| |
|

This overlay will guide you through the buttons:

Shloka 1
ईश्वर उवाच ।
अवाच्यमेतद् विज्ञानमात्मगुह्यं सनातनम् ।यन्न देवा विजानन्ति यतन्तोऽपि द्विजातयः ॥ २.१

PADACHEDA

अवाच्यम् एतत् विज्ञानम् आत्म-गुह्यम् सनातनम् ।यत् न देवाः विजानन्ति यतन्तः अपि द्विजातयः ॥ २।१

TRANSLITERATION

avācyam etat vijñānam ātma-guhyam sanātanam .yat na devāḥ vijānanti yatantaḥ api dvijātayaḥ .. 2.1
Shloka 2
इदं ज्ञानं समाश्रित्य ब्रह्मभूता द्विजोत्तमाः ।न संसारं प्रपद्यन्ते पूर्वेऽपि ब्रह्मवादिनः ॥ २.२

PADACHEDA

इदम् ज्ञानम् समाश्रित्य ब्रह्म-भूताः द्विजोत्तमाः ।न संसारम् प्रपद्यन्ते पूर्वे अपि ब्रह्म-वादिनः ॥ २।२

TRANSLITERATION

idam jñānam samāśritya brahma-bhūtāḥ dvijottamāḥ .na saṃsāram prapadyante pūrve api brahma-vādinaḥ .. 2.2
Shloka 3
गुह्याद् गुह्यतमं साक्षाद् गोपनीयं प्रयत्नतः ।वक्ष्ये भक्तिमतामद्य युष्माकं ब्रह्मवादिनाम् ॥ २.३

PADACHEDA

गुह्यात् गुह्यतमम् साक्षात् गोपनीयम् प्रयत्नतः ।वक्ष्ये भक्तिमताम् अद्य युष्माकम् ब्रह्म-वादिनाम् ॥ २।३

TRANSLITERATION

guhyāt guhyatamam sākṣāt gopanīyam prayatnataḥ .vakṣye bhaktimatām adya yuṣmākam brahma-vādinām .. 2.3
Shloka 4
आत्मायः केवलः स्वच्छः शुद्धः सूक्ष्मः सनातनः ।अस्ति सर्वान्तरः साक्षाच्चिन्मात्रस्तमसः परः ॥ २.४

PADACHEDA

केवलः स्वच्छः शुद्धः सूक्ष्मः सनातनः ।अस्ति सर्व-अन्तरः साक्षात् चित्-मात्रः तमसः परः ॥ २।४

TRANSLITERATION

kevalaḥ svacchaḥ śuddhaḥ sūkṣmaḥ sanātanaḥ .asti sarva-antaraḥ sākṣāt cit-mātraḥ tamasaḥ paraḥ .. 2.4
Shloka 5
सोऽन्तर्यामी स पुरुषः स प्राणः स महेश्वरः ।स कालोऽत्रस्तदव्यक्तं स एवेदमिति श्रुतिः ॥ २.५

PADACHEDA

सः अन्तर्यामी स पुरुषः स प्राणः स महेश्वरः ।स कालः अत्र स्तत् अव्यक्तम् सः एव इदम् इति श्रुतिः ॥ २।५

TRANSLITERATION

saḥ antaryāmī sa puruṣaḥ sa prāṇaḥ sa maheśvaraḥ .sa kālaḥ atra stat avyaktam saḥ eva idam iti śrutiḥ .. 2.5
Shloka 6
अस्माद् विजायते विश्वमत्रैव प्रविलीयते ।स मायी मायया बद्धः करोति विविधास्तनूः ॥ २.६

PADACHEDA

अस्मात् विजायते विश्वम् अत्र एव प्रविलीयते ।स मायी मायया बद्धः करोति विविधाः तनूः ॥ २।६

TRANSLITERATION

asmāt vijāyate viśvam atra eva pravilīyate .sa māyī māyayā baddhaḥ karoti vividhāḥ tanūḥ .. 2.6
Shloka 7
न चाप्ययं संसरति न च संसारमयः प्रभुः ।नायं पृथ्वी न सलिलं न तेजः पवनो नभः ॥ २.७

PADACHEDA

न च अपि अयम् संसरति न च संसार-मयः प्रभुः ।न अयम् पृथ्वी न सलिलम् न तेजः पवनः नभः ॥ २।७

