सनत्कुमार उवाच ।।
ते गणाधिपतीन्दृष्ट्वा नन्दीभमुखषण्मुखान्।। अमर्षादभ्यधावंत द्वंद्वयुद्धाय दानवाः।। १।।
te gaṇādhipatīndṛṣṭvā nandībhamukhaṣaṇmukhān|| amarṣādabhyadhāvaṃta dvaṃdvayuddhāya dānavāḥ|| 1||
नन्दिनं कालनेमिश्च शुंभो लंबोदरं तथा ।। निशुंभः षण्मुखं देवमभ्यधावत शंकितः ।। २।।
nandinaṃ kālanemiśca śuṃbho laṃbodaraṃ tathā || niśuṃbhaḥ ṣaṇmukhaṃ devamabhyadhāvata śaṃkitaḥ || 2||
निशुंभः कार्तिकेयस्य मयूरं पंचभिश्शरैः ।। हृदि विव्याध वेगेन मूर्छितस्स पपात ह ।। ३।।
niśuṃbhaḥ kārtikeyasya mayūraṃ paṃcabhiśśaraiḥ || hṛdi vivyādha vegena mūrchitassa papāta ha || 3||
ततः शक्तिधरः क्रुद्धो बाणैः पंचभिरेव च ।। विव्याध स्यंदने तस्य हयान्यन्तारमेव च ।। ४।।
tataḥ śaktidharaḥ kruddho bāṇaiḥ paṃcabhireva ca || vivyādha syaṃdane tasya hayānyantārameva ca || 4||
शरेणान्येन तीक्ष्णेन निशुंभं देववैरिणम् ।। जघान तरसा वीरो जगर्ज रणदुर्मदः ।। ५।।
śareṇānyena tīkṣṇena niśuṃbhaṃ devavairiṇam || jaghāna tarasā vīro jagarja raṇadurmadaḥ || 5||
असुरोऽपि निशुंभाख्यो महावीरोऽतिवीर्यवान् ।। जघान कार्तिकेयं तं गर्जंतं स्वेषुणा रणे ।। ६।।
asuro'pi niśuṃbhākhyo mahāvīro'tivīryavān || jaghāna kārtikeyaṃ taṃ garjaṃtaṃ sveṣuṇā raṇe || 6||
ततश्शक्तिं कार्तिकेयो यावजग्राह रोषतः ।। तावन्निशुंभो वेगेन स्वशक्त्या तमपातयत् ।। ७।।
tataśśaktiṃ kārtikeyo yāvajagrāha roṣataḥ || tāvanniśuṃbho vegena svaśaktyā tamapātayat || 7||
एवं बभूव तत्रैव कार्तिकेयनिशुंभयोः ।। आहवो हि महान्व्यास वीरशब्दं प्रगर्जतोः ।। ८।।
evaṃ babhūva tatraiva kārtikeyaniśuṃbhayoḥ || āhavo hi mahānvyāsa vīraśabdaṃ pragarjatoḥ || 8||
ततो नन्दीश्वरो बाणैः कालनेमिमविध्यत ।। सप्तभिश्च हयान्केतुं रथं सारथिमाच्छिनत् ।। ९।।
tato nandīśvaro bāṇaiḥ kālanemimavidhyata || saptabhiśca hayānketuṃ rathaṃ sārathimācchinat || 9||
कालनेमिश्च संकुद्धो धनुश्चिच्छेद नंदिनः ।। स्वशरासननिर्मुक्तैर्महातीक्ष्णैश्शिलीमुखैः ।। 2.5.21.१० ।।
kālanemiśca saṃkuddho dhanuściccheda naṃdinaḥ || svaśarāsananirmuktairmahātīkṣṇaiśśilīmukhaiḥ || 2.5.21.10 ||
अथ नन्दीश्वरो वीरः कालनेमिं महासुरम् ।। तमपास्य च शूलेन वक्षस्यभ्यहनद्दृढम् ।। ११।।
atha nandīśvaro vīraḥ kālanemiṃ mahāsuram || tamapāsya ca śūlena vakṣasyabhyahanaddṛḍham || 11||
स शूलभिन्नहृदयो हताश्वो हतसारथिः ।। अद्रेः शिखरमुत्पाट्य नन्दिनं समताडयत् ।। १२ ।।
sa śūlabhinnahṛdayo hatāśvo hatasārathiḥ || adreḥ śikharamutpāṭya nandinaṃ samatāḍayat || 12 ||
अथ शुंभो गणेशश्च रथमूषक वाहनौ ।। युध्यमानौ शरव्रातैः परस्परमविध्यताम् ।। १३ ।।
atha śuṃbho gaṇeśaśca rathamūṣaka vāhanau || yudhyamānau śaravrātaiḥ parasparamavidhyatām || 13 ||
गणेशस्तु तदा शुंभं हृदि विव्याध पत्रिणा ।। सारथिं च त्रिभिर्बाणैः पातयामास भूतले ।। १४ ।।
