सेनापतीन्पञ्च स तु प्रमापितान् हनूमता सानुचरान्सवाहनान् । समीक्ष्य राजा समरोद्धतोन्मुखं कुमारमक्षं प्रसमैक्षताक्षतम् ।। १।।
senapatinpanca sa tu pramapitanhanumata sanucaransavahanan । samiksya raja samaroddhatonmukham kumaramaksam prasamaiksataksatam ।। 1।।
स तस्य दृष्ट्यर्पणसम्प्रचोदितः प्रतापवान्काञ्चनचित्रकार्मुकः । समुत्पपाताथ सदस्युदीरितो द्विजातिमुख्यैर्हविषेव पावकः ।। २।।
sa tasya drstyarpanasampracoditah pratapavan kancanacitrakarmukah । samutpapatatha sadasyudirito dvijatimukhyairhaviseva pavakah ।। 2।।
ततो महद्बालदिवाकरप्रभं प्रतप्तजाम्बूनदजालसन्ततम् । रथां समास्थाय ययौ स वीर्यवान् महाहरिं तं प्रति नैरृतर्षभः ।। ३।।
tato mahad baladivakaraprabham prataptajambunadajalasantatam । ratham samasthaya yayau sa viryavan mahaharim tam prati nairrtarsabhah ।। 3।।
ततस्तपःसङ्ग्रहसञ्चयार्जितं प्रतप्तजाम्बूनदजालशोभितम् । पताकिनं रत्नविभूषितध्वजं मनोजवाष्टाश्ववरैः सुयोजितम् ।। ४।।
tatastapahsangrahasancayarjitam prataptajambunadajalasobhitam । patakinam ratnavibhusitadhvajam manojavastasvavaraih suyojitam ।। 4।।
सुरासुराधृष्यमसङ्गचारिणं तडित्प्रभं व्योमचरं समाहितम् । सतूणमष्टासिनिबद्धबन्धुरं यथाक्रमावेशितशक्तितोमरम् ।। ५।।
surasuradhrsyamasangacarinam taditprabham vyomacaram samahitam । satunamastasinibaddhabandhuram yathakramavesitasaktitomaram ।। 5।।
विराजमानं प्रतिपूर्णवस्तुना सहेमदाम्ना शशिसूर्यवर्वसा । दिवाकराभं रथमास्थितस्ततः स निर्जगामामरतुल्यविक्रमः ।। ६।।
virajamanam pratipurnavastunasahemadamna sasisuryavarvasa । divakarabham rathamasthitastatahsa nirjagamamaratulyavikramah ।। 6।।
स पूरयन्खं च महीं च साचलां तुरङ्गमतङ्गमहारथस्वनैः । बलैः समेतैः स हि तोरणस्थितं समर्थमासीनमुपागमत्कपिम् ।। ७।।
sa purayan kham ca mahim ca sacalam turangamatanga maharathasvanaih । balaih sametaih sa hi toranasthitam samarthamasinamupagamat kapim ।। 7।।
स तं समासाद्य हरिं हरीक्षणो युगान्तकालाग्निमिव प्रजाक्षये । अवस्थितं विस्मितजातसम्भ्रमः समैक्षताक्षो बहुमानचक्षुषा ।। ८।।
sa tam samasadya harim hariksano yugantakalagnimiva prajaksaye । avasthitam vismitajatasambhramah samaiksatakso bahumanacaksusa ।। 8।।
स तस्य वेगं च कपेर्महात्मनः पराक्रमं चारिषु पार्ह्तिवात्मजः । विचारयन्खं च बलं महाबलो हिमक्षये सूर्य इवाभिवर्धते ।। ९।।
sa tasya vegam ca kapermahatmanahparakramam carisu parhtivatmajah । vicarayankham ca balam mahabalohimaksaye surya ivabhivardhate ।। 9।।
स जातमन्युः प्रसमीक्ष्य विक्रमं स्थिरः स्थितः संयति दुर्निवारणम् । समाहितात्मा हनुमन्तमाहवे प्रचोदयामास शरैस्त्रिभिः शितैः ।। १०।।
