श्रीराजोवाच ।
निशम्य देवः स्वभटोपवर्णितं प्रत्याह किं तानपि धर्मराजः । एवं हताज्ञो विहतान्मुरारेर्नैदेशिकैर्यस्य वशे जनोऽयम् १ ।
niśamya devaḥ svabhaṭopavarṇitaṃ pratyāha kiṃ tānapi dharmarājaḥ | evaṃ hatājño vihatānmurārernaideśikairyasya vaśe jano'yam 1 |
यमस्य देवस्य न दण्डभङ्गः कुतश्चनर्षे श्रुतपूर्व आसीत् । एतन्मुने वृश्चति लोकसंशयं न हि त्वदन्य इति मे विनिश्चितम् २ ।
yamasya devasya na daṇḍabhaṅgaḥ kutaścanarṣe śrutapūrva āsīt | etanmune vṛścati lokasaṃśayaṃ na hi tvadanya iti me viniścitam 2 |
श्रीशुक उवाच ।
भगवत्पुरुषै राजन्याम्याः प्रतिहतोद्यमाः । पतिं विज्ञापयामासुर्यमं संयमनीपतिम् ३ ।
bhagavatpuruṣai rājanyāmyāḥ pratihatodyamāḥ | patiṃ vijñāpayāmāsuryamaṃ saṃyamanīpatim 3 |
यमदूता ऊचुः ।
कति सन्तीह शास्तारो जीवलोकस्य वै प्रभो । त्रैविध्यं कुर्वतः कर्म फलाभिव्यक्तिहेतवः ४ ।
kati santīha śāstāro jīvalokasya vai prabho | traividhyaṃ kurvataḥ karma phalābhivyaktihetavaḥ 4 |
यदि स्युर्बहवो लोके शास्तारो दण्डधारिणः । कस्य स्यातां न वा कस्य मृत्युश्चामृतमेव वा ५ ।
yadi syurbahavo loke śāstāro daṇḍadhāriṇaḥ | kasya syātāṃ na vā kasya mṛtyuścāmṛtameva vā 5 |
किन्तु शास्तृबहुत्वे स्याद्बहूनामिह कर्मिणाम् । शास्तृत्वमुपचारो हि यथा मण्डलवर्तिनाम् ६ ।
kintu śāstṛbahutve syādbahūnāmiha karmiṇām | śāstṛtvamupacāro hi yathā maṇḍalavartinām 6 |
अतस्त्वमेको भूतानां सेश्वराणामधीश्वरः । शास्ता दण्डधरो नॄणां शुभाशुभविवेचनः ७ ।
atastvameko bhūtānāṃ seśvarāṇāmadhīśvaraḥ | śāstā daṇḍadharo nṝṇāṃ śubhāśubhavivecanaḥ 7 |
तस्य ते विहितो दण्डो न लोके वर्ततेऽधुना । चतुर्भिरद्भुतैः सिद्धैराज्ञा ते विप्रलम्भिता ८ ।
tasya te vihito daṇḍo na loke vartate'dhunā | caturbhiradbhutaiḥ siddhairājñā te vipralambhitā 8 |
नीयमानं तवादेशादस्माभिर्यातनागृहान् । व्यामोचयन्पातकिनं छित्त्वा पाशान्प्रसह्य ते ९ ।
nīyamānaṃ tavādeśādasmābhiryātanāgṛhān | vyāmocayanpātakinaṃ chittvā pāśānprasahya te 9 |
तांस्ते वेदितुमिच्छामो यदि नो मन्यसे क्षमम् । नारायणेत्यभिहिते मा भैरित्याययुर्द्रुतम् १० ।
tāṃste veditumicchāmo yadi no manyase kṣamam | nārāyaṇetyabhihite mā bhairityāyayurdrutam 10 |
श्रीबादरायणिरुवाच ।
इति देवः स आपृष्टः प्रजासंयमनो यमः । प्रीतः स्वदूतान्प्रत्याह स्मरन्पादाम्बुजं हरेः ११ ।
