मैत्रेय उवाच - (अनुष्टुप्)
विजिताश्वोऽधिराजासीत् पृथुपुत्रः पृथुश्रवाः । यवीयोभ्योऽददात्काष्ठा भ्रातृभ्यो भ्रातृवत्सलः ॥ १ ॥
vijitāśvo'dhirājāsīt pṛthuputraḥ pṛthuśravāḥ | yavīyobhyo'dadātkāṣṭhā bhrātṛbhyo bhrātṛvatsalaḥ || 1 ||
हर्यक्षायादिशत्प्राचीं धूम्रकेशाय दक्षिणाम् । प्रतीचीं वृकसंज्ञाय तुर्यां द्रविणसे विभुः ॥ २ ॥
haryakṣāyādiśatprācīṃ dhūmrakeśāya dakṣiṇām | pratīcīṃ vṛkasaṃjñāya turyāṃ draviṇase vibhuḥ || 2 ||
अन्तर्धानगतिं शक्रात् लब्ध्वान्तर्धानसंज्ञितः । अपत्यत्रयमाधत्त शिखण्डिन्यां सुसम्मतम् ॥ ३ ॥
antardhānagatiṃ śakrāt labdhvāntardhānasaṃjñitaḥ | apatyatrayamādhatta śikhaṇḍinyāṃ susammatam || 3 ||
पावकः पवमानश्च शुचिरित्यग्नयः पुरा । वसिष्ठशापात् उत्पन्नाः पुनर्योगगतिं गताः ॥ ४ ॥
pāvakaḥ pavamānaśca śucirityagnayaḥ purā | vasiṣṭhaśāpāt utpannāḥ punaryogagatiṃ gatāḥ || 4 ||
अन्तर्धानो नभस्वत्यां हविर्धानमविन्दत । य इन्द्रं अश्वहर्तारं विद्वानपि न जघ्निवान् ॥ ५ ॥
antardhāno nabhasvatyāṃ havirdhānamavindata | ya indraṃ aśvahartāraṃ vidvānapi na jaghnivān || 5 ||
राज्ञां वृत्तिं करादान दण्डशुल्कादिदारुणाम् । मन्यमानो दीर्घसत्र व्याजेन विससर्ज ह ॥ ६ ॥
rājñāṃ vṛttiṃ karādāna daṇḍaśulkādidāruṇām | manyamāno dīrghasatra vyājena visasarja ha || 6 ||
तत्रापि हंसं पुरुषं परमात्मानमात्मदृक् । यजन् तल्लोकतामाप कुशलेन समाधिना ॥ ७ ॥
tatrāpi haṃsaṃ puruṣaṃ paramātmānamātmadṛk | yajan tallokatāmāpa kuśalena samādhinā || 7 ||
हविर्धानाद् हविर्धानी विदुरासूत षट् सुतान् । बर्हिषदं गयं शुक्लं कृष्णं सत्यं जितव्रतम् ॥ ८ ॥
havirdhānād havirdhānī vidurāsūta ṣaṭ sutān | barhiṣadaṃ gayaṃ śuklaṃ kṛṣṇaṃ satyaṃ jitavratam || 8 ||
बर्हिषत् सुमहाभागो हाविर्धानिः प्रजापतिः । क्रियाकाण्डेषु निष्णातो योगेषु च कुरूद्वह ॥ ९ ॥
barhiṣat sumahābhāgo hāvirdhāniḥ prajāpatiḥ | kriyākāṇḍeṣu niṣṇāto yogeṣu ca kurūdvaha || 9 ||
यस्येदं देवयजनं अनु यज्ञं वितन्वतः । प्राचीनाग्रैः कुशैरासीद् आस्तृतं वसुधातलम् ॥ १० ॥
yasyedaṃ devayajanaṃ anu yajñaṃ vitanvataḥ | prācīnāgraiḥ kuśairāsīd āstṛtaṃ vasudhātalam || 10 ||
सामुद्रीं देवदेवोक्तां उपयेमे शतद्रुतिम् । यां वीक्ष्य चारुसर्वाङ्गीं किशोरीं सुष्ठ्वलङ्कृताम् ॥ परिक्रमन्तीं उद्वाहे चकमेऽग्निः शुकीमिव ॥ ११ ॥
