सूत उवाच - (अनुष्टुप्)
नमो धर्माय महते नमः कृष्णाय वेधसे । ब्रह्मणेभ्यो नमस्कृत्य धर्मान् वक्ष्ये सनातनान् ॥ १ ॥
namo dharmāya mahate namaḥ kṛṣṇāya vedhase | brahmaṇebhyo namaskṛtya dharmān vakṣye sanātanān || 1 ||
एतद् वः कथितं विप्रा विष्णोश्चरितमद्भुतम् । भवद्भिः यदहं पृष्टो नराणां पुरुषोचितम् ॥ २ ॥
etad vaḥ kathitaṃ viprā viṣṇoścaritamadbhutam | bhavadbhiḥ yadahaṃ pṛṣṭo narāṇāṃ puruṣocitam || 2 ||
अत्र सङ्कीर्तितः साक्षात् सर्वपापहरो हरिः । नारायणो हृषीकेशो भगवान् सात्वतां पतिः ॥ ३ ॥
atra saṅkīrtitaḥ sākṣāt sarvapāpaharo hariḥ | nārāyaṇo hṛṣīkeśo bhagavān sātvatāṃ patiḥ || 3 ||
अत्र ब्रह्म परं गुह्यं जगतः प्रभवाप्ययम् । ज्ञानं च तदुपाख्यानं प्रोक्तं विज्ञानसंयुतम् ॥ ४ ॥
atra brahma paraṃ guhyaṃ jagataḥ prabhavāpyayam | jñānaṃ ca tadupākhyānaṃ proktaṃ vijñānasaṃyutam || 4 ||
भक्तियोगः समाख्यातो वैराग्यं च तदाश्रयम् । पारीक्षितं उपाख्यानं नारदाख्यानमेव च ॥ ५ ॥
bhaktiyogaḥ samākhyāto vairāgyaṃ ca tadāśrayam | pārīkṣitaṃ upākhyānaṃ nāradākhyānameva ca || 5 ||
प्रायोपवेशो राजर्षेः विप्रशापात् परीक्षितः । शुकस्य ब्रह्मर्षभस्य संवादश्च परीक्षितः ॥ ६ ॥
prāyopaveśo rājarṣeḥ vipraśāpāt parīkṣitaḥ | śukasya brahmarṣabhasya saṃvādaśca parīkṣitaḥ || 6 ||
योगधारणयोत्क्रान्तिः संवादो नारदाजयोः । अवतारानुगीतं च सर्गः प्राधानिकोऽग्रतः ॥ ७ ॥
yogadhāraṇayotkrāntiḥ saṃvādo nāradājayoḥ | avatārānugītaṃ ca sargaḥ prādhāniko'grataḥ || 7 ||
विदुरोद्धवसंवादः क्षत्तृमैत्रेययोस्ततः । पुराणसंहिताप्रश्नो महापुरुषसंस्थितिः ॥ ८ ॥
viduroddhavasaṃvādaḥ kṣattṛmaitreyayostataḥ | purāṇasaṃhitāpraśno mahāpuruṣasaṃsthitiḥ || 8 ||
ततः प्राकृतिकः सर्गः सप्त वैकृतिकाश्च ये । ततो ब्रह्माण्डसम्भूतिः वैराजः पुरुषो यतः ॥ ९ ॥
tataḥ prākṛtikaḥ sargaḥ sapta vaikṛtikāśca ye | tato brahmāṇḍasambhūtiḥ vairājaḥ puruṣo yataḥ || 9 ||
कालस्य स्थूलसूक्ष्मस्य गतिः पद्मसमुद्भवः । भुव उद्धरणेऽम्भोधेः हिरण्याक्षवधो यथा ॥ १० ॥
kālasya sthūlasūkṣmasya gatiḥ padmasamudbhavaḥ | bhuva uddharaṇe'mbhodheḥ hiraṇyākṣavadho yathā || 10 ||
ऊर्ध्वतिर्यगवाक्सर्गो रुद्रसर्गस्तथैव च । अर्धनारीश्वरस्याथ यतः स्वायंभुवो मनुः ॥ ११ ॥
ūrdhvatiryagavāksargo rudrasargastathaiva ca | ardhanārīśvarasyātha yataḥ svāyaṃbhuvo manuḥ || 11 ||
