अव्यक्तादभवत् कालः प्रधानं पुरुषः परः ।तेभ्यः सर्वमिदं जातं तस्माद् ब्रह्ममयं जगत् ॥ ३.१
avyaktādabhavat kālaḥ pradhānaṃ puruṣaḥ paraḥ |tebhyaḥ sarvamidaṃ jātaṃ tasmād brahmamayaṃ jagat || 3.1
सर्वतः पाणिपादान्तं सर्वतोऽक्षिशिरोमुखम् ।सर्वतः श्रुतिमल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति ॥ ३.२
sarvataḥ pāṇipādāntaṃ sarvato'kṣiśiromukham |sarvataḥ śrutimalloke sarvamāvṛtya tiṣṭhati || 3.2
सर्वेन्द्रियगुणाभासं सर्वेन्द्रियविवर्जितम् ।सर्वाधारं सदानन्दमव्यक्तं द्वैतवर्जितम् ॥ ३.३
sarvendriyaguṇābhāsaṃ sarvendriyavivarjitam |sarvādhāraṃ sadānandamavyaktaṃ dvaitavarjitam || 3.3
सर्वोपमानरहितं प्रमाणातीतगोचरम् ।निर्वकल्पं निराभासं सर्वावासं परामृतम् ॥ ३.४
sarvopamānarahitaṃ pramāṇātītagocaram |nirvakalpaṃ nirābhāsaṃ sarvāvāsaṃ parāmṛtam || 3.4
अभिन्नं भिन्नसंस्थानं शाश्वतं ध्रुवमव्ययम् ।निर्गुणं परमं व्योम तज्ज्ञानं सूरयो विदुः ॥ ३.५
abhinnaṃ bhinnasaṃsthānaṃ śāśvataṃ dhruvamavyayam |nirguṇaṃ paramaṃ vyoma tajjñānaṃ sūrayo viduḥ || 3.5
स आत्मा सर्वभूतानां स बाह्याभ्यन्तरः परः ।सोऽहं सर्वत्रगः शान्तो ज्ञानात्मा परमेश्वरः ॥ ३.६
sa ātmā sarvabhūtānāṃ sa bāhyābhyantaraḥ paraḥ |so'haṃ sarvatragaḥ śānto jñānātmā parameśvaraḥ || 3.6
मया ततमिदं विश्वं जगदव्यक्तमूर्तिना ।मत्स्थानि सर्वभूतानि यस्तं वेद स वेदवित् ॥ ३.७
mayā tatamidaṃ viśvaṃ jagadavyaktamūrtinā |matsthāni sarvabhūtāni yastaṃ veda sa vedavit || 3.7
प्रधानं पुरुषं चैव तद्वस्तु समुदाहृतम् ।तयोरनादिरुद्दिष्टः कालः संयोगजः परः ॥ ३.८
pradhānaṃ puruṣaṃ caiva tadvastu samudāhṛtam |tayoranādiruddiṣṭaḥ kālaḥ saṃyogajaḥ paraḥ || 3.8
त्रयमेतदनाद्यन्तमव्यक्ते समवस्थितम् ।तदात्मकं तदन्यत् स्यात् तद्रूपं मामकं विदुः ॥ ३.९
trayametadanādyantamavyakte samavasthitam |tadātmakaṃ tadanyat syāt tadrūpaṃ māmakaṃ viduḥ || 3.9
महदाद्यं विशेषान्तं संप्रसूतेऽखिलं जगत् ।या सा प्रकृतिरुद्दिष्टा मोहिनी सर्वदेहिनाम् ॥ ३.१०
mahadādyaṃ viśeṣāntaṃ saṃprasūte'khilaṃ jagat |yā sā prakṛtiruddiṣṭā mohinī sarvadehinām || 3.10
पुरुषः प्रकृतिस्थो हि भुङ्क्तेयः प्राकृतान् गुणान् ।अहंकारविमुक्तत्वात् प्रोच्यते पञ्चविंशकः ॥ ३.११
puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkteyaḥ prākṛtān guṇān |ahaṃkāravimuktatvāt procyate pañcaviṃśakaḥ || 3.11
आद्यो विकारः प्रकृतेर्महानिति च कथ्यते ।विज्ञातृशक्तिर्विज्ञानात् ह्यहंकारस्तदुत्थितः ॥ ३.१२
ādyo vikāraḥ prakṛtermahāniti ca kathyate |vijñātṛśaktirvijñānāt hyahaṃkārastadutthitaḥ || 3.12
एक एव महानात्मा सोऽहंकारोऽभिधीयते ।स जीवः सोऽन्तरात्मेति गीयते तत्त्वचिन्तकैः ॥ ३.१३
