श्रीराजोवाच । ( अनुष्टुप् )
नागालयं रमणकं कस्मात् तत्याज कालियः । कृतं किं वा सुपर्णस्य तेनैकेनासमञ्जसम् ॥ १ ॥
nāgālayaṃ ramaṇakaṃ kasmāt tatyāja kāliyaḥ | kṛtaṃ kiṃ vā suparṇasya tenaikenāsamañjasam || 1 ||
श्रीशुक उवाच ।
उपहार्यैः सर्पजनैः मासि मासीह यो बलिः । वानस्पत्यो महाबाहो नागानां प्राङ्निरूपितः ॥ २ ॥
upahāryaiḥ sarpajanaiḥ māsi māsīha yo baliḥ | vānaspatyo mahābāho nāgānāṃ prāṅnirūpitaḥ || 2 ||
स्वं स्वं भागं प्रयच्छन्ति नागाः पर्वणि पर्वणि । गोपीथायात्मनः सर्वे सुपर्णाय महात्मने ॥ ३ ॥
svaṃ svaṃ bhāgaṃ prayacchanti nāgāḥ parvaṇi parvaṇi | gopīthāyātmanaḥ sarve suparṇāya mahātmane || 3 ||
विषवीर्य मदाविष्टः काद्रवेयस्तु कालियः । कदर्थीकृत्य गरुडं स्वयं तं बुभुजे बलिम् ॥ ४ ॥
viṣavīrya madāviṣṭaḥ kādraveyastu kāliyaḥ | kadarthīkṛtya garuḍaṃ svayaṃ taṃ bubhuje balim || 4 ||
तच्छ्रुत्वा कुपितो राजन् भगवान् भगवत्प्रियः । विजिघांसुर्महावेगः कालियं समुपाद्रवत् ॥ ५ ॥
tacchrutvā kupito rājan bhagavān bhagavatpriyaḥ | vijighāṃsurmahāvegaḥ kāliyaṃ samupādravat || 5 ||
( मिश्र )
तमापतन्तं तरसा विषायुधः प्रत्यभ्ययाद् उच्छ्रितनैकमस्तकः । दद्भिः सुपर्णं व्यदशद् ददायुधः कराल जिह्रोच्छ्वसितोग्र लोचनः ॥ ६ ॥
tamāpatantaṃ tarasā viṣāyudhaḥ pratyabhyayād ucchritanaikamastakaḥ | dadbhiḥ suparṇaṃ vyadaśad dadāyudhaḥ karāla jihrocchvasitogra locanaḥ || 6 ||
तं तार्क्ष्यपुत्रः स निरस्य मन्युमान् प्रचण्डवेगो मधुसूदनासनः । पक्षेण सव्येन हिरण्यरोचिषा जघान कद्रुसुतमुग्रविक्रमः ॥ ७ ॥
taṃ tārkṣyaputraḥ sa nirasya manyumān pracaṇḍavego madhusūdanāsanaḥ | pakṣeṇa savyena hiraṇyarociṣā jaghāna kadrusutamugravikramaḥ || 7 ||
( अनुष्टुप् )
सुपर्णपक्षाभिहतः कालियोऽतीव विह्वलः । ह्रदं विवेश कालिन्द्याः तदगम्यं दुरासदम् ॥ ८ ॥
suparṇapakṣābhihataḥ kāliyo'tīva vihvalaḥ | hradaṃ viveśa kālindyāḥ tadagamyaṃ durāsadam || 8 ||
तत्रैकदा जलचरं गरुडो भक्ष्यमीप्सितम् । निवारितः सौभरिणा प्रसह्य क्षुधितोऽहरत् ॥ ९ ॥
tatraikadā jalacaraṃ garuḍo bhakṣyamīpsitam | nivāritaḥ saubhariṇā prasahya kṣudhito'harat || 9 ||
मीनान् सुदुःखितान् दृष्ट्वा दीनान् मीनपतौ हते । कृपया सौभरिः प्राह तत्रत्यक्षेममाचरन् ॥ १० ॥
mīnān suduḥkhitān dṛṣṭvā dīnān mīnapatau hate | kṛpayā saubhariḥ prāha tatratyakṣemamācaran || 10 ||
अत्र प्रविश्य गरुडो यदि मत्स्यान् स खादति । सद्यः प्राणैर्वियुज्येत सत्यमेतद् ब्रवीम्यहम् ॥ ११ ॥
atra praviśya garuḍo yadi matsyān sa khādati | sadyaḥ prāṇairviyujyeta satyametad bravīmyaham || 11 ||
तं कालियः परं वेद नान्यः कश्चन लेलिहः । अवात्सीद् गरुडाद् भीतः कृष्णेन च विवासितः ॥ १२ ॥
taṃ kāliyaḥ paraṃ veda nānyaḥ kaścana lelihaḥ | avātsīd garuḍād bhītaḥ kṛṣṇena ca vivāsitaḥ || 12 ||
कृष्णं ह्रदाद् विनिष्क्रान्तं दिव्यस्रग् गन्धवाससम् । महामणिगणाकीर्णं जाम्बूनदपरिष्कृतम् ॥ १३ ॥