sāmudrīṃ devadevoktāṃ upayeme śatadrutim | yāṃ vīkṣya cārusarvāṅgīṃ kiśorīṃ suṣṭhvalaṅkṛtām || parikramantīṃ udvāhe cakame'gniḥ śukīmiva || 11 ||
विबुधासुरगन्धर्व मुनिसिद्धनरोरगाः । विजिताः सूर्यया दिक्षु क्वणयन्त्यैव नूपुरैः ॥ १२ ॥
vibudhāsuragandharva munisiddhanaroragāḥ | vijitāḥ sūryayā dikṣu kvaṇayantyaiva nūpuraiḥ || 12 ||
प्राचीनबर्हिषः पुत्राः शतद्रुत्यां दशाभवन् । तुल्यनामव्रताः सर्वे धर्मस्नाताः प्रचेतसः ॥ १३ ॥
prācīnabarhiṣaḥ putrāḥ śatadrutyāṃ daśābhavan | tulyanāmavratāḥ sarve dharmasnātāḥ pracetasaḥ || 13 ||
पित्राऽऽदिष्टाः प्रजासर्गे तपसेऽर्णवमाविशन् । दशवर्षसहस्राणि तपसाऽऽर्चन् तपस्पतिम् ॥ १४ ॥
pitrā''diṣṭāḥ prajāsarge tapase'rṇavamāviśan | daśavarṣasahasrāṇi tapasā''rcan tapaspatim || 14 ||
यदुक्तं पथि दृष्टेन गिरिशेन प्रसीदता । तद्ध्यायन्तो जपन्तश्च पूजयन्तश्च संयताः ॥ १५ ॥
yaduktaṃ pathi dṛṣṭena giriśena prasīdatā | taddhyāyanto japantaśca pūjayantaśca saṃyatāḥ || 15 ||
विदुर उवाच -
प्रचेतसां गिरित्रेण यथाऽऽसीत्पथि सङ्गमः । यदुताह हरः प्रीतः तन्नो ब्रह्मन् वदार्थवत् ॥ १६ ॥
pracetasāṃ giritreṇa yathā''sītpathi saṅgamaḥ | yadutāha haraḥ prītaḥ tanno brahman vadārthavat || 16 ||
सङ्गमः खलु विप्रर्षे शिवेनेह शरीरिणाम् । दुर्लभो मुनयो दध्युः असङ्गाद्यमभीप्सितम् ॥ १७ ॥
saṅgamaḥ khalu viprarṣe śiveneha śarīriṇām | durlabho munayo dadhyuḥ asaṅgādyamabhīpsitam || 17 ||
आत्मारामोऽपि यस्त्वस्य लोककल्पस्य राधसे । शक्त्या युक्तो विचरति घोरया भगवान् भवः ॥ १८ ॥
ātmārāmo'pi yastvasya lokakalpasya rādhase | śaktyā yukto vicarati ghorayā bhagavān bhavaḥ || 18 ||
मैत्रेय उवाच -
प्रचेतसः पितुर्वाक्यं शिरसाऽऽदाय साधवः । दिशं प्रतीचीं प्रययुः तपस्यादृतचेतसः ॥ १९ ॥
pracetasaḥ piturvākyaṃ śirasā''dāya sādhavaḥ | diśaṃ pratīcīṃ prayayuḥ tapasyādṛtacetasaḥ || 19 ||
ससमुद्रं उप विस्तीर्णं अपश्यन् सुमहत्सरः । महन्मन इव स्वच्छं प्रसन्नसलिलाशयम् ॥ २० ॥
sasamudraṃ upa vistīrṇaṃ apaśyan sumahatsaraḥ | mahanmana iva svacchaṃ prasannasalilāśayam || 20 ||
नीलरक्तोत्पलाम्भोज कह्लारेन्दीवराकरम् । हंससारसचक्राह्व कारण्डवनिकूजितम् ॥ २१ ॥
nīlaraktotpalāmbhoja kahlārendīvarākaram | haṃsasārasacakrāhva kāraṇḍavanikūjitam || 21 ||