TRANSLITERATION

na ca api ayam saṃsarati na ca saṃsāra-mayaḥ prabhuḥ .na ayam pṛthvī na salilam na tejaḥ pavanaḥ nabhaḥ .. 2.7
Shloka 8
न प्राणे न मनोऽव्यक्तं न शब्दः स्पर्श एव च ।न रूपरसगन्धाश्च नाहं कर्त्ता न वागपि ॥ २.८

PADACHEDA

न प्राणे न मनः अव्यक्तम् न शब्दः स्पर्शः एव च ।न रूप-रस-गन्धाः च न अहम् कर्त्ता न वाच् अपि ॥ २।८

TRANSLITERATION

na prāṇe na manaḥ avyaktam na śabdaḥ sparśaḥ eva ca .na rūpa-rasa-gandhāḥ ca na aham karttā na vāc api .. 2.8
Shloka 9
न पाणिपादौ नो पायुर्न चोपस्थं द्विजोत्तमाः ।न कर्त्ता न च भोक्ता वा न च प्रकृतिपूरुषौ ।२.९

PADACHEDA

न पाणि-पादौ नो पायुः न च उपस्थम् द्विजोत्तमाः ।न कर्त्ता न च भोक्ता वा न च प्रकृति-पूरुषौ ।२।९

TRANSLITERATION

na pāṇi-pādau no pāyuḥ na ca upastham dvijottamāḥ .na karttā na ca bhoktā vā na ca prakṛti-pūruṣau .2.9
Shloka 10
न माया नैव च प्राणा चैतन्यं परमार्थतः।यथा प्रकाशतमसोः सम्बन्धो नोपपद्यते ।२.१०

PADACHEDA

न माया ना एव च चैतन्यम् परमार्थतः।यथा प्रकाश-तमसोः सम्बन्धः न उपपद्यते ।२।१०

TRANSLITERATION

na māyā nā eva ca caitanyam paramārthataḥ.yathā prakāśa-tamasoḥ sambandhaḥ na upapadyate .2.10
Shloka 11
तद्वदैक्यं न संबन्धः प्रपञ्चपरमात्मनोःछायातपौ यथा लोके परस्परविलक्षणौ ।२.११

PADACHEDA

तद्वत् ऐक्यम् न संबन्धः प्रपञ्च-परमात्मनोः छाया-आतपौ यथा लोके परस्पर-विलक्षणौ ।२।११

TRANSLITERATION

tadvat aikyam na saṃbandhaḥ prapañca-paramātmanoḥ chāyā-ātapau yathā loke paraspara-vilakṣaṇau .2.11
Shloka 12
तद्वत् प्रपञ्चपुरुषौ विभिन्नौ परमार्थतः ।तथात्मा मलिनोऽसृष्टो विकारी स्यात् स्वभावतः ।२.१२

PADACHEDA

तद्वत् प्रपञ्च-पुरुषौ विभिन्नौ परमार्थतः ।तथा आत्मा मलिनः असृष्टः विकारी स्यात् स्वभावतः ।२।१२

TRANSLITERATION

tadvat prapañca-puruṣau vibhinnau paramārthataḥ .tathā ātmā malinaḥ asṛṣṭaḥ vikārī syāt svabhāvataḥ .2.12
Shloka 13
नहि तस्य भवेन्मुक्तिर्जन्मान्तरशतैरपि ।पश्यन्ति मुनयो युक्ताः स्वात्मानं परमार्थतः ।२.१३

PADACHEDA

नहि तस्य भवेत् मुक्तिः जन्मान्तर-शतैः अपि ।पश्यन्ति मुनयः युक्ताः स्व-आत्मानम् परमार्थतः ।२।१३

TRANSLITERATION

nahi tasya bhavet muktiḥ janmāntara-śataiḥ api .paśyanti munayaḥ yuktāḥ sva-ātmānam paramārthataḥ .2.13
Shloka 14
विकारहीनं निर्दुः खमानन्दात्मानमव्ययम् ।अह कर्त्ता सुखी दुःखी कृशः स्थूलेति या मतिः २.१४

PADACHEDA

विकार-हीनम् निर्दुः आनन्द-आत्मानम् अव्ययम् ।अह कर्त्ता सुखी दुःखी कृशः स्थूल-इति या मतिः।१४

TRANSLITERATION

vikāra-hīnam nirduḥ ānanda-ātmānam avyayam .aha karttā sukhī duḥkhī kṛśaḥ sthūla-iti yā matiḥ.14
Shloka 15
सा चाहंकारकर्तृत्वादात्मन्यारोप्यते जनैः ।वदन्ति वेदविद्वांसः साक्षिणं प्रकृतेः परम् ।२.१५

