श्रीशुक उवाच।
एकदा देवयात्रायां गोपाला जातकौतुकाः। अनोभिरनडुद्युक्तैः प्रययुस्तेऽम्बिकावनम् १।
ekadā devayātrāyāṃ gopālā jātakautukāḥ| anobhiranaḍudyuktaiḥ prayayuste'mbikāvanam 1|
तत्र स्नात्वा सरस्वत्यां देवं पशुपतिं विभुम्। आनर्चुरर्हणैर्भक्त्या देवीं च णृपतेऽम्बिकाम् २।
tatra snātvā sarasvatyāṃ devaṃ paśupatiṃ vibhum| ānarcurarhaṇairbhaktyā devīṃ ca ṇṛpate'mbikām 2|
गावो हिरण्यं वासांसि मधु मध्वन्नमादृताः। ब्राह्मणेभ्यो ददुः सर्वे देवो नः प्रीयतामिति ३।
gāvo hiraṇyaṃ vāsāṃsi madhu madhvannamādṛtāḥ| brāhmaṇebhyo daduḥ sarve devo naḥ prīyatāmiti 3|
ऊषुः सरस्वतीतीरे जलं प्राश्य यतव्रताः। रजनीं तां महाभागा नन्दसुनन्दकादयः ४।
ūṣuḥ sarasvatītīre jalaṃ prāśya yatavratāḥ| rajanīṃ tāṃ mahābhāgā nandasunandakādayaḥ 4|
कश्चिन्महानहिस्तस्मिन्विपिनेऽतिबुभुक्षितः। यदृच्छयागतो नन्दं शयानमुरगोऽग्रसीत् ५।
kaścinmahānahistasminvipine'tibubhukṣitaḥ| yadṛcchayāgato nandaṃ śayānamurago'grasīt 5|
स चुक्रोशाहिना ग्रस्तः कृष्ण कृष्ण महानयम्। सर्पो मां ग्रसते तात प्रपन्नं परिमोचय ६।
sa cukrośāhinā grastaḥ kṛṣṇa kṛṣṇa mahānayam| sarpo māṃ grasate tāta prapannaṃ parimocaya 6|
तस्य चाक्रन्दितं श्रुत्वा गोपालाः सहसोत्थिताः। ग्रस्तं च दृष्ट्वा विभ्रान्ताः सर्पं विव्यधुरुल्मुकैः ७।
tasya cākranditaṃ śrutvā gopālāḥ sahasotthitāḥ| grastaṃ ca dṛṣṭvā vibhrāntāḥ sarpaṃ vivyadhurulmukaiḥ 7|
अलातैर्दह्यमानोऽपि नामुञ्चत्तमुरङ्गमः। तमस्पृशत्पदाभ्येत्य भगवान्सात्वतां पतिः ८।
alātairdahyamāno'pi nāmuñcattamuraṅgamaḥ| tamaspṛśatpadābhyetya bhagavānsātvatāṃ patiḥ 8|
स वै भगवतः श्रीमत्पादस्पर्शहताशुभः। भेजे सर्पवपुर्हित्वा रूपं विद्याधरार्चितम् ९।
sa vai bhagavataḥ śrīmatpādasparśahatāśubhaḥ| bheje sarpavapurhitvā rūpaṃ vidyādharārcitam 9|
तमपृच्छद्धृषीकेशः प्रणतं समवस्थितम्। दीप्यमानेन वपुषा पुरुषं हेममालिनम् १०।
tamapṛcchaddhṛṣīkeśaḥ praṇataṃ samavasthitam| dīpyamānena vapuṣā puruṣaṃ hemamālinam 10|
को भवान्परया लक्ष्म्या रोचतेऽद्भुतदर्शनः। कथं जुगुप्सितामेतां गतिं वा प्रापितोऽवशः ११।
ko bhavānparayā lakṣmyā rocate'dbhutadarśanaḥ| kathaṃ jugupsitāmetāṃ gatiṃ vā prāpito'vaśaḥ 11|
सर्प उवाच।
अहं विद्याधरः कश्चित्सुदर्शन इति श्रुतः। श्रिया स्वरूपसम्पत्त्या विमानेनाचरन्दिशः १२।