sa jatamanyuh prasamiksya vikramamsthirah sthitah samyati durnivaranam । samahitatma hanumantamahave pracodayamasa saraistribhih sitaih ।। 10।।
ततः कपिं तं प्रसमीक्ष्य गर्वितं जितश्रमं शत्रुपराजयोर्जितम् । अवैक्षताक्षः समुदीर्णमानसः सबाणपाणिः प्रगृहीतकार्मुकः ।। ११।।
tatah kapim tam prasamiksya garvitamjitasramam satruparajayorjitam । avaiksataksah samudirnamanasahsabanapanih pragrhitakarmukah ।। 11।।
स हेमनिष्काङ्गदचारुकुण्डलः समाससादाशु पराक्रमः कपिम् । तयोर्बभूवाप्रतिमः समागमः सुरासुराणामपि सम्भ्रमप्रदः ।। १२।।
sa hemaniskangadacarukundalah samasasadasuparakramah kapim । tayorbabhuvapratimah samagamahsurasuranamapi sambhramapradah ।। 12।।
ररास भूमिर्न तताप भानुमान् ववौ न वायुः प्रचचाल चाचलः । कपेः कुमारस्य च वीक्ष्य संयुगं ननाद च द्यौरुदधिश्च चुक्षुभे ।। १३।।
rarasa bhumirna tatapa bhanumanvavau na vayuh pracacala cacalah । kapeh kumarasya ca viksya samyugamnanada ca dyaurudadhisca cuksubhe ।। 13।।
स तस्य वीरः सुमुखान्पतत्रिणः सुवर्णपुङ्खान्सविषानिवोरगान् । समाधिसंयोगविमोक्षतत्त्वविच् छरानथ त्रीन्कपिमूर्ध्न्यपातयत् ।। १४।।
sa tasya virah sumukhan patatrinah suvarnapunkhan savisanivoragan । samadhisamyogavimoksa tattvaviccharanatha trinka pimurdhnyapatayat ।। 14।।
स तैः शरैर्मूर्ध्नि समं निपातितैः क्षरन्नसृग्दिग्धविवृत्तलोचनः । नवोदितादित्यनिभः शरांशुमान् व्यराजतादित्य इवांशुमालिकः ।। १५।।
sa taih sarairmurdhni samam nipatitaih ksarannasrgdigdhavivrttalocanah । navoditadityanibhah saramsumanvyarajataditya ivamsumalikah ।। 15।।
ततः स पिङ्गाधिपमन्त्रिसत्तमः समीक्ष्य तं राजवरात्मजं रणे । उदग्रचित्रायुधचित्रकार्मुकं जहर्ष चापूर्यत चाहवोन्मुखः ।। १६।।
tatah sa pingadhipamantrisattamah samiksya tam rajavaratmajam rane । udagracitrayudhacitrakarmukam jaharsa capuryata cahavonmukhah ।। 16।।
स मन्दराग्रस्थ इवांशुमाली विवृद्धकोपो बलवीर्यसंयुतः । कुमारमक्षं सबलं सवाहनं ददाह नेत्राग्निमरीचिभिस्तदा ।। १७।।
sa mandaragrastha ivamsumalivivrddhakopo balaviryasamyutah । kumaramaksam sabalam savahanamdadaha netragnimaricibhistada ।। 17।।
ततः स बाणासनशक्रकार्मुकः शरप्रवर्षो युधि राक्षसाम्बुदः । शरान्मुमोचाशु हरीश्वराचले बलाहको वृष्टिमिवाचलोत्तमे ।। १८।।
tatah sa banasanasakrakarmukah sarapravarso yudhi raksasambudah । saranmumocasu harisvaracalebalahako vrstimivacalottame ।। 18।।
कपिस्ततस्तः रणचण्डविक्रमं विवृद्धतेजोबलवीर्यसायकम् । कुमारमक्षं प्रसमीक्ष्य संयुगे ननाद हर्षाद्घनतुल्यविक्रमः ।। १९।।
kapistatastam ranacandavikrama vivrddhatejobalaviryasayakam । kumaramaksam prasamiksya samyugenanada harsadghanatulyavikramah ।। 19।।
स बालभावाद्युधि वीर्यदर्पितः प्रवृद्धमन्युः क्षतजोपमेक्षणः । समाससादाप्रतिमं रणे कपिं गजो महाकूपमिवावृतं तृणैः ।। २०।।