gaṇeśastu tadā śuṃbhaṃ hṛdi vivyādha patriṇā || sārathiṃ ca tribhirbāṇaiḥ pātayāmāsa bhūtale || 14 ||
ततोऽतिक्रुद्धश्शुंभोऽपि बाणदृष्ट्या गणाधिपम् ।। मूषकं च त्रिभिर्विद्ध्वा ननाद जलदस्वनः ।। १५ ।।
tato'tikruddhaśśuṃbho'pi bāṇadṛṣṭyā gaṇādhipam || mūṣakaṃ ca tribhirviddhvā nanāda jaladasvanaḥ || 15 ||
मूषकश्शरभिन्नाङ्गश्चचाल दृढवेदनः ।। लम्बोदरश्च पतितः पदातिरभवत्स हि ।। १६ ।।
mūṣakaśśarabhinnāṅgaścacāla dṛḍhavedanaḥ || lambodaraśca patitaḥ padātirabhavatsa hi || 16 ||
ततो लम्बोदरश्शुंभं हत्वा परशुना हृदि ।। अपातयत्तदा भूमौ मूषकं चारुरोह सः ।। १७ ।।
tato lambodaraśśuṃbhaṃ hatvā paraśunā hṛdi || apātayattadā bhūmau mūṣakaṃ cāruroha saḥ || 17 ||
समरायोद्यतश्चाभूत्पुनर्गजमुखो विभुः ।। प्रहस्य जघ्नतुः क्रोधात्तोत्रेणैव महाद्विपम् ।। १८ ।।
samarāyodyataścābhūtpunargajamukho vibhuḥ || prahasya jaghnatuḥ krodhāttotreṇaiva mahādvipam || 18 ||
कालनेमिर्निशुंभश्च ह्युभौ लंबोदरं शरैः ।। युगपच्चख्नतुः क्रोधादाशीविषसमैर्द्रुतम् ।। १९ ।।
kālanemirniśuṃbhaśca hyubhau laṃbodaraṃ śaraiḥ || yugapaccakhnatuḥ krodhādāśīviṣasamairdrutam || 19 ||
तं पीड्यमानमालोक्य वीरभद्रो महाबलः ।। अभ्यधावत वेगेन कोटिभूतयुतस्तथा ।। 2.5.21.२० ।।
taṃ pīḍyamānamālokya vīrabhadro mahābalaḥ || abhyadhāvata vegena koṭibhūtayutastathā || 2.5.21.20 ||
कूष्मांडा भैरवाश्चापि वेताला योगिनीगणाः ।। पिशाचा डाकिनीसंघा गणाश्चापि समं ययुः ।। २१।।
kūṣmāṃḍā bhairavāścāpi vetālā yoginīgaṇāḥ || piśācā ḍākinīsaṃghā gaṇāścāpi samaṃ yayuḥ || 21||
ततः किलकिला शब्दैस्सिंहनादैश्सघर्घरैः ।। विनादिता डमरुकैः पृथिवी समकंपत ।। २२।।
tataḥ kilakilā śabdaissiṃhanādaiśsaghargharaiḥ || vināditā ḍamarukaiḥ pṛthivī samakaṃpata || 22||
ततो भूताः प्रधावंतो भक्षयंति स्म दानवान् ।। उत्पत्य पातयंति स्म ननृतुश्च रणांगणे ।। २३।।
tato bhūtāḥ pradhāvaṃto bhakṣayaṃti sma dānavān || utpatya pātayaṃti sma nanṛtuśca raṇāṃgaṇe || 23||
एतस्मिन्नंतरे व्यासाभूतां नन्दीगुहश्च तौ।। उत्थितावाप्तसंज्ञौ हि जगर्जतुरलं रणे ।। २४।।
etasminnaṃtare vyāsābhūtāṃ nandīguhaśca tau|| utthitāvāptasaṃjñau hi jagarjaturalaṃ raṇe || 24||
स नन्दी कार्तिकेयश्च समायातौ त्वरान्वितौ।। जघ्नतुश्च रणे दैत्यान्निरंतरशरव्रजैः।। छिन्नैर्भिन्नैर्हतैर्दैत्यैः पतितैर्भक्षितैस्तथा ।।
sa nandī kārtikeyaśca samāyātau tvarānvitau|| jaghnatuśca raṇe daityānniraṃtaraśaravrajaiḥ|| chinnairbhinnairhatairdaityaiḥ patitairbhakṣitaistathā ||
एवं नन्दी कार्तिकेयो विकटश्च प्रतापवान् ।। वीरभद्रो गणाश्चान्ये जगर्जुस्समरेऽधिकम्।। २७।।
evaṃ nandī kārtikeyo vikaṭaśca pratāpavān || vīrabhadro gaṇāścānye jagarjussamare'dhikam|| 27||