kṛṣṇaṃ hradād viniṣkrāntaṃ divyasrag gandhavāsasam | mahāmaṇigaṇākīrṇaṃ jāmbūnadapariṣkṛtam || 13 ||
उपलभ्योत्थिताः सर्वे लब्धप्राणा इवासवः । प्रमोदनिभृतात्मानो गोपाः प्रीत्याभिरेभिरे ॥ १४ ॥
upalabhyotthitāḥ sarve labdhaprāṇā ivāsavaḥ | pramodanibhṛtātmāno gopāḥ prītyābhirebhire || 14 ||
यशोदा रोहिणी नन्दो गोप्यो गोपाश्च कौरव । कृष्णं समेत्य लब्धेहा आसन् लब्धमनोरथा ॥ १५ ॥
yaśodā rohiṇī nando gopyo gopāśca kaurava | kṛṣṇaṃ sametya labdhehā āsan labdhamanorathā || 15 ||
रामश्चाच्युतमालिङ्ग्य जहासास्यानुभाववित् । नगो गावो वृषा वत्सा लेभिरे परमां मुदम् ॥ १६ ॥
rāmaścācyutamāliṅgya jahāsāsyānubhāvavit | nago gāvo vṛṣā vatsā lebhire paramāṃ mudam || 16 ||
नन्दं विप्राः समागत्य गुरवः सकलत्रकाः । ऊचुस्ते कालियग्रस्तो दिष्ट्या मुक्तस्तवात्मजः ॥ १७ ॥
nandaṃ viprāḥ samāgatya guravaḥ sakalatrakāḥ | ūcuste kāliyagrasto diṣṭyā muktastavātmajaḥ || 17 ||
देहि दानं द्विजातीनां कृष्णनिर्मुक्तिहेतवे । नन्दः प्रीतमना राजन् गाः सुवर्णं तदादिशत् ॥ १८ ॥
dehi dānaṃ dvijātīnāṃ kṛṣṇanirmuktihetave | nandaḥ prītamanā rājan gāḥ suvarṇaṃ tadādiśat || 18 ||
यशोदापि महाभागा नष्टलब्धप्रजा सती । परिष्वज्याङ्कमारोप्य मुमोचाश्रुकलां मुहुः ॥ १९ ॥
yaśodāpi mahābhāgā naṣṭalabdhaprajā satī | pariṣvajyāṅkamāropya mumocāśrukalāṃ muhuḥ || 19 ||
तां रात्रिं तत्र राजेन्द्र क्षुत्तृड्भ्यां श्रमकर्षिताः । ऊषुर्व्रयौकसो गावः कालिन्द्या उपकूलतः ॥ २० ॥
tāṃ rātriṃ tatra rājendra kṣuttṛḍbhyāṃ śramakarṣitāḥ | ūṣurvrayaukaso gāvaḥ kālindyā upakūlataḥ || 20 ||
तदा शुचिवनोद्भूतो दावाग्निः सर्वतो व्रजम् । सुप्तं निशीथ आवृत्य प्रदग्धुमुपचक्रमे ॥ २१ ॥
tadā śucivanodbhūto dāvāgniḥ sarvato vrajam | suptaṃ niśītha āvṛtya pradagdhumupacakrame || 21 ||
तत उत्थाय सम्भ्रान्ता दह्यमाना व्रजौकसः । कृष्णं ययुस्ते शरणं मायामनुजमीश्वरम् ॥ २२ ॥
tata utthāya sambhrāntā dahyamānā vrajaukasaḥ | kṛṣṇaṃ yayuste śaraṇaṃ māyāmanujamīśvaram || 22 ||
कृष्ण कृष्ण महाभाग हे रामामितविक्रम । एष घोरतमो वह्निः तावकान् ग्रसते हि नः ॥ २३ ॥
kṛṣṇa kṛṣṇa mahābhāga he rāmāmitavikrama | eṣa ghoratamo vahniḥ tāvakān grasate hi naḥ || 23 ||
सुदुस्तरान्नः स्वान् पाहि कालाग्नेः सुहृदः प्रभो । न शक्नुमः त्वच्चरणं संत्यक्तुं अकुतोभयम् ॥ २४ ॥
sudustarānnaḥ svān pāhi kālāgneḥ suhṛdaḥ prabho | na śaknumaḥ tvaccaraṇaṃ saṃtyaktuṃ akutobhayam || 24 ||
इत्थं स्वजनवैक्लव्यं निरीक्ष्य जगदीश्वरः । तं अग्निं अपिबत् तीव्रं अनंतोऽनन्त शक्तिधृक् ॥ २५ ॥
itthaṃ svajanavaiklavyaṃ nirīkṣya jagadīśvaraḥ | taṃ agniṃ apibat tīvraṃ anaṃto'nanta śaktidhṛk || 25 ||
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे सप्तदशोऽध्यायः ॥ १७ ॥
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ daśamaskandhe pūrvārdhe saptadaśo'dhyāyaḥ || 17 ||
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
hariḥ ॐ tatsat śrīkṛṣṇārpaṇamastu ||
ॐ श्री परमात्मने नमः