| |
|

This overlay will guide you through the buttons:

This overlay will guide you through the buttons:

विदुर उवाच -
Shloka 1
अन्तर्हिते भगवति ब्रह्मा लोकपितामहः । प्रजाः ससर्ज कतिधा दैहिकीर्मानसीर्विभुः ॥ १ ॥

PADACHEDA

अन्तर्हिते भगवति ब्रह्मा लोकपितामहः । प्रजाः ससर्ज कतिधा दैहिकीः मानसीः विभुः ॥ १ ॥

TRANSLITERATION

antarhite bhagavati brahmā lokapitāmahaḥ . prajāḥ sasarja katidhā daihikīḥ mānasīḥ vibhuḥ .. 1 ..
(अनुष्टुप्)
Shloka 2
ये च मे भगवन्पृष्टाः त्वय्यर्था बहुवित्तम । तान्वदस्वानुपूर्व्येण छिन्धि नः सर्वसंशयान् ॥ २ ॥

PADACHEDA

ये च मे भगवन् पृष्टाः त्वयि अर्थाः बहु-वित्तम । तान् वदस्व आनुपूर्व्येण छिन्धि नः सर्व-संशयान् ॥ २ ॥

TRANSLITERATION

ye ca me bhagavan pṛṣṭāḥ tvayi arthāḥ bahu-vittama . tān vadasva ānupūrvyeṇa chindhi naḥ sarva-saṃśayān .. 2 ..
सूत उवाच -
Shloka 3
एवं सञ्चोदितस्तेन क्षत्त्रा कौषारवो मुनिः । प्रीतः प्रत्याह तान् प्रश्नान् हृदिस्थानथ भार्गव ॥ ३ ॥

PADACHEDA

एवम् सञ्चोदितः तेन क्षत्त्रा कौषारवः मुनिः । प्रीतः प्रत्याह तान् प्रश्नान् हृदिस्थान् अथ भार्गव ॥ ३ ॥

TRANSLITERATION

evam sañcoditaḥ tena kṣattrā kauṣāravaḥ muniḥ . prītaḥ pratyāha tān praśnān hṛdisthān atha bhārgava .. 3 ..
मैत्रेय उवाच -
Shloka 4
विरिञ्चोऽपि तथा चक्रे दिव्यं वर्षशतं तपः । आत्मनि आत्मानमावेश्य यथाह भगवान् अजः ॥ ४ ॥

PADACHEDA

विरिञ्चः अपि तथा चक्रे दिव्यम् वर्ष-शतम् तपः । आत्मनि आत्मानम् आवेश्य यथा आह भगवान् अजः ॥ ४ ॥

TRANSLITERATION

viriñcaḥ api tathā cakre divyam varṣa-śatam tapaḥ . ātmani ātmānam āveśya yathā āha bhagavān ajaḥ .. 4 ..
Shloka 5
तद् विलोक्याब्जसंभूतो वायुना यदधिष्ठितः । पद्मं अम्भश्च तत्काल कृतवीर्येण कम्पितम् ॥ ५ ॥

PADACHEDA

तत् विलोक्य अब्ज-संभूतः वायुना यद्-अधिष्ठितः । पद्मम् अम्भः च तद्-काल कृतवीर्येण कम्पितम् ॥ ५ ॥

TRANSLITERATION

tat vilokya abja-saṃbhūtaḥ vāyunā yad-adhiṣṭhitaḥ . padmam ambhaḥ ca tad-kāla kṛtavīryeṇa kampitam .. 5 ..
Shloka 6
तपसा हि एधमानेन विद्यया चात्मसंस्थया । विवृद्धविज्ञानबलो न्यपाद् वायुं सहाम्भसा ॥ ६ ॥

PADACHEDA

तपसा हि एधमानेन विद्यया च आत्म-संस्थया । विवृद्ध-विज्ञान-बलः न्यपात् वायुम् सह अम्भसा ॥ ६ ॥

TRANSLITERATION

tapasā hi edhamānena vidyayā ca ātma-saṃsthayā . vivṛddha-vijñāna-balaḥ nyapāt vāyum saha ambhasā .. 6 ..
Shloka 7
तद्विलोक्य वियद्व्यापि पुष्करं यदधिष्ठितम् । अनेन लोकान्प्राग्लीनान् कल्पितास्मीत्यचिन्तयत् ॥ ७ ॥