शतरूपा च या स्त्रीणां आद्या प्रकृतिरुत्तमा । सन्तानो धर्मपत्नीनां कर्दमस्य प्रजापतेः ॥ १२ ॥
śatarūpā ca yā strīṇāṃ ādyā prakṛtiruttamā | santāno dharmapatnīnāṃ kardamasya prajāpateḥ || 12 ||
अवतारो भगवतः कपिलस्य महात्मनः । देवहूत्याश्च संवादः कपिलेन च धीमता ॥ १३ ॥
avatāro bhagavataḥ kapilasya mahātmanaḥ | devahūtyāśca saṃvādaḥ kapilena ca dhīmatā || 13 ||
नवब्रह्मसमुत्पत्तिः दक्षयज्ञविनाशनम् । ध्रुवस्य चरितं पश्चात् पृथोः प्राचीनबर्हिषः ॥ १४ ॥
navabrahmasamutpattiḥ dakṣayajñavināśanam | dhruvasya caritaṃ paścāt pṛthoḥ prācīnabarhiṣaḥ || 14 ||
नारदस्य च संवादः ततः प्रैयव्रतं द्विजाः । नाभेस्ततोऽनुचरितं ऋषभस्य भरतस्य च ॥ १५ ॥
nāradasya ca saṃvādaḥ tataḥ praiyavrataṃ dvijāḥ | nābhestato'nucaritaṃ ṛṣabhasya bharatasya ca || 15 ||
द्वीपवर्षसमुद्राणां गिरिनद्युपवर्णनम् । ज्योतिश्चक्रस्य संस्थानं पातालनरकस्थितिः ॥ १६ ॥
dvīpavarṣasamudrāṇāṃ girinadyupavarṇanam | jyotiścakrasya saṃsthānaṃ pātālanarakasthitiḥ || 16 ||
दक्षजन्म प्रचेतोभ्यः तत्पुत्रीणां च सन्ततिः । यतो देवासुरनराः तिर्यङ्नगखगादयः ॥ १७ ॥
dakṣajanma pracetobhyaḥ tatputrīṇāṃ ca santatiḥ | yato devāsuranarāḥ tiryaṅnagakhagādayaḥ || 17 ||
त्वाष्ट्रस्य जन्मनिधनं पुत्रयोश्च दितेर्द्विजाः । दैत्येश्वरस्य चरितं प्रह्रादस्य महात्मनः ॥ १८ ॥
tvāṣṭrasya janmanidhanaṃ putrayośca diterdvijāḥ | daityeśvarasya caritaṃ prahrādasya mahātmanaḥ || 18 ||
मन्वन्तरानुकथनं गजेन्द्रस्य विमोक्षणम् । मन्वन्तरावताराश्च विष्णोर्हयशिरादयः ॥ १९ ॥
manvantarānukathanaṃ gajendrasya vimokṣaṇam | manvantarāvatārāśca viṣṇorhayaśirādayaḥ || 19 ||
कौर्मं धान्वतरं मात्स्यं वामनं च जगत्पतेः । क्षीरोदमथनं तद्वद् अमृतार्थे दिवौकसाम् ॥ २० ॥
kaurmaṃ dhānvataraṃ mātsyaṃ vāmanaṃ ca jagatpateḥ | kṣīrodamathanaṃ tadvad amṛtārthe divaukasām || 20 ||
देवासुरमहायुद्धं राजवंशानुकीर्तनम् । इक्ष्वाकुजन्म तद्वंशः सुद्युम्नस्य महात्मनः ॥ २१ ॥
devāsuramahāyuddhaṃ rājavaṃśānukīrtanam | ikṣvākujanma tadvaṃśaḥ sudyumnasya mahātmanaḥ || 21 ||
इलोपाख्यानमत्रोक्तं तारोपाख्यानमेव च । सूर्यवंशानुकथनं शशादाद्या नृगादयः ॥ २२ ॥
ilopākhyānamatroktaṃ tāropākhyānameva ca | sūryavaṃśānukathanaṃ śaśādādyā nṛgādayaḥ || 22 ||
