श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे चतुर्थः सर्गः ॥२-४॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe caturthaḥ sargaḥ ||2-4||
गतेष्वथ नृपो भूयः पौरेषु सह मन्त्रिभिः।मन्त्रयित्वा ततश्चक्रे निश्चयज्ञः स निश्चयम्॥ १॥
gateṣvatha nṛpo bhūyaḥ paureṣu saha mantribhiḥ|mantrayitvā tataścakre niścayajñaḥ sa niścayam|| 1||
श्व एव पुष्यो भविता श्वोऽभिषेच्यस्तु मे सुतः।रामो राजीवपत्राक्षो युवराज इति प्रभुः॥ २॥
śva eva puṣyo bhavitā śvo'bhiṣecyastu me sutaḥ|rāmo rājīvapatrākṣo yuvarāja iti prabhuḥ|| 2||
अथान्तर्गृहमाविश्य राजा दशरथस्तदा।सूतमामन्त्रयामास रामं पुनरिहानय॥ ३॥
athāntargṛhamāviśya rājā daśarathastadā|sūtamāmantrayāmāsa rāmaṃ punarihānaya|| 3||
प्रतिगृह्य तु तद्वाक्यं सूतः पुनरुपाययौ।रामस्य भवनं शीघ्रं राममानयितुं पुनः॥ ४॥
pratigṛhya tu tadvākyaṃ sūtaḥ punarupāyayau|rāmasya bhavanaṃ śīghraṃ rāmamānayituṃ punaḥ|| 4||
द्वाःस्थैरावेदितं तस्य रामायागमनं पुनः।श्रुत्वैव चापि रामस्तं प्राप्तं शङ्कान्वितोऽभवत्॥ ५॥
dvāḥsthairāveditaṃ tasya rāmāyāgamanaṃ punaḥ|śrutvaiva cāpi rāmastaṃ prāptaṃ śaṅkānvito'bhavat|| 5||
प्रवेश्य चैनं त्वरितो रामो वचनमब्रवीत्।यदागमनकृत्यं ते भूयस्तद्ब्रूह्यशेषतः॥ ६॥
praveśya cainaṃ tvarito rāmo vacanamabravīt|yadāgamanakṛtyaṃ te bhūyastada्brūhyaśeṣataḥ|| 6||
तमुवाच ततः सूतो राजा त्वां द्रष्टुमिच्छति।श्रुत्वा प्रमाणं तत्र त्वं गमनायेतराय वा॥ ७॥
tamuvāca tataḥ sūto rājā tvāṃ draṣṭumicchati|śrutvā pramāṇaṃ tatra tvaṃ gamanāyetarāya vā|| 7||
इति सूतवचः श्रुत्वा रामोऽपि त्वरयान्वितः।प्रययौ राजभवनं पुनर्द्रष्टुं नरेश्वरम्॥ ८॥
iti sūtavacaḥ śrutvā rāmo'pi tvarayānvitaḥ|prayayau rājabhavanaṃ punardraṣṭuṃ nareśvaram|| 8||
तं श्रुत्वा समनुप्राप्तं रामं दशरथो नृपः।प्रवेशयामास गृहं विवक्षुः प्रियमुत्तमम्॥ ९॥
taṃ śrutvā samanuprāptaṃ rāmaṃ daśaratho nṛpaḥ|praveśayāmāsa gṛhaṃ vivakṣuḥ priyamuttamam|| 9||
प्रविशन्नेव च श्रीमान् राघवो भवनं पितुः।ददर्श पितरं दूरात् प्रणिपत्य कृताञ्जलिः॥ १०॥
praviśanneva ca śrīmān rāghavo bhavanaṃ pituḥ|dadarśa pitaraṃ dūrāt praṇipatya kṛtāñjaliḥ|| 10||
प्रणमन्तं तमुत्थाप्य सम्परिष्वज्य भूमिपः।प्रदिश्य चासनं चास्मै रामं च पुनरब्रवीत्॥ ११॥
praṇamantaṃ tamutthāpya sampariṣvajya bhūmipaḥ|pradiśya cāsanaṃ cāsmai rāmaṃ ca punarabravīt|| 11||