iti devaḥ sa āpṛṣṭaḥ prajāsaṃyamano yamaḥ | prītaḥ svadūtānpratyāha smaranpādāmbujaṃ hareḥ 11 |
यम उवाच ।
परो मदन्यो जगतस्तस्थुषश्च ओतं प्रोतं पटवद्यत्र विश्वम् । यदंशतोऽस्य स्थितिजन्मनाशा नस्योतवद्यस्य वशे च लोकः १२ ।
paro madanyo jagatastasthuṣaśca otaṃ protaṃ paṭavadyatra viśvam | yadaṃśato'sya sthitijanmanāśā nasyotavadyasya vaśe ca lokaḥ 12 |
यो नामभिर्वाचि जनं निजायां बध्नाति तन्त्र्यामिव दामभिर्गाः । यस्मै बलिं त इमे नामकर्म निबन्धबद्धाश्चकिता वहन्ति १३ ।
yo nāmabhirvāci janaṃ nijāyāṃ badhnāti tantryāmiva dāmabhirgāḥ | yasmai baliṃ ta ime nāmakarma nibandhabaddhāścakitā vahanti 13 |
अहं महेन्द्रो निरृतिः प्रचेताः सोमोऽग्निरीशः पवनो विरिञ्चिः । आदित्यविश्वे वसवोऽथ साध्या मरुद्गणा रुद्रगणाः ससिद्धाः १४ ।
ahaṃ mahendro nirṛtiḥ pracetāḥ somo'gnirīśaḥ pavano viriñciḥ | ādityaviśve vasavo'tha sādhyā marudgaṇā rudragaṇāḥ sasiddhāḥ 14 |
अन्ये च ये विश्वसृजोऽमरेशा भृग्वादयोऽस्पृष्टरजस्तमस्काः । यस्येहितं न विदुः स्पृष्टमायाः सत्त्वप्रधाना अपि किं ततोऽन्ये १५ ।
anye ca ye viśvasṛjo'mareśā bhṛgvādayo'spṛṣṭarajastamaskāḥ | yasyehitaṃ na viduḥ spṛṣṭamāyāḥ sattvapradhānā api kiṃ tato'nye 15 |
यं वै न गोभिर्मनसासुभिर्वा हृदा गिरा वासुभृतो विचक्षते । आत्मानमन्तर्हृदि सन्तमात्मनां चक्षुर्यथैवाकृतयस्ततः परम् १६ ।
yaṃ vai na gobhirmanasāsubhirvā hṛdā girā vāsubhṛto vicakṣate | ātmānamantarhṛdi santamātmanāṃ cakṣuryathaivākṛtayastataḥ param 16 |
तस्यात्मतन्त्रस्य हरेरधीशितुः परस्य मायाधिपतेर्महात्मनः । प्रायेण दूता इह वै मनोहराश्चरन्ति तद्रूपगुणस्वभावाः १७ ।
tasyātmatantrasya hareradhīśituḥ parasya māyādhipatermahātmanaḥ | prāyeṇa dūtā iha vai manoharāścaranti tadrūpaguṇasvabhāvāḥ 17 |
भूतानि विष्णोः सुरपूजितानि दुर्दर्शलिङ्गानि महाद्भुतानि । रक्षन्ति तद्भक्तिमतः परेभ्यो मत्तश्च मर्त्यानथ सर्वतश्च १८ ।
bhūtāni viṣṇoḥ surapūjitāni durdarśaliṅgāni mahādbhutāni | rakṣanti tadbhaktimataḥ parebhyo mattaśca martyānatha sarvataśca 18 |
धर्मं तु साक्षाद्भगवत्प्रणीतं न वै विदुरृषयो नापि देवाः । न सिद्धमुख्या असुरा मनुष्याः कुतो नु विद्याधरचारणादयः १९ ।
dharmaṃ tu sākṣādbhagavatpraṇītaṃ na vai vidurṛṣayo nāpi devāḥ | na siddhamukhyā asurā manuṣyāḥ kuto nu vidyādharacāraṇādayaḥ 19 |
