सूत उवाच ।
केतुमाले नराः कालाः सर्वे पनसभोजनाः । स्त्रियश्चोत्पलपत्राभा जीवन्ति च वर्षायुतम् ॥ ४७.१॥
ketumāle narāḥ kālāḥ sarve panasabhojanāḥ | striyaścotpalapatrābhā jīvanti ca varṣāyutam || 47.1||
भद्राश्वे पुरुषाः शुक्लाः स्त्रियश्चन्द्रांशुसन्निभाः । दश वर्षसहस्राणि जीवन्ते आम्रभोजनाः ॥ ४७.२॥
bhadrāśve puruṣāḥ śuklāḥ striyaścandrāṃśusannibhāḥ | daśa varṣasahasrāṇi jīvante āmrabhojanāḥ || 47.2||
रम्यके पुरुषा नार्यो रमन्ति रजतप्रभाः । दशवर्षसहस्राणि शतानि दश पञ्च च॥ ४७.३॥
ramyake puruṣā nāryo ramanti rajataprabhāḥ | daśavarṣasahasrāṇi śatāni daśa pañca ca|| 47.3||
जीवन्ति चैव सत्त्वस्था न्यग्रोधफलभोजनाः । हिरण्मये हिरण्याभाः सर्वे च लकुचाशनाः ॥ ४७.४॥
jīvanti caiva sattvasthā nyagrodhaphalabhojanāḥ | hiraṇmaye hiraṇyābhāḥ sarve ca lakucāśanāḥ || 47.4||
एकादशसहस्त्राणि शतानि दश पञ्च च । जीवन्ति पुरुषा नार्यो देवलोकस्थिता इव ॥ ४७.५॥
ekādaśasahastrāṇi śatāni daśa pañca ca | jīvanti puruṣā nāryo devalokasthitā iva || 47.5||
त्रयोदशसहस्राणि शतानि दश पञ्च च । जीवन्ति कुरुवर्षे तु श्यामाङ्गाः क्षीरभोजनाः ॥ ४७.६॥
trayodaśasahasrāṇi śatāni daśa pañca ca | jīvanti kuruvarṣe tu śyāmāṅgāḥ kṣīrabhojanāḥ || 47.6||
सर्वे मिथुनजाताश्च नित्यं सुखनिषेविताः । चन्द्रद्वीपे महादेवं यजन्ति सततं शिवम् ॥ ४७.७॥
sarve mithunajātāśca nityaṃ sukhaniṣevitāḥ | candradvīpe mahādevaṃ yajanti satataṃ śivam || 47.7||
तथा किंपुरुषे विप्रा मानवा हेमसन्निभाः । दशवर्षहस्राणि जीवन्ति प्लक्षभोजनाः ॥ ४७.८॥
tathā kiṃpuruṣe viprā mānavā hemasannibhāḥ | daśavarṣahasrāṇi jīvanti plakṣabhojanāḥ || 47.8||
यजन्ति सततं देवं चतुर्मूर्ति चतुर्मुखम् । ध्याने मनः समाधाय सादरं भक्तिसंयुताः ॥ ४७.९॥
yajanti satataṃ devaṃ caturmūrti caturmukham | dhyāne manaḥ samādhāya sādaraṃ bhaktisaṃyutāḥ || 47.9||
तथा च हरिवर्षे तु महारजतसन्निभाः । दशवर्षसहस्राणि जीवन्तीक्षुरसाशिनः ॥ ४७.१॥
tathā ca harivarṣe tu mahārajatasannibhāḥ | daśavarṣasahasrāṇi jīvantīkṣurasāśinaḥ || 47.1||
तत्र नारायणं देवं विश्वयोनिं सनातनम् । उपासते सदा विष्णुं मानवा विष्णुभाविताः ॥ ४७.११॥
tatra nārāyaṇaṃ devaṃ viśvayoniṃ sanātanam | upāsate sadā viṣṇuṃ mānavā viṣṇubhāvitāḥ || 47.11||
तत्र चन्द्रप्रभं शुभ्रं शुद्धस्फटिकसन्निभम् । विमानं वासुदेवस्य पारिजातवनाश्रितम् ॥ ४७.१२॥
tatra candraprabhaṃ śubhraṃ śuddhasphaṭikasannibham | vimānaṃ vāsudevasya pārijātavanāśritam || 47.12||
चतुर्द्धारमनोपम्यं चतुस्तोरणसंयुतम् । प्राकारैर्दशभिर्युक्तं दुराधर्षं सुदुर्गमम् ॥ ४७.१३॥