मत्तभ्रमरसौस्वर्य हृष्टरोमलताङ्घ्रिपम् । पद्मकोशरजो दिक्षु विक्षिपत्पवनोत्सवम् ॥ २२ ॥
mattabhramarasausvarya hṛṣṭaromalatāṅghripam | padmakośarajo dikṣu vikṣipatpavanotsavam || 22 ||
तत्र गान्धर्वमाकर्ण्य दिव्यमार्गमनोहरम् । विसिस्म्यू राजपुत्रास्ते मृदङ्गपणवाद्यनु ॥ २३ ॥
tatra gāndharvamākarṇya divyamārgamanoharam | visismyū rājaputrāste mṛdaṅgapaṇavādyanu || 23 ||
तर्ह्येव सरसस्तस्मान् निष्क्रामन्तं सहानुगम् । उपगीयमानममर प्रवरं विबुधानुगैः ॥ २४ ॥
tarhyeva sarasastasmān niṣkrāmantaṃ sahānugam | upagīyamānamamara pravaraṃ vibudhānugaiḥ || 24 ||
तप्तहेमनिकायाभं शितिकण्ठं त्रिलोचनम् । प्रसादसुमुखं वीक्ष्य प्रणेमुर्जातकौतुकाः ॥ २५ ॥
taptahemanikāyābhaṃ śitikaṇṭhaṃ trilocanam | prasādasumukhaṃ vīkṣya praṇemurjātakautukāḥ || 25 ||
स तान्प्रपन्नार्तिहरो भगवान् धर्मवत्सलः । धर्मज्ञान् शीलसम्पन्नान् प्रीतः प्रीतानुवाच ह ॥ २६ ॥
sa tānprapannārtiharo bhagavān dharmavatsalaḥ | dharmajñān śīlasampannān prītaḥ prītānuvāca ha || 26 ||
श्रीरुद्र उवाच -
यूयं वेदिषदः पुत्रा विदितं वश्चिकीर्षितम् । अनुग्रहाय भद्रं व एवं मे दर्शनं कृतम् ॥ २७ ॥
yūyaṃ vediṣadaḥ putrā viditaṃ vaścikīrṣitam | anugrahāya bhadraṃ va evaṃ me darśanaṃ kṛtam || 27 ||
यः परं रंहसः साक्षात् त्रिगुणात् जीवसंज्ञितात् । भगवन्तं वासुदेवं प्रपन्नः स प्रियो हि मे ॥ २८ ॥
yaḥ paraṃ raṃhasaḥ sākṣāt triguṇāt jīvasaṃjñitāt | bhagavantaṃ vāsudevaṃ prapannaḥ sa priyo hi me || 28 ||
स्वधर्मनिष्ठः शतजन्मभिः पुमान् विरिञ्चतामेति ततः परं हि माम् । अव्याकृतं भागवतोऽथ वैष्णवं पदं यथाहं विबुधाः कलात्यये ॥ २९ ॥
svadharmaniṣṭhaḥ śatajanmabhiḥ pumān viriñcatāmeti tataḥ paraṃ hi mām | avyākṛtaṃ bhāgavato'tha vaiṣṇavaṃ padaṃ yathāhaṃ vibudhāḥ kalātyaye || 29 ||
(अनुष्टुप्)
अथ भागवता यूयं प्रियाः स्थ भगवान् यथा । न मद्भागवतानां च प्रेयानन्योऽस्ति कर्हिचित् ॥ ३० ॥
atha bhāgavatā yūyaṃ priyāḥ stha bhagavān yathā | na madbhāgavatānāṃ ca preyānanyo'sti karhicit || 30 ||
इदं विविक्तं जप्तव्यं पवित्रं मङ्गलं परम् । निःश्रेयसकरं चापि श्रूयतां तद्वदामि वः ॥ ३१ ॥
idaṃ viviktaṃ japtavyaṃ pavitraṃ maṅgalaṃ param | niḥśreyasakaraṃ cāpi śrūyatāṃ tadvadāmi vaḥ || 31 ||