PADACHEDA

सा च अहंकार-कर्तृ-त्वात् आत्मनि आरोप्यते जनैः ।वदन्ति वेद-विद्वांसः साक्षिणम् प्रकृतेः परम् ।२।१५

TRANSLITERATION

sā ca ahaṃkāra-kartṛ-tvāt ātmani āropyate janaiḥ .vadanti veda-vidvāṃsaḥ sākṣiṇam prakṛteḥ param .2.15
Shloka 16
भोक्तारमक्षरं शुद्धं सर्वत्र समवस्थितम् ।तस्मादज्ञानमूलो हि संसारः सर्वदेहिनाम् ।२.१६

PADACHEDA

भोक्तारम् अक्षरम् शुद्धम् सर्वत्र समवस्थितम् ।तस्मात् अज्ञान-मूलः हि संसारः सर्व-देहिनाम् ।२।१६

TRANSLITERATION

bhoktāram akṣaram śuddham sarvatra samavasthitam .tasmāt ajñāna-mūlaḥ hi saṃsāraḥ sarva-dehinām .2.16
Shloka 17
अज्ञानादन्यथा ज्ञानात् तत्वं प्रकृतिसंगतम् ।नित्योदितं स्वयं ज्योतिः सर्वगः पुरुषः परः ।२.१७

PADACHEDA

अज्ञानात् अन्यथा ज्ञानात् प्रकृति-संगतम् ।नित्य-उदितम् स्वयम् ज्योतिः सर्व-गः पुरुषः परः ।२।१७

TRANSLITERATION

ajñānāt anyathā jñānāt prakṛti-saṃgatam .nitya-uditam svayam jyotiḥ sarva-gaḥ puruṣaḥ paraḥ .2.17
Shloka 18
अहंकाराविवेकेन कर्त्ताहमिति मन्यते ।पश्यन्ति ऋषयोऽव्यक्तं नित्यं सदसदात्मकम् ।२.१८

PADACHEDA

अहंकार-अविवेकेन कर्त्ताहम् इति मन्यते ।पश्यन्ति ऋषयः अव्यक्तम् नित्यम् सत्-असत्-आत्मकम् ।२।१८

TRANSLITERATION

ahaṃkāra-avivekena karttāham iti manyate .paśyanti ṛṣayaḥ avyaktam nityam sat-asat-ātmakam .2.18
Shloka 19
प्रधानं प्रकृतिं बुद्ध्वा कारणं ब्रह्मवादिनः ।तेनायं संगतो ह्यात्मा कूटस्थोऽपि निरञ्जनः ।२.१९

PADACHEDA

प्रधानम् प्रकृतिम् बुद्ध्वा कारणम् ब्रह्म-वादिनः ।तेन अयम् संगतः हि आत्मा कूटस्थः अपि निरञ्जनः ।२।१९

TRANSLITERATION

pradhānam prakṛtim buddhvā kāraṇam brahma-vādinaḥ .tena ayam saṃgataḥ hi ātmā kūṭasthaḥ api nirañjanaḥ .2.19
Shloka 20
स्वात्मानमक्षरं ब्रह्म नावबुद्ध्येत तत्त्वतः ।अनात्मन्यात्मविज्ञानं तस्माद् दुःखं तथेतरत् ।२.२०

PADACHEDA

स्व-आत्मानम् अक्षरम् ब्रह्म न अवबुद्ध्येत तत्त्वतः ।अनात्मनि आत्म-विज्ञानम् तस्मात् दुःखम् तथा इतरत् ।२।२०

TRANSLITERATION

sva-ātmānam akṣaram brahma na avabuddhyeta tattvataḥ .anātmani ātma-vijñānam tasmāt duḥkham tathā itarat .2.20
Shloka 21
रगद्वेषादयो दोषाः सर्वे भ्रान्तिनिबन्धनाः ।कर्माण्यस्य भवेद् दोषः पुण्यापुण्यमिति स्थितिः ।२.२१

PADACHEDA

रग-द्वेष-आदयः दोषाः सर्वे भ्रान्ति-निबन्धनाः ।कर्माणि अस्य भवेत् दोषः पुण्य-अपुण्यम् इति स्थितिः ।२।२१