ahaṃ vidyādharaḥ kaścitsudarśana iti śrutaḥ| śriyā svarūpasampattyā vimānenācarandiśaḥ 12|
ऋषीन्विरूपाङ्गिरसः प्राहसं रूपदर्पितः। तैरिमां प्रापितो योनिं प्रलब्धैः स्वेन पाप्मना १३।
ṛṣīnvirūpāṅgirasaḥ prāhasaṃ rūpadarpitaḥ| tairimāṃ prāpito yoniṃ pralabdhaiḥ svena pāpmanā 13|
शापो मेऽनुग्रहायैव कृतस्तैः करुणात्मभिः। यदहं लोकगुरुणा पदा स्पृष्टो हताशुभः १४।
śāpo me'nugrahāyaiva kṛtastaiḥ karuṇātmabhiḥ| yadahaṃ lokaguruṇā padā spṛṣṭo hatāśubhaḥ 14|
तं त्वाहं भवभीतानां प्रपन्नानां भयापहम्। आपृच्छे शापनिर्मुक्तः पादस्पर्शादमीवहन् १५।
taṃ tvāhaṃ bhavabhītānāṃ prapannānāṃ bhayāpaham| āpṛcche śāpanirmuktaḥ pādasparśādamīvahan 15|
प्रपन्नोऽस्मि महायोगिन्महापुरुष सत्पते। अनुजानीहि मां देव सर्वलोकेश्वरेश्वर १६।
prapanno'smi mahāyoginmahāpuruṣa satpate| anujānīhi māṃ deva sarvalokeśvareśvara 16|
ब्रह्मदण्डाद्विमुक्तोऽहं सद्यस्तेऽच्युत दर्शनात्। यन्नाम गृह्णन्नखिलान्श्रोतॄनात्मानमेव च। सद्यः पुनाति किं भूयस्तस्य स्पृष्टः पदा हि ते १७।
brahmadaṇḍādvimukto'haṃ sadyaste'cyuta darśanāt| yannāma gṛhṇannakhilānśrotṝnātmānameva ca| sadyaḥ punāti kiṃ bhūyastasya spṛṣṭaḥ padā hi te 17|
इत्यनुज्ञाप्य दाशार्हं परिक्रम्याभिवन्द्य च। सुदर्शनो दिवं यातः कृच्छ्रान्नन्दश्च मोचितः १८।
ityanujñāpya dāśārhaṃ parikramyābhivandya ca| sudarśano divaṃ yātaḥ kṛcchrānnandaśca mocitaḥ 18|
निशाम्य कृष्णस्य तदात्मवैभवं। व्रजौकसो विस्मितचेतसस्ततः। समाप्य तस्मिन्नियमं पुनर्व्रजं। नृपाययुस्तत्कथयन्त आदृताः १९।
niśāmya kṛṣṇasya tadātmavaibhavaṃ| vrajaukaso vismitacetasastataḥ| samāpya tasminniyamaṃ punarvrajaṃ| nṛpāyayustatkathayanta ādṛtāḥ 19|
कदाचिदथ गोविन्दो रामश्चाद्भुतविक्रमः। विजह्रतुर्वने रात्र्यां मध्यगौ व्रजयोषिताम् २०।
kadācidatha govindo rāmaścādbhutavikramaḥ| vijahraturvane rātryāṃ madhyagau vrajayoṣitām 20|
उपगीयमानौ ललितं स्त्रीजनैर्बद्धसौहृदैः। स्वलङ्कृतानुलिप्ताङ्गौ स्रग्विनौ विरजोऽम्बरौ २१।
upagīyamānau lalitaṃ strījanairbaddhasauhṛdaiḥ| svalaṅkṛtānuliptāṅgau sragvinau virajo'mbarau 21|
निशामुखं मानयन्तावुदितोडुपतारकम्। मल्लिकागन्धमत्तालि जुष्टं कुमुदवायुना २२।
niśāmukhaṃ mānayantāvuditoḍupatārakam| mallikāgandhamattāli juṣṭaṃ kumudavāyunā 22|