caturddhāramanopamyaṃ catustoraṇasaṃyutam | prākārairdaśabhiryuktaṃ durādharṣaṃ sudurgamam || 47.13||
स्फाटिकैर्मण्डपैर्युक्तं देवराजगृहोपमम् । स्वर्णस्तम्भसहस्त्रैश्च सर्वतः समलंकृतम् ॥ ४७.१४॥
sphāṭikairmaṇḍapairyuktaṃ devarājagṛhopamam | svarṇastambhasahastraiśca sarvataḥ samalaṃkṛtam || 47.14||
हेमसोपानसंयुक्तं नानारत्नोपशोभितम् । दिव्यसिंहासनोपेतं सर्वशोभासमन्वितम् ॥ ४७.१५॥
hemasopānasaṃyuktaṃ nānāratnopaśobhitam | divyasiṃhāsanopetaṃ sarvaśobhāsamanvitam || 47.15||
सरोभिः स्वादुपानीयैर्नदीभिश्चोपशोभितम् । नारायणपरैः शुद्धैर्वेदाध्ययनतत्परैः ॥ ४७.१६॥
sarobhiḥ svādupānīyairnadībhiścopaśobhitam | nārāyaṇaparaiḥ śuddhairvedādhyayanatatparaiḥ || 47.16||
योगिभिश्च समाकीर्णं ध्यायद्भिः पुरुषं हरिम् । स्तुवद्भिः सततं मन्त्रैर्नमस्यद्भिश्च माधवम् ॥ ४७.१७॥
yogibhiśca samākīrṇaṃ dhyāyadbhiḥ puruṣaṃ harim | stuvadbhiḥ satataṃ mantrairnamasyadbhiśca mādhavam || 47.17||
तत्र देवादिदेवस्य विष्णोरमिततेजसः । राजानः सर्वकालं तु महिमानं प्रकुर्वते ॥ ४७.१८॥
tatra devādidevasya viṣṇoramitatejasaḥ | rājānaḥ sarvakālaṃ tu mahimānaṃ prakurvate || 47.18||
गायन्ति चैव नृत्यन्ति विलासिन्यो मनोरमाः । स्त्रियो यौवनशालिन्यः सदा मण्डनतत्पराः ॥ ४७.१९॥
gāyanti caiva nṛtyanti vilāsinyo manoramāḥ | striyo yauvanaśālinyaḥ sadā maṇḍanatatparāḥ || 47.19||
इलावृते पद्मवर्णा जम्बूरसफालशिनः । त्रयोदशसहस्राणि वर्षाणां वै स्थिरायुषः ॥ ४७.२॥
ilāvṛte padmavarṇā jambūrasaphālaśinaḥ | trayodaśasahasrāṇi varṣāṇāṃ vai sthirāyuṣaḥ || 47.2||
भारते तु स्त्रियः पुंसो नानावर्णाः प्रकीर्त्तिताः । नानादेवार्च्चने युक्ता नानाकर्माणि कुर्वते ॥ ४७.२१॥
bhārate tu striyaḥ puṃso nānāvarṇāḥ prakīrttitāḥ | nānādevārccane yuktā nānākarmāṇi kurvate || 47.21||
परमायुः स्मृतं तेषां शतं वर्षाणि सुव्रताः । नवयोजनसाहस्रं वर्षमेतत् प्रकीर्त्तितम् ॥ ४७.२२॥
paramāyuḥ smṛtaṃ teṣāṃ śataṃ varṣāṇi suvratāḥ | navayojanasāhasraṃ varṣametat prakīrttitam || 47.22||
कर्मभूमिरियं विप्रा नराणामधिकारिणाम् । महेन्द्रो मलयः सह्यः शुक्तिमानृक्षपर्वतः ॥ ४७.२३॥
karmabhūmiriyaṃ viprā narāṇāmadhikāriṇām | mahendro malayaḥ sahyaḥ śuktimānṛkṣaparvataḥ || 47.23||
विन्ध्यश्च पारियात्रश्च सप्तात्र कुलपर्वताः । इन्द्रद्वीपः कसेरुक्मान् ताम्रवर्णो गभस्तिमान् ॥ ४७.२४॥
vindhyaśca pāriyātraśca saptātra kulaparvatāḥ | indradvīpaḥ kaserukmān tāmravarṇo gabhastimān || 47.24||
नागद्वीपस्तथा सौम्यो गन्धर्वस्त्वथ वारुणः । अयं तु नवमस्तेषां द्वीपः सागरसंवृतः॥ ४७.२५॥