निशुंभशुंभौ सेनान्यौ सिन्धुपुत्रस्य तौ तथा ।। कालनेमिर्महादैत्योऽसुराश्चान्ये पराजिताः ।। २८ ।।
niśuṃbhaśuṃbhau senānyau sindhuputrasya tau tathā || kālanemirmahādaityo'surāścānye parājitāḥ || 28 ||
प्रविध्वस्तां ततस्सेनां दृष्ट्वा सागरनन्दनः ।। रथेनातिपताकेन गणानभिययौ बली ।। २९ ।।
pravidhvastāṃ tatassenāṃ dṛṣṭvā sāgaranandanaḥ || rathenātipatākena gaṇānabhiyayau balī || 29 ||
ततः पराजिता दैत्या अप्यभूवन्महोत्सवाः ।। जगर्जुरधिकं व्यास समरायोद्यतास्तदा ।। 2.5.21.३० ।।
tataḥ parājitā daityā apyabhūvanmahotsavāḥ || jagarjuradhikaṃ vyāsa samarāyodyatāstadā || 2.5.21.30 ||
सर्वे रुद्रगणाश्चापि जगर्जुर्जयशालिनः ।। नन्दिकार्तिकदंत्यास्यवीरभद्रादिका मुने ।। ३१ ।।
sarve rudragaṇāścāpi jagarjurjayaśālinaḥ || nandikārtikadaṃtyāsyavīrabhadrādikā mune || 31 ||
हस्त्यश्वरथसंह्रादश्शंखभेरीरवस्तथा ।। अभवत्सिंहनादश्च सेनयोरुभयोस्तथा ।। ३२ ।।
hastyaśvarathasaṃhrādaśśaṃkhabherīravastathā || abhavatsiṃhanādaśca senayorubhayostathā || 32 ||
जलंधरशरव्रातैर्नीहारपटलैरिव ।। द्यावापृथिव्योराच्छन्नमंतरं समपद्यत ।। ३३।।
jalaṃdharaśaravrātairnīhārapaṭalairiva || dyāvāpṛthivyorācchannamaṃtaraṃ samapadyata || 33||
शैलादिं पंचभिर्विद्ध्वा गणेशं पंचभिश्शरैः ।। वीरभद्रं च विंशत्या ननाद जलदस्वनः ।। ३४ ।।
śailādiṃ paṃcabhirviddhvā gaṇeśaṃ paṃcabhiśśaraiḥ || vīrabhadraṃ ca viṃśatyā nanāda jaladasvanaḥ || 34 ||
कार्तिकेयस्ततो दैत्यं शक्त्या विव्याध सत्वरम् ।। जलंधरं महावीरो रुद्रपुत्रो ननाद च ।। ३५ ।।
kārtikeyastato daityaṃ śaktyā vivyādha satvaram || jalaṃdharaṃ mahāvīro rudraputro nanāda ca || 35 ||
स पूर्णनयनो दैत्यः शक्तिनिर्भिन्नदेहकः ।। पपात भूमौ त्वरितमुदतिष्ठन्महाबलः ।। ३६ ।।
sa pūrṇanayano daityaḥ śaktinirbhinnadehakaḥ || papāta bhūmau tvaritamudatiṣṭhanmahābalaḥ || 36 ||
ततः क्रोधपरीतात्मा कार्तिकेयं जलंधरः ।। गदया ताडयामास हृदये दैत्यपुंगवः ।। ३७।।
tataḥ krodhaparītātmā kārtikeyaṃ jalaṃdharaḥ || gadayā tāḍayāmāsa hṛdaye daityapuṃgavaḥ || 37||
गदाप्रभावं सफलं दर्शयन्शंकरात्मजः ।। विधिदत्तवराद्व्यास स तूर्णं भूतलेऽपतत् ।। ३८ ।।
gadāprabhāvaṃ saphalaṃ darśayanśaṃkarātmajaḥ || vidhidattavarādvyāsa sa tūrṇaṃ bhūtale'patat || 38 ||
तथैव नंदी ह्यपतद्भूतले गदया हतः ।। महावीरोऽपि रिपुहा किंचिद्व्याकुलमानसः ।। ३९ ।।
tathaiva naṃdī hyapatadbhūtale gadayā hataḥ || mahāvīro'pi ripuhā kiṃcidvyākulamānasaḥ || 39 ||
ततो गणेश्वरः क्रुद्धस्स्मृत्वा शिवपदाम्बुजम् ।। संप्राप्यातिबलो दैत्य गदां परशुनाच्छिनत् ।। 2.5.21.४०।।
tato gaṇeśvaraḥ kruddhassmṛtvā śivapadāmbujam || saṃprāpyātibalo daitya gadāṃ paraśunācchinat || 2.5.21.40||
वीरभद्रस्त्रिभिर्बाणैर्हृदि विव्याध दानवम् ।। सप्तभिश्च हयान्केतुं धनुश्छत्रं च चिच्छिदे ।। ४१