sa balabhavadyudhi viryadarpitahpravrddhamanyuh ksatajopameksanah । samasasadapratimam rane kapimgajo mahakupamivavrtam trnaih ।। 20।।
स तेन बाणैः प्रसभं निपातितैश् चकार नादं घननादनिःस्वनः । समुत्पपाताशु नभः स मारुतिर् भुजोरुविक्षेपण घोरदर्शनः ।। २१।।
sa tena banaih prasabham nipatitaiscakara nadam ghananadanihsvanah । samutpapatasu nabhah sa marutirbhujoruviksepana ghoradarsanah ।। 21।।
तमुत्पतन्तं समभिद्रवद्बली स राक्षसानां प्रवरः प्रतापवान् । रथी रथश्रेष्ठतमः किरञ्शरैः पयोधरः शैलमिवाश्मवृष्टिभिः ।। २२।।
samutpatantam samabhidravadbalisa raksasanam pravarah pratapavan । rathi rathasresthatamah kiransaraihpayodharah sailamivasmavrstibhih ।। 22।।
स ताञ्शरांस्तस्य विमोक्षयन्कपिश् चचार वीरः पथि वायुसेविते । शरान्तरे मारुतवद्विनिष्पतन् मनोजवः संयति चण्डविक्रमः ।। २३।।
sa tansaramstasya vimoksayankapiscacara virah pathi vayusevite । sarantare marutavadvinispatanmanojavah samyati candavikramah ।। 23।।
तमात्तबाणासनमाहवोन्मुखं खमास्तृणन्तं विविधैः शरोत्तमैः । अवैक्षताक्षं बहुमानचक्षुषा जगाम चिन्तां च स मारुतात्मजः ।। २४।।
tamattabanasanamahavonmu khamkhamastrnantam vividhaih sarottamaih । avaiksataksam bahumanacaksusa jagama cintam ca sa marutatmajah ।। 24।।
ततः शरैर्भिन्नभुजान्तरः कपिः कुमारवर्येण महात्मना नदन् । महाभुजः कर्मविशेषतत्त्वविद् विचिन्तयामास रणे पराक्रमम् ।। २५।।
tatah sarairbhinnabhujantarah kapih kumaravaryena mahatmana nadan । mahabhujah karmavisesatattvavid vicintayamasa rane parakramam ।। 25।।
अबालवद्बालदिवाकरप्रभः करोत्ययं कर्म महन्महाबलः । न चास्य सर्वाहवकर्मशोभिनः प्रमापणे मे मतिरत्र जायते ।। २६।।
abalavadbaladivakaraprabhah karotyayam karma mahanmahabalah । na casya sarvahavakarmasobhinah pramapane me matiratra jayate ।। 26।।
अयं महात्मा च महांश्च वीर्यतः समाहितश्चातिसहश्च संयुगे । असंशयं कर्मगुणोदयादयं सनागयक्षैर्मुनिभिश्च पूजितः ।। २७।।
ayam mahatma ca mahamsca viryatahsamahitascatisahasca samyuge । asamsayam karmagunodayadayam sanagayaksairmunibhisca pujitah ।। 27।।
पराक्रमोत्साहविवृद्धमानसः समीक्षते मां प्रमुखागतः स्थितः । पराक्रमो ह्यस्य मनांसि कम्पयेत् सुरासुराणामपि शीघ्रकारिणः ।। २८।।
parakramotsahavivrddhamanasah samiksate mam pramukhagatah sthitah । parakramo hyasya manamsi kampayet surasuranamapi sighrakarinah ।। 28।।
न खल्वयं नाभिभवेदुपेक्षितः पराक्रमो ह्यस्य रणे विवर्धते । प्रमापणं त्वेव ममास्य रोचते न वर्धमानोऽग्निरुपेक्षितुं क्षमः ।। २९।।
na khalvayam nabhibhavedupeksitahparakramo hyasya rane vivardhate । pramapanam tveva mamasya rocatena vardhamano- agnirupeksitum ksamah ।। 29।।