TRANSLITERATION

raga-dveṣa-ādayaḥ doṣāḥ sarve bhrānti-nibandhanāḥ .karmāṇi asya bhavet doṣaḥ puṇya-apuṇyam iti sthitiḥ .2.21
Shloka 22
तद्वशादेव सर्वेषां सर्वदेहसमुद्भवः ।नित्यः सर्वत्रगो ह्यात्मा कूटस्थो दोषवर्जितः ।२.२२

PADACHEDA

तद्-वशात् एव सर्वेषाम् सर्व-देह-समुद्भवः ।नित्यः सर्वत्रगः हि आत्मा कूटस्थः दोष-वर्जितः ।२।२२

TRANSLITERATION

tad-vaśāt eva sarveṣām sarva-deha-samudbhavaḥ .nityaḥ sarvatragaḥ hi ātmā kūṭasthaḥ doṣa-varjitaḥ .2.22
Shloka 23
एकः स भिद्यते शक्त्या मायया न स्वभावतः ।तस्मादद्वैतमेवाहुर्मुनयः परमार्थतः ।२.२३

PADACHEDA

एकः स भिद्यते शक्त्या मायया न स्वभावतः ।तस्मात् अद्वैतम् एव आहुः मुनयः परमार्थतः ।२।२३

TRANSLITERATION

ekaḥ sa bhidyate śaktyā māyayā na svabhāvataḥ .tasmāt advaitam eva āhuḥ munayaḥ paramārthataḥ .2.23
Shloka 24
भेदो व्यक्तस्वभावेन सा च मायात्मसंश्रया ।यथा हि धूमसंपर्कान्नाकाशो मलिनो भवेत् ।२.२४

PADACHEDA

भेदः व्यक्त-स्वभावेन सा च माया आत्म-संश्रया ।यथा हि धूम-संपर्कात् न आकाशः मलिनः भवेत् ।२।२४

TRANSLITERATION

bhedaḥ vyakta-svabhāvena sā ca māyā ātma-saṃśrayā .yathā hi dhūma-saṃparkāt na ākāśaḥ malinaḥ bhavet .2.24
Shloka 25
अन्तः करणजैर्भावैरात्मा तद्वन्न लिप्यते ।यथा स्वप्रभया भाति केवलः स्फटिकोऽमलः ।२.२५

PADACHEDA

अन्तर् करण-जैः भावैः आत्मा तद्वत् न लिप्यते ।यथा स्व-प्रभया भाति केवलः स्फटिकः अमलः ।२।२५

TRANSLITERATION

antar karaṇa-jaiḥ bhāvaiḥ ātmā tadvat na lipyate .yathā sva-prabhayā bhāti kevalaḥ sphaṭikaḥ amalaḥ .2.25
Shloka 26
उपाधिहीनो विमलस्तथैवात्मा प्रकाशते ।ज्ञानस्वूपमेवाहुर्जगदेतद् विचक्षणाः ।२.२६

PADACHEDA

उपाधि-हीनः विमलः तथा एव आत्मा प्रकाशते ।विचक्षणाः ।२।२६

TRANSLITERATION

upādhi-hīnaḥ vimalaḥ tathā eva ātmā prakāśate .vicakṣaṇāḥ .2.26
Shloka 27
अर्थस्वरूपमेवान्ये पश्यन्त्यन्ये कुदृष्टयः ।कूटस्थो निर्गुणो व्यापी चैतन्यात्मा स्वभावतः ।२.२७

PADACHEDA

अर्थ-स्वरूपम् एव अन्ये पश्यन्ति अन्ये कुदृष्टयः ।कूटस्थः निर्गुणः व्यापी चैतन्य-आत्मा स्वभावतः ।२।२७

TRANSLITERATION

artha-svarūpam eva anye paśyanti anye kudṛṣṭayaḥ .kūṭasthaḥ nirguṇaḥ vyāpī caitanya-ātmā svabhāvataḥ .2.27
Shloka 28
दृश्यते ह्यर्थरूपेण पुरुषैर्ज्ञानदृष्टिभिः ।यथा स लक्ष्यते रक्तः केवलः स्फटिको जनैः ।२.२८

PADACHEDA

दृश्यते हि अर्थ-रूपेण पुरुषैः ज्ञान-दृष्टिभिः ।यथा स लक्ष्यते रक्तः केवलः स्फटिकः जनैः ।२।२८

TRANSLITERATION

dṛśyate hi artha-rūpeṇa puruṣaiḥ jñāna-dṛṣṭibhiḥ .yathā sa lakṣyate raktaḥ kevalaḥ sphaṭikaḥ janaiḥ .2.28
Shloka 29
रक्तिकाद्युपधानेन तद्वत् परमपूरुषः ।तस्मादात्माऽक्षरः शुद्धो नित्यः सर्वगतोऽव्ययः ।२.२९