सौकन्यं चाथ शर्यातेः ककुत्स्थस्य च धीमतः । खट्वाङ्गस्य च मान्धातुः सौभरेः सगरस्य च ॥ २३ ॥
saukanyaṃ cātha śaryāteḥ kakutsthasya ca dhīmataḥ | khaṭvāṅgasya ca māndhātuḥ saubhareḥ sagarasya ca || 23 ||
रामस्य कोशलेन्द्रस्य चरितं किल्बिषापहम् । निमेरङ्गपरित्यागो जनकानां च सम्भवः ॥ २४ ॥
rāmasya kośalendrasya caritaṃ kilbiṣāpaham | nimeraṅgaparityāgo janakānāṃ ca sambhavaḥ || 24 ||
रामस्य भार्गवेन्द्रस्य निःक्षतृईकरणं भुवः । ऐलस्य सोमवंशस्य ययातेर्नहुषस्य च ॥ २५ ॥
rāmasya bhārgavendrasya niḥkṣatṛīkaraṇaṃ bhuvaḥ | ailasya somavaṃśasya yayāternahuṣasya ca || 25 ||
दौष्मन्तेर्भरतस्यापि शान्तनोस्तत्सुतस्य च । ययातेर्ज्येष्ठपुत्रस्य यदोर्वंशोऽनुकीर्तितः ॥ २६ ॥
dauṣmanterbharatasyāpi śāntanostatsutasya ca | yayāterjyeṣṭhaputrasya yadorvaṃśo'nukīrtitaḥ || 26 ||
यत्रावतीर्णो भगवान् कृष्णाख्यो जगदीश्वरः । वसुदेवगृहे जन्म ततो वृद्धिश्च गोकुले ॥ २७ ॥
yatrāvatīrṇo bhagavān kṛṣṇākhyo jagadīśvaraḥ | vasudevagṛhe janma tato vṛddhiśca gokule || 27 ||
तस्य कर्माण्यपाराणि कीर्तितान्यसुरद्विषः । पूतनासुपयःपानं शकटोच्चाटनं शिशोः ॥ २८ ॥
tasya karmāṇyapārāṇi kīrtitānyasuradviṣaḥ | pūtanāsupayaḥpānaṃ śakaṭoccāṭanaṃ śiśoḥ || 28 ||
तृणावर्तस्य निष्पेषः तथैव बकवत्सयोः । धेनुकस्य सहभ्रातुः प्रलम्बस्य च संक्षयः ॥ २९ ॥
tṛṇāvartasya niṣpeṣaḥ tathaiva bakavatsayoḥ | dhenukasya sahabhrātuḥ pralambasya ca saṃkṣayaḥ || 29 ||
गोपानां च परित्राणं दावाग्नेः परिसर्पतः । दमनं कालियस्याहेः महाहेर्नन्दमोक्षणम् ॥ ३० ॥
gopānāṃ ca paritrāṇaṃ dāvāgneḥ parisarpataḥ | damanaṃ kāliyasyāheḥ mahāhernandamokṣaṇam || 30 ||
व्रतचर्या तु कन्यानां यत्र तुष्टोऽच्युतो व्रतैः । प्रसादो यज्ञपत्नीभ्यो विप्राणां चानुतापनम् ॥ ३१ ॥
vratacaryā tu kanyānāṃ yatra tuṣṭo'cyuto vrataiḥ | prasādo yajñapatnībhyo viprāṇāṃ cānutāpanam || 31 ||
गोवर्धनोद्धारणं च शक्रस्य सुरभेरथ । यज्ञभिषेकं कृष्णस्य स्त्रीभिः क्रीडा च रात्रिषु ॥ ३२ ॥
govardhanoddhāraṇaṃ ca śakrasya surabheratha | yajñabhiṣekaṃ kṛṣṇasya strībhiḥ krīḍā ca rātriṣu || 32 ||
शङ्खचूडस्य दुर्बुद्धेः वधोऽरिष्टस्य केशिनः । अक्रूरागमनं पश्चात् प्रस्थानं रामकृष्णयोः ॥ ३३ ॥
śaṅkhacūḍasya durbuddheḥ vadho'riṣṭasya keśinaḥ | akrūrāgamanaṃ paścāt prasthānaṃ rāmakṛṣṇayoḥ || 33 ||
