Natya Varga Begins
The seven notes. These are respectively natural sounds of( They are: BDECFAG ):
Elephants, Cows, Goats, Peacocks, Curlews (krauncha), Horses and Cuckoos.
अथ नाट्यवर्गः ।। १.७ ।।
atha nāṭyavargaḥ || 1.7 ||
निषादस्वरः. (1) - निषाद (पुं), ऋषभस्वरः. (1) - ऋषभ (पुं), गान्धारस्वरः. (1) - गान्धार (पुं), षड्जस्वरः. (1) - षड्ज (पुं), मध्यमस्वरः. (1) - मध्यम (पुं), धैवतस्वरः. (1) - धैवत (पुं)
निषादर्षभगान्धारषड्जमध्यमधैवताः। ।। १.७.४०७ ।।
niṣādarṣabhagāndhāraṣaḍjamadhyamadhaivatāḥ| || 1.7.407 ||
5 Vowels. (1) - पञ्चम (पुं)
पञ्चमश्चेत्यमी सप्त तन्त्रीकण्ठोत्थिताः स्वराः ।। १.७.४०८ ।।
pañcamaścetyamī sapta tantrīkaṇṭhotthitāḥ svarāḥ || 1.7.408 ||
Sweet Tone. (1) - काकली (स्त्री)
काकली तु कले सूक्ष्मे ध्वनौ तु मधुराऽस्फुटे ।। १.७.४०९ ।।
kākalī tu kale sūkṣme dhvanau tu madhurā'sphuṭe || 1.7.409 ||
Low Sweet Tone. (1) - कल (पुं)गम्भीरध्वनिः. (1) - मन्द्र (पुं)अत्युच्चध्वनिः. (1) - तार (पुं)
कलो मन्द्रस्तु गम्भीरे तारोऽत्युच्चैस्त्रयस्त्रिषु ।। १.७.४१० ।।
kalo mandrastu gambhīre tāro'tyuccaistrayastriṣu || 1.7.410 ||
In the stomach form 22 low tones (Shruti)
नृणामुरसि मध्यस्थो द्वाविंशतिविधो ध्वनिः ।। १.७.४११ ।।
nṛṇāmurasi madhyastho dvāviṃśatividho dhvaniḥ || 1.7.411 ||
They become medium or high pitched if made in throat or head.
स मन्द्रः कण्ठमध्यस्थस्तारः शिरसि गीयते ।। १.७.४१२ ।।
sa mandraḥ kaṇṭhamadhyasthastāraḥ śirasi gīyate || 1.7.412 ||
Harmony. (1) - समन्वितलय (पुं)
समन्वितलयस्त्वेकतालो वीणा तु वल्लकी ।। १.७.४१३ ।।
samanvitalayastvekatālo vīṇā tu vallakī || 1.7.413 ||
Veena (1) - विपञ्ची (स्त्री) Seven Stringed Veena. (1) - परिवादिनी (स्त्री)
विपञ्ची सा तु तन्त्रीभिः सप्तभिः परिवादिनी ।। १.७.४१४ ।।
vipañcī sā tu tantrībhiḥ saptabhiḥ parivādinī || 1.7.414 ||
Stringed Instruments (1) - तत (नपुं), Drum Instruments (1) - आनद्ध (नपुं)
ततं वीणाऽऽदिकं वाद्यमानद्धं मुरजाऽऽदिकम् ।। १.७.४१५ ।।
tataṃ vīṇā''dikaṃ vādyamānaddhaṃ murajā''dikam || 1.7.415 ||
Wind Instruments (1) - सुषिर (नपुं), Bell or gong (1) - घन (नपुं)
वंशाऽऽदिकं तु सुषिरं कांस्यतालाऽऽदिकं घनम् ।। १.७.४१६ ।।
vaṃśā''dikaṃ tu suṣiraṃ kāṃsyatālā''dikaṃ ghanam || 1.7.416 ||