PADACHEDA

रक्तिका-आदि-उपधानेन तद्वत् परम-पूरुषः ।तस्मात् आत्मा अक्षरः शुद्धः नित्यः सर्व-गतः अव्ययः ।२।२९

TRANSLITERATION

raktikā-ādi-upadhānena tadvat parama-pūruṣaḥ .tasmāt ātmā akṣaraḥ śuddhaḥ nityaḥ sarva-gataḥ avyayaḥ .2.29
Shloka 30
उपासितव्यो मन्तव्यः श्रोतव्यश्च मुमुक्षुभिः ।यदा मनसि चैतन्यं भाति सर्वत्रगं सदा ।२.३०

PADACHEDA

उपासितव्यः मन्तव्यः श्रोतव्यः च मुमुक्षुभिः ।यदा मनसि चैतन्यम् भाति सर्वत्रगम् सदा ।२।३०

TRANSLITERATION

upāsitavyaḥ mantavyaḥ śrotavyaḥ ca mumukṣubhiḥ .yadā manasi caitanyam bhāti sarvatragam sadā .2.30
Shloka 31
योगिनोऽव्यवधानेन तदा संपद्यते स्वयम् ।यदा सर्वाणि भूतानि स्वात्मन्येवाभिपश्यति ।२.३१

PADACHEDA

योगिनः अव्यवधानेन तदा संपद्यते स्वयम् ।यदा सर्वाणि भूतानि स्व-आत्मनि एव अभिपश्यति ।२।३१

TRANSLITERATION

yoginaḥ avyavadhānena tadā saṃpadyate svayam .yadā sarvāṇi bhūtāni sva-ātmani eva abhipaśyati .2.31
Shloka 32
सर्वभूतेषु चात्मानं ब्रह्म संपद्यते तदा ।यदा सर्वाणि भूतानि समाधिस्थो न पश्यति ।२.३२

PADACHEDA

सर्व-भूतेषु च आत्मानम् ब्रह्म संपद्यते तदा ।यदा सर्वाणि भूतानि समाधि-स्थः न पश्यति ।२।३२

TRANSLITERATION

sarva-bhūteṣu ca ātmānam brahma saṃpadyate tadā .yadā sarvāṇi bhūtāni samādhi-sthaḥ na paśyati .2.32
Shloka 33
एकीभूतः परेणासौ तदा भवति केवलम् ।यदा सर्वे प्रमुच्यन्ते कामा येऽस्य हृदि स्थिताः ।२.३३

PADACHEDA

एकीभूतः परेण असौ तदा भवति केवलम् ।यदा सर्वे प्रमुच्यन्ते कामाः ये अस्य हृदि स्थिताः ।२।३३

TRANSLITERATION

ekībhūtaḥ pareṇa asau tadā bhavati kevalam .yadā sarve pramucyante kāmāḥ ye asya hṛdi sthitāḥ .2.33
Shloka 34
तदाऽसावमृतीभूतः क्षेमं गच्छति पण्डितः ।यदा भूतपृथग्भावमेकस्थमनुपश्यति ।२.३४

PADACHEDA

तदा असौ अमृतीभूतः क्षेमम् गच्छति पण्डितः ।यदा भूत-पृथग्भावम् एकस्थम् अनुपश्यति ।२।३४

TRANSLITERATION

tadā asau amṛtībhūtaḥ kṣemam gacchati paṇḍitaḥ .yadā bhūta-pṛthagbhāvam ekastham anupaśyati .2.34
Shloka 35
तत एव च विस्तारं ब्रह्म संपद्यते तदा ।यदा पश्यति चात्मानं केवलं परमार्थतः ।२.३५

PADACHEDA

ततस् एव च विस्तारम् ब्रह्म संपद्यते तदा ।यदा पश्यति च आत्मानम् केवलम् परमार्थतः ।२।३५

TRANSLITERATION

tatas eva ca vistāram brahma saṃpadyate tadā .yadā paśyati ca ātmānam kevalam paramārthataḥ .2.35
Shloka 36
मायामात्रं जगत् कृत्स्नं तदा भवति निर्वृतः ॥ २.३६

