Gyaandweep | Shiva Purana Rudra Samhita

नारद उवाच ।।

समीचीनं वचस्तात सर्वज्ञस्य तवाऽनघ ।। महाद्भुतं श्रुतं नो वै चरितं शिवयोश्शुभम् ।। १ ।।

samīcīnaṃ vacastāta sarvajñasya tavā'nagha || mahādbhutaṃ śrutaṃ no vai caritaṃ śivayośśubham || 1 ||

विवाहश्च श्रुतस्सम्यक् सर्वमोहापहारकः ।। परमज्ञानसंपन्नो मंगलालय उत्तमः ।। २।।

vivāhaśca śrutassamyak sarvamohāpahārakaḥ || paramajñānasaṃpanno maṃgalālaya uttamaḥ || 2||

भूय एव विवित्सा मे चरितं शिवयोश्शुभम् ।। तद्वर्णय महाप्राज्ञ कृपां कृत्वाऽतुलामरम् ।। ३ ।।

bhūya eva vivitsā me caritaṃ śivayośśubham || tadvarṇaya mahāprājña kṛpāṃ kṛtvā'tulāmaram || 3 ||

ब्रह्मोवाच ।।

सम्यक्कारुणिकस्यैव मुने ते विचिकित्सितम् ।। यदहं नोदितस्सौम्य शिवलीलानुवर्णने ।। ४ ।।

samyakkāruṇikasyaiva mune te vicikitsitam || yadahaṃ noditassaumya śivalīlānuvarṇane || 4 ||

विवाह्य दक्षजां देवीं सतीं त्रैलोक्यमातरम् ।। गत्वा स्वधाम सुप्रीत्या यदकार्षीन्निबोध मे ।। ५ ।।

vivāhya dakṣajāṃ devīṃ satīṃ trailokyamātaram || gatvā svadhāma suprītyā yadakārṣīnnibodha me || 5 ||

ततो हरस्स स्वगणस्स्वस्थानं प्राप्य मोदनम ।। देवर्षे तत्र वृषभादवातरदतिप्रियात् ।। ६ ।।

tato harassa svagaṇassvasthānaṃ prāpya modanama || devarṣe tatra vṛṣabhādavātaradatipriyāt || 6 ||

यथायोग्यं निजस्थानं प्रविश्य स सतीसखः ।। मुमुदेऽतीव देवर्षे भवाचारकरश्शिवः।। ७।।

yathāyogyaṃ nijasthānaṃ praviśya sa satīsakhaḥ || mumude'tīva devarṣe bhavācārakaraśśivaḥ|| 7||

ततो विरूपाक्ष इमां प्राप्य दाक्षायणीं गणान् ।। स्वीयानिर्यापयामास नद्यादीन् गिरिकंदरात् ।। ८।।

tato virūpākṣa imāṃ prāpya dākṣāyaṇīṃ gaṇān || svīyāniryāpayāmāsa nadyādīn girikaṃdarāt || 8||

उवाच चैतास्तान् सर्वान्नंद्यादीनतिसूनृतम् ।। लौकिकीं रीतिमाश्रित्य करुणासागरः प्रभुः ।। ९ ।।

uvāca caitāstān sarvānnaṃdyādīnatisūnṛtam || laukikīṃ rītimāśritya karuṇāsāgaraḥ prabhuḥ || 9 ||

यदाहं च स्मराम्यत्र स्मरणादरमानसाः ।। समागमिष्यथ तदा मत्पार्श्वं मे गणा द्रुतम् ।। 2.2.21.१० ।।

yadāhaṃ ca smarāmyatra smaraṇādaramānasāḥ || samāgamiṣyatha tadā matpārśvaṃ me gaṇā drutam || 2.2.21.10 ||

महेश उवाच ।।

इत्युक्ते वामदेवेन नद्याद्यास्स्वगणाश्च ते ।। महावेगा महावीरा नानास्थानेषु संययुः ।। ११ ।।

ityukte vāmadevena nadyādyāssvagaṇāśca te || mahāvegā mahāvīrā nānāsthāneṣu saṃyayuḥ || 11 ||

ईश्वरोपि तया सार्द्धं तेषु यातेषु विभ्रमी ।। दाक्षायण्या समं रेमे रहस्ये मुदितो भृशम् ।। १२ ।।

īśvaropi tayā sārddhaṃ teṣu yāteṣu vibhramī || dākṣāyaṇyā samaṃ reme rahasye mudito bhṛśam || 12 ||

