श्रीशुक उवाच - ( अनुष्टुप् )
अथ विज्ञाय भगवान् सर्वात्मा सर्वदर्शनः । सैरन्ध्र्याः कामतप्तायाः प्रियमिच्छन् गृहं ययौ ॥ १ ॥
atha vijñāya bhagavān sarvātmā sarvadarśanaḥ | sairandhryāḥ kāmataptāyāḥ priyamicchan gṛhaṃ yayau || 1 ||
महार्होपस्करैराढ्यं कामोपायोपबृंहितम् । मुक्तादामपताकाभिः वितानशयनासनैः । धूपैः सुरभिभिर्दीपैः स्रग् गन्धैरपि मण्डितम् ॥ २ ॥
mahārhopaskarairāḍhyaṃ kāmopāyopabṛṃhitam | muktādāmapatākābhiḥ vitānaśayanāsanaiḥ | dhūpaiḥ surabhibhirdīpaiḥ srag gandhairapi maṇḍitam || 2 ||
( मिश्र )
गृहं तमायान्तमवेक्ष्य सासनात् सद्यः समुत्थाय हि जातसम्भ्रमा । यथोपसङ्गम्य सखीभिरच्युतं सभाजयामास सत्-आसनादिभिः ॥ ३ ॥
gṛhaṃ tamāyāntamavekṣya sāsanāt sadyaḥ samutthāya hi jātasambhramā | yathopasaṅgamya sakhībhiracyutaṃ sabhājayāmāsa sat-āsanādibhiḥ || 3 ||
तथोद्धवः साधुतयाभिपूजितो न्यषीददुर्व्यामभिमृश्य चासनम् । कृष्णोऽपि तूर्णं शयनं महाधनं विवेश लोकाचरितान्यनुव्रतः ॥ ४ ॥
tathoddhavaḥ sādhutayābhipūjito nyaṣīdadurvyāmabhimṛśya cāsanam | kṛṣṇo'pi tūrṇaṃ śayanaṃ mahādhanaṃ viveśa lokācaritānyanuvrataḥ || 4 ||
सा मज्जनालेपदुकूलभूषण स्रग्गन्धताम्बूलसुधासवादिभिः । प्रसाधितात्मोपससार माधवं सव्रीडलीलोत्स्मितविभ्रमेक्षितैः ॥ ५ ॥
sā majjanālepadukūlabhūṣaṇa sraggandhatāmbūlasudhāsavādibhiḥ | prasādhitātmopasasāra mādhavaṃ savrīḍalīlotsmitavibhramekṣitaiḥ || 5 ||
आहूय कान्तां नवसङ्गमह्रिया विशङ्कितां कङ्कणभूषिते करे । प्रगृह्य शय्यामधिवेश्य रामया रेमेऽनुलेपार्पणपुण्यलेशया ॥ ६ ॥
āhūya kāntāṃ navasaṅgamahriyā viśaṅkitāṃ kaṅkaṇabhūṣite kare | pragṛhya śayyāmadhiveśya rāmayā reme'nulepārpaṇapuṇyaleśayā || 6 ||
( वसंततिलका )
सानङ्गतप्तकुचयोरुरसस्तथाक्ष्णोः जिघ्रन्त्यनन्तचरणेन रुजो मृजन्ती । दोर्भ्यां स्तनान्तरगतं परिरभ्य कान्तम् आनन्दमूर्तिमजहादतिदीर्घतापम् ॥ ७ ॥
sānaṅgataptakucayorurasastathākṣṇoḥ jighrantyanantacaraṇena rujo mṛjantī | dorbhyāṃ stanāntaragataṃ parirabhya kāntam ānandamūrtimajahādatidīrghatāpam || 7 ||
( अनुष्टुप् )
सैवं कैवल्यनाथं तं प्राप्य दुष्प्राप्यमीश्वरम् । अङ्गरागार्पणेनाहो दुर्भगेदमयाचत ॥ ८ ॥
saivaṃ kaivalyanāthaṃ taṃ prāpya duṣprāpyamīśvaram | aṅgarāgārpaṇenāho durbhagedamayācata || 8 ||
आहोष्यतामिह प्रेष्ठ दिनानि कतिचिन्मया । रमस्व नोत्सहे त्यक्तुं सङ्गं तेऽम्बुरुहेक्षण ॥ ९ ॥
āhoṣyatāmiha preṣṭha dināni katicinmayā | ramasva notsahe tyaktuṃ saṅgaṃ te'mburuhekṣaṇa || 9 ||
तस्यै कामवरं दत्त्वा मानयित्वा च मानदः । सहोद्धवेन सर्वेशः स्वधामागमदर्चितम् ॥ १० ॥
tasyai kāmavaraṃ dattvā mānayitvā ca mānadaḥ | sahoddhavena sarveśaḥ svadhāmāgamadarcitam || 10 ||
दुरार्ध्यं समाराध्य विष्णुं सर्वेश्वरेश्वरम् । यो वृणीते मनोग्राह्यं असत्त्वात् कुमनीष्यसौ ॥ ११ ॥
durārdhyaṃ samārādhya viṣṇuṃ sarveśvareśvaram | yo vṛṇīte manogrāhyaṃ asattvāt kumanīṣyasau || 11 ||
अक्रूरभवनं कृष्णः सहरामोद्धवः प्रभुः । किञ्चित् चिकीर्षयन् प्रागाद् अक्रूरप्रीयकाम्यया ॥ १२ ॥
akrūrabhavanaṃ kṛṣṇaḥ saharāmoddhavaḥ prabhuḥ | kiñcit cikīrṣayan prāgād akrūraprīyakāmyayā || 12 ||
स तान् नरवरश्रेष्ठान् आरात् वीक्ष्य स्वबान्धवान् । प्रत्युत्थाय प्रमुदितः परिष्वज्याभिनन्द्य च ॥ १३ ॥
sa tān naravaraśreṣṭhān ārāt vīkṣya svabāndhavān | pratyutthāya pramuditaḥ pariṣvajyābhinandya ca || 13 ||
ननाम कृष्णं रामं च स तैरप्यभिवादितः । पूजयामास विधिवत् कृतासनपरिग्रहान् ॥ १४ ॥
nanāma kṛṣṇaṃ rāmaṃ ca sa tairapyabhivāditaḥ | pūjayāmāsa vidhivat kṛtāsanaparigrahān || 14 ||
पादावनेजनीरापो धारयन् शिरसा नृप । अर्हणेनाम्बरैर्दिव्यैः गन्धस्रग् भूषणोत्तमैः ॥ १५ ॥
pādāvanejanīrāpo dhārayan śirasā nṛpa | arhaṇenāmbarairdivyaiḥ gandhasrag bhūṣaṇottamaiḥ || 15 ||
अर्चित्वा शिरसानम्य पादावङ्कगतौ मृजन् । प्रश्रयावनतोऽक्रूरः कृष्णरामावभाषत ॥ १६ ॥
arcitvā śirasānamya pādāvaṅkagatau mṛjan | praśrayāvanato'krūraḥ kṛṣṇarāmāvabhāṣata || 16 ||
दिष्ट्या पापो हतः कंसः सानुगो वामिदं कुलम् । भवद्भ्यामुद्धृतं कृच्छ्राद् दुरन्ताच्च समेधितम् ॥ १७ ॥
diṣṭyā pāpo hataḥ kaṃsaḥ sānugo vāmidaṃ kulam | bhavadbhyāmuddhṛtaṃ kṛcchrād durantācca samedhitam || 17 ||
युवां प्रधानपुरुषौ जगद्धेतू जगन्मयौ । भवद्भ्यां न विना किञ्चित् परमस्ति न चापरम् ॥ १८ ॥
yuvāṃ pradhānapuruṣau jagaddhetū jaganmayau | bhavadbhyāṃ na vinā kiñcit paramasti na cāparam || 18 ||
आत्मसृष्टमिदं विश्वं अन्वाविश्य स्वशक्तिभिः । ईयते बहुधा ब्रह्मन् श्रुतप्रत्यक्षगोचरम् ॥ १९ ॥
ātmasṛṣṭamidaṃ viśvaṃ anvāviśya svaśaktibhiḥ | īyate bahudhā brahman śrutapratyakṣagocaram || 19 ||
( मिश्र )
यथा हि भूतेषु चराचरेषु मह्यादयो योनिषु भान्ति नाना । एवं भवान्केवल आत्मयोनिषु आत्मात्मतन्त्रो बहुधा विभाति ॥ २० ॥
yathā hi bhūteṣu carācareṣu mahyādayo yoniṣu bhānti nānā | evaṃ bhavānkevala ātmayoniṣu ātmātmatantro bahudhā vibhāti || 20 ||
सृजस्यथो लुम्पसि पासि विश्वं रजस्तमःसत्त्वगुणैः स्वशक्तिभिः । न बध्यसे तद्गुणकर्मभिर्वा ज्ञानात्मनस्ते क्व च बन्धहेतुः ॥ २१ ॥
sṛjasyatho lumpasi pāsi viśvaṃ rajastamaḥsattvaguṇaiḥ svaśaktibhiḥ | na badhyase tadguṇakarmabhirvā jñānātmanaste kva ca bandhahetuḥ || 21 ||
देहाद्युपाधेरनिरूपितत्वाद् भवो न साक्षान्न भिदात्मनः स्यात् । अतो न बन्धस्तव नैव मोक्षः स्यातां निकामस्त्वयि नोऽविवेकः ॥ २२ ॥
dehādyupādheranirūpitatvād bhavo na sākṣānna bhidātmanaḥ syāt | ato na bandhastava naiva mokṣaḥ syātāṃ nikāmastvayi no'vivekaḥ || 22 ||
त्वयोदितोऽयं जगतो हिताय यदा यदा वेदपथः पुराणः । बाध्येत पाषण्डपथैरसद्भिः तदा भवान् सन्सत्त्वगुणं बिभर्ति ॥ २३ ॥
tvayodito'yaṃ jagato hitāya yadā yadā vedapathaḥ purāṇaḥ | bādhyeta pāṣaṇḍapathairasadbhiḥ tadā bhavān sansattvaguṇaṃ bibharti || 23 ||
( वसंततिलका )
स त्वं प्रभोऽद्य वसुदेवगृहेऽवतीर्णः स्वांशेन भारमपनेतुमिहासि भूमेः । अक्षौहिणीशतवधेन सुरेतरांश राज्ञाममुष्य च कुलस्य यशो वितन्वन् ॥ २४ ॥
sa tvaṃ prabho'dya vasudevagṛhe'vatīrṇaḥ svāṃśena bhāramapanetumihāsi bhūmeḥ | akṣauhiṇīśatavadhena suretarāṃśa rājñāmamuṣya ca kulasya yaśo vitanvan || 24 ||
अद्येश नो वसतयः खलु भूरिभागा यः सर्वदेवपितृभूतनृदेवमूर्तिः । यत्पादशौचसलिलं त्रिजगय् पुनाति स त्वं जगद्गुरुरधोक्षज याः प्रविष्टः ॥ २५ ॥
adyeśa no vasatayaḥ khalu bhūribhāgā yaḥ sarvadevapitṛbhūtanṛdevamūrtiḥ | yatpādaśaucasalilaṃ trijagay punāti sa tvaṃ jagadgururadhokṣaja yāḥ praviṣṭaḥ || 25 ||
कः पण्डितस्त्वदपरं शरणं समीयाद् भक्तप्रियादृतगिरः सुहृदः कृतज्ञात् । सर्वान् ददाति सुहृदो भजतोऽभिकामान् आत्मानमप्युपचयापचयौ न यस्य ॥ २६ ॥
kaḥ paṇḍitastvadaparaṃ śaraṇaṃ samīyād bhaktapriyādṛtagiraḥ suhṛdaḥ kṛtajñāt | sarvān dadāti suhṛdo bhajato'bhikāmān ātmānamapyupacayāpacayau na yasya || 26 ||
दिष्ट्या जनार्दन भवानिह नः प्रतीतो योगेश्वरैरपि दुरापगतिः सुरेशैः । छिन्ध्याशु नः सुतकलत्रधनाप्तगेह देहादिमोहरशनां भवदीयमायाम् ॥ २७ ॥
diṣṭyā janārdana bhavāniha naḥ pratīto yogeśvarairapi durāpagatiḥ sureśaiḥ | chindhyāśu naḥ sutakalatradhanāptageha dehādimoharaśanāṃ bhavadīyamāyām || 27 ||
( अनुष्टुप् )
इत्यर्चितः संस्तुतश्च भक्तेन भगवान्हरिः । अक्रूरं सस्मितं प्राह गीर्भिः सम्मोहयन्निव ॥ २८ ॥
ityarcitaḥ saṃstutaśca bhaktena bhagavānhariḥ | akrūraṃ sasmitaṃ prāha gīrbhiḥ sammohayanniva || 28 ||
श्रीभगवानुवाच ।
त्वं नो गुरुः पितृव्यश्च श्लाघ्यो बन्धुश्च नित्यदा । वयं तु रक्ष्याः पोष्याश्च अनुकम्प्याः प्रजा हि वः ॥ २९ ॥
tvaṃ no guruḥ pitṛvyaśca ślāghyo bandhuśca nityadā | vayaṃ tu rakṣyāḥ poṣyāśca anukampyāḥ prajā hi vaḥ || 29 ||
भवद्विधा महाभागा निषेव्या अर्हसत्तमाः । श्रेयस्कामैर्नृभिर्नित्यं देवाः स्वार्था न साधवः ॥ ३० ॥
bhavadvidhā mahābhāgā niṣevyā arhasattamāḥ | śreyaskāmairnṛbhirnityaṃ devāḥ svārthā na sādhavaḥ || 30 ||
न ह्यम्मयानि तीर्थानि न देवा मृच्छिलामयाः । ते पुनन्त्युरुकालेन दर्शनादेव साधवः ॥ ३१ ॥
na hyammayāni tīrthāni na devā mṛcchilāmayāḥ | te punantyurukālena darśanādeva sādhavaḥ || 31 ||
स भवान्सुहृदां वै नः श्रेयान् श्रेयश्चिकीर्षया । जिज्ञासार्थं पाण्डवानां गच्छस्व त्वं गजाह्वयम् ॥ ३२ ॥
sa bhavānsuhṛdāṃ vai naḥ śreyān śreyaścikīrṣayā | jijñāsārthaṃ pāṇḍavānāṃ gacchasva tvaṃ gajāhvayam || 32 ||
पितर्युपरते बालाः सह मात्रा सुदुःखिताः । आनीताः स्वपुरं राज्ञा वसन्त इति शुश्रुम ॥ ३३ ॥
pitaryuparate bālāḥ saha mātrā suduḥkhitāḥ | ānītāḥ svapuraṃ rājñā vasanta iti śuśruma || 33 ||
तेषु राजाम्बिकापुत्रो भ्रातृपुत्रेषु दीनधीः । समो न वर्तते नूनं दुष्पुत्रवशगोऽन्धदृक् ॥ ३४ ॥
teṣu rājāmbikāputro bhrātṛputreṣu dīnadhīḥ | samo na vartate nūnaṃ duṣputravaśago'ndhadṛk || 34 ||
गच्छ जानीहि तद्वृत्तं अधुना साध्वसाधु वा । विज्ञाय तद् विधास्यामो यथा शं सुहृदां भवेत् ॥ ३५ ॥
gaccha jānīhi tadvṛttaṃ adhunā sādhvasādhu vā | vijñāya tad vidhāsyāmo yathā śaṃ suhṛdāṃ bhavet || 35 ||
इत्यक्रूरं समादिश्य भगवान् हरिरीश्वरः । सङ्कर्षणोद्धवाभ्यां वै ततः स्वभवनं ययौ ॥ ३६ ॥
ityakrūraṃ samādiśya bhagavān harirīśvaraḥ | saṅkarṣaṇoddhavābhyāṃ vai tataḥ svabhavanaṃ yayau || 36 ||
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे अष्टचत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ४८ ॥
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ daśamaskandhe pūrvārdhe aṣṭacatvāriṃśo'dhyāyaḥ || 48 ||
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
hariḥ ॐ tatsat śrīkṛṣṇārpaṇamastu ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