nāgadvīpastathā saumyo gandharvastvatha vāruṇaḥ | ayaṃ tu navamasteṣāṃ dvīpaḥ sāgarasaṃvṛtaḥ|| 47.25||
योजनानां सहस्रं तु द्वीपोऽयं दक्षिणोत्तरः । पूर्वे किरातास्तस्यान्ते पशिचमे यवनास्तथा ॥ ४७.२६॥
yojanānāṃ sahasraṃ tu dvīpo'yaṃ dakṣiṇottaraḥ | pūrve kirātāstasyānte paśicame yavanāstathā || 47.26||
ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्याः मध्ये शूद्रास्तथैव च । इज्यायुद्धवणिज्याभिर्वर्तयन्त्यत्र मानवाः ॥ ४७.२७॥
brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ madhye śūdrāstathaiva ca | ijyāyuddhavaṇijyābhirvartayantyatra mānavāḥ || 47.27||
स्रवन्ते पावना नद्यः पर्वतेभ्यो विनिः सृताः । शतद्रुश्चन्द्रभागा च सरयूर्यमुना तथा॥ ४७.२८॥
sravante pāvanā nadyaḥ parvatebhyo viniḥ sṛtāḥ | śatadruścandrabhāgā ca sarayūryamunā tathā|| 47.28||
इरावती वितस्ता च विपाशा देविका कुहूः । गोमती धूतपापा च बाहुदा च दृषद्वती ॥ ४७.२९॥
irāvatī vitastā ca vipāśā devikā kuhūḥ | gomatī dhūtapāpā ca bāhudā ca dṛṣadvatī || 47.29||
कौशिकी लोहिता चैव हिमवत्पादनिः सृताः । वेदस्मृतिर्वेदवती व्रतघ्नी त्रिदिवा तथा ॥ ४७.३॥
kauśikī lohitā caiva himavatpādaniḥ sṛtāḥ | vedasmṛtirvedavatī vrataghnī tridivā tathā || 47.3||
वर्णाशा वन्दना चैव सचर्मण्यवती सुरा । विदिशा वेत्रवत्यापि पारियात्राश्रयाः स्मृताः ॥ ४७.३१॥
varṇāśā vandanā caiva sacarmaṇyavatī surā | vidiśā vetravatyāpi pāriyātrāśrayāḥ smṛtāḥ || 47.31||
नर्मदा सुरसा शोण दशार्णा च महानदी । मन्दाकिनी चित्रकूटा तामसी च पिशाचिका ॥ ४७.३२॥
narmadā surasā śoṇa daśārṇā ca mahānadī | mandākinī citrakūṭā tāmasī ca piśācikā || 47.32||
चित्रोत्पला विपाशा च मञ्जुला वालुवाहिनी । ऋक्षवत्पादजा नद्यः सर्वपापहरा नृणाम् ॥ ४७.३३॥
citrotpalā vipāśā ca mañjulā vāluvāhinī | ṛkṣavatpādajā nadyaḥ sarvapāpaharā nṛṇām || 47.33||
तापी पयोष्णी निर्विन्ध्या शीघ्रोदा च महानदी । वेण्या वैतरणी चैव बलाका च कुमुद्वती ॥ ४७.३४॥
tāpī payoṣṇī nirvindhyā śīghrodā ca mahānadī | veṇyā vaitaraṇī caiva balākā ca kumudvatī || 47.34||
तथा चैव महागैरी दुर्गा चान्तः शिला तथा । विन्ध्यपादप्रसूतास्तु सद्यः पुण्यजलाः शुभाः ॥ ४७.३५॥
tathā caiva mahāgairī durgā cāntaḥ śilā tathā | vindhyapādaprasūtāstu sadyaḥ puṇyajalāḥ śubhāḥ || 47.35||
गोदावरी भीमरथी कृष्णा वेणा च वश्यता । तुङ्गभद्रा सुप्रयोगा कावेरी च द्विजोत्तमाः ॥ ४७.३६॥
godāvarī bhīmarathī kṛṣṇā veṇā ca vaśyatā | tuṅgabhadrā suprayogā kāverī ca dvijottamāḥ || 47.36||
दक्षिणापथनद्यस्तु सह्यपादाद्विनिः सृताः । ऋतुमाला ताम्रपर्णी पुष्पवत्युत्पलावती॥ ४७.३७॥