स्वयम्भूर्नारदः शम्भुः कुमारः कपिलो मनुः । प्रह्लादो जनको भीष्मो बलिर्वैयासकिर्वयम् २० ।
svayambhūrnāradaḥ śambhuḥ kumāraḥ kapilo manuḥ | prahlādo janako bhīṣmo balirvaiyāsakirvayam 20 |
द्वादशैते विजानीमो धर्मं भागवतं भटाः । गुह्यं विशुद्धं दुर्बोधं यं ज्ञात्वामृतमश्नुते २१ ।
dvādaśaite vijānīmo dharmaṃ bhāgavataṃ bhaṭāḥ | guhyaṃ viśuddhaṃ durbodhaṃ yaṃ jñātvāmṛtamaśnute 21 |
एतावानेव लोकेऽस्मिन्पुंसां धर्मः परः स्मृतः । भक्तियोगो भगवति तन्नामग्रहणादिभिः २२ ।
etāvāneva loke'sminpuṃsāṃ dharmaḥ paraḥ smṛtaḥ | bhaktiyogo bhagavati tannāmagrahaṇādibhiḥ 22 |
नामोच्चारणमाहात्म्यं हरेः पश्यत पुत्रकाः । अजामिलोऽपि येनैव मृत्युपाशादमुच्यत २३ ।
nāmoccāraṇamāhātmyaṃ hareḥ paśyata putrakāḥ | ajāmilo'pi yenaiva mṛtyupāśādamucyata 23 |
एतावतालमघनिर्हरणाय पुंसां । सङ्कीर्तनं भगवतो गुणकर्मनाम्नाम् । विक्रुश्य पुत्रमघवान्यदजामिलोऽपि । नारायणेति म्रियमाण इयाय मुक्तिम् २४ ।
etāvatālamaghanirharaṇāya puṃsāṃ | saṅkīrtanaṃ bhagavato guṇakarmanāmnām | vikruśya putramaghavānyadajāmilo'pi | nārāyaṇeti mriyamāṇa iyāya muktim 24 |
प्रायेण वेद तदिदं न महाजनोऽयं । देव्या विमोहितमतिर्बत माययालम् । त्रय्यां जडीकृतमतिर्मधुपुष्पितायां । वैतानिके महति कर्मणि युज्यमानः २५ ।
prāyeṇa veda tadidaṃ na mahājano'yaṃ | devyā vimohitamatirbata māyayālam | trayyāṃ jaḍīkṛtamatirmadhupuṣpitāyāṃ | vaitānike mahati karmaṇi yujyamānaḥ 25 |
एवं विमृश्य सुधियो भगवत्यनन्ते । सर्वात्मना विदधते खलु भावयोगम् । ते मे न दण्डमर्हन्त्यथ यद्यमीषां । स्यात्पातकं तदपि हन्त्युरुगायवादः २६ ।
evaṃ vimṛśya sudhiyo bhagavatyanante | sarvātmanā vidadhate khalu bhāvayogam | te me na daṇḍamarhantyatha yadyamīṣāṃ | syātpātakaṃ tadapi hantyurugāyavādaḥ 26 |
ते देवसिद्धपरिगीतपवित्रगाथा । ये साधवः समदृशो भगवत्प्रपन्नाः । तान्नोपसीदत हरेर्गदयाभिगुप्तान् । नैषां वयं न च वयः प्रभवाम दण्डे २७ ।
te devasiddhaparigītapavitragāthā | ye sādhavaḥ samadṛśo bhagavatprapannāḥ | tānnopasīdata harergadayābhiguptān | naiṣāṃ vayaṃ na ca vayaḥ prabhavāma daṇḍe 27 |
तानानयध्वमसतो विमुखान्मुकुन्द । पादारविन्दमकरन्दरसादजस्रम् । निष्किञ्चनैः परमहंसकुलैरसङ्गैर् । जुष्टाद्गृहे निरयवर्त्मनि बद्धतृष्णान् २८ ।
tānānayadhvamasato vimukhānmukunda | pādāravindamakarandarasādajasram | niṣkiñcanaiḥ paramahaṃsakulairasaṅgair | juṣṭādgṛhe nirayavartmani baddhatṛṣṇān 28 |