मैत्रेय उवाच -
इत्यनुक्रोशहृदयो भगवानाह ताञ्छिवः । बद्धाञ्जलीन्राजपुत्रान् नारायणपरो वचः ॥ ३२ ॥
ityanukrośahṛdayo bhagavānāha tāñchivaḥ | baddhāñjalīnrājaputrān nārāyaṇaparo vacaḥ || 32 ||
श्रीरुद्र उवाच -
जितं ते आत्मविद्धुर्य स्वस्तये स्वस्तिरस्तु मे । भवताराधसा राद्धं सर्वस्मा आत्मने नमः ॥ ३३ ॥
jitaṃ te ātmaviddhurya svastaye svastirastu me | bhavatārādhasā rāddhaṃ sarvasmā ātmane namaḥ || 33 ||
नमः पङ्कजनाभाय भूतसूक्ष्मेन्द्रियात्मने । वासुदेवाय शान्ताय कूटस्थाय स्वरोचिषे ॥ ३४ ॥
namaḥ paṅkajanābhāya bhūtasūkṣmendriyātmane | vāsudevāya śāntāya kūṭasthāya svarociṣe || 34 ||
सङ्कर्षणाय सूक्ष्माय दुरन्तायान्तकाय च । नमो विश्वप्रबोधाय प्रद्युम्नायान्तरात्मने ॥ ३५ ॥
saṅkarṣaṇāya sūkṣmāya durantāyāntakāya ca | namo viśvaprabodhāya pradyumnāyāntarātmane || 35 ||
नमो नमोऽनिरुद्धाय हृषीकेशेन्द्रियात्मने । नमः परमहंसाय पूर्णाय निभृतात्मने ॥ ३६ ॥
namo namo'niruddhāya hṛṣīkeśendriyātmane | namaḥ paramahaṃsāya pūrṇāya nibhṛtātmane || 36 ||
स्वर्गापवर्गद्वाराय नित्यं शुचिषदे नमः । नमो हिरण्यवीर्याय चातुर्होत्राय तन्तवे ॥ ३७ ॥
svargāpavargadvārāya nityaṃ śuciṣade namaḥ | namo hiraṇyavīryāya cāturhotrāya tantave || 37 ||
नम ऊर्ज इषे त्रय्याः पतये यज्ञरेतसे । तृप्तिदाय च जीवानां नमः सर्वरसात्मने ॥ ३८ ॥
nama ūrja iṣe trayyāḥ pataye yajñaretase | tṛptidāya ca jīvānāṃ namaḥ sarvarasātmane || 38 ||
सर्वसत्त्वात्मदेहाय विशेषाय स्थवीयसे । नमस्त्रैलोक्यपालाय सह ओजोबलाय च ॥ ३९ ॥
sarvasattvātmadehāya viśeṣāya sthavīyase | namastrailokyapālāya saha ojobalāya ca || 39 ||
अर्थलिङ्गाय नभसे नमोऽन्तर्बहिरात्मने । नमः पुण्याय लोकाय अमुष्मै भूरिवर्चसे ॥ ४० ॥
arthaliṅgāya nabhase namo'ntarbahirātmane | namaḥ puṇyāya lokāya amuṣmai bhūrivarcase || 40 ||
प्रवृत्ताय निवृत्ताय पितृदेवाय कर्मणे । नमोऽधर्मविपाकाय मृत्यवे दुःखदाय च ॥ ४१ ॥
pravṛttāya nivṛttāya pitṛdevāya karmaṇe | namo'dharmavipākāya mṛtyave duḥkhadāya ca || 41 ||
नमस्ते आशिषामीश मनवे कारणात्मने । नमो धर्माय बृहते कृष्णायाकुण्ठमेधसे । पुरुषाय पुराणाय साङ्ख्ययोगेश्वराय च ॥ ४२ ॥
namaste āśiṣāmīśa manave kāraṇātmane | namo dharmāya bṛhate kṛṣṇāyākuṇṭhamedhase | puruṣāya purāṇāya sāṅkhyayogeśvarāya ca || 42 ||