कदाचिद्वन्य पुष्पाणि समाहृत्य मनोहराम् ।। मालां विधाय सत्यास्तु हारस्थाने स योजयत्।। ३।।

kadācidvanya puṣpāṇi samāhṛtya manoharām || mālāṃ vidhāya satyāstu hārasthāne sa yojayat|| 3||

कदाचिद्दर्पणे चैव वीक्षतीमात्मनस्सतीम् ।। अनुगम्य हरो वक्त्रम् स्वीयमप्यवलोकयत ।। १४ ।।

kadāciddarpaṇe caiva vīkṣatīmātmanassatīm || anugamya haro vaktram svīyamapyavalokayata || 14 ||

कदाचित्कुंडलं तस्या उल्लास्योल्लास्य संगतः।। बध्नाति मोचयत्येव सा स्वयं मार्जयत्यपि ।। १५।।

kadācitkuṃḍalaṃ tasyā ullāsyollāsya saṃgataḥ|| badhnāti mocayatyeva sā svayaṃ mārjayatyapi || 15||

सरागौ चरणावस्याः पावकेनोज्ज्वलेन च ।। निसर्गरक्तौ कुरुते पूर्णरागौ वृषध्वजः ।। १६।।

sarāgau caraṇāvasyāḥ pāvakenojjvalena ca || nisargaraktau kurute pūrṇarāgau vṛṣadhvajaḥ || 16||

उच्चैरपि यदाख्येयमन्येषां पुरतो बहु ।। तत कर्णे कथयत्त्यस्याहरो द्रष्टुं तदाननम् ।। १७।।

uccairapi yadākhyeyamanyeṣāṃ purato bahu || tata karṇe kathayattyasyāharo draṣṭuṃ tadānanam || 17||

न दूरमपि गन्तासौ समागत्य प्रयत्नतः।। अनुबध्नाति नामाक्षी पृष्ठदेशेन्यमानसाम्।। १८।।

na dūramapi gantāsau samāgatya prayatnataḥ|| anubadhnāti nāmākṣī pṛṣṭhadeśenyamānasām|| 18||

अंतर्हितस्तु तत्रैव मायया वृषभध्वजः ।। तामालिलिंग भीत्या स्वं चकिता व्याकुलाऽभवत्।। १९।।

aṃtarhitastu tatraiva māyayā vṛṣabhadhvajaḥ || tāmāliliṃga bhītyā svaṃ cakitā vyākulā'bhavat|| 19||

सौवर्णपद्मकलिकातुल्ये तस्या कुचद्वये ।। चकार भ्रमराकारं मृगनाभिविशेषकम् ।। 2.2.21.२० ।।

sauvarṇapadmakalikātulye tasyā kucadvaye || cakāra bhramarākāraṃ mṛganābhiviśeṣakam || 2.2.21.20 ||

हारमस्याः कुचयुगाद्वियोज्य सहसा हरः ।। न्ययोजयच्च तत्रैव स्वकरस्पर्शनं मुहुः ।। २१।।

hāramasyāḥ kucayugādviyojya sahasā haraḥ || nyayojayacca tatraiva svakarasparśanaṃ muhuḥ || 21||

अंगदान्वलयानूर्मान्विश्लेष्य च पुनः पुनः।। तत्स्थानात्पुनरेवासौ तत्स्थाने प्रत्ययोजयत् ।। २२ ।।

aṃgadānvalayānūrmānviśleṣya ca punaḥ punaḥ|| tatsthānātpunarevāsau tatsthāne pratyayojayat || 22 ||

कालिकेति समायाति सवर्णा ते सखी त्विमाम् ।। यास्यत्वस्यास्तथेक्षंत्याः प्रोत्तुंगौ साहसं कुचौ ।। २३ ।।

kāliketi samāyāti savarṇā te sakhī tvimām || yāsyatvasyāstathekṣaṃtyāḥ prottuṃgau sāhasaṃ kucau || 23 ||

कदाचिन्मदनोन्मादचेतनः प्रमथाधिपः ।। चकार नर्म शर्माणि तथाकृत्प्रियया मुदा ।। २४ ।।

kadācinmadanonmādacetanaḥ pramathādhipaḥ || cakāra narma śarmāṇi tathākṛtpriyayā mudā || 24 ||

आहृत्य पद्मपुष्पाणि रम्यपुष्पाणि शंकरः ।। सर्वांगेषु करोति स्म पुष्पाभरणमादरात् ।। २५ ।।