जिह्वा न वक्ति भगवद्गुणनामधेयं । चेतश्च न स्मरति तच्चरणारविन्दम् । कृष्णाय नो नमति यच्छिर एकदापि । तानानयध्वमसतोऽकृतविष्णुकृत्यान् २९ ।
jihvā na vakti bhagavadguṇanāmadheyaṃ | cetaśca na smarati taccaraṇāravindam | kṛṣṇāya no namati yacchira ekadāpi | tānānayadhvamasato'kṛtaviṣṇukṛtyān 29 |
तत्क्षम्यतां स भगवान्पुरुषः पुराणो । नारायणः स्वपुरुषैर्यदसत्कृतं नः । स्वानामहो न विदुषां रचिताञ्जलीनां । क्षान्तिर्गरीयसि नमः पुरुषाय भूम्ने ३० ।
tatkṣamyatāṃ sa bhagavānpuruṣaḥ purāṇo | nārāyaṇaḥ svapuruṣairyadasatkṛtaṃ naḥ | svānāmaho na viduṣāṃ racitāñjalīnāṃ | kṣāntirgarīyasi namaḥ puruṣāya bhūmne 30 |
तस्मात्सङ्कीर्तनं विष्णोर्जगन्मङ्गलमंहसाम् । महतामपि कौरव्य विद्ध्यैकान्तिकनिष्कृतम् ३१ ।
tasmātsaṅkīrtanaṃ viṣṇorjaganmaṅgalamaṃhasām | mahatāmapi kauravya viddhyaikāntikaniṣkṛtam 31 |
शृण्वतां गृणतां वीर्याण्युद्दामानि हरेर्मुहुः । यथा सुजातया भक्त्या शुद्ध्येन्नात्मा व्रतादिभिः ३२ ।
śṛṇvatāṃ gṛṇatāṃ vīryāṇyuddāmāni harermuhuḥ | yathā sujātayā bhaktyā śuddhyennātmā vratādibhiḥ 32 |
कृष्णाङ्घ्रिपद्ममधुलिण् न पुनर्विसृष्ट । मायागुणेषु रमते वृजिनावहेषु । अन्यस्तु कामहत आत्मरजः प्रमार्ष्टुम् । ईहेत कर्म यत एव रजः पुनः स्यात् ३३ ।
kṛṣṇāṅghripadmamadhuliṇ na punarvisṛṣṭa | māyāguṇeṣu ramate vṛjināvaheṣu | anyastu kāmahata ātmarajaḥ pramārṣṭum | īheta karma yata eva rajaḥ punaḥ syāt 33 |
इत्थं स्वभर्तृगदितं भगवन्महित्वं । संस्मृत्य विस्मितधियो यमकिङ्करास्ते । नैवाच्युताश्रयजनं प्रतिशङ्कमाना । द्रष्टुं च बिभ्यति ततः प्रभृति स्म राजन् ३४ ।
itthaṃ svabhartṛgaditaṃ bhagavanmahitvaṃ | saṃsmṛtya vismitadhiyo yamakiṅkarāste | naivācyutāśrayajanaṃ pratiśaṅkamānā | draṣṭuṃ ca bibhyati tataḥ prabhṛti sma rājan 34 |
इतिहासमिमं गुह्यं भगवान्कुम्भसम्भवः । कथयामास मलय आसीनो हरिमर्चयन् ३५ ।
itihāsamimaṃ guhyaṃ bhagavānkumbhasambhavaḥ | kathayāmāsa malaya āsīno harimarcayan 35 |
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां षष्ठस्कन्धे यमपुरुषसंवादे तृतीयोऽध्यायः
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ ṣaṣṭhaskandhe yamapuruṣasaṃvāde tṛtīyo'dhyāyaḥ
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