राम वृद्धोऽस्मि दीर्घायुर्भुक्ता भोगा यथेप्सिताः।अन्नवद्भिः क्रतुशतैर्यथेष्टं भूरिदक्षिणैः॥ १२॥
rāma vṛddho'smi dīrghāyurbhuktā bhogā yathepsitāḥ|annavadbhiḥ kratuśatairyatheṣṭaṃ bhūridakṣiṇaiḥ|| 12||
जातमिष्टमपत्यं मे त्वमद्यानुपमं भुवि।दत्तमिष्टमधीतं च मया पुरुषसत्तम॥ १३॥
jātamiṣṭamapatyaṃ me tvamadyānupamaṃ bhuvi|dattamiṣṭamadhītaṃ ca mayā puruṣasattama|| 13||
अनुभूतानि चेष्टानि मया वीर सुखान्यपि।देवर्षिपितृविप्राणामनृणोऽस्मि तथाऽऽत्मनः॥ १४॥
anubhūtāni ceṣṭāni mayā vīra sukhānyapi|devarṣipitṛviprāṇāmanṛṇo'smi tathā''tmanaḥ|| 14||
न किंचिन्मम कर्तव्यं तवान्यत्राभिषेचनात्।अतो यत्त्वामहं ब्रूयां तन्मे त्वं कर्तुमर्हसि॥ १५॥
na kiṃcinmama kartavyaṃ tavānyatrābhiṣecanāt|ato yattvāmahaṃ brūyāṃ tanme tvaṃ kartumarhasi|| 15||
अद्य प्रकृतयः सर्वास्त्वामिच्छन्ति नराधिपम्।अतस्त्वां युवराजानमभिषेक्ष्यामि पुत्रक॥ १६॥
adya prakṛtayaḥ sarvāstvāmicchanti narādhipam|atastvāṃ yuvarājānamabhiṣekṣyāmi putraka|| 16||
अपि चाद्याशुभान् राम स्वप्नान् पश्यामि राघव।सनिर्घाता दिवोल्काश्च पतन्ति हि महास्वनाः॥ १७॥
api cādyāśubhān rāma svapnān paśyāmi rāghava|sanirghātā divolkāśca patanti hi mahāsvanāḥ|| 17||
अवष्टब्धं च मे राम नक्षत्रं दारुणग्रहैः।आवेदयन्ति दैवज्ञाः सूर्याङ्गारकराहुभिः॥ १८॥
avaṣṭabdhaṃ ca me rāma nakṣatraṃ dāruṇagrahaiḥ|āvedayanti daivajñāḥ sūryāṅgārakarāhubhiḥ|| 18||
प्रायेण च निमित्तानामीदृशानां समुद्भवे।राजा हि मृत्युमाप्नोति घोरां चापदमृच्छति॥ १९॥
prāyeṇa ca nimittānāmīdṛśānāṃ samudbhave|rājā hi mṛtyumāpnoti ghorāṃ cāpadamṛcchati|| 19||
तद् यावदेव मे चेतो न विमुह्यति राघव।तावदेवाभिषिञ्चस्व चला हि प्राणिनां मतिः॥ २०॥
tad yāvadeva me ceto na vimuhyati rāghava|tāvadevābhiṣiñcasva calā hi prāṇināṃ matiḥ|| 20||
अद्य चन्द्रोऽभ्युपगमत् पुष्यात् पूर्वं पुनर्वसुम्।श्वः पुष्ययोगं नियतं वक्ष्यन्ते दैवचिन्तकाः॥ २१॥
adya candro'bhyupagamat puṣyāt pūrvaṃ punarvasum|śvaḥ puṣyayogaṃ niyataṃ vakṣyante daivacintakāḥ|| 21||
तत्र पुष्येऽभिषिञ्चस्व मनस्त्वरयतीव माम्।श्वस्त्वाहमभिषेक्ष्यामि यौवराज्ये परंतप॥ २२॥
tatra puṣye'bhiṣiñcasva manastvarayatīva mām|śvastvāhamabhiṣekṣyāmi yauvarājye paraṃtapa|| 22||
तस्मात् त्वयाद्यप्रभृति निशेयं नियतात्मना।सह वध्वोपवस्तव्या दर्भप्रस्तरशायिना॥ २३॥
tasmāt tvayādyaprabhṛti niśeyaṃ niyatātmanā|saha vadhvopavastavyā darbhaprastaraśāyinā|| 23||