PADACHEDA

माया-मात्रम् जगत् कृत्स्नम् तदा भवति निर्वृतः ॥ २।३६

TRANSLITERATION

māyā-mātram jagat kṛtsnam tadā bhavati nirvṛtaḥ .. 2.36
Shloka 37
यदा जन्मजरादुःखव्याधीनामेकभेषजम् ।केवलं ब्रह्मविज्ञानं जायतेऽसौ तदा शिवः ॥ २.३७

PADACHEDA

यदा जन्म-जरा-दुःख-व्याधीनाम् एक-भेषजम् ।केवलम् ब्रह्म-विज्ञानम् जायते असौ तदा शिवः ॥ २।३७

TRANSLITERATION

yadā janma-jarā-duḥkha-vyādhīnām eka-bheṣajam .kevalam brahma-vijñānam jāyate asau tadā śivaḥ .. 2.37
Shloka 38
यथा नदीनदा लोके सागरेणैकतां ययुः ।तद्वदात्माऽक्षरेणासौ निष्कलेनैकतां व्रजेत् ॥ २.३८

PADACHEDA

यथा नदीनदाः लोके सागरेण एक-ताम् ययुः ।तद्वत् आत्मा अक्षरेण असौ निष्कलेन एक-ताम् व्रजेत् ॥ २।३८

TRANSLITERATION

yathā nadīnadāḥ loke sāgareṇa eka-tām yayuḥ .tadvat ātmā akṣareṇa asau niṣkalena eka-tām vrajet .. 2.38
Shloka 39
तस्माद् विज्ञानमेवास्ति न प्रपञ्चो न संसृतिः ।अज्ञानेनावृतं लोको विज्ञानं तेन मुह्यति ॥ २.३९

PADACHEDA

तस्मात् विज्ञानम् एव अस्ति न प्रपञ्चः न संसृतिः ।अज्ञानेन आवृतम् लोकः विज्ञानम् तेन मुह्यति ॥ २।३९

TRANSLITERATION

tasmāt vijñānam eva asti na prapañcaḥ na saṃsṛtiḥ .ajñānena āvṛtam lokaḥ vijñānam tena muhyati .. 2.39
Shloka 40
तज्ज्ञानं निर्मलं सूक्ष्मं निर्विकल्पं तदव्ययम् ।अज्ञानमितरत् सर्वं विज्ञानमिति तन्मतम् ॥ २.४०

PADACHEDA

तत् ज्ञानम् निर्मलम् सूक्ष्मम् निर्विकल्पम् तत् अव्ययम् ।अज्ञानम् इतरत् सर्वम् विज्ञानम् इति तत् मतम् ॥ २।४०

TRANSLITERATION

tat jñānam nirmalam sūkṣmam nirvikalpam tat avyayam .ajñānam itarat sarvam vijñānam iti tat matam .. 2.40
Shloka 41
एतद्वः कथितं सांख्यं भाषितं ज्ञानमुत्तमम् ।सर्ववेदान्तसारं हि योगस्तत्रैकचित्तता ॥ २.४१

PADACHEDA

एतत् वः कथितम् सांख्यम् भाषितम् ज्ञानम् उत्तमम् ।सर्व-वेदान्त-सारम् हि योगः तत्र एकचित्त-ता ॥ २।४१

TRANSLITERATION

etat vaḥ kathitam sāṃkhyam bhāṣitam jñānam uttamam .sarva-vedānta-sāram hi yogaḥ tatra ekacitta-tā .. 2.41
Shloka 42
योगात् संजायते ज्ञानं ज्ञानाद् योगः प्रवर्त्तते ।योगज्ञानाभियुक्तस्य नावाप्यं विद्यते क्वचित् ॥ २.४२

PADACHEDA

योगात् संजायते ज्ञानम् ज्ञानात् योगः प्रवर्त्तते ।योग-ज्ञान-अभियुक्तस्य न अवाप्यम् विद्यते क्वचिद् ॥ २।४२

TRANSLITERATION

yogāt saṃjāyate jñānam jñānāt yogaḥ pravarttate .yoga-jñāna-abhiyuktasya na avāpyam vidyate kvacid .. 2.42
Shloka 43
यदेव योगिनो यान्ति सांख्यैस्तदधिगम्यते ।एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित् ॥ २.४३

PADACHEDA

यत् एव योगिनः यान्ति सांख्यैः तत् अधिगम्यते ।एकम् सांख्यम् च योगम् च यः पश्यति स तत्त्व-विद् ॥ २।४३