4 instruments. (3) - वाद्य (नपुं), वादित्र (नपुं), आतोद्य (नपुं)
चतुर्विधमिदं वाद्यं वादित्राऽऽतोद्यनामकम् ।। १.७.४१७ ।।
caturvidhamidaṃ vādyaṃ vāditrā''todyanāmakam || 1.7.417 ||
Mridanga(2) - मृदङ्ग (पुं), मुरज (पुं)
मृदङ्गा मुरजा भेदास्त्वङ्क्याऽऽलिङ्ग्योर्ध्वकास्त्रयः ।। १.७.४१८ ।।
mṛdaṅgā murajā bhedāstvaṅkyā''liṅgyordhvakāstrayaḥ || 1.7.418 ||
Large Drum (2) - यशःपटह (पुं), ढक्का (स्त्री), Kettle Drum (2) - भेरी (स्त्री), दुन्दुभि (पुं)
स्याद् यशःपटहो ढक्का भेरी स्त्री दुन्दुभिः पुमान् ।। १.७.४१९ ।।
syād yaśaḥpaṭaho ḍhakkā bherī strī dundubhiḥ pumān || 1.7.419 ||
Large Kettle Drum(2) - आनक (पुं), पटह (पुं-नपुं), Bow for Playing instruments (1) - कोण (पुं)
आनकः पटहोऽस्त्री स्यात् कोणो वीणाऽऽदिवादनम् ।। १.७.४२० ।।
ānakaḥ paṭaho'strī syāt koṇo vīṇā''divādanam || 1.7.420 ||
Neck of the Veena. (2) - वीणादण्ड (पुं), प्रवाल (पुं) The bowl of the Veena (2) - ककुभ (पुं), प्रसेवक (पुं)
वीणादण्डः प्रवालः स्यात् ककुभस्तु प्रसेवकः ।। १.७.४२१ ।।
vīṇādaṇḍaḥ pravālaḥ syāt kakubhastu prasevakaḥ || 1.7.421 ||
The body of Veena(1) - कोलम्बक (पुं), String Attachment (1) - उपनाह (पुं)
कोलम्बकस्तु कायोऽस्या उपनाहो निबन्धनम् ।। १.७.४२२ ।।
kolambakastu kāyo'syā upanāho nibandhanam || 1.7.422 ||
Names of other drums (4) - डमरु (पुं), मड्डु (पुं), डिण्डिम (पुं), झर्झर (पुं)
वाद्यप्रभेदा डमरुमड्डुडिण्डिमझर्झराः ।। १.७.४२३ ।।
vādyaprabhedā ḍamarumaḍḍuḍiṇḍimajharjharāḥ || 1.7.423 ||
Names of other drums. (2) - मर्दल (पुं), पणव (पुं), Dancer (2) - नर्तकी (स्त्री), लासिका (स्त्री)
मर्दलः पणवोऽन्ये च नर्तकीलासिके समे ।। १.७.४२४ ।।
mardalaḥ paṇavo'nye ca nartakīlāsike same || 1.7.424 ||
Low Dancing Speed (1) - तत्त्व (नपुं), High Dancing Speed. (1) - ओघ (पुं), Medium Dancing Speed (1) - घन (नपुं)
विलम्बितं द्रुतं मध्यं तत्त्वमोघो घनं क्रमात् ।। १.७.४२५ ।।
vilambitaṃ drutaṃ madhyaṃ tattvamogho ghanaṃ kramāt || 1.7.425 ||
Beating Time. (2) - ताल (पुं), कालक्रियामान (नपुं-ओ), Musical pause or Rest. (1) - लय (पुं)
तालः कालक्रियामानं लयः साम्यमथाऽस्त्रियाम् ।। १.७.४२६ ।।
tālaḥ kālakriyāmānaṃ layaḥ sāmyamathā'striyām || 1.7.426 ||
