपवीतवान् ।कमण्डलुकरो विद्वान् त्रिदण्डी याति तत्परम् ॥ २८.३१
ekavāsā dvivāsā vā śikhī yajñopavītavān |kamaṇḍalukaro vidvān tridaṇḍī yāti tatparam || 28.31

Adhyaya:   28

Shloka :   31

इति श्रीकूर्मपुराणे षट्‌साहस्त्र्यां संहितायामुपरिविभागेऽष्टाविंशोऽध्यायः ॥ २८ ॥
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭ‌sāhastryāṃ saṃhitāyāmuparivibhāge'ṣṭāviṃśo'dhyāyaḥ || 28 ||

Adhyaya:   28

Shloka :   32

ॐ श्री परमात्मने नमः

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to explore more than 35 Vedic Scriptures, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In