PADACHEDA

तत् विलोक्य वियत्-व्यापि पुष्करम् यत् अधिष्ठितम् । अनेन लोकान् प्राक् लीनान् कल्पिता अस्मि इति अचिन्तयत् ॥ ७ ॥

TRANSLITERATION

tat vilokya viyat-vyāpi puṣkaram yat adhiṣṭhitam . anena lokān prāk līnān kalpitā asmi iti acintayat .. 7 ..
Shloka 8
पद्मकोशं तदाविश्य भगवत्कर्मचोदितः । एकं व्यभाङ्क्षीदुरुधा त्रिधा भाव्यं द्विसप्तधा ॥ ८ ॥

PADACHEDA

पद्मकोशम् तदा आविश्य भगवत्-कर्म-चोदितः । एकम् व्यभाङ्क्षीत् उरुधा त्रिधा भाव्यम् द्वि-सप्तधा ॥ ८ ॥

TRANSLITERATION

padmakośam tadā āviśya bhagavat-karma-coditaḥ . ekam vyabhāṅkṣīt urudhā tridhā bhāvyam dvi-saptadhā .. 8 ..
Shloka 9
एतावान् जीवलोकस्य संस्थाभेदः समाहृतः । धर्मस्य ह्यनिमित्तस्य विपाकः परमेष्ठ्यसौ ॥ ९ ॥

PADACHEDA

एतावान् जीव-लोकस्य संस्था-भेदः समाहृतः । धर्मस्य हि अनिमित्तस्य विपाकः परमेष्ठी असौ ॥ ९ ॥

TRANSLITERATION

etāvān jīva-lokasya saṃsthā-bhedaḥ samāhṛtaḥ . dharmasya hi animittasya vipākaḥ parameṣṭhī asau .. 9 ..
विदुर उवाच -
Shloka 10
यथात्थ बहुरूपस्य हरेरद्भुतकर्मणः । कालाख्यं लक्षणं ब्रह्मन् यथा वर्णय नः प्रभो ॥ १० ॥

PADACHEDA

यथा आत्थ बहु-रूपस्य हरेः अद्भुत-कर्मणः । काल-आख्यम् लक्षणम् ब्रह्मन् यथा वर्णय नः प्रभो ॥ १० ॥

TRANSLITERATION

yathā āttha bahu-rūpasya hareḥ adbhuta-karmaṇaḥ . kāla-ākhyam lakṣaṇam brahman yathā varṇaya naḥ prabho .. 10 ..
मैत्रेय उवाच -
Shloka 11
गुणव्यतिकराकारो निर्विशेषोऽप्रतिष्ठितः । पुरुषः तदुपादानं आत्मानं लीलयासृजत् ॥ ११ ॥

PADACHEDA

गुण-व्यतिकर-आकारः निर्विशेषः अप्रतिष्ठितः । पुरुषः तद्-उपादानम् आत्मानम् लीलया असृजत् ॥ ११ ॥

TRANSLITERATION

guṇa-vyatikara-ākāraḥ nirviśeṣaḥ apratiṣṭhitaḥ . puruṣaḥ tad-upādānam ātmānam līlayā asṛjat .. 11 ..
Shloka 12
विश्वं वै ब्रह्मतन्मात्रं संस्थितं विष्णुमायया । ईश्वरेण परिच्छिन्नं कालेनाव्यक्तमूर्तिना ॥ १२ ॥

PADACHEDA

विश्वम् वै ब्रह्म-तन्मात्रम् संस्थितम् विष्णु-मायया । ईश्वरेण परिच्छिन्नम् कालेन अव्यक्त-मूर्तिना ॥ १२ ॥

TRANSLITERATION

viśvam vai brahma-tanmātram saṃsthitam viṣṇu-māyayā . īśvareṇa paricchinnam kālena avyakta-mūrtinā .. 12 ..
Shloka 13
यथेदानीं तथाग्रे च पश्चादप्येतदीदृशम् । सर्गो नवविधस्तस्य प्राकृतो वैकृतस्तु यः ॥ १३ ॥

