श्रीराजोवाच ।
कस्य हेतोः परित्यक्ता आचार्येणात्मनः सुराः । एतदाचक्ष्व भगवञ्छिष्याणामक्रमं गुरौ १ ।
kasya hetoḥ parityaktā ācāryeṇātmanaḥ surāḥ | etadācakṣva bhagavañchiṣyāṇāmakramaṃ gurau 1 |
श्रीबादरायणिरुवाच ।
इन्द्र स्त्रिभुवनैश्वर्य मदोल्लङ्घितसत्पथः । मरुद्भिर्वसुभी रुद्रैरादित्यैरृभुभिर्नृप २ ।
indra stribhuvanaiśvarya madollaṅghitasatpathaḥ | marudbhirvasubhī rudrairādityairṛbhubhirnṛpa 2 |
विश्वेदेवैश्च साध्यैश्च नासत्याभ्यां परिश्रितः । सिद्धचारणगन्धर्वैर्मुनिभिर्ब्रह्मवादिभिः ३ ।
viśvedevaiśca sādhyaiśca nāsatyābhyāṃ pariśritaḥ | siddhacāraṇagandharvairmunibhirbrahmavādibhiḥ 3 |
विद्याधराप्सरोभिश्च किन्नरैः पतगोरगैः । निषेव्यमाणो मघवान्स्तूयमानश्च भारत ४ ।
vidyādharāpsarobhiśca kinnaraiḥ patagoragaiḥ | niṣevyamāṇo maghavānstūyamānaśca bhārata 4 |
उपगीयमानो ललितमास्थानाध्यासनाश्रितः । पाण्डुरेणातपत्रेण चन्द्रमण्डलचारुणा ५ ।
upagīyamāno lalitamāsthānādhyāsanāśritaḥ | pāṇḍureṇātapatreṇa candramaṇḍalacāruṇā 5 |
युक्तश्चान्यैः पारमेष्ठ्यैश्चामरव्यजनादिभिः । विराजमानः पौलोम्या सहार्धासनया भृशम् ६ ।
yuktaścānyaiḥ pārameṣṭhyaiścāmaravyajanādibhiḥ | virājamānaḥ paulomyā sahārdhāsanayā bhṛśam 6 |
स यदा परमाचार्यं देवानामात्मनश्च ह । नाभ्यनन्दत सम्प्राप्तं प्रत्युत्थानासनादिभिः ७ ।
sa yadā paramācāryaṃ devānāmātmanaśca ha | nābhyanandata samprāptaṃ pratyutthānāsanādibhiḥ 7 |
वाचस्पतिं मुनिवरं सुरासुरनमस्कृतम् । नोच्चचालासनादिन्द्रः पश्यन्नपि सभागतम् ८ ।
vācaspatiṃ munivaraṃ surāsuranamaskṛtam | noccacālāsanādindraḥ paśyannapi sabhāgatam 8 |
ततो निर्गत्य सहसा कविराङ्गिरसः प्रभुः । आययौ स्वगृहं तूष्णीं विद्वान्श्रीमदविक्रियाम् ९ ।
tato nirgatya sahasā kavirāṅgirasaḥ prabhuḥ | āyayau svagṛhaṃ tūṣṇīṃ vidvānśrīmadavikriyām 9 |
तर्ह्येव प्रतिबुध्येन्द्रो गुरुहेलनमात्मनः । गर्हयामास सदसि स्वयमात्मानमात्मना १० ।
tarhyeva pratibudhyendro guruhelanamātmanaḥ | garhayāmāsa sadasi svayamātmānamātmanā 10 |
अहो बत मयासाधु कृतं वै दभ्रबुद्धिना । यन्मयैश्वर्यमत्तेन गुरुः सदसि कात्कृतः ११ ।
aho bata mayāsādhu kṛtaṃ vai dabhrabuddhinā | yanmayaiśvaryamattena guruḥ sadasi kātkṛtaḥ 11 |
को गृध्येत्पण्डितो लक्ष्मीं त्रिपिष्टपपतेरपि । ययाहमासुरं भावं नीतोऽद्य विबुधेश्वरः १२ ।