TRANSLITERATION

yat eva yoginaḥ yānti sāṃkhyaiḥ tat adhigamyate .ekam sāṃkhyam ca yogam ca yaḥ paśyati sa tattva-vid .. 2.43
Shloka 44
अन्ये च योगिनो विप्रा ऐश्वर्यासक्तचेतसः ।मज्जन्ति तत्र तत्रैव ये चान्येकुण्टबुद्धयः ॥ २.४४

PADACHEDA

अन्ये च योगिनः विप्राः ऐश्वर्य-आसक्त-चेतसः ।मज्जन्ति तत्र तत्र एव ये च अन्येकुण्ट-बुद्धयः ॥ २।४४

TRANSLITERATION

anye ca yoginaḥ viprāḥ aiśvarya-āsakta-cetasaḥ .majjanti tatra tatra eva ye ca anyekuṇṭa-buddhayaḥ .. 2.44
Shloka 45
यत्तत् सर्वगतं दिव्यमैश्वर्यमचलं महत् ।ज्ञानयोगाभियुक्तस्तु देहान्ते तदवाप्नुयात् ॥ २.४५

PADACHEDA

यत् तत् सर्वगतम् दिव्यम् ऐश्वर्यम् अचलम् महत् ।ज्ञान-योग-अभियुक्तः तु देहान्ते तत् अवाप्नुयात् ॥ २।४५

TRANSLITERATION

yat tat sarvagatam divyam aiśvaryam acalam mahat .jñāna-yoga-abhiyuktaḥ tu dehānte tat avāpnuyāt .. 2.45
Shloka 46
एष आत्माऽहमव्यक्तो मायावी परमेश्वरः ।कीर्तितः सर्ववेदेषु सर्वात्मा सर्वतोमुखः ॥ २.४६

PADACHEDA

एषः आत्मा अहम् अव्यक्तः मायावी परमेश्वरः ।कीर्तितः सर्व-वेदेषु सर्व-आत्मा सर्वतोमुखः ॥ २।४६

TRANSLITERATION

eṣaḥ ātmā aham avyaktaḥ māyāvī parameśvaraḥ .kīrtitaḥ sarva-vedeṣu sarva-ātmā sarvatomukhaḥ .. 2.46
Shloka 47
सर्वकामः सर्वरसः सर्वगन्धोऽजरोऽमरः ।सर्वतः पाणिपादोऽहमन्तर्यामी सनातनः ॥ २.४७

PADACHEDA

सर्व सर्व ।सर्वतस् पाणि-पादः अहम् अन्तर्यामी सनातनः ॥ २।४७

TRANSLITERATION

sarva sarva .sarvatas pāṇi-pādaḥ aham antaryāmī sanātanaḥ .. 2.47
Shloka 48
अपाणिपादो जवनो ग्रहीता हृदि संस्थितः ।अचक्षुरपि पश्यामि तथाऽकर्णः श्रृणोम्यहम् ॥ २.४८

PADACHEDA

अपाणि-पादः जवनः ग्रहीता हृदि संस्थितः ।अचक्षुः अपि पश्यामि तथा अकर्णः श्रृणोमि अहम् ॥ २।४८

TRANSLITERATION

apāṇi-pādaḥ javanaḥ grahītā hṛdi saṃsthitaḥ .acakṣuḥ api paśyāmi tathā akarṇaḥ śrṛṇomi aham .. 2.48
Shloka 49
वेदाहं सर्वमेवेदं न मां जानाति कश्चन ।प्राहुर्महान्तं पुरुषं मामेकं तत्त्वदर्शिनः ॥ २.४९

PADACHEDA

वेद अहम् सर्वम् एव इदम् न माम् जानाति कश्चन ।प्राहुः महान्तम् पुरुषम् माम् एकम् तत्त्व-दर्शिनः ॥ २।४९

TRANSLITERATION

veda aham sarvam eva idam na mām jānāti kaścana .prāhuḥ mahāntam puruṣam mām ekam tattva-darśinaḥ .. 2.49
Shloka 50
पश्यन्ति ऋषयो हेतुमात्मनः सूक्ष्मदर्शिनः ।निर्गुणामलरूपस्य यत्तदैश्वर्यमुत्तमम् ॥ २.५०

PADACHEDA

पश्यन्ति ऋषयः हेतुम् आत्मनः सूक्ष्म-दर्शिनः ।निर्गुण-अमल-रूपस्य यत् तत् ऐश्वर्यम् उत्तमम् ॥ २।५०