सुहृदश्चाप्रमत्तास्त्वां रक्षन्त्वद्य समन्ततः।भवन्ति बहुविघ्नानि कार्याण्येवंविधानि हि॥ २४॥
suhṛdaścāpramattāstvāṃ rakṣantvadya samantataḥ|bhavanti bahuvighnāni kāryāṇyevaṃvidhāni hi|| 24||
विप्रोषितश्च भरतो यावदेव पुरादितः।तावदेवाभिषेकस्ते प्राप्तकालो मतो मम॥ २५॥
viproṣitaśca bharato yāvadeva purāditaḥ|tāvadevābhiṣekaste prāptakālo mato mama|| 25||
कामं खलु सतां वृत्ते भ्राता ते भरतः स्थितः।ज्येष्ठानुवर्ती धर्मात्मा सानुक्रोशो जितेन्द्रियः॥ २६॥
kāmaṃ khalu satāṃ vṛtte bhrātā te bharataḥ sthitaḥ|jyeṣṭhānuvartī dharmātmā sānukrośo jitendriyaḥ|| 26||
किं नु चित्तं मनुष्याणामनित्यमिति मे मतम्।सतां च धर्मनित्यानां कृतशोभि च राघव॥ २७॥
kiṃ nu cittaṃ manuṣyāṇāmanityamiti me matam|satāṃ ca dharmanityānāṃ kṛtaśobhi ca rāghava|| 27||
इत्युक्तः सोऽभ्यनुज्ञातः श्वोभाविन्यभिषेचने।व्रजेति रामः पितरमभिवाद्याभ्ययाद् गृहम्॥ २८॥
ityuktaḥ so'bhyanujñātaḥ śvobhāvinyabhiṣecane|vrajeti rāmaḥ pitaramabhivādyābhyayād gṛham|| 28||
प्रविश्य चात्मनो वेश्म राज्ञाऽऽदिष्टेऽभिषेचने।तत्क्षणादेव निष्क्रम्य मातुरन्तःपुरं ययौ॥ २९॥
praviśya cātmano veśma rājñā''diṣṭe'bhiṣecane|tatkṣaṇādeva niṣkramya māturantaḥpuraṃ yayau|| 29||
तत्र तां प्रवणामेव मातरं क्षौमवासिनीम्।वाग्यतां देवतागारे ददर्शायाचतीं श्रियम्॥ ३०॥
tatra tāṃ pravaṇāmeva mātaraṃ kṣaumavāsinīm|vāgyatāṃ devatāgāre dadarśāyācatīṃ śriyam|| 30||
प्रागेव चागता तत्र सुमित्रा लक्ष्मणस्तथा।सीता चानयिता श्रुत्वा प्रियं रामाभिषेचनम्॥ ३१॥
prāgeva cāgatā tatra sumitrā lakṣmaṇastathā|sītā cānayitā śrutvā priyaṃ rāmābhiṣecanam|| 31||
तस्मिन् कालेऽपि कौसल्या तस्थावामीलितेक्षणा।सुमित्रयान्वास्यमाना सीतया लक्ष्मणेन च॥ ३२॥
tasmin kāle'pi kausalyā tasthāvāmīlitekṣaṇā|sumitrayānvāsyamānā sītayā lakṣmaṇena ca|| 32||
श्रुत्वा पुष्ये च पुत्रस्य यौवराज्येऽभिषेचनम्।प्राणायामेन पुरुषं ध्यायमाना जनार्दनम्॥ ३३॥
śrutvā puṣye ca putrasya yauvarājye'bhiṣecanam|prāṇāyāmena puruṣaṃ dhyāyamānā janārdanam|| 33||
तथा सनियमामेव सोऽभिगम्याभिवाद्य च।उवाच वचनं रामो हर्षयंस्तामिदं वरम्॥ ३४॥
tathā saniyamāmeva so'bhigamyābhivādya ca|uvāca vacanaṃ rāmo harṣayaṃstāmidaṃ varam|| 34||
अम्ब पित्रा नियुक्तोऽस्मि प्रजापालनकर्मणि।भविता श्वोऽभिषेको मे यथा मे शासनं पितुः॥ ३५॥