ko gṛdhyetpaṇḍito lakṣmīṃ tripiṣṭapapaterapi | yayāhamāsuraṃ bhāvaṃ nīto'dya vibudheśvaraḥ 12 |
यः पारमेष्ठ्यं धिषणमधितिष्ठन्न कञ्चन । प्रत्युत्तिष्ठेदिति ब्रूयुर्धर्मं ते न परं विदुः १३ ।
yaḥ pārameṣṭhyaṃ dhiṣaṇamadhitiṣṭhanna kañcana | pratyuttiṣṭhediti brūyurdharmaṃ te na paraṃ viduḥ 13 |
तेषां कुपथदेष्टॄणां पततां तमसि ह्यधः । ये श्रद्दध्युर्वचस्ते वै मज्जन्त्यश्मप्लवा इव १४ ।
teṣāṃ kupathadeṣṭṝṇāṃ patatāṃ tamasi hyadhaḥ | ye śraddadhyurvacaste vai majjantyaśmaplavā iva 14 |
अथाहममराचार्यमगाधधिषणं द्विजम् । प्रसादयिष्ये निशठः शीर्ष्णा तच्चरणं स्पृशन् १५ ।
athāhamamarācāryamagādhadhiṣaṇaṃ dvijam | prasādayiṣye niśaṭhaḥ śīrṣṇā taccaraṇaṃ spṛśan 15 |
एवं चिन्तयतस्तस्य मघोनो भगवान्गृहात् । बृहस्पतिर्गतोऽदृष्टां गतिमध्यात्ममायया १६ ।
evaṃ cintayatastasya maghono bhagavāngṛhāt | bṛhaspatirgato'dṛṣṭāṃ gatimadhyātmamāyayā 16 |
गुरोर्नाधिगतः संज्ञां परीक्षन्भगवान्स्वराट् । ध्यायन्धिया सुरैर्युक्तः शर्म नालभतात्मनः १७ ।
gurornādhigataḥ saṃjñāṃ parīkṣanbhagavānsvarāṭ | dhyāyandhiyā surairyuktaḥ śarma nālabhatātmanaḥ 17 |
तच्छ्रुत्वैवासुराः सर्व आश्रित्यौशनसं मतम् । देवान्प्रत्युद्यमं चक्रुर्दुर्मदा आततायिनः १८ ।
tacchrutvaivāsurāḥ sarva āśrityauśanasaṃ matam | devānpratyudyamaṃ cakrurdurmadā ātatāyinaḥ 18 |
तैर्विसृष्टेषुभिस्तीक्ष्णैर्निर्भिन्नाङ्गोरुबाहवः । ब्रह्माणं शरणं जग्मुः सहेन्द्रा नतकन्धराः १९ ।
tairvisṛṣṭeṣubhistīkṣṇairnirbhinnāṅgorubāhavaḥ | brahmāṇaṃ śaraṇaṃ jagmuḥ sahendrā natakandharāḥ 19 |
तांस्तथाभ्यर्दितान्वीक्ष्य भगवानात्मभूरजः । कृपया परया देव उवाच परिसान्त्वयन् २० ।
tāṃstathābhyarditānvīkṣya bhagavānātmabhūrajaḥ | kṛpayā parayā deva uvāca parisāntvayan 20 |
श्रीब्रह्मोवाच ।
अहो बत सुरश्रेष्ठा ह्यभद्रं वः कृतं महत् । ब्रह्मिष्ठं ब्राह्मणं दान्तमैश्वर्यान्नाभ्यनन्दत २१ ।
aho bata suraśreṣṭhā hyabhadraṃ vaḥ kṛtaṃ mahat | brahmiṣṭhaṃ brāhmaṇaṃ dāntamaiśvaryānnābhyanandata 21 |
तस्यायमनयस्यासीत्परेभ्यो वः पराभवः । प्रक्षीणेभ्यः स्ववैरिभ्यः समृद्धानां च यत्सुराः २२ ।
tasyāyamanayasyāsītparebhyo vaḥ parābhavaḥ | prakṣīṇebhyaḥ svavairibhyaḥ samṛddhānāṃ ca yatsurāḥ 22 |