TRANSLITERATION

paśyanti ṛṣayaḥ hetum ātmanaḥ sūkṣma-darśinaḥ .nirguṇa-amala-rūpasya yat tat aiśvaryam uttamam .. 2.50
Shloka 51
यन्न देवा विजानन्ति मोहिता मम मायया ।वक्ष्ये समाहिता यूयं श्रृणुध्वं ब्रह्मवादिनः ॥ २.५१

PADACHEDA

यत् न देवाः विजानन्ति मोहिताः मम मायया ।वक्ष्ये समाहिताः यूयम् श्रृणुध्वम् ब्रह्म-वादिनः ॥ २।५१

TRANSLITERATION

yat na devāḥ vijānanti mohitāḥ mama māyayā .vakṣye samāhitāḥ yūyam śrṛṇudhvam brahma-vādinaḥ .. 2.51
Shloka 52
नाहं प्रशास्ता सर्वस्य मायातीतः स्वभावतः ।प्रेरयामि तथापीदं कारणं सूरयो विदुः ॥ २.५२

PADACHEDA

न अहम् प्रशास्ता सर्वस्य माया-अतीतः स्वभावतः ।प्रेरयामि तथा अपि इदम् कारणम् सूरयः विदुः ॥ २।५२

TRANSLITERATION

na aham praśāstā sarvasya māyā-atītaḥ svabhāvataḥ .prerayāmi tathā api idam kāraṇam sūrayaḥ viduḥ .. 2.52
Shloka 53
यन्मे गुह्यतमं देहं सर्वगं तत्त्वदर्शिनः ।प्रविष्टा मम सायुज्यं लभन्ते योगिनोऽव्ययम् ॥ २.५३

PADACHEDA

यत् मे गुह्यतमम् देहम् सर्वगम् तत्त्व-दर्शिनः ।प्रविष्टाः मम सायुज्यम् लभन्ते योगिनः अव्ययम् ॥ २।५३

TRANSLITERATION

yat me guhyatamam deham sarvagam tattva-darśinaḥ .praviṣṭāḥ mama sāyujyam labhante yoginaḥ avyayam .. 2.53
Shloka 54
तेषां हि वशमापन्ना माया मे विश्वरूपिणी ।लभन्ते परमं शुद्धं निर्वाणं ते मया सह ॥ २.५४

PADACHEDA

तेषाम् हि वशम् आपन्ना माया मे विश्व-रूपिणी ।लभन्ते परमम् शुद्धम् निर्वाणम् ते मया सह ॥ २।५४

TRANSLITERATION

teṣām hi vaśam āpannā māyā me viśva-rūpiṇī .labhante paramam śuddham nirvāṇam te mayā saha .. 2.54
Shloka 55
न तेषां पुनरावृत्तिः कल्पकोटिशतैरपि ।प्रसादान्मम योगीन्द्रा एतद् वेदानुसासनम् ॥ २.५५

PADACHEDA

न तेषाम् पुनरावृत्तिः कल्प-कोटि-शतैः अपि ।प्रसादात् मम योगि-इन्द्राः एतत् वेद-अनुसासनम् ॥ २।५५

TRANSLITERATION

na teṣām punarāvṛttiḥ kalpa-koṭi-śataiḥ api .prasādāt mama yogi-indrāḥ etat veda-anusāsanam .. 2.55
Shloka 56
तत्पुत्रशिष्ययोगिभ्यो दातव्यं ब्रह्मवादिभिः ।मदुक्तमेतद् विज्ञानं सांख्यं योगसमाश्रयम् ॥ २.५६

PADACHEDA

तत् पुत्र-शिष्य-योगिभ्यः दातव्यम् ब्रह्म-वादिभिः ।मद्-उक्तम् एतत् विज्ञानम् सांख्यम् योग-समाश्रयम् ॥ २।५६

TRANSLITERATION

tat putra-śiṣya-yogibhyaḥ dātavyam brahma-vādibhiḥ .mad-uktam etat vijñānam sāṃkhyam yoga-samāśrayam .. 2.56
Shloka 57
इति श्रीकूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्यां संहितायामुपरिविभागे (ईश्वरगीतासु) द्वितीयोऽध्यायः ॥ २ ॥

PADACHEDA

इति श्री-कूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्याम् संहितायाम् उपरि विभागे (ईश्वरगीतासु द्वितीयः अध्यायः ॥ २ ॥

TRANSLITERATION

iti śrī-kūrmapurāṇe ṣaṭsāhastryām saṃhitāyām upari vibhāge (īśvaragītāsu dvitīyaḥ adhyāyaḥ .. 2 ..

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In