व्रजस्त्रीणां विलापश्च मथुरालोकनं ततः । गजमुष्टिकचाणूर कंसादीनां तथा वधः ॥ ३४ ॥
vrajastrīṇāṃ vilāpaśca mathurālokanaṃ tataḥ | gajamuṣṭikacāṇūra kaṃsādīnāṃ tathā vadhaḥ || 34 ||
मृतस्यानयनं सूनोः पुनः सान्दीपनेर्गुरोः । मथुरायां निवसता यदुचक्रस्य यत्प्रियम् । कृतमुद्धवरामाभ्यां युतेन हरिणा द्विजाः ॥ ३५ ॥
mṛtasyānayanaṃ sūnoḥ punaḥ sāndīpanerguroḥ | mathurāyāṃ nivasatā yaducakrasya yatpriyam | kṛtamuddhavarāmābhyāṃ yutena hariṇā dvijāḥ || 35 ||
जरासन्धसमानीत सैन्यस्य बहुशो वधः । घातनं यवनेन्द्रस्य कुशस्थल्या निवेशनम् ॥ ३६ ॥
jarāsandhasamānīta sainyasya bahuśo vadhaḥ | ghātanaṃ yavanendrasya kuśasthalyā niveśanam || 36 ||
आदानं पारिजातस्य सुधर्मायाः सुरालयात् । रुक्मिण्या हरणं युद्धे प्रमथ्य द्विषतो हरेः ॥ ३७ ॥
ādānaṃ pārijātasya sudharmāyāḥ surālayāt | rukmiṇyā haraṇaṃ yuddhe pramathya dviṣato hareḥ || 37 ||
हरस्य जृम्भणं युद्धे बाणस्य भुजकृन्तनम् । प्राग्ज्योतिषपतिं हत्वा कन्यानां हरणं च यत् ॥ ३८ ॥
harasya jṛmbhaṇaṃ yuddhe bāṇasya bhujakṛntanam | prāgjyotiṣapatiṃ hatvā kanyānāṃ haraṇaṃ ca yat || 38 ||
चैद्यपौण्ड्रकशाल्वानां दन्तवक्रस्य दुर्मतेः । शम्बरो द्विविदः पीठो मुरः पञ्चजनादयः ॥ ३९ ॥
caidyapauṇḍrakaśālvānāṃ dantavakrasya durmateḥ | śambaro dvividaḥ pīṭho muraḥ pañcajanādayaḥ || 39 ||
माहात्म्यं च वधस्तेषां वाराणस्याश्च दाहनम् । भारावतरणं भूमेः निमित्तीकृत्य पाण्डवान् ॥ ४० ॥
māhātmyaṃ ca vadhasteṣāṃ vārāṇasyāśca dāhanam | bhārāvataraṇaṃ bhūmeḥ nimittīkṛtya pāṇḍavān || 40 ||
विप्रशापापदेशेन संहारः स्वकुलस्य च । उद्धवस्य च संवादो वसुदेवस्य चाद्भुतः ॥ ४१ ॥
vipraśāpāpadeśena saṃhāraḥ svakulasya ca | uddhavasya ca saṃvādo vasudevasya cādbhutaḥ || 41 ||
यत्रात्मविद्या ह्यखिला प्रोक्ता धर्मविनिर्णयः । ततो मर्त्यपरित्याग आत्मयोगानुभावतः ॥ ४२ ॥
yatrātmavidyā hyakhilā proktā dharmavinirṇayaḥ | tato martyaparityāga ātmayogānubhāvataḥ || 42 ||
युगलक्षणवृत्तिश्च कलौ नॄणामुपप्लवः । चतुर्विधश्च प्रलय उत्पत्तिस्त्रिविधा तथा ॥ ४३ ॥
yugalakṣaṇavṛttiśca kalau nṝṇāmupaplavaḥ | caturvidhaśca pralaya utpattistrividhā tathā || 43 ||
देहत्यागश्च राजर्षेः विष्णुरातस्य धीमतः । शाखाप्रणयनं ऋषेः मार्कण्डेयस्य सत्कथा ॥ महापुरुषविन्यासः सूर्यस्य जगदात्मनः ॥ ४४ ॥