amba pitrā niyukto'smi prajāpālanakarmaṇi|bhavitā śvo'bhiṣeko me yathā me śāsanaṃ pituḥ|| 35||
सीतयाप्युपवस्तव्या रजनीयं मया सह।एवमुक्तमुपाध्यायैः स हि मामुक्तवान् पिता॥ ३६॥
sītayāpyupavastavyā rajanīyaṃ mayā saha|evamuktamupādhyāyaiḥ sa hi māmuktavān pitā|| 36||
यानि यान्यत्र योग्यानि श्वोभाविन्यभिषेचने।तानि मे मङ्गलान्यद्य वैदेह्याश्चैव कारय॥ ३७॥
yāni yānyatra yogyāni śvobhāvinyabhiṣecane|tāni me maṅgalānyadya vaidehyāścaiva kāraya|| 37||
एतच्छ्रुत्वा तु कौसल्या चिरकालाभिकांक्षितम्।हर्षबाष्पाकुलं वाक्यमिदं राममभाषत॥ ३८॥
etacchrutvā tu kausalyā cirakālābhikāṃkṣitam|harṣabāṣpākulaṃ vākyamidaṃ rāmamabhāṣata|| 38||
वत्स राम चिरं जीव हतास्ते परिपन्थिनः।ज्ञातीन् मे त्वं श्रिया युक्तः सुमित्रायाश्च नन्दय॥ ३९॥
vatsa rāma ciraṃ jīva hatāste paripanthinaḥ|jñātīn me tvaṃ śriyā yuktaḥ sumitrāyāśca nandaya|| 39||
कल्याणे बत नक्षत्रे मया जातोऽसि पुत्रक।येन त्वया दशरथो गुणैराराधितः पिता॥ ४०॥
kalyāṇe bata nakṣatre mayā jāto'si putraka|yena tvayā daśaratho guṇairārādhitaḥ pitā|| 40||
अमोघं बत मे क्षान्तं पुरुषे पुष्करेक्षणे।येयमिक्ष्वाकुराजश्रीः पुत्र त्वां संश्रयिष्यति॥ ४१॥
amoghaṃ bata me kṣāntaṃ puruṣe puṣkarekṣaṇe|yeyamikṣvākurājaśrīḥ putra tvāṃ saṃśrayiṣyati|| 41||
इत्येवमुक्तो मात्रा तु रामो भ्रातरमब्रवीत्।प्राञ्जलिं प्रह्वमासीनमभिवीक्ष्य स्मयन्निव॥ ४२॥
ityevamukto mātrā tu rāmo bhrātaramabravīt|prāñjaliṃ prahvamāsīnamabhivīkṣya smayanniva|| 42||
लक्ष्मणेमां मया सार्धं प्रशाधि त्वं वसुंधराम्।द्वितीयं मेऽन्तरात्मानं त्वामियं श्रीरुपस्थिता॥ ४३॥
lakṣmaṇemāṃ mayā sārdhaṃ praśādhi tvaṃ vasuṃdharām|dvitīyaṃ me'ntarātmānaṃ tvāmiyaṃ śrīrupasthitā|| 43||
सौमित्रे भुङ्क्ष्व भोगांस्त्वमिष्टान् राज्यफलानिच।जीवितं चापि राज्यं च त्वदर्थमभिकामये॥ ४४॥
saumitre bhuṅkṣva bhogāṃstvamiṣṭān rājyaphalānica|jīvitaṃ cāpi rājyaṃ ca tvadarthamabhikāmaye|| 44||
इत्युक्त्वा लक्ष्मणं रामो मातरावभिवाद्य च।अभ्यनुज्ञाप्य सीतां च ययौ स्वं च निवेशनम्॥ ४५॥
ityuktvā lakṣmaṇaṃ rāmo mātarāvabhivādya ca|abhyanujñāpya sītāṃ ca yayau svaṃ ca niveśanam|| 45||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे चतुर्थः सर्गः ॥२-४॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyākāṇḍe caturthaḥ sargaḥ ||2-4||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