āhṛtya padmapuṣpāṇi ramyapuṣpāṇi śaṃkaraḥ || sarvāṃgeṣu karoti sma puṣpābharaṇamādarāt || 25 ||

गिरिकुंजेषु रम्येषु सत्या सह महेश्वरः ।। विजहार समस्तेषु प्रियया भक्तवत्सलः ।। २६ ।।

girikuṃjeṣu ramyeṣu satyā saha maheśvaraḥ || vijahāra samasteṣu priyayā bhaktavatsalaḥ || 26 ||

तया विना स्म नो याति नास्थितो न स्म चेष्टते ।। तया विना क्षममपि शर्म लेभे न शंकरः ।। २७।।

tayā vinā sma no yāti nāsthito na sma ceṣṭate || tayā vinā kṣamamapi śarma lebhe na śaṃkaraḥ || 27||

विहृत्य सुचिरं कालं कैलासगिरिकुंजरे ।। अगमद्धिमवत्प्रस्थं सस्मार स्वेच्छया स्मरन् ।। २८ ।।

vihṛtya suciraṃ kālaṃ kailāsagirikuṃjare || agamaddhimavatprasthaṃ sasmāra svecchayā smaran || 28 ||

तस्मिन्प्रविष्टे कामे तु वसंतश्शंकरांतिके ।। वितस्तार निजं भावं हार्दं विज्ञाय यत्प्रभो ।। २९।।

tasminpraviṣṭe kāme tu vasaṃtaśśaṃkarāṃtike || vitastāra nijaṃ bhāvaṃ hārdaṃ vijñāya yatprabho || 29||

सर्वे च पुष्पिता वृक्षा लताश्चान्याश्च पुष्पिताः।अंभांसि फुल्लपद्मानि पद्मास्सभ्रमरास्तथा।। 2.2.21.३०।।

sarve ca puṣpitā vṛkṣā latāścānyāśca puṣpitāḥ|aṃbhāṃsi phullapadmāni padmāssabhramarāstathā|| 2.2.21.30||

प्रविष्टे तत्र सदृतौ ववौ स मलयो मरुत् ।। सुगंधिगंधपुष्पेण मोदकश्च सुगंधियुक् ।। ३१।।

praviṣṭe tatra sadṛtau vavau sa malayo marut || sugaṃdhigaṃdhapuṣpeṇa modakaśca sugaṃdhiyuk || 31||

संध्यार्द्रचन्द्रसंकाशाः पलाशाश्च विरेजिरे ।। कामास्त्रवत्सुमनसः प्रमोदात्पादपाधरः ।। ३२।।

saṃdhyārdracandrasaṃkāśāḥ palāśāśca virejire || kāmāstravatsumanasaḥ pramodātpādapādharaḥ || 32||

बभुः पंकजपुष्पाणि सरस्सु संकलाञ्जनान् ।। संमोहयितुमुद्युक्ता सुमुखी वायुदेवता ।। ३३ ।।

babhuḥ paṃkajapuṣpāṇi sarassu saṃkalāñjanān || saṃmohayitumudyuktā sumukhī vāyudevatā || 33 ||

नागकेशरवृक्षाश्च स्वर्णवर्णैः प्रसूनकैः ।। बभुर्मदनकेत्वाभा मनोज्ञाश्शंकरांतिके ।। ३४ ।।

nāgakeśaravṛkṣāśca svarṇavarṇaiḥ prasūnakaiḥ || babhurmadanaketvābhā manojñāśśaṃkarāṃtike || 34 ||

लवंगवल्लीसुरभिगंधेनोद्वास्य मारुतम् ।। मोहयामास चेतांसि भृशं कामिजने पुरा ।। ३५ ।।

lavaṃgavallīsurabhigaṃdhenodvāsya mārutam || mohayāmāsa cetāṃsi bhṛśaṃ kāmijane purā || 35 ||

चारु पावकचर्चित्सु सुस्वराश्चूतशालिनः ।। बभुर्मदनबाणौघपर्यंकमदनावृताः ।। ३६ ।।

cāru pāvakacarcitsu susvarāścūtaśālinaḥ || babhurmadanabāṇaughaparyaṃkamadanāvṛtāḥ || 36 ||

