Gyaandweep | Bhagavata Purana , Dwadasho Skanda, Adhyaya 5

श्रीशुक उवाच – (अनुष्टुप्)

अत्रानुवर्ण्यतेऽभीक्ष्णं विश्वात्मा भगवान् हरिः । यस्य प्रसादजो ब्रह्मा रुद्रः क्रोधसमुद्‌भवः ॥ १ ॥

atrānuvarṇyate'bhīkṣṇaṃ viśvātmā bhagavān hariḥ | yasya prasādajo brahmā rudraḥ krodhasamud‌bhavaḥ || 1 ||

त्वं तु राजन् मरिष्येति पशुबुद्धिमिमां जहि । न जातः प्रागभूतोऽद्य देहवत्त्वं न नङ्‌क्ष्यसि ॥ २ ॥

tvaṃ tu rājan mariṣyeti paśubuddhimimāṃ jahi | na jātaḥ prāgabhūto'dya dehavattvaṃ na naṅ‌kṣyasi || 2 ||

न भविष्यसि भूत्वा त्वं पुत्रपौत्रादिरूपवान् । बीजाङ्‌कुरवद् देहादेः व्यतिरिक्तो यथानलः ॥ ३ ॥

na bhaviṣyasi bhūtvā tvaṃ putrapautrādirūpavān | bījāṅ‌kuravad dehādeḥ vyatirikto yathānalaḥ || 3 ||

स्वप्ने यथा शिरश्छेदं पञ्चत्वाद्यात्मनः स्वयम् । यस्मात्पश्यति देहस्य तत आत्मा ह्यजोऽमरः ॥ ४ ॥

svapne yathā śiraśchedaṃ pañcatvādyātmanaḥ svayam | yasmātpaśyati dehasya tata ātmā hyajo'maraḥ || 4 ||

घटे भिन्ने घटाकाश आकाशः स्याद् यथा पुरा । एवं देहे मृते जीवो ब्रह्म सम्पद्यते पुनः ॥ ५ ॥

ghaṭe bhinne ghaṭākāśa ākāśaḥ syād yathā purā | evaṃ dehe mṛte jīvo brahma sampadyate punaḥ || 5 ||

मनः सृजति वै देहान् गुणान् कर्माणि चात्मनः । तन्मनः सृजते माया ततो जीवस्य संसृतिः ॥ ६ ॥

manaḥ sṛjati vai dehān guṇān karmāṇi cātmanaḥ | tanmanaḥ sṛjate māyā tato jīvasya saṃsṛtiḥ || 6 ||

स्नेहाधिष्ठानवर्त्यग्नि संयोगो यावदीयते । ततो दीपस्य दीपत्वं एवं देहकृतो भवः । रजःसत्त्वतमोवृत्त्या जायतेऽथ विनश्यति ॥ ७ ॥

snehādhiṣṭhānavartyagni saṃyogo yāvadīyate | tato dīpasya dīpatvaṃ evaṃ dehakṛto bhavaḥ | rajaḥsattvatamovṛttyā jāyate'tha vinaśyati || 7 ||

न तत्रात्मा स्वयंज्योतिः यो व्यक्ताव्यक्तयोः परः । आकाश इव चाधारो ध्रुवोऽनन्तोपमस्ततः ॥ ८ ॥

na tatrātmā svayaṃjyotiḥ yo vyaktāvyaktayoḥ paraḥ | ākāśa iva cādhāro dhruvo'nantopamastataḥ || 8 ||

एवमात्मानमात्मस्थम् आत्मनैवामृश प्रभो । बुद्ध्यानुमानगर्भिण्या वासुदेवानुचिन्तया ॥ ९ ॥

evamātmānamātmastham ātmanaivāmṛśa prabho | buddhyānumānagarbhiṇyā vāsudevānucintayā || 9 ||

चोदितो विप्रवाक्येन न त्वां धक्ष्यति तक्षकः । मृत्यवो नोपधक्ष्यन्ति मृत्यूनां मृत्युमीश्वरम् ॥ १० ॥

codito vipravākyena na tvāṃ dhakṣyati takṣakaḥ | mṛtyavo nopadhakṣyanti mṛtyūnāṃ mṛtyumīśvaram || 10 ||

अहं ब्रह्म परं धाम ब्रह्माहं परमं पदम् । एवं समीक्ष्य चात्मानम् आत्मन्याधाय निष्कले ॥ ११ ॥

ahaṃ brahma paraṃ dhāma brahmāhaṃ paramaṃ padam | evaṃ samīkṣya cātmānam ātmanyādhāya niṣkale || 11 ||

दशन्तं तक्षकं पादे लेलिहानं विषाननैः । न द्रक्ष्यसि शरीरं च विश्वं च पृथगात्मनः ॥ १२ ॥

daśantaṃ takṣakaṃ pāde lelihānaṃ viṣānanaiḥ | na drakṣyasi śarīraṃ ca viśvaṃ ca pṛthagātmanaḥ || 12 ||

एतत्ते कथितं तात यदात्मा पृष्टवान् नृप । हरेर्विश्वात्मनश्चेष्टां किं भूयः श्रोतुमिच्छसि ॥ १३ ॥

etatte kathitaṃ tāta yadātmā pṛṣṭavān nṛpa | harerviśvātmanaśceṣṭāṃ kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 13 ||

इति श्रीमद्‍भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां द्वादशस्कन्धे ब्रह्मोपदेशो नाम पंचमोऽध्यायः ॥ ५ ॥

iti śrīmad‍bhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ dvādaśaskandhe brahmopadeśo nāma paṃcamo'dhyāyaḥ || 5 ||

हरिः ॐ तत्सत् श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥

hariḥ ॐ tatsat śrīkṛṣṇārpaṇamastu ||

Languages