मघवन्द्विषतः पश्य प्रक्षीणान्गुर्वतिक्रमात् । सम्प्रत्युपचितान्भूयः काव्यमाराध्य भक्तितः । आददीरन्निलयनं ममापि भृगुदेवताः २३ ।
maghavandviṣataḥ paśya prakṣīṇāngurvatikramāt | sampratyupacitānbhūyaḥ kāvyamārādhya bhaktitaḥ | ādadīrannilayanaṃ mamāpi bhṛgudevatāḥ 23 |
त्रिपिष्टपं किं गणयन्त्यभेद्य मन्त्रा भृगूणामनुशिक्षितार्थाः । न विप्रगोविन्दगवीश्वराणां भवन्त्यभद्राणि नरेश्वराणाम् २४ ।
tripiṣṭapaṃ kiṃ gaṇayantyabhedya mantrā bhṛgūṇāmanuśikṣitārthāḥ | na vipragovindagavīśvarāṇāṃ bhavantyabhadrāṇi nareśvarāṇām 24 |
तद्विश्वरूपं भजताशु विप्रं तपस्विनं त्वाष्ट्रमथात्मवन्तम् । सभाजितोऽर्थान्स विधास्यते वो यदि क्षमिष्यध्वमुतास्य कर्म २५ ।
tadviśvarūpaṃ bhajatāśu vipraṃ tapasvinaṃ tvāṣṭramathātmavantam | sabhājito'rthānsa vidhāsyate vo yadi kṣamiṣyadhvamutāsya karma 25 |
श्रीशुक उवाच ।
त एवमुदिता राजन्ब्रह्मणा विगतज्वराः । ऋषिं त्वाष्ट्रमुपव्रज्य परिष्वज्येदमब्रुवन् २६ ।
ta evamuditā rājanbrahmaṇā vigatajvarāḥ | ṛṣiṃ tvāṣṭramupavrajya pariṣvajyedamabruvan 26 |
श्रीदेवा ऊचुः ।
वयं तेऽतिथयः प्राप्ता आश्रमं भद्रमस्तु ते । कामः सम्पाद्यतां तात पितॄणां समयोचितः २७ ।
vayaṃ te'tithayaḥ prāptā āśramaṃ bhadramastu te | kāmaḥ sampādyatāṃ tāta pitṝṇāṃ samayocitaḥ 27 |
पुत्राणां हि परो धर्मः पितृशुश्रूषणं सताम् । अपि पुत्रवतां ब्रह्मन्किमुत ब्रह्मचारिणाम् २८ ।
putrāṇāṃ hi paro dharmaḥ pitṛśuśrūṣaṇaṃ satām | api putravatāṃ brahmankimuta brahmacāriṇām 28 |
आचार्यो ब्रह्मणो मूर्तिः पिता मूर्तिः प्रजापतेः । भ्राता मरुत्पतेर्मूर्तिर्माता साक्षात्क्षितेस्तनुः २९ ।
ācāryo brahmaṇo mūrtiḥ pitā mūrtiḥ prajāpateḥ | bhrātā marutpatermūrtirmātā sākṣātkṣitestanuḥ 29 |
दयाया भगिनी मूर्तिर्धर्मस्यात्मातिथिः स्वयम् । अग्नेरभ्यागतो मूर्तिः सर्वभूतानि चात्मनः ३० ।
dayāyā bhaginī mūrtirdharmasyātmātithiḥ svayam | agnerabhyāgato mūrtiḥ sarvabhūtāni cātmanaḥ 30 |
तस्मात्पितॄणामार्तानामार्तिं परपराभवम् । तपसापनयंस्तात सन्देशं कर्तुमर्हसि ३१ ।
tasmātpitṝṇāmārtānāmārtiṃ paraparābhavam | tapasāpanayaṃstāta sandeśaṃ kartumarhasi 31 |
वृणीमहे त्वोपाध्यायं ब्रह्मिष्ठं ब्राह्मणं गुरुम् । यथाञ्जसा विजेष्यामः सपत्नांस्तव तेजसा ३२ ।
vṛṇīmahe tvopādhyāyaṃ brahmiṣṭhaṃ brāhmaṇaṃ gurum | yathāñjasā vijeṣyāmaḥ sapatnāṃstava tejasā 32 |
