सूत उवाच ।
शाकद्वीपस्य विस्ताराद् द्विगुणेन व्यवस्थितः । क्षीरार्णवं समाश्रित्य द्वीपं पुष्करसंज्ञितम्॥ ५०.१॥
śākadvīpasya vistārād dviguṇena vyavasthitaḥ | kṣīrārṇavaṃ samāśritya dvīpaṃ puṣkarasaṃjñitam|| 50.1||
एक एवात्र विप्रेन्द्राः पर्वतो मानसोत्तरः । योजनानां सहस्राणि सार्द्धं पञ्चाशदुच्छ्रितः॥ ५०.२॥
eka evātra viprendrāḥ parvato mānasottaraḥ | yojanānāṃ sahasrāṇi sārddhaṃ pañcāśaducchritaḥ|| 50.2||
तावदेव च विस्तीर्णः सर्वतः पारिमण्डलः । स एव द्वीपश्चार्द्धेन मानसोत्तरसंज्ञितः ॥ ५०.३॥
tāvadeva ca vistīrṇaḥ sarvataḥ pārimaṇḍalaḥ | sa eva dvīpaścārddhena mānasottarasaṃjñitaḥ || 50.3||
एक एव महाभागः संनिवेशाद् द्विधा कृतः । तस्मिन् द्वीपे स्मृतौ द्वौ तु पुण्यौ जनपदौ शुभौ ॥ ५०.४॥
eka eva mahābhāgaḥ saṃniveśād dvidhā kṛtaḥ | tasmin dvīpe smṛtau dvau tu puṇyau janapadau śubhau || 50.4||
अपरौ मानसस्याथ पर्वतस्यानुमण्डलौ । महावीतं स्मृतं वर्षं धातकीखण्डमेव च ॥ ५०.५॥
aparau mānasasyātha parvatasyānumaṇḍalau | mahāvītaṃ smṛtaṃ varṣaṃ dhātakīkhaṇḍameva ca || 50.5||
स्वादूदकेनोदधिना पुष्करः परिवारितः । तस्मिन् द्वीपे महावृक्षो न्यग्रोधोऽमरपूजितः ॥ ५०.६॥
svādūdakenodadhinā puṣkaraḥ parivāritaḥ | tasmin dvīpe mahāvṛkṣo nyagrodho'marapūjitaḥ || 50.6||
तस्मिन् निवसति ब्रह्मा विश्वात्मा विश्वभावनः । तत्रैव मुनिशार्दूलः शिवनारायणालयः ॥ ५०.७॥
tasmin nivasati brahmā viśvātmā viśvabhāvanaḥ | tatraiva muniśārdūlaḥ śivanārāyaṇālayaḥ || 50.7||
वसत्यत्र महादेवो हरोर्द्धं हरिरव्ययः । संपूज्यमानो ब्रह्माद्यैः कुमाराद्यैश्च योगिभिः ॥ ५०.८॥
vasatyatra mahādevo harorddhaṃ hariravyayaḥ | saṃpūjyamāno brahmādyaiḥ kumārādyaiśca yogibhiḥ || 50.8||
गन्धर्वैः किन्नरैर्यक्षैरीश्वरः कृष्णपिङ्गलः । स्वस्थास्तत्र प्रजाः सर्वा ब्रह्मणा शतशत्विषः ॥ ५०.९॥
gandharvaiḥ kinnarairyakṣairīśvaraḥ kṛṣṇapiṅgalaḥ | svasthāstatra prajāḥ sarvā brahmaṇā śataśatviṣaḥ || 50.9||
निरामया विशोकाश्च रागद्वेषविवर्ज्जिताः । सत्यानृते न तत्रास्तां नोत्तमाधममध्यमाः ॥ ५०.१॥
nirāmayā viśokāśca rāgadveṣavivarjjitāḥ | satyānṛte na tatrāstāṃ nottamādhamamadhyamāḥ || 50.1||
न वर्णाश्रमधर्माश्च न नद्यो न च पर्वताः । परेण पुष्करेणाथ समावृत्य स्थितो महान् ॥ ५०.११॥
na varṇāśramadharmāśca na nadyo na ca parvatāḥ | pareṇa puṣkareṇātha samāvṛtya sthito mahān || 50.11||
स्वादूदकसमुद्रस्तु समन्ताद् द्विजसत्तमाः । परेण तस्य महती दृश्यते लोकसंस्थितिः ॥ ५०.१२॥
svādūdakasamudrastu samantād dvijasattamāḥ | pareṇa tasya mahatī dṛśyate lokasaṃsthitiḥ || 50.12||
काञ्चनी द्विगुणा भूमिः सर्वा चैव शिलोपमा । तस्याः परेण शैलस्तु मर्यादा भानुमण्डलः ॥ ५०.१३॥
kāñcanī dviguṇā bhūmiḥ sarvā caiva śilopamā | tasyāḥ pareṇa śailastu maryādā bhānumaṇḍalaḥ || 50.13||
प्रकाशश्चाप्रकाशश्च लोकालोकः स उच्यते । योजनानां सहस्राणि दश तस्योच्छ्रयः स्मृतः ॥ ५०.१४॥