dehatyāgaśca rājarṣeḥ viṣṇurātasya dhīmataḥ | śākhāpraṇayanaṃ ṛṣeḥ mārkaṇḍeyasya satkathā || mahāpuruṣavinyāsaḥ sūryasya jagadātmanaḥ || 44 ||
इति चोक्तं द्विजश्रेष्ठा यत्पृष्टोऽहं इहास्मि वः । लीलावतारकर्माणि कीर्तितानीह सर्वशः ॥ ४५ ॥
iti coktaṃ dvijaśreṣṭhā yatpṛṣṭo'haṃ ihāsmi vaḥ | līlāvatārakarmāṇi kīrtitānīha sarvaśaḥ || 45 ||
पतितः स्खलितश्चार्तः क्षुत्त्वा वा विवशो ब्रुवन् । हरये नम इत्युच्चैः मुच्यते सर्वपातकात् ॥ ४६ ॥
patitaḥ skhalitaścārtaḥ kṣuttvā vā vivaśo bruvan | haraye nama ityuccaiḥ mucyate sarvapātakāt || 46 ||
(उपेंद्रवज्रा)
सङ्कीर्त्यमानो भगवान् अनन्तः श्रुतानुभावो व्यसनं हि पुंसाम् । प्रविश्य चित्तं विधुनोत्यशेषं यथा तमोऽर्कोऽभ्रमिवातिवातः ॥ ४७ ॥
saṅkīrtyamāno bhagavān anantaḥ śrutānubhāvo vyasanaṃ hi puṃsām | praviśya cittaṃ vidhunotyaśeṣaṃ yathā tamo'rko'bhramivātivātaḥ || 47 ||
(मिश्र-१२)
मृषा गिरस्ता ह्यसतीरसत्कथा न कथ्यते यद्भगवानधोक्षजः । तदेव सत्यं तदुहैव मङ्गलं तदेव पुण्यं भगवद्गुणोदयम् ॥ ४८ ॥
mṛṣā girastā hyasatīrasatkathā na kathyate yadbhagavānadhokṣajaḥ | tadeva satyaṃ taduhaiva maṅgalaṃ tadeva puṇyaṃ bhagavadguṇodayam || 48 ||
तदेव रम्यं रुचिरं नवं नवं तदेव शश्वन्मनसो महोत्सवम् । तदेव शोकार्णवशोषणं नृणां यदुत्तमःश्लोकयशोऽनुगीयते ॥ ४९ ॥
tadeva ramyaṃ ruciraṃ navaṃ navaṃ tadeva śaśvanmanaso mahotsavam | tadeva śokārṇavaśoṣaṇaṃ nṛṇāṃ yaduttamaḥślokayaśo'nugīyate || 49 ||
न यद्वचश्चित्रपदं हरेर्यशो जगत्पवित्रं प्रगृणीत कर्हिचित् । तद् ध्वाङ्क्षतीर्थं न तु हंससेवितं यत्राच्युतस्तत्र हि साधवोऽमलाः ॥ ५० ॥
na yadvacaścitrapadaṃ hareryaśo jagatpavitraṃ pragṛṇīta karhicit | tad dhvāṅkṣatīrthaṃ na tu haṃsasevitaṃ yatrācyutastatra hi sādhavo'malāḥ || 50 ||
तद्वाग्विसर्गो जनताघसंप्लवो यस्मिन् प्रतिश्लोकमबद्धवत्यपि । नामान्यनन्तस्य यशोऽङ्कितानि यत् श्रृण्वन्ति गायन्ति गृणन्ति साधवः ॥ ५१ ॥
tadvāgvisargo janatāghasaṃplavo yasmin pratiślokamabaddhavatyapi | nāmānyanantasya yaśo'ṅkitāni yat śrṛṇvanti gāyanti gṛṇanti sādhavaḥ || 51 ||
नैष्कर्म्यमप्यच्युत भाववर्जितं न शोभते ज्ञानमलं निरञ्जनम् । कुतः पुनः शश्वदभद्रमीश्वरे न ह्यर्पितं कर्म यदप्यनुत्तमम् ॥ ५२ ॥
naiṣkarmyamapyacyuta bhāvavarjitaṃ na śobhate jñānamalaṃ nirañjanam | kutaḥ punaḥ śaśvadabhadramīśvare na hyarpitaṃ karma yadapyanuttamam || 52 ||
यशःश्रियामेव परिश्रमः परो वर्णाश्रमाचारतपःश्रुतादिषु । अविस्मृतिः श्रीधरपादपद्मयोः गुणानुवादश्रवणादरादिभिर्हरेः ॥ ५३ ॥
yaśaḥśriyāmeva pariśramaḥ paro varṇāśramācāratapaḥśrutādiṣu | avismṛtiḥ śrīdharapādapadmayoḥ guṇānuvādaśravaṇādarādibhirhareḥ || 53 ||
(मिश्र-११,१२)
अविस्मृतिः कृष्णपदारविन्दयोः क्षिणोत्यभद्राणि च शं तनोति च । सत्त्वस्य शुद्धिं परमात्मभक्तिं ज्ञानं च विज्ञानविरागयुक्तम् ॥ ५४ ॥
avismṛtiḥ kṛṣṇapadāravindayoḥ kṣiṇotyabhadrāṇi ca śaṃ tanoti ca | sattvasya śuddhiṃ paramātmabhaktiṃ jñānaṃ ca vijñānavirāgayuktam || 54 ||
(इंद्रवज्रा)
यूयं द्विजाग्र्या बत भूरिभागा यच्छश्वदात्मन्यखिलात्मभूतम् । नारायणं देवमदेवमीशं अजस्रभावा भजताविवेश्य ॥ ५५ ॥
yūyaṃ dvijāgryā bata bhūribhāgā yacchaśvadātmanyakhilātmabhūtam | nārāyaṇaṃ devamadevamīśaṃ ajasrabhāvā bhajatāviveśya || 55 ||
(मिश्र-११,१२)
अहं च संस्मारित आत्मतत्त्वं श्रुतं पुरा मे परमर्षिवक्त्रात् । प्रायोपवेशे नृपतेः परीक्षितः सदस्यृषीणां महतां च श्रृण्वताम् ॥ ५६ ॥
ahaṃ ca saṃsmārita ātmatattvaṃ śrutaṃ purā me paramarṣivaktrāt | prāyopaveśe nṛpateḥ parīkṣitaḥ sadasyṛṣīṇāṃ mahatāṃ ca śrṛṇvatām || 56 ||
(अनुष्टुप्)
एतद्वः कथितं विप्राः कथनीयोरुकर्मणः । माहात्म्यं वासुदेवस्य सर्वाशुभविनाशनम् ॥ ५७ ॥
etadvaḥ kathitaṃ viprāḥ kathanīyorukarmaṇaḥ | māhātmyaṃ vāsudevasya sarvāśubhavināśanam || 57 ||
य एतत्श्रावयेन्नित्यं यामक्षणमनन्यधीः । श्रद्धावान् योऽनुश्रृणुयात् पुनात्यात्मानमेव सः ॥ ५८ ॥
ya etatśrāvayennityaṃ yāmakṣaṇamananyadhīḥ | śraddhāvān yo'nuśrṛṇuyāt punātyātmānameva saḥ || 58 ||
द्वादश्यामेकादश्यां वा श्रृण्वन्नायुष्यवान् भवेत् । पठत्यनश्नन् प्रयतः ततो भवत्यपातकी ॥ ५९ ॥
dvādaśyāmekādaśyāṃ vā śrṛṇvannāyuṣyavān bhavet | paṭhatyanaśnan prayataḥ tato bhavatyapātakī || 59 ||
पुष्करे मथुरायां च द्वारवत्यां यतात्मवान् । उपोष्य संहितामेतां पठित्वा मुच्यते भयात् ॥ ६० ॥
puṣkare mathurāyāṃ ca dvāravatyāṃ yatātmavān | upoṣya saṃhitāmetāṃ paṭhitvā mucyate bhayāt || 60 ||
देवता मुनयः सिद्धाः पितरो मनवो नृपाः । यच्छन्ति कामान् गृणतः श्रृण्वतो यस्य कीर्तनात् ॥ ६१ ॥
devatā munayaḥ siddhāḥ pitaro manavo nṛpāḥ | yacchanti kāmān gṛṇataḥ śrṛṇvato yasya kīrtanāt || 61 ||
ऋचो यजूंषि सामानि द्विजोऽधीत्यानुविन्दते । मधुकुल्या घृतकुल्याः पयःकुल्याश्च तत्फलम् ॥ ६२ ॥
ṛco yajūṃṣi sāmāni dvijo'dhītyānuvindate | madhukulyā ghṛtakulyāḥ payaḥkulyāśca tatphalam || 62 ||
पुराणसंहितां एतां अधीत्य प्रयतो द्विजः । प्रोक्तं भगवता यत्तु तत्पदं परमं व्रजेत् ॥ ६३ ॥
purāṇasaṃhitāṃ etāṃ adhītya prayato dvijaḥ | proktaṃ bhagavatā yattu tatpadaṃ paramaṃ vrajet || 63 ||
विप्रोऽधीत्याप्नुयात् प्रज्ञां राजन्योदधिमेखलाम् । वैश्यो निधिपतित्वं च शूद्रः शुध्येत पातकात् ॥ ६४ ॥
vipro'dhītyāpnuyāt prajñāṃ rājanyodadhimekhalām | vaiśyo nidhipatitvaṃ ca śūdraḥ śudhyeta pātakāt || 64 ||
कलिमलसंहतिकालनोऽखिलेशो हरिरितरत्र न गीयते ह्यभीक्ष्णम् । इह तु पुनर्भगवानशेषमूर्तिः परिपठितोऽनुपदं कथाप्रसङ्गैः ॥ ६५ ॥
kalimalasaṃhatikālano'khileśo hariritaratra na gīyate hyabhīkṣṇam | iha tu punarbhagavānaśeṣamūrtiḥ paripaṭhito'nupadaṃ kathāprasaṅgaiḥ || 65 ||
(पुष्पिताग्रा)
तमहमजमनन्तमात्मतत्त्वं जगदुदयस्थितिसंयमात्मशक्तिम् । द्युपतिभिरजशक्रशङ्कराद्यैः दुरवसितस्तवमच्युतं नतोऽस्मि ॥ ६६ ॥
tamahamajamanantamātmatattvaṃ jagadudayasthitisaṃyamātmaśaktim | dyupatibhirajaśakraśaṅkarādyaiḥ duravasitastavamacyutaṃ nato'smi || 66 ||
उपचितनवशक्तिभिः स्व आत्मनि उपरचितस्थिरजङ्गमालयाय । भगवत उपलब्धिमात्रधाम्ने सुरऋषभाय नमः सनातनाय ॥ ६७ ॥
upacitanavaśaktibhiḥ sva ātmani uparacitasthirajaṅgamālayāya | bhagavata upalabdhimātradhāmne suraṛṣabhāya namaḥ sanātanāya || 67 ||
(मालिनी)
स्वसुखनिभृतचेतास्तद्व्युदस्तान्यभावोऽपि अजितरुचिरलीलाकृष्टसारस्तदीयम् । व्यतनुत कृपया यः तत्त्वदीपं पुराणं तमखिलवृजिनघ्नं व्याससूनुं नतोऽस्मि ॥ ६८ ॥
svasukhanibhṛtacetāstadvyudastānyabhāvo'pi ajitaruciralīlākṛṣṭasārastadīyam | vyatanuta kṛpayā yaḥ tattvadīpaṃ purāṇaṃ tamakhilavṛjinaghnaṃ vyāsasūnuṃ nato'smi || 68 ||
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां द्वादशस्कन्धे द्वादशस्कन्धार्थनिरूपणं नाम द्वादशोऽध्यायः ॥ १२ ॥
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ dvādaśaskandhe dvādaśaskandhārthanirūpaṇaṃ nāma dvādaśo'dhyāyaḥ || 12 ||
हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
hariḥ ॐ tatsat śrīkṛṣṇārpaṇamastu ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