शक्तित्रयसमेताय मीढुषेऽहङ्कृतात्मने । चेतआकूतिरूपाय नमो वाचो विभूतये ॥ ४३ ॥
śaktitrayasametāya mīḍhuṣe'haṅkṛtātmane | cetaākūtirūpāya namo vāco vibhūtaye || 43 ||
दर्शनं नो दिदृक्षूणां देहि भागवतार्चितम् । रूपं प्रियतमं स्वानां सर्वेन्द्रियगुणाञ्जनम् ॥ ४४ ॥
darśanaṃ no didṛkṣūṇāṃ dehi bhāgavatārcitam | rūpaṃ priyatamaṃ svānāṃ sarvendriyaguṇāñjanam || 44 ||
स्निग्धप्रावृड्घनश्यामं सर्वसौन्दर्यसङ्ग्रहम् । चार्वायतचतुर्बाहुं सुजातरुचिराननम् ॥ ४५ ॥
snigdhaprāvṛḍghanaśyāmaṃ sarvasaundaryasaṅgraham | cārvāyatacaturbāhuṃ sujātarucirānanam || 45 ||
पद्मकोशपलाशाक्षं सुन्दरभ्रु सुनासिकम् । सुद्विजं सुकपोलास्यं समकर्णविभूषणम् ॥ ४६ ॥
padmakośapalāśākṣaṃ sundarabhru sunāsikam | sudvijaṃ sukapolāsyaṃ samakarṇavibhūṣaṇam || 46 ||
प्रीतिप्रहसितापाङ्गं अलकै रूपशोभितम् । लसत्पङ्कजकिञ्जल्क दुकूलं मृष्टकुण्डलम् ॥ ४७ ॥
prītiprahasitāpāṅgaṃ alakai rūpaśobhitam | lasatpaṅkajakiñjalka dukūlaṃ mṛṣṭakuṇḍalam || 47 ||
स्फुरत्किरीटवलय हारनूपुरमेखलम् । शङ्खचक्रगदापद्म मालामण्युत्तमर्द्धिमत् ॥ ४८ ॥
sphuratkirīṭavalaya hāranūpuramekhalam | śaṅkhacakragadāpadma mālāmaṇyuttamarddhimat || 48 ||
सिंहस्कन्धत्विषो बिभ्रत् सौभग ग्रीवकौस्तुभम् । श्रियानपायिन्या क्षिप्त निकषाश्मोरसोल्लसत् ॥ ४९ ॥
siṃhaskandhatviṣo bibhrat saubhaga grīvakaustubham | śriyānapāyinyā kṣipta nikaṣāśmorasollasat || 49 ||
पूररेचकसंविग्न वलिवल्गुदलोदरम् । प्रतिसङ्क्रामयद् विश्वं नाभ्यावर्तगभीरया ॥ ५० ॥
pūrarecakasaṃvigna valivalgudalodaram | pratisaṅkrāmayad viśvaṃ nābhyāvartagabhīrayā || 50 ||
श्यामश्रोण्यधिरोचिष्णु दुकूलस्वर्णमेखलम् । समचार्वङ्घ्रिजङ्घोरु निम्नजानुसुदर्शनम् ॥ ५१ ॥
śyāmaśroṇyadhirociṣṇu dukūlasvarṇamekhalam | samacārvaṅghrijaṅghoru nimnajānusudarśanam || 51 ||
पदा शरत्पद्मपलाशरोचिषा नखद्युभिर्नोऽन्तरघं विधुन्वता । प्रदर्शय स्वीयमपास्तसाध्वसं पदं गुरो मार्गगुरुस्तमोजुषाम् ॥ ५२ ॥
padā śaratpadmapalāśarociṣā nakhadyubhirno'ntaraghaṃ vidhunvatā | pradarśaya svīyamapāstasādhvasaṃ padaṃ guro mārgagurustamojuṣām || 52 ||
(अनुष्टुप्)
एतद् रूपमनुध्येयं आत्मशुद्धिमभीप्सताम् । यद्भक्तियोगोऽभयदः स्वधर्ममनुतिष्ठताम् ॥ ५३ ॥