prakāśaścāprakāśaśca lokālokaḥ sa ucyate | yojanānāṃ sahasrāṇi daśa tasyocchrayaḥ smṛtaḥ || 50.14||
तावानेव च विस्तारो लोकालोको महागिरेः । समावृत्य तु तं शैलं सर्वतो वै समस्थितम् ॥ ५०.१५॥
tāvāneva ca vistāro lokāloko mahāgireḥ | samāvṛtya tu taṃ śailaṃ sarvato vai samasthitam || 50.15||
तमश्चाण्डकटाहेन समन्तात् परिवेष्टितम् । एतै सप्त महालोकाः पातालाः सप्तकीर्त्तिता॥ ५०.१६॥
tamaścāṇḍakaṭāhena samantāt pariveṣṭitam | etai sapta mahālokāḥ pātālāḥ saptakīrttitā|| 50.16||
ब्रह्माण्डस्यैष विस्तारः संक्षेपेण मयोदितः । अण्डानामीदृशानां तु कोट्यो ज्ञेयाः सहस्रशः॥ ५०.१७॥
brahmāṇḍasyaiṣa vistāraḥ saṃkṣepeṇa mayoditaḥ | aṇḍānāmīdṛśānāṃ tu koṭyo jñeyāḥ sahasraśaḥ|| 50.17||
सर्वगत्वात् प्रधानस्य कारणस्याव्ययात्मनः । अण्डेष्वेतेषु सर्वेषु भुवनानि चतुर्दश ॥ ५०.१८॥
sarvagatvāt pradhānasya kāraṇasyāvyayātmanaḥ | aṇḍeṣveteṣu sarveṣu bhuvanāni caturdaśa || 50.18||
तत्र तत्र चतुर्वक्रा रुद्रा नारायणादयः । दशोत्तरमथैकैकमण्डावरणसप्तकम् ॥ ५०.१९॥
tatra tatra caturvakrā rudrā nārāyaṇādayaḥ | daśottaramathaikaikamaṇḍāvaraṇasaptakam || 50.19||
समन्तात् संस्थितं विप्रा यत्र यान्ति मनीषिणः । अनन्तमेकमव्यक्तनादिनिधनं महत् ॥ ५०.२॥
samantāt saṃsthitaṃ viprā yatra yānti manīṣiṇaḥ | anantamekamavyaktanādinidhanaṃ mahat || 50.2||
अतीत्य वर्त्तते सर्वं जगत् प्रकृतिरक्षरम् । अनन्तत्वमनन्तस्य यतः संख्या न विद्यते ॥ ५०.२१॥
atītya varttate sarvaṃ jagat prakṛtirakṣaram | anantatvamanantasya yataḥ saṃkhyā na vidyate || 50.21||
तदव्यक्तमिति ज्ञेयं तद् ब्रह्म परमं पदम् । अनन्त एष सर्वत्र सर्वस्थानेषु पठ्यते ॥ ५०.२२॥
tadavyaktamiti jñeyaṃ tad brahma paramaṃ padam | ananta eṣa sarvatra sarvasthāneṣu paṭhyate || 50.22||
तस्य पूर्वं मयाऽप्युक्तं यत्तन्माहात्म्यमव्ययम् । गतः स एष सर्वत्र सर्वस्थानेषु पूज्यते ॥ ५०.२३॥
tasya pūrvaṃ mayā'pyuktaṃ yattanmāhātmyamavyayam | gataḥ sa eṣa sarvatra sarvasthāneṣu pūjyate || 50.23||
भूमौ रसातले चैव आकाशे पवनेऽनले । अणवेषु च सर्वेषु दिवि चैव न सशयः ॥ ५०.२४॥
bhūmau rasātale caiva ākāśe pavane'nale | aṇaveṣu ca sarveṣu divi caiva na saśayaḥ || 50.24||
तथा तमसि सत्त्वे च एष एव महाद्युतिः । अनेकधा विभक्ताङ्गः क्रीडते पुरुषोत्तमः ॥ ५०.२५॥
tathā tamasi sattve ca eṣa eva mahādyutiḥ | anekadhā vibhaktāṅgaḥ krīḍate puruṣottamaḥ || 50.25||
महेश्वरः परोऽव्यक्तादण्डमव्यक्तसंभवम् । अण्डाद् ब्रह्मा समुत्पन्नस्तेन सृष्टमिदं जगत् ॥ ५०.२६॥
maheśvaraḥ paro'vyaktādaṇḍamavyaktasaṃbhavam | aṇḍād brahmā samutpannastena sṛṣṭamidaṃ jagat || 50.26||
इति श्रीकूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्यां संहितायां पूर्वविभागे पञ्चाशोऽध्यायः ॥ ॥
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhastryāṃ saṃhitāyāṃ pūrvavibhāge pañcāśo'dhyāyaḥ || ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