न गर्हयन्ति ह्यर्थेषु यविष्ठाङ्घ्र्यभिवादनम् । छन्दोभ्योऽन्यत्र न ब्रह्मन्वयो ज्यैष्ठ्यस्य कारणम् ३३ ।
na garhayanti hyartheṣu yaviṣṭhāṅghryabhivādanam | chandobhyo'nyatra na brahmanvayo jyaiṣṭhyasya kāraṇam 33 |
श्रीऋषिरुवाच ।
अभ्यर्थितः सुरगणैः पौरहित्ये महातपाः । स विश्वरूपस्तानाह प्रसन्नः श्लक्ष्णया गिरा ३४ ।
abhyarthitaḥ suragaṇaiḥ paurahitye mahātapāḥ | sa viśvarūpastānāha prasannaḥ ślakṣṇayā girā 34 |
श्रीविश्वरूप उवाच ।
विगर्हितं धर्मशीलैर्ब्रह्मवर्चौपव्ययम् । कथं नु मद्विधो नाथा लोकेशैरभियाचितम् । प्रत्याख्यास्यति तच्छिष्यः स एव स्वार्थ उच्यते ३५ ।
vigarhitaṃ dharmaśīlairbrahmavarcaupavyayam | kathaṃ nu madvidho nāthā lokeśairabhiyācitam | pratyākhyāsyati tacchiṣyaḥ sa eva svārtha ucyate 35 |
अकिञ्चनानां हि धनं शिलोञ्छनं तेनेह निर्वर्तितसाधुसत्क्रियः । कथं विगर्ह्यं नु करोम्यधीश्वराः पौरोधसं हृष्यति येन दुर्मतिः ३६ ।
akiñcanānāṃ hi dhanaṃ śiloñchanaṃ teneha nirvartitasādhusatkriyaḥ | kathaṃ vigarhyaṃ nu karomyadhīśvarāḥ paurodhasaṃ hṛṣyati yena durmatiḥ 36 |
तथापि न प्रतिब्रूयां गुरुभिः प्रार्थितं कियत् । भवतां प्रार्थितं सर्वं प्राणैरर्थैश्च साधये ३७ ।
tathāpi na pratibrūyāṃ gurubhiḥ prārthitaṃ kiyat | bhavatāṃ prārthitaṃ sarvaṃ prāṇairarthaiśca sādhaye 37 |
श्रीबादरायणिरुवाच ।
तेभ्य एवं प्रतिश्रुत्य विश्वरूपो महातपाः । पौरोहित्यं वृतश्चक्रे परमेण समाधिना ३८ ।
tebhya evaṃ pratiśrutya viśvarūpo mahātapāḥ | paurohityaṃ vṛtaścakre parameṇa samādhinā 38 |
सुरद्विषां श्रियं गुप्तामौशनस्यापि विद्यया । आच्छिद्यादान्महेन्द्राय वैष्णव्या विद्यया विभुः ३९ ।
suradviṣāṃ śriyaṃ guptāmauśanasyāpi vidyayā | ācchidyādānmahendrāya vaiṣṇavyā vidyayā vibhuḥ 39 |
यया गुप्तः सहस्राक्षो जिग्येऽसुरचमूर्विभुः । तां प्राह स महेन्द्राय विश्वरूप उदारधीः ४० ।
yayā guptaḥ sahasrākṣo jigye'suracamūrvibhuḥ | tāṃ prāha sa mahendrāya viśvarūpa udāradhīḥ 40 |
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां षष्ठस्कन्धे सप्तमोऽध्यायः ।
iti śrīmadbhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyāṃ saṃhitāyāṃ ṣaṣṭhaskandhe saptamo'dhyāyaḥ |
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