इति प्रवेगं तु परस्य तर्कयन् स्वकर्मयोगं च विधाय वीर्यवान् । चकार वेगं तु महाबलस्तदा मतिं च चक्रेऽस्य वधे महाकपिः ।। ३०।।
iti pravegam tu parasya tarkayansvakarmayogam ca vidhaya viryavan । cakara vegam tu mahabalastadamatim ca cakre- asya vadhe mahakapih ।। 30।।
स तस्य तानष्टहयान्महाजवान् समाहितान्भारसहान्विवर्तने । जघान वीरः पथि वायुसेविते तलप्रहालैः पवनात्मजः कपिः ।। ३१।।
sa tasya tanastah varan mahajavan samahitan bharasahan vivartane । jaghana virah pathi vayusevite talaprahalaih pavanatmajah kapih ।। 31।।
ततस्तलेनाभिहतो महारथः स तस्य पिङ्गाधिपमन्त्रिनिर्जितः । स भग्ननीडः परिमुक्तकूबरः पपात भूमौ हतवाजिरम्बरात् ।। ३२।।
tatastalenabhihato maharathahsa tasya pingadhipamantrinirjitah । sa bhagnanidah parimuktakubarahpapata bhumau hatavajirambarat ।। 32।।
स तं परित्यज्य महारथो रथं सकार्मुकः खड्गधरः खमुत्पतत् । तपोऽभियोगादृषिरुग्रवीर्यवान् विहाय देहं मरुतामिवालयम् ।। ३३।।
sa tam parityajya maharatho rathamsakarmukah khadgadharah khamutpatat । tapo- abhiyogadrsirugraviryavanvihaya deham marutamivalayam ।। 33।।
कपिस्ततस्तः विचरन्तमम्बरे पतत्रिराजानिलसिद्धसेविते । समेत्य तं मारुतवेगविक्रमः क्रमेण जग्राह च पादयोर्दृढम् ।। ३४।।
kapistatastam vicarantamambare patatrirajanilasiddhasevite । sametya tam marutavegavikramahkramena jagraha ca padayordrdham ।। 34।।
स तं समाविध्य सहस्रशः कपिर् महोरगं गृह्य इवाण्डजेश्वरः । मुमोच वेगात्पितृतुल्यविक्रमो महीतले संयति वानरोत्तमः ।। ३५।।
sa tam samavidhya sahasrasah kapirmahoragam grhya ivandajesvarah । mumoca vegatpitrtulyavikramomahitale samyati vanarottamah ।। 35।।
स भग्नबाहूरुकटीशिरो धरः क्षरन्नसृन्निर्मथितास्थिलोचनः । स भिन्नसन्धिः प्रविकीर्णबन्धनो हतः क्षितौ वायुसुतेन राक्षसः ।। ३६।।
sa bhagnabahurukatipayodhara ksarannasrnnirmathitasthilocanah । sa bhinnasandhih pravikirnabandhanohatah ksitau vayusutena raksasah ।। 36।।
महाकपिर्भूमितले निपीड्य तं चकार रक्षोऽधिपतेर्महद्भयम् । महर्षिभिश्चक्रचरौः समागतैः समेत्य भूतैश्च सयक्षपन्नगैः । सुरैश्च सेन्द्रैर्भृशजातविस्मयैर् हते कुमारे स कपिर्निरीक्षितः ।। ३७।।
mahakapirbhumitale nipidya tamcakara rakso- adhipatermahadbhayam। maharsibhiscakracarair samagatehi sametya bhutaisca sayaksapannagaih ।
suraisca sendrairbhrsajatavismayair hate kumare sa kapirniriksitah ।। 37।।
निहत्य तं वज्रसुतोपमप्रभं कुमारमक्षं क्षतजोपमेक्षणम् । तदेव वीरोऽभिजगाम तोरणं कृतक्षणः काल इव प्रजाक्षये ।। ३९।।
nihatya tam vajrasutopamaprabham kumaramaksam ksatajopameksanam ।
tadeva viro-abhijagama toranam krtaksanah kala iva prajaksaye ।। 39।।