etad rūpamanudhyeyaṃ ātmaśuddhimabhīpsatām | yadbhaktiyogo'bhayadaḥ svadharmamanutiṣṭhatām || 53 ||
भवान् भक्तिमता लभ्यो दुर्लभः सर्वदेहिनाम् । स्वाराज्यस्याप्यभिमत एकान्तेनात्मविद्गतिः ॥ ५४ ॥
bhavān bhaktimatā labhyo durlabhaḥ sarvadehinām | svārājyasyāpyabhimata ekāntenātmavidgatiḥ || 54 ||
तं दुराराध्यमाराध्य सतामपि दुरापया । एकान्तभक्त्या को वाञ्छेत् पादमूलं विना बहिः ॥ ५५ ॥
taṃ durārādhyamārādhya satāmapi durāpayā | ekāntabhaktyā ko vāñchet pādamūlaṃ vinā bahiḥ || 55 ||
यत्र निर्विष्टमरणं कृतान्तो नाभिमन्यते । विश्वं विध्वंसयन् वीर्य शौर्यविस्फूर्जितभ्रुवा ॥ ५६ ॥
yatra nirviṣṭamaraṇaṃ kṛtānto nābhimanyate | viśvaṃ vidhvaṃsayan vīrya śauryavisphūrjitabhruvā || 56 ||
क्षणार्धेनापि तुलये न स्वर्गं नापुनर्भवम् । भगवत् सङ्गिसङ्गस्य मर्त्यानां किमुताशिषः ॥ ५७ ॥
kṣaṇārdhenāpi tulaye na svargaṃ nāpunarbhavam | bhagavat saṅgisaṅgasya martyānāṃ kimutāśiṣaḥ || 57 ||
अथानघाङ्घ्रेस्तव कीर्तितीर्थयोः अन्तर्बहिःस्नानविधूतपाप्मनाम् । भूतेष्वनुक्रोशसुसत्त्वशीलिनां स्यात्सङ्गमोऽनुग्रह एष नस्तव ॥ ५८ ॥
athānaghāṅghrestava kīrtitīrthayoḥ antarbahiḥsnānavidhūtapāpmanām | bhūteṣvanukrośasusattvaśīlināṃ syātsaṅgamo'nugraha eṣa nastava || 58 ||
न यस्य चित्तं बहिरर्थविभ्रमं तमोगुहायां च विशुद्धमाविशत् । यद्भक्तियोगानुगृहीतमञ्जसा मुनिर्विचष्टे ननु तत्र ते गतिम् ॥ ५९ ॥
na yasya cittaṃ bahirarthavibhramaṃ tamoguhāyāṃ ca viśuddhamāviśat | yadbhaktiyogānugṛhītamañjasā munirvicaṣṭe nanu tatra te gatim || 59 ||
(अनुष्टुप्)
यत्रेदं व्यज्यते विश्वं विश्वस्मिन् अवभाति यत् । तत्त्वं ब्रह्म परं ज्योतिः आकाशमिव विस्तृतम् । ॥ ६० ॥
yatredaṃ vyajyate viśvaṃ viśvasmin avabhāti yat | tattvaṃ brahma paraṃ jyotiḥ ākāśamiva vistṛtam | || 60 ||
यो माययेदं पुरुरूपयासृजद् बिभर्ति भूयः क्षपयत्यविक्रियः । यद्भेदबुद्धिः सदिवात्मदुःस्थया त्वमात्मतन्त्रं भगवन्प्रतीमहि । ॥ ६१ ॥
yo māyayedaṃ pururūpayāsṛjad bibharti bhūyaḥ kṣapayatyavikriyaḥ | yadbhedabuddhiḥ sadivātmaduḥsthayā tvamātmatantraṃ bhagavanpratīmahi | || 61 ||
क्रियाकलापैरिदमेव योगिनः श्रद्धान्विताः साधु यजन्ति सिद्धये । भूतेन्द्रियान्तःकरणोपलक्षितं वेदे च तन्त्रे च ते एव कोविदाः । ॥ ६२ ॥
kriyākalāpairidameva yoginaḥ śraddhānvitāḥ sādhu yajanti siddhaye | bhūtendriyāntaḥkaraṇopalakṣitaṃ vede ca tantre ca te eva kovidāḥ | || 62 ||
त्वमेक आद्यः पुरुषः सुप्तशक्तिः तया रजःसत्त्वतमो विभिद्यते । महानहं खं मरुदग्निवार्धराः सुरर्षयो भूतगणा इदं यतः । ॥ ६३ ॥
tvameka ādyaḥ puruṣaḥ suptaśaktiḥ tayā rajaḥsattvatamo vibhidyate | mahānahaṃ khaṃ marudagnivārdharāḥ surarṣayo bhūtagaṇā idaṃ yataḥ | || 63 ||
सृष्टं स्वशक्त्येदमनुप्रविष्टः चतुर्विधं पुरमात्मांशकेन । अथो विदुस्तं पुरुषं सन्तमन्तः भुङ्क्ते हृषीकैर्मधु सारघं यः । ॥ ६४ ॥
sṛṣṭaṃ svaśaktyedamanupraviṣṭaḥ caturvidhaṃ puramātmāṃśakena | atho vidustaṃ puruṣaṃ santamantaḥ bhuṅkte hṛṣīkairmadhu sāraghaṃ yaḥ | || 64 ||
स एष लोकानतिचण्डवेगो विकर्षसि त्वं खलु कालयानः । भूतानि भूतैरनुमेयतत्त्वो घनावलीर्वायुरिवाविषह्यः । ॥ ६५ ॥
sa eṣa lokānaticaṇḍavego vikarṣasi tvaṃ khalu kālayānaḥ | bhūtāni bhūtairanumeyatattvo ghanāvalīrvāyurivāviṣahyaḥ | || 65 ||
प्रमत्तमुच्चैरिति कृत्यचिन्तया प्रवृद्धलोभं विषयेषु लालसम् । त्वमप्रमत्तः सहसाभिपद्यसे क्षुल्लेलिहानोऽहिरिवाखुमन्तकः । ॥ ६६ ॥
pramattamuccairiti kṛtyacintayā pravṛddhalobhaṃ viṣayeṣu lālasam | tvamapramattaḥ sahasābhipadyase kṣullelihāno'hirivākhumantakaḥ | || 66 ||
कस्त्वत्पदाब्जं विजहाति पण्डितो यस्तेऽवमानव्ययमानकेतनः । विशङ्कयास्मद्गुरुरर्चति स्म यद् विनोपपत्तिं मनवश्चतुर्दश । ॥ ६७ ॥
kastvatpadābjaṃ vijahāti paṇḍito yaste'vamānavyayamānaketanaḥ | viśaṅkayāsmadgururarcati sma yad vinopapattiṃ manavaścaturdaśa | || 67 ||
(अनुष्टुप्)
अथ त्वमसि नो ब्रह्मन् परमात्मन् विपश्चिताम् । विश्वं रुद्रभयध्वस्तं अकुतश्चिद्भया गतिः । ॥ ६८ ॥
atha tvamasi no brahman paramātman vipaścitām | viśvaṃ rudrabhayadhvastaṃ akutaścidbhayā gatiḥ | || 68 ||
इदं जपत भद्रं वो विशुद्धा नृपनन्दनाः । स्वधर्ममनुतिष्ठन्तो भगवति अर्पिताशयाः । ॥ ६९ ॥
idaṃ japata bhadraṃ vo viśuddhā nṛpanandanāḥ | svadharmamanutiṣṭhanto bhagavati arpitāśayāḥ | || 69 ||
तमेवात्मानमात्मस्थं सर्वभूतेष्ववस्थितम् । पूजयध्वं गृणन्तश्च ध्यायन्तश्चासकृद्धरिम् ॥ ७० ॥
tamevātmānamātmasthaṃ sarvabhūteṣvavasthitam | pūjayadhvaṃ gṛṇantaśca dhyāyantaścāsakṛddharim || 70 ||
योगादेशमुपासाद्य धारयन्तो मुनिव्रताः । समाहितधियः सर्व एतदभ्यसतादृताः ॥ ७१ ॥
yogādeśamupāsādya dhārayanto munivratāḥ | samāhitadhiyaḥ sarva etadabhyasatādṛtāḥ || 71 ||
इदमाह पुरास्माकं भगवान्विश्वसृक्पतिः । भृग्वादीनां आत्मजानां सिसृक्षुः संसिसृक्षताम् ॥ ७२ ॥
idamāha purāsmākaṃ bhagavānviśvasṛkpatiḥ | bhṛgvādīnāṃ ātmajānāṃ sisṛkṣuḥ saṃsisṛkṣatām || 72 ||
ते वयं नोदिताः सर्वे प्रजासर्गे प्रजेश्वराः । अनेन ध्वस्ततमसः सिसृक्ष्मो विविधाः प्रजाः ॥ ७३ ॥
te vayaṃ noditāḥ sarve prajāsarge prajeśvarāḥ | anena dhvastatamasaḥ sisṛkṣmo vividhāḥ prajāḥ || 73 ||
अथेदं नित्यदा युक्तो जपन् अवहितः पुमान् । अचिरात् श्रेय आप्नोति वासुदेवपरायणः ॥ ७४ ॥
athedaṃ nityadā yukto japan avahitaḥ pumān | acirāt śreya āpnoti vāsudevaparāyaṇaḥ || 74 ||
श्रेयसामिह सर्वेषां ज्ञानं निःश्रेयसं परम् । सुखं तरति दुष्पारं ज्ञाननौर्व्यसनार्णवम् ॥ ७५ ॥
śreyasāmiha sarveṣāṃ jñānaṃ niḥśreyasaṃ param | sukhaṃ tarati duṣpāraṃ jñānanaurvyasanārṇavam || 75 ||
य इमं श्रद्धया युक्तो मद्गीतं भगवत्स्तवम् । अधीयानो दुराराध्यं हरिं आराधयत्यसौ ॥ ७६ ॥
ya imaṃ śraddhayā yukto madgītaṃ bhagavatstavam | adhīyāno durārādhyaṃ hariṃ ārādhayatyasau || 76 ||
विन्दते पुरुषोऽमुष्माद् यद्यद् इच्छत्यसत्वरम् । मद्गीतगीतात्सुप्रीतात् श्रेयसामेकवल्लभात् ॥ ७७ ॥
vindate puruṣo'muṣmād yadyad icchatyasatvaram | madgītagītātsuprītāt śreyasāmekavallabhāt || 77 ||
इदं यः कल्य उत्थाय प्राञ्जलिः श्रद्धयान्वितः । शृणुयात् श्रावयेन्मर्त्यो मुच्यते कर्मबन्धनैः ॥ ७८ ॥
idaṃ yaḥ kalya utthāya prāñjaliḥ śraddhayānvitaḥ | śṛṇuyāt śrāvayenmartyo mucyate karmabandhanaiḥ || 78 ||
गीतं मयेदं नरदेवनन्दनाः परस्य पुंसः परमात्मनः स्तवम् । जपन्त एकाग्रधियस्तपो महत् चरध्वमन्ते तत आप्स्यथेप्सितम् ॥ ७९ ॥
gītaṃ mayedaṃ naradevanandanāḥ parasya puṃsaḥ paramātmanaḥ stavam | japanta ekāgradhiyastapo mahat caradhvamante tata āpsyathepsitam || 79 ||
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां चतुर्थस्कन्धे रुद्रगीतं नाम चतुर्विंशोऽध्यायः ॥ २४ ॥
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ caturthaskandhe rudragītaṃ nāma caturviṃśo'dhyāyaḥ || 24 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