अंभांसि मलहीनानि रेजुः फुल्लकुशाशयाः ।। मुनीनामिव चेतांसि प्रव्यक्तज्योतिरुद्गमम् ।। ३७ ।।

aṃbhāṃsi malahīnāni rejuḥ phullakuśāśayāḥ || munīnāmiva cetāṃsi pravyaktajyotirudgamam || 37 ||

तुषारास्सूर्यरश्मीनां संगमादगमन् बहिः ।। प्रमत्वानीक्ष्यतेक्षाश्च सलिलीहृदयास्तदा ।। ३८ ।।

tuṣārāssūryaraśmīnāṃ saṃgamādagaman bahiḥ || pramatvānīkṣyatekṣāśca salilīhṛdayāstadā || 38 ||

प्रसन्नास्सह चन्द्रेण ननिषारास्तदाऽभवन् ।। विभावर्यः प्रियेणैवं कामिन्यस्तु मनोहराः ।। ३९ ।।

prasannāssaha candreṇa naniṣārāstadā'bhavan || vibhāvaryaḥ priyeṇaivaṃ kāminyastu manoharāḥ || 39 ||

तस्मिन्काले महादेवस्सह सत्या धरोत्तमे ।। रेमे स सुचिरं छन्दं निकुंजेषु नदीषु च ।। 2.2.21.४० ।।

tasminkāle mahādevassaha satyā dharottame || reme sa suciraṃ chandaṃ nikuṃjeṣu nadīṣu ca || 2.2.21.40 ||

तथा तेन समं रेजे तदा दाक्षायिणि मुने ।। यथा हरः क्षणमपि शांतिमाप तया विना ।। ४१ ।।

tathā tena samaṃ reje tadā dākṣāyiṇi mune || yathā haraḥ kṣaṇamapi śāṃtimāpa tayā vinā || 41 ||

संभोगविषये देवी सती तस्य मनः प्रिया ।। विशतीव हरस्यांगे पाययन्निव तद्रसम् ।। ४२ ।।

saṃbhogaviṣaye devī satī tasya manaḥ priyā || viśatīva harasyāṃge pāyayanniva tadrasam || 42 ||

तस्या कुसुममालाभिर्भूषयन्सकलां तनुम् ।। स्वहस्तरचिताभिस्तु नवशर्माकरोच्च सः ।। ४३ ।।

tasyā kusumamālābhirbhūṣayansakalāṃ tanum || svahastaracitābhistu navaśarmākarocca saḥ || 43 ||

आलापैर्वीक्षितैर्हास्यैस्तथा संभाषणैर्हरः ।। तस्यादिदेश गिरिजां सपतीवात्मसंविदम् ।। ४४ ।।

ālāpairvīkṣitairhāsyaistathā saṃbhāṣaṇairharaḥ || tasyādideśa girijāṃ sapatīvātmasaṃvidam || 44 ||

तद्वक्त्रचंद्र पीयूषपानस्थिरतनुर्हरः ।। नानावैशेषिकीं तन्वीमवस्थां स कदाचन ।। ४५ ।।

tadvaktracaṃdra pīyūṣapānasthiratanurharaḥ || nānāvaiśeṣikīṃ tanvīmavasthāṃ sa kadācana || 45 ||

तद्वक्त्राम्बुजवासेन तत्सौन्दर्य्यैश्च नर्मभिः ।। गुणैरिव महादंती बद्धो नान्यविचेष्टितः ।। ४६ ।।

tadvaktrāmbujavāsena tatsaundaryyaiśca narmabhiḥ || guṇairiva mahādaṃtī baddho nānyaviceṣṭitaḥ || 46 ||

इति हिमगिरिकुंजप्रस्थभागे दरीषु प्रतिदिनमभिरेमे दक्षपुत्र्या महेशः ।। क्रतुभुजपरिमाणैः क्रीडतस्तस्य जाता दश दश च सुरर्षे वत्सराः पंच चान्ये ।। ४७ ।।

iti himagirikuṃjaprasthabhāge darīṣu pratidinamabhireme dakṣaputryā maheśaḥ || kratubhujaparimāṇaiḥ krīḍatastasya jātā daśa daśa ca surarṣe vatsarāḥ paṃca cānye || 47 ||

इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहि तायां द्वितीये सतीखंडे सतीशिवक्रीडावर्णनं नामैकविंशोध्यायः ।। २१ ।।

iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhi tāyāṃ dvitīye satīkhaṃḍe satīśivakrīḍāvarṇanaṃ nāmaikaviṃśodhyāyaḥ || 21 ||