जगतुः सर्वभूतानां मनःश्रवणमङ्गलम्। तौ कल्पयन्तौ युगपत्स्वरमण्डलमूर्च्छितम् २३।
jagatuḥ sarvabhūtānāṃ manaḥśravaṇamaṅgalam| tau kalpayantau yugapatsvaramaṇḍalamūrcchitam 23|
गोप्यस्तद्गीतमाकर्ण्य मूर्च्छिता नाविदन्नृप। स्रंसद्दुकूलमात्मानं स्रस्तकेशस्रजं ततः २४।
gopyastadgītamākarṇya mūrcchitā nāvidannṛpa| sraṃsaddukūlamātmānaṃ srastakeśasrajaṃ tataḥ 24|
एवं विक्रीडतोः स्वैरं गायतोः सम्प्रमत्तवत्। शङ्खचूड इति ख्यातो धनदानुचरोऽभ्यगात् २५।
evaṃ vikrīḍatoḥ svairaṃ gāyatoḥ sampramattavat| śaṅkhacūḍa iti khyāto dhanadānucaro'bhyagāt 25|
तयोर्निरीक्षतो राजंस्तन्नाथं प्रमदाजनम्। क्रोशन्तं कालयामास दिश्युदीच्यामशङ्कितः २६।
tayornirīkṣato rājaṃstannāthaṃ pramadājanam| krośantaṃ kālayāmāsa diśyudīcyāmaśaṅkitaḥ 26|
क्रोशन्तं कृष्ण रामेति विलोक्य स्वपरिग्रहम्। यथा गा दस्युना ग्रस्ता भ्रातरावन्वधावताम् २७।
krośantaṃ kṛṣṇa rāmeti vilokya svaparigraham| yathā gā dasyunā grastā bhrātarāvanvadhāvatām 27|
मा भैष्टेत्यभयारावौ शालहस्तौ तरस्विनौ। आसेदतुस्तं तरसा त्वरितं गुह्यकाधमम् २८।
mā bhaiṣṭetyabhayārāvau śālahastau tarasvinau| āsedatustaṃ tarasā tvaritaṃ guhyakādhamam 28|
स वीक्ष्य तावनुप्राप्तौ कालमृत्यू इवोद्विजन्। विसृज्य स्त्रीजनं मूढः प्राद्रवज्जीवितेच्छया २९।
sa vīkṣya tāvanuprāptau kālamṛtyū ivodvijan| visṛjya strījanaṃ mūḍhaḥ prādravajjīvitecchayā 29|
तमन्वधावद्गोविन्दो यत्र यत्र स धावति। जिहीर्षुस्तच्छिरोरत्नं तस्थौ रक्षन्स्त्रियो बलः ३०।
tamanvadhāvadgovindo yatra yatra sa dhāvati| jihīrṣustacchiroratnaṃ tasthau rakṣanstriyo balaḥ 30|
अविदूर इवाभ्येत्य शिरस्तस्य दुरात्मनः। जहार मुष्टिनैवाङ्ग सहचूडमणिं विभुः ३१।
avidūra ivābhyetya śirastasya durātmanaḥ| jahāra muṣṭinaivāṅga sahacūḍamaṇiṃ vibhuḥ 31|
शङ्खचूडं निहत्यैवं मणिमादाय भास्वरम्। अग्रजायाददात्प्रीत्या पश्यन्तीनां च योषिताम् ३२।
śaṅkhacūḍaṃ nihatyaivaṃ maṇimādāya bhāsvaram| agrajāyādadātprītyā paśyantīnāṃ ca yoṣitām 32|
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे शङ्खचूडवधो नाम चतुस्त्रिंशोऽध्यायः।
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ daśamaskandhe pūrvārdhe śaṅkhacūḍavadho nāma catustriṃśo'dhyāyaḥ|
ॐ श्री परमात्मने नमः