Dance (6) - ताण्डव (पुं-नपुं), नटन (नपुं), नाट्य (नपुं), लास्य (नपुं), नृत्य (नपुं), नर्तन (नपुं)
ताण्डवं नटनं नाट्यं लास्यं नृत्यं च नर्तने ।। १.७.४२७ ।।
tāṇḍavaṃ naṭanaṃ nāṭyaṃ lāsyaṃ nṛtyaṃ ca nartane || 1.7.427 ||
Musical arts. (2) - तौर्यत्रिक (नपुं), नाट्य (नपुं)
तौर्यत्रिकं नृत्यगीतवाद्यं नाट्यमिदं त्रयम् ।। १.७.४२८ ।।
tauryatrikaṃ nṛtyagītavādyaṃ nāṭyamidaṃ trayam || 1.7.428 ||
Female Impersonator dancer (3) - भ्रकुंस (पुं), भ्रुकुंस (पुं), भ्रूकुंस (पुं)
भ्रकुंसश्च भ्रुकुंसश्च भ्रूकुंसश्चेति नर्तकः ।। १.७.४२९ ।।
bhrakuṃsaśca bhrukuṃsaśca bhrūkuṃsaśceti nartakaḥ || 1.7.429 ||
Courtesan. (2) - गणिका (स्त्री), अज्जुका (स्त्री)
स्त्रीवेषधारी पुरुषो नाट्योक्तौ गणिकाज्जुका ।। १.७.४३० ।।
strīveṣadhārī puruṣo nāṭyoktau gaṇikājjukā || 1.7.430 ||
Husband of Sister. (1) - आवुत्त (पुं), Learned Man. (1) - भाव (पुं), Father (1) - आवुक (पुं)
भगिनीपतिरावुत्तो भावो विद्वानथाऽऽवुकः ।। १.७.४३१ ।।
bhaginīpatirāvutto bhāvo vidvānathā''vukaḥ || 1.7.431 ||
Prince, (2) - कुमार (पुं), भर्तृदारक (पुं)
जनको युवराजस्तु कुमारो भर्तृदारकः ।। १.७.४३२ ।।
janako yuvarājastu kumāro bhartṛdārakaḥ || 1.7.432 ||
King. (2) - भट्टारक (पुं), देव (पुं), Princess. (1) - भर्तृदारिका (स्त्री)
राजा भट्टारको देवस्तत्सुता भर्तृदारिका ।। १.७.४३३ ।।
rājā bhaṭṭārako devastatsutā bhartṛdārikā || 1.7.433 ||
Queen (1) - देवी (स्त्री), Other wives of queen (1) - भट्टिनी (स्त्री)
देवी कृताभिषेकायामितरासु तु भट्टिनी ।। १.७.४३४ ।।
devī kṛtābhiṣekāyāmitarāsu tu bhaṭṭinī || 1.7.434 ||
Interjection for a forbidden act (1) - अब्रह्मण्य (नपुं), King's brother in law. (1) - राष्ट्रिय (पुं)
अब्रह्मण्यमवध्योक्तौ राजश्यालस्तु राष्ट्रियः ।। १.७.४३५ ।।
abrahmaṇyamavadhyoktau rājaśyālastu rāṣṭriyaḥ || 1.7.435 ||
Mother. (2) - अम्बा (स्त्री), मातृ (स्त्री), Young Lass. (1) - वासू (स्त्री), Venerable Man (2) - आर्य (पुं), मारिष (पुं)
अम्बा माताऽथ बाला स्याद्वासूरार्यस्तु मारिषः ।। १.७.४३६ ।।
ambā mātā'tha bālā syādvāsūrāryastu māriṣaḥ || 1.7.436 ||
Elder Sister. (1) - अत्तिका (स्त्री), End of Drama. (2) - निष्ठा (स्त्री), निर्वहण (नपुं)
अत्तिका भगिनी ज्येष्ठा निष्ठानिर्वहणे समे ।। १.७.४३७ ।।
attikā bhaginī jyeṣṭhā niṣṭhānirvahaṇe same || 1.7.437 ||
Vocatives for servants. (1) - हण्डे (अव्य) , Vocatives for servants:. (1) - हञ्जे (अव्य) , Vocatives for Servants. (1) - हला (अव्य)
हण्डे हञ्जे हलाऽऽह्वाने नीचां चेटीं सखीं प्रति ।। १.७.४३८ ।।
haṇḍe hañje halā''hvāne nīcāṃ ceṭīṃ sakhīṃ prati || 1.7.438 ||
Gesticulation. (2) - अङ्गहार (पुं), अङ्गविक्षेप (पुं) , Gesticulation (2) - व्यञ्जक (पुं), अभिनय (पुं)
अङ्गहारोऽङ्गविक्षेपो व्यञ्जकाऽभिनयौ समौ ।। १.७.४३९ ।।
aṅgahāro'ṅgavikṣepo vyañjakā'bhinayau samau || 1.7.439 ||
2 types of Emotion (1) - आङ्गिक (वि), (2) - सात्त्विक (वि)
निर्वृत्ते त्वङ्गसत्त्वाभ्यां द्वे त्रिष्वाङ्गिकसात्त्विके ।। १.७.४४० ।।
nirvṛtte tvaṅgasattvābhyāṃ dve triṣvāṅgikasāttvike || 1.7.440 ||
6 other emotions (6) - शृङ्गार (पुं), वीर (पुं), करुणा (स्त्री), अद्भुत (पुं), हास्य (पुं), भयानक (पुं)
शृङ्गारवीरकरुणाऽद्भुतहास्यभयानकाः ।। १.७.४४१ ।।
śa्ṛṅgāravīrakaruṇā'dbhutahāsyabhayānakāḥ || 1.7.441 ||
Love Emotions. (2) - बीभत्स (पुं), रौद्र (पुं) , Love Emotion. (3) - शृङ्गार (पुं), शुचि (पुं), उज्ज्वल (पुं)
बीभत्सरौद्रौ च रसाः शृङ्गारः शुचिरुज्ज्वलः ।। १.७.४४२ ।।
bībhatsaraudrau ca rasāḥ śa्ṛṅgāraḥ śucirujjvalaḥ || 1.7.442 ||
Heroism. (2) - उत्साहवर्धन (पुं), वीर (पुं), Tenderness. (3) - कारुण्य (नपुं), करुणा (स्त्री), घृणा (स्त्री)
उत्साहवर्धनो वीरः कारुण्यं करुणा घृणा ।। १.७.४४३ ।।
utsāhavardhano vīraḥ kāruṇyaṃ karuṇā ghṛṇā || 1.7.443 ||
Tenderness. (4) - कृपा (स्त्री), दया (स्त्री), अनुकम्पा (स्त्री), अनुक्रोश (पुं), Merriment. (1) - हस (पुं)
कृपा दयाऽनुकम्पा स्यादनुक्रोशोऽप्यथो हसः ।। १.७.४४४ ।।
kṛpā dayā'nukampā syādanukrośo'pyatho hasaḥ || 1.7.444 ||
Merriment. (2) - हास (पुं), हास्य (नपुं), Disgust. (2) - बीभत्स (पुं), विकृत (वि)
हासो हास्यं च बीभत्सं विकृतं त्रिष्विदं द्वयम् ।। १.७.४४५ ।।
hāso hāsyaṃ ca bībhatsaṃ vikṛtaṃ triṣvidaṃ dvayam || 1.7.445 ||
Wonderment. (4) - विस्मय (पुं), अद्भुत (वि), आश्चर्य (वि), चित्र (वि), Terror (1) - भैरव (वि)
विस्मयोऽद्भुतमाश्चर्यं चित्रमप्यथ भैरवम् ।। १.७.४४६ ।।
vismayo'dbhutamāścaryaṃ citramapyatha bhairavam || 1.7.446 ||
Terror. (6) - दारुण (वि), भीषण (वि), भीष्म (वि), घोर (वि), भीम (वि), भयानक (वि)
दारुणं भीषणं भीष्मं घोरं भीमं भयानकम् ।। १.७.४४७ ।।
dāruṇaṃ bhīṣaṇaṃ bhīṣmaṃ ghoraṃ bhīmaṃ bhayānakam || 1.7.447 ||
Terror. (2) - भयङ्कर (वि), प्रतिभय (वि), Anger (2) - रौद्र (वि), उग्र (वि)
भयङ्करं प्रतिभयं रौद्रं तूग्रममी त्रिषु ।। १.७.४४८ ।।
bhayaṅkaraṃ pratibhayaṃ raudraṃ tūgramamī triṣu || 1.7.448 ||
Fear (6) - दर (पुं), त्रास (पुं), भीति (स्त्री), भी (स्त्री), साध्वस (नपुं), भय (नपुं)
चतुर्दश दरस्त्रासो भीतिर्भीः साध्वसं भयम् ।। १.७.४४९ ।।
caturdaśa darastrāso bhītirbhīḥ sādhvasaṃ bhayam || 1.7.449 ||
Attitude (1) - विकार (पुं), Expression. (1) - अनुभाव (पुं)
विकारो मानसो भावोऽनुभावो भावबोधकः ।। १.७.४५० ।।
vikāro mānaso bhāvo'nubhāvo bhāvabodhakaḥ || 1.7.450 ||
Pride. (3) - गर्व (पुं), अभिमान (पुं), अहङ्कार (पुं)अभिमानः. (2) - मान (पुं), चित्तसमुन्नति (स्त्री)
गर्वोऽभिमानोऽहङ्कारो मानश्चित्तसमुन्नतिः ।। १.७.४५१ ।।
garvo'bhimāno'haṅkāro mānaścittasamunnatiḥ || 1.7.451 ||
Arrogance (6) - दर्प (पुं), अवलेप (पुं), अवष्टम्भ (पुं), चित्तोद्रेक (पुं), स्मय (पुं), मद (पुं)
दर्पोऽवलोकोऽवष्टम्भश्चित्तोद्रेकः स्मयो मदः ।। १.७.४५२ ।।
darpo'valoko'vaṣṭambhaścittodrekaḥ smayo madaḥ || 1.7.452 ||
Disrespect. (4) - अनादर (पुं), परिभव (पुं), परीभाव (पुं), तिरस्क्रिया (स्त्री)
अनादरः परिभवः परीभावस्तिरस्क्रिया ।। १.७.४५३ ।।
anādaraḥ paribhavaḥ parībhāvastiraskriyā || 1.7.453 ||
Disrespect. (5) - रीढा (स्त्री), अवमानना (स्त्री), अवज्ञा (स्त्री), अवहेलन (नपुं), असूर्क्षण (नपुं)
रीढाऽवमाननाऽवज्ञाऽवहेलनमसूर्क्षणम् ।। १.७.४५४ ।।
rīḍhā'vamānanā'vajñā'vahelanamasūrkṣaṇam || 1.7.454 ||
Shame (5) - मन्दाक्ष (नपुं), ह्री (स्त्री), त्रपा (स्त्री), व्रीडा (स्त्री), लज्जा (स्त्री)
मन्दाक्षं ह्रीस्त्रपा व्रीडा लज्जा साऽपत्रपाऽन्यतः ।। १.७.४५५ ।।
mandākṣaṃ hrīstrapā vrīḍā lajjā sā'patrapā'nyataḥ || 1.7.455 ||
Patience. (2) - क्षान्ति (स्त्री), तितिक्षा (स्त्री), Greed(1) - अभिध्या (स्त्री)
क्षान्तिस्तितिक्षाऽभिध्या तु परस्य विषये स्पृहा ।। १.७.४५६ ।।
kṣāntistitikṣā'bhidhyā tu parasya viṣaye spṛhā || 1.7.456 ||
Jealousy (2) - अक्षान्ति (स्त्री), ईर्ष्या (स्त्री), Nitpicking. (1) - असूया (स्त्री)
अक्षान्तिरीर्ष्याऽसूया तु दोषाऽऽरोपो गुणेष्वपि ।। १.७.४५७ ।।
akṣāntirīrṣyā'sūyā tu doṣā''ropo guṇeṣvapi || 1.7.457 ||
Enmity (3) - वैर (नपुं), विरोध (पुं), विद्वेष (पुं), Grief. (3) - मन्यु (पुं), शोक (पुं), शुच् (स्त्री)
वैरं विरोधो विद्वेषो मन्युशोकौ तु शुक् स्त्रियाम् ।। १.७.४५८ ।।
vairaṃ virodho vidveṣo manyuśokau tu śuk striyām || 1.7.458 ||
Repentence. (3) - पश्चात्ताप (पुं), अनुताप (पुं), विप्रतीसार (पुं)
पश्चात्तापोऽनुतापश्च विप्रतीसार इत्यपि ।। १.७.४५९ ।।
paścāttāpo'nutāpaśca vipratīsāra ityapi || 1.7.459 ||
Rage. (7) - कोप (पुं), क्रोध (पुं), अमर्ष (पुं), रोष (पुं), प्रतिघ (पुं), रुट् (स्त्री), क्रुध् (स्त्री)
कोपक्रोधाऽमर्षरोषप्रतिघा रुट्क्रुधौ स्त्रियौ ।। १.७.४६० ।।
kopakrodhā'marṣaroṣapratighā ruṭkrudhau striyau || 1.7.460 ||
Good Conduct. (1) - शील (नपुं), Insanity (2) - उन्माद (पुं), चित्तविभ्रम (पुं)
शुचौ तु चरिते शीलमुन्मादश्चित्तविभ्रमः ।। १.७.४६१ ।।
śucau tu carite śīlamunmādaścittavibhramaḥ || 1.7.461 ||
Affection. (5) - प्रेमन् (पुं), प्रियता (स्त्री), हार्द (नपुं), प्रेमन् (नपुं), स्नेह (पुं)
प्रेमा ना प्रियता हार्दं प्रेम स्नेहोऽथ दोहदम् ।। १.७.४६२ ।।
premā nā priyatā hārdaṃ prema sneho'tha dohadam || 1.7.462 ||
Desire. (8) - इच्छा (स्त्री), काङ्क्षा (स्त्री), स्पृहा (स्त्री), ईहा (स्त्री), तृष् (स्त्री), वाञ्छा (स्त्री), लिप्सा (स्त्री), मनोरथ (पुं)
इच्छा काङ्क्षा स्पृहेहा तृड् वाञ्छा लिप्सा मनोरथः ।। १.७.४६३ ।।
icchā kāṅkṣā spṛhehā tṛḍ vāñchā lipsā manorathaḥ || 1.7.463 ||
Desire (3) - काम (पुं), अभिलाष (पुं), तर्ष (पुं), Lust. (1) - लालसा (स्त्री-पुं)
कामोऽभिलाषस्तर्षश्च सोऽत्यर्थं लालसा द्वयोः ।। १.७.४६४ ।।
kāmo'bhilāṣastarṣaśca so'tyarthaṃ lālasā dvayoḥ || 1.7.464 ||
Moral Reflection. (2) - उपाधि (पुं), धर्मचिन्ता (स्त्री), Mental Disease (1) - आधि (पुं)
उपाधिर्ना धर्मचिन्ता पुंस्याधिर्मानसी व्यथा ।। १.७.४६५ ।।
upādhirnā dharmacintā puṃsyādhirmānasī vyathā || 1.7.465 ||
Recollection. (3) - चिन्ता (स्त्री), स्मृति (स्त्री), आध्यान (नपुं), Anxiety. (2) - उत्कण्ठा (स्त्री), उत्कलिका (स्त्री)
स्याच्चिन्ता स्मृतिराध्यानमुत्कण्ठोत्कलिके समे ।। १.७.४६६ ।।
syāccintā smṛtirādhyānamutkaṇṭhotkalike same || 1.7.466 ||
Enthusiasm. (2) - उत्साह (पुं), अध्यवसाय (पुं), Fortitude. (2) - वीर्य (वि), अतिशक्तिभाज् (पुं)
उत्साहोऽध्यवसायः स्यात् स वीर्यमतिशक्तिभाक् ।। १.७.४६७ ।।
utsāho'dhyavasāyaḥ syāt sa vīryamatiśaktibhāk || 1.7.467 ||
Fraud. (6) - कपट (पुं-नपुं), व्याज (पुं), दम्भ (पुं), उपधि (पुं), छद्म (नपुं), कैतव (नपुं)
कपटोऽस्त्री व्याजदम्भोपधयश्छद्मकैतवे ।। १.७.४६८ ।।
kapaṭo'strī vyājadambhopadhayaśchadmakaitave || 1.7.468 ||
Fraud. (3) - कुसृति (स्त्री), निकृति (स्त्री), शाठ्य (नपुं), Carelessness (2) - प्रमाद (पुं), अनवधानता (स्त्री)
कुसृतिर्निकृतिः शाठ्यं प्रमादोऽनवधानता ।। १.७.४६९ ।।
kusṛtirnikṛtiḥ śāṭhyaṃ pramādo'navadhānatā || 1.7.469 ||
Eagerness (4) - कौतूहल (नपुं), कौतुक (नपुं), कुतुक (नपुं), कुतूहल (नपुं)
कौतूहलं कौतुकं च कुतुकं च कुतूहलम् ।। १.७.४७० ।।
kautūhalaṃ kautukaṃ ca kutukaṃ ca kutūhalam || 1.7.470 ||
Women's affectionate actions. (4) - विलास (पुं), बिब्बोक (पुं), विभ्रम (पुं), ललित (नपुं)
स्त्रीणां विलासबिब्बोकविभ्रमा ललितं तथा ।। १.७.४७१ ।।
strīṇāṃ vilāsabibbokavibhramā lalitaṃ tathā || 1.7.471 ||
Women's affectionate actions (3) - हेला (स्त्री), लीला (स्त्री), हाव (पुं)
हेला लीलेत्यमी हावाः क्रियाः शृङ्गारभावजाः ।। १.७.४७२ ।।
helā līletyamī hāvāḥ kriyāḥ śa्ṛṅgārabhāvajāḥ || 1.7.472 ||
Sport (6) - द्रव (पुं), केलि (स्त्री-पुं), परीहास (पुं), क्रीडा (स्त्री), लीला (स्त्री), नर्मन् (नपुं)
द्रवकेलिपरीहासाः क्रीडा लीला च नर्म च ।। १.७.४७३ ।।
dravakeliparīhāsāḥ krīḍā līlā ca narma ca || 1.7.473 ||
Concealment. (3) - व्याज (पुं), अपदेश (पुं), लक्ष्य (नपुं)कन्दुकादिक्रीडनम्. (3) - क्रीडा (स्त्री), खेला (स्त्री), कूर्दन (नपुं)
व्याजोऽपदेशो लक्ष्यं च क्रीडा खेला च कूर्दनम् ।। १.७.४७४ ।।
vyājo'padeśo lakṣyaṃ ca krīḍā khelā ca kūrdanam || 1.7.474 ||
Sweat. (3) - घर्म (पुं), निदाघ (पुं), स्वेद (पुं), Unconsiousness (2) - प्रलय (पुं), नष्टचेष्टता (स्त्री)
घर्मो निदाघः स्वेदः स्यात्प्रलयो नष्टचेष्टता ।। १.७.४७५ ।।
gharmo nidāghaḥ svedaḥ syātpralayo naṣṭaceṣṭatā || 1.7.475 ||
Camouflage (2) - अवहित्था (स्त्री), आकारगुप्ति (स्त्री), Excitement(2) - संवेग (पुं), सम्भ्रम (पुं)
अवहित्थाकारगुप्तिः समौ संवेगसंभ्रमौ ।। १.७.४७६ ।।
avahitthākāraguptiḥ samau saṃvegasaṃbhramau || 1.7.476 ||
Lord and articulated (1) - आच्छुरितक (नपुं), Smile (2) - मनाक् (अव्य), स्मित (नपुं)
स्यादाच्छुरितकं हासः सोत्प्रासः स मनाक् स्मितम् ।। १.७.४७७ ।।
syādācchuritakaṃ hāsaḥ sotprāsaḥ sa manāk smitam || 1.7.477 ||
Laugh. (1) - विहसित (नपुं), Thrill. (2) - रोमाञ्च (पुं), रोमहर्षण (नपुं)
मध्यमः स्याद्विहसितं रोमाञ्चो रोमहर्षणम् ।। १.७.४७८ ।।
madhyamaḥ syādvihasitaṃ romāñco romaharṣaṇam || 1.7.478 ||
Weeping (3) - क्रन्दित (नपुं), रुदित (नपुं), क्रुष्ट (नपुं), Yawning. (2) - जृम्भ (वि), जृम्भण (नपुं)
क्रन्दितं रुदितं क्रुष्टं जृम्भस्तु त्रिषु जृम्भणम् ।। १.७.४७९ ।।
kranditaṃ ruditaṃ kruṣṭaṃ jṛmbhastu triṣu jṛmbhaṇam || 1.7.479 ||
Dishonest Talk (2) - विप्रलम्भ (पुं), विसंवाद (पुं), Deviation (2) - रिङ्खण (नपुं), स्खलन (नपुं)
विप्रलम्भो विसंवादो रिङ्गणं स्खलनं समे ।। १.७.४८० ।।
vipralambho visaṃvādo riṅgaṇaṃ skhalanaṃ same || 1.7.480 ||
Sleep (5) - निद्रा (स्त्री), शयन (नपुं), स्वाप (पुं), स्वप्न (पुं), संवेश (पुं)
स्यान्निद्रा शयनं स्वापः स्वप्नः संवेश इत्यपि ।। १.७.४८१ ।।
syānnidrā śayanaṃ svāpaḥ svapnaḥ saṃveśa ityapi || 1.7.481 ||
Sleepiness or LAziness (2) - तन्द्री (स्त्री), प्रमीला (स्त्री), Frown. (3) - भ्रकुटि (स्त्री), भ्रुकुटि (स्त्री), भ्रूकुटि (स्त्री)
तन्द्री प्रमीला भ्रकुटिर्भ्रुकुटिर्भ्रूकुटिः स्त्रियाम् ।। १.७.४८२ ।।
tandrī pramīlā bhrakuṭirbhrukuṭirbhrūkuṭiḥ striyām || 1.7.482 ||
Angry. (1) - अदृष्टि (स्त्री), Natural State. (2) - संसिद्धि (स्त्री), प्रकृति (स्त्री)
अदृष्टिः स्यादसौम्येऽक्ष्णि संसिद्धिप्रकृती त्विमे ।। १.७.४८३ ।।
adṛṣṭiḥ syādasaumye'kṣṇi saṃsiddhiprakṛtī tvime || 1.7.483 ||
Natural State. (3) - स्वरूप (नपुं), स्वभाव (पुं), निसर्ग (पुं), Trembling (1) - वेपथु (पुं)
स्वरूपं च स्वभावश्च निसर्गश्चाथ वेपथुः ।। १.७.४८४ ।।
svarūpaṃ ca svabhāvaśca nisargaścātha vepathuḥ || 1.7.484 ||
Trembling. (1) - कम्प (पुं), Festival. (5) - क्षण (पुं), उद्धर्ष (पुं), मह (पुं), उद्धव (पुं), उत्सव (पुं)
कम्पोऽथ क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः ।। १.७.४८५ ।।
kampo'tha kṣaṇa uddharṣo maha uddhava utsavaḥ || 1.7.485 ||
Natya Varga Ends
इति नाट्यवर्गः ।। १. ७ ।।
iti nāṭyavargaḥ || 1. 7 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