dakṣiṇāpathanadyastu sahyapādādviniḥ sṛtāḥ | ṛtumālā tāmraparṇī puṣpavatyutpalāvatī|| 47.37||
मलयान्निःसृता नद्यः सर्वाः शीतजलाः स्मृताः । ऋषिकुल्या त्रिसामा च गन्दमादनगामिनी॥ ४७.३८॥
malayānniḥsṛtā nadyaḥ sarvāḥ śītajalāḥ smṛtāḥ | ṛṣikulyā trisāmā ca gandamādanagāminī|| 47.38||
रूपा पालासिनी चैव ऋषिका वंशधारिणी । शुक्तिमत्पादसंजाताः सर्वपापहरा नृणाम् ॥ ४७.३९॥
rūpā pālāsinī caiva ṛṣikā vaṃśadhāriṇī | śuktimatpādasaṃjātāḥ sarvapāpaharā nṛṇām || 47.39||
आसां नद्युपनद्यश्च शतशो द्विजपुंगवाः । सर्वपापहराः पुण्याः स्नानदानादिकर्मसु ॥ ४७.४॥
āsāṃ nadyupanadyaśca śataśo dvijapuṃgavāḥ | sarvapāpaharāḥ puṇyāḥ snānadānādikarmasu || 47.4||
तास्विमे कुरुपाञ्चाला मध्यदेशादयो जनाः । पूर्वदेशादिकाश्चैव कामरूपनिवासिनः ॥ ४७.४१॥
tāsvime kurupāñcālā madhyadeśādayo janāḥ | pūrvadeśādikāścaiva kāmarūpanivāsinaḥ || 47.41||
पुण्ड्राः कलिङ्गामगधा दाक्षिणात्याश्चकृत्स्नशः । तथापरान्ताः सौराष्ट्राः शूद्राभीरास्तथाऽर्बुदाः ॥ ४७.४२॥
puṇḍrāḥ kaliṅgāmagadhā dākṣiṇātyāścakṛtsnaśaḥ | tathāparāntāḥ saurāṣṭrāḥ śūdrābhīrāstathā'rbudāḥ || 47.42||
मालका मालपाश्चैव पारियात्रनिवासिनः । सौवीराः सैन्धवा हूणा माल्याः बाल्यनिवासिनः ॥ ४७.४३॥
mālakā mālapāścaiva pāriyātranivāsinaḥ | sauvīrāḥ saindhavā hūṇā mālyāḥ bālyanivāsinaḥ || 47.43||
माद्रा रामास्तथैवान्ध्राः पारसीकास्तथैव च । आसां पिबन्ति सलिलं वसन्ति सरितां सदा ॥ ४७.४४॥
mādrā rāmāstathaivāndhrāḥ pārasīkāstathaiva ca | āsāṃ pibanti salilaṃ vasanti saritāṃ sadā || 47.44||
चत्वारि भारते वर्षे युगानि कवयोऽब्रुवन् । कृतं त्रेता द्वापरं च कलिश्चान्यत्र न क्वचित् ॥ ४७.४५॥
catvāri bhārate varṣe yugāni kavayo'bruvan | kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca kaliścānyatra na kvacit || 47.45||
यानि किंपुरुषाद्यानि वर्षाण्यष्टौ महर्षयः । न तेषु शोको नायासो नोद्वेगः क्षुद्भयं न च ॥ ४७.४६॥
yāni kiṃpuruṣādyāni varṣāṇyaṣṭau maharṣayaḥ | na teṣu śoko nāyāso nodvegaḥ kṣudbhayaṃ na ca || 47.46||
स्वस्थाः प्रजा निरातङ्काः सर्वदुः खविवर्जिताः । रमन्ते विविधैर्भावैः सर्वाश्च स्थिरयौवनाः ॥ ४७.४७॥
svasthāḥ prajā nirātaṅkāḥ sarvaduḥ khavivarjitāḥ | ramante vividhairbhāvaiḥ sarvāśca sthirayauvanāḥ || 47.47||
इति श्रीकूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्यां संहितायां पूर्वविभागे सप्तचत्वारिंशोऽध्यायः ॥ ४७॥
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhastryāṃ saṃhitāyāṃ pūrvavibhāge saptacatvāriṃśo'dhyāyaḥ || 47||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