eka eva mahānātmā so'haṃkāro'bhidhīyate |sa jīvaḥ so'ntarātmeti gīyate tattvacintakaiḥ || 3.13
तेन वेदयते सर्वं सुखं दुः खं च जन्मसु ।स विज्ञानात्मकस्तस्य मनः स्यादुपकारकम् ॥ ३.१४
tena vedayate sarvaṃ sukhaṃ duḥ khaṃ ca janmasu |sa vijñānātmakastasya manaḥ syādupakārakam || 3.14
तेनापि तन्मयस्तस्मात् संसारः पुरुषस्य तु ।स चाविवेकः प्रकृतौ सङ्गात् कालेन सोऽभवत् ॥ ३.१५
tenāpi tanmayastasmāt saṃsāraḥ puruṣasya tu |sa cāvivekaḥ prakṛtau saṅgāt kālena so'bhavat || 3.15
कालः सृजति भूतानि कालः संहरति प्रजाः ।सर्वे कालस्य वशगा न कालः कस्यचिद् वशे ॥ ३.१६
kālaḥ sṛjati bhūtāni kālaḥ saṃharati prajāḥ |sarve kālasya vaśagā na kālaḥ kasyacid vaśe || 3.16
सोऽन्तरा सर्वमेवेदं नियच्छति सनातनः ।प्रोच्यते भगवान् प्राणः सर्वज्ञः पुरुषोत्तमः ॥ ३.१७
so'ntarā sarvamevedaṃ niyacchati sanātanaḥ |procyate bhagavān prāṇaḥ sarvajñaḥ puruṣottamaḥ || 3.17
सर्वेन्द्रियेभ्यः परमं मन आहुर्मनीषिणः ।मनसश्चाप्यहंकारमहंकारान्महान् परः ॥ ३.१८
sarvendriyebhyaḥ paramaṃ mana āhurmanīṣiṇaḥ |manasaścāpyahaṃkāramahaṃkārānmahān paraḥ || 3.18
महतः परमव्यक्तमव्यक्तात् पुरुषः परः ।पुरुषाद् भगवान् प्राणस्तस्य सर्वमिदं जगत् ॥ ३.१९
mahataḥ paramavyaktamavyaktāt puruṣaḥ paraḥ |puruṣād bhagavān prāṇastasya sarvamidaṃ jagat || 3.19
प्राणात् परतरं व्योम व्योमातीतोऽग्निरीश्वरः ।सोऽहं ब्रह्माव्ययः शान्तो ज्ञानात्मा परमेश्वरः ।नास्ति मत्तः परं भूतं मां विज्ञाय मुच्यते ॥ ३.२०
prāṇāt parataraṃ vyoma vyomātīto'gnirīśvaraḥ |so'haṃ brahmāvyayaḥ śānto jñānātmā parameśvaraḥ |nāsti mattaḥ paraṃ bhūtaṃ māṃ vijñāya mucyate || 3.20
नित्यं हि नास्ति जगति भूतं स्थावरजङ्गमम् ।ऋते मामेकमव्यक्तं व्योमरूपं महेश्वरम् ॥ ३.२१
nityaṃ hi nāsti jagati bhūtaṃ sthāvarajaṅgamam |ṛte māmekamavyaktaṃ vyomarūpaṃ maheśvaram || 3.21
सोऽहं सृजामि सकलं संहरामि सदा जगत् ।मायी मायामयो देवः कालेन सह सङ्गतः ॥ ३.२२
so'haṃ sṛjāmi sakalaṃ saṃharāmi sadā jagat |māyī māyāmayo devaḥ kālena saha saṅgataḥ || 3.22
मत्सन्निधावेष कालः करोति सकलं जगत् ।नियोजयत्यनन्तात्मा ह्येतद् वेदानुशासनम् ॥ ३.२३
matsannidhāveṣa kālaḥ karoti sakalaṃ jagat |niyojayatyanantātmā hyetad vedānuśāsanam || 3.23
इति श्रीकूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्यां संहितायामुपरिविभागे (ईश्वरगीतासु) तृतीयोऽध्यायः ॥ ३ ॥
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhastryāṃ saṃhitāyāmuparivibhāge (īśvaragītāsu) tṛtīyo'dhyāyaḥ || 3 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