PADACHEDA

यथा इदानीम् तथा अग्रे च पश्चात् अपि एतत् ईदृशम् । सर्गः नवविधः तस्य प्राकृतः वैकृतः तु यः ॥ १३ ॥

TRANSLITERATION

yathā idānīm tathā agre ca paścāt api etat īdṛśam . sargaḥ navavidhaḥ tasya prākṛtaḥ vaikṛtaḥ tu yaḥ .. 13 ..
Shloka 14
कालद्रव्यगुणैरस्य त्रिविधः प्रतिसङ्क्रमः । आद्यस्तु महतः सर्गो गुणवैषम्यमात्मनः ॥ १४ ॥

PADACHEDA

काल-द्रव्य-गुणैः अस्य त्रिविधः प्रतिसङ्क्रमः । आद्यः तु महतः सर्गः गुण-वैषम्यम् आत्मनः ॥ १४ ॥

TRANSLITERATION

kāla-dravya-guṇaiḥ asya trividhaḥ pratisaṅkramaḥ . ādyaḥ tu mahataḥ sargaḥ guṇa-vaiṣamyam ātmanaḥ .. 14 ..
Shloka 15
द्वितीयस्त्वहमो यत्र द्रव्यज्ञानक्रियोदयः । भूतसर्गस्तृतीयस्तु तन्मात्रो द्रव्यशक्तिमान् ॥ १५ ॥

PADACHEDA

द्वितीयः तु अहमः यत्र द्रव्य-ज्ञान-क्रिया-उदयः । भूत-सर्गः तृतीयः तु तन्मात्रः द्रव्य-शक्तिमान् ॥ १५ ॥

TRANSLITERATION

dvitīyaḥ tu ahamaḥ yatra dravya-jñāna-kriyā-udayaḥ . bhūta-sargaḥ tṛtīyaḥ tu tanmātraḥ dravya-śaktimān .. 15 ..
Shloka 16
चतुर्थ ऐन्द्रियः सर्गो यस्तु ज्ञानक्रियात्मकः । वैकारिको देवसर्गः पञ्चमो यन्मयं मनः ॥ १६ ॥

PADACHEDA

चतुर्थः ऐन्द्रियः सर्गः यः तु ज्ञान-क्रिया-आत्मकः । वैकारिकः देव-सर्गः पञ्चमः यद्-मयम् मनः ॥ १६ ॥

TRANSLITERATION

caturthaḥ aindriyaḥ sargaḥ yaḥ tu jñāna-kriyā-ātmakaḥ . vaikārikaḥ deva-sargaḥ pañcamaḥ yad-mayam manaḥ .. 16 ..
Shloka 17
षष्ठस्तु तमसः सर्गो यस्त्वबुद्धिकृतः प्रभोः । षडिमे प्राकृताः सर्गा वैकृतानपि मे श्रृणु ॥ १७ ॥

PADACHEDA

षष्ठः तु तमसः सर्गः यः तु अ बुद्धि-कृतः प्रभोः । षट् इमे प्राकृताः सर्गाः वैकृतान् अपि मे श्रृणु ॥ १७ ॥

TRANSLITERATION

ṣaṣṭhaḥ tu tamasaḥ sargaḥ yaḥ tu a buddhi-kṛtaḥ prabhoḥ . ṣaṭ ime prākṛtāḥ sargāḥ vaikṛtān api me śrṛṇu .. 17 ..
Shloka 18
रजोभाजो भगवतो लीलेयं हरिमेधसः । सप्तमो मुख्यसर्गस्तु षड्विधस्तस्थुषां च यः ॥ १८ ॥

PADACHEDA

रजः-भाजः भगवतः लीला इयम् हरिमेधसः । सप्तमः मुख्य-सर्गः तु षड्विधः तस्थुषाम् च यः ॥ १८ ॥

TRANSLITERATION

rajaḥ-bhājaḥ bhagavataḥ līlā iyam harimedhasaḥ . saptamaḥ mukhya-sargaḥ tu ṣaḍvidhaḥ tasthuṣām ca yaḥ .. 18 ..
Shloka 19
वनस्पत्योषधिलता त्वक्सारा वीरुधो द्रुमाः । उत्स्रोतसस्तमःप्राया अन्तःस्पर्शा विशेषिणः ॥ १९ ॥

PADACHEDA

वनस्पति-ओषधि-लता त्वच्-साराः वीरुधः द्रुमाः । उत्स्रोतसः तमः-प्रायाः अन्तर् स्पर्शाः विशेषिणः ॥ १९ ॥

TRANSLITERATION

vanaspati-oṣadhi-latā tvac-sārāḥ vīrudhaḥ drumāḥ . utsrotasaḥ tamaḥ-prāyāḥ antar sparśāḥ viśeṣiṇaḥ .. 19 ..
Shloka 20
तिरश्चामष्टमः सर्गः सोऽष्टाविंशद्विधो मतः । अविदो भूरितमसो घ्राणज्ञा हृद्यवेदिनः ॥ २० ॥

PADACHEDA

तिरश्चाम् अष्टमः सर्गः सः अष्टाविंशद्विधः मतः । अविदः भूरि-तमसः घ्राण-ज्ञाः हृद्य-वेदिनः ॥ २० ॥

TRANSLITERATION

tiraścām aṣṭamaḥ sargaḥ saḥ aṣṭāviṃśadvidhaḥ mataḥ . avidaḥ bhūri-tamasaḥ ghrāṇa-jñāḥ hṛdya-vedinaḥ .. 20 ..
Shloka 21
गौरजो महिषः कृष्णः सूकरो गवयो रुरुः । द्विशफाः पशवश्चेमे अविरुष्ट्रश्च सत्तम ॥ २१ ॥

PADACHEDA

गौः अजः महिषः कृष्णः सूकरः गवयः रुरुः । द्विशफाः पशवः च इमे अविः उष्ट्रः च सत्तम ॥ २१ ॥

TRANSLITERATION

gauḥ ajaḥ mahiṣaḥ kṛṣṇaḥ sūkaraḥ gavayaḥ ruruḥ . dviśaphāḥ paśavaḥ ca ime aviḥ uṣṭraḥ ca sattama .. 21 ..
Shloka 22
खरोऽश्वोऽश्वतरो गौरः शरभश्चमरी तथा । एते चैकशफाः क्षत्तः श्रृणु पञ्चनखान् पशून् ॥ २२ ॥

PADACHEDA

खरः अश्वः अश्वतरः गौरः शरभः चमरी तथा । एते च एक-शफाः क्षत्तर् श्रृणु पञ्चनखान् पशून् ॥ २२ ॥

TRANSLITERATION

kharaḥ aśvaḥ aśvataraḥ gauraḥ śarabhaḥ camarī tathā . ete ca eka-śaphāḥ kṣattar śrṛṇu pañcanakhān paśūn .. 22 ..
Shloka 23
श्वा सृगालो वृको व्याघ्रो मार्जारः शशशल्लकौ । सिंहः कपिर्गजः कूर्मो गोधा च मकरादयः ॥ २३ ॥

PADACHEDA

श्वा सृगालः वृकः व्याघ्रः मार्जारः शश-शल्लकौ । सिंहः कपिः गजः कूर्मः गोधा च मकर-आदयः ॥ २३ ॥

TRANSLITERATION

śvā sṛgālaḥ vṛkaḥ vyāghraḥ mārjāraḥ śaśa-śallakau . siṃhaḥ kapiḥ gajaḥ kūrmaḥ godhā ca makara-ādayaḥ .. 23 ..
Shloka 24
कङ्कगृध्रबकश्येन भासभल्लूकबर्हिणः । हंससारसचक्राह्व काकोलूकादयः खगाः ॥ २४ ॥

PADACHEDA

कङ्क-गृध्र-बक-श्येन-भास-भल्लूक-बर्हिणः । ॥ २४ ॥

TRANSLITERATION

kaṅka-gṛdhra-baka-śyena-bhāsa-bhallūka-barhiṇaḥ . .. 24 ..
Shloka 25
अर्वाक्स्रोतस्तु नवमः क्षत्तरेकविधो नृणाम् । रजोऽधिकाः कर्मपरा दुःखे च सुखमानिनः ॥ २५ ॥

PADACHEDA

अर्वाक्स्रोतः तु नवमः क्षत्तर् एकविधः नृणाम् । रजः-अधिकाः कर्म-पराः दुःखे च सुख-मानिनः ॥ २५ ॥

TRANSLITERATION

arvāksrotaḥ tu navamaḥ kṣattar ekavidhaḥ nṛṇām . rajaḥ-adhikāḥ karma-parāḥ duḥkhe ca sukha-māninaḥ .. 25 ..
Shloka 26
वैकृतास्त्रय एवैते देवसर्गश्च सत्तम । वैकारिकस्तु यः प्रोक्तः कौमारस्तूभयात्मकः ॥ २६ ॥

PADACHEDA

वैकृताः त्रयः एव एते देव-सर्गः च सत्तम । वैकारिकः तु यः प्रोक्तः कौमारः तु उभय-आत्मकः ॥ २६ ॥

TRANSLITERATION

vaikṛtāḥ trayaḥ eva ete deva-sargaḥ ca sattama . vaikārikaḥ tu yaḥ proktaḥ kaumāraḥ tu ubhaya-ātmakaḥ .. 26 ..
Shloka 27
देवसर्गश्चाष्टविधो विबुधाः पितरोऽसुराः । गन्धर्वाप्सरसः सिद्धा यक्षरक्षांसि चारणाः ॥ २७ ॥

PADACHEDA

देव-सर्गः च अष्टविधः विबुधाः पितरः असुराः । गन्धर्व-अप्सरसः सिद्धाः यक्ष-रक्षांसि चारणाः ॥ २७ ॥

TRANSLITERATION

deva-sargaḥ ca aṣṭavidhaḥ vibudhāḥ pitaraḥ asurāḥ . gandharva-apsarasaḥ siddhāḥ yakṣa-rakṣāṃsi cāraṇāḥ .. 27 ..
Shloka 28
भूतप्रेतपिशाचाश्च विद्याध्राः किन्नरादयः । दशैते विदुराख्याताः सर्गास्ते विश्वसृक्कृताः ॥ २८ ॥

PADACHEDA

भूत-प्रेत-पिशाचाः च विद्याध्राः किन्नर-आदयः । दशा एते विदुर-आख्याताः सर्गाः ते विश्वसृक्कृताः ॥ २८ ॥

TRANSLITERATION

bhūta-preta-piśācāḥ ca vidyādhrāḥ kinnara-ādayaḥ . daśā ete vidura-ākhyātāḥ sargāḥ te viśvasṛkkṛtāḥ .. 28 ..
Shloka 29
अतः परं प्रवक्ष्यामि वंशान् मन्वन्तराणि च । एवं रजःप्लुतः स्रष्टा कल्पादिष्वात्मभूर्हरिः । सृजत्यमोघसङ्कल्प आत्मैवात्मानमात्मना ॥ २९ ॥

PADACHEDA

अतस् परम् प्रवक्ष्यामि वंशान् मन्वन्तराणि च । एवम् रजः-प्लुतः स्रष्टा कल्प-आदिषु आत्मभूः हरिः । सृजति अमोघ-सङ्कल्पः आत्मा एव आत्मानम् आत्मना ॥ २९ ॥

TRANSLITERATION

atas param pravakṣyāmi vaṃśān manvantarāṇi ca . evam rajaḥ-plutaḥ sraṣṭā kalpa-ādiṣu ātmabhūḥ hariḥ . sṛjati amogha-saṅkalpaḥ ātmā eva ātmānam ātmanā .. 29 ..
Shloka 30
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां तृतीयस्कन्धे दशमोऽध्यायः ॥ १० ॥

PADACHEDA

इति श्रीमत्-भागवते महापुराणे पारमहंस्याम् संहितायाम् तृतीय-स्कन्धे दशमः अध्यायः ॥ १० ॥

TRANSLITERATION

iti śrīmat-bhāgavate mahāpurāṇe pāramahaṃsyām saṃhitāyām tṛtīya-skandhe daśamaḥ adhyāyaḥ .. 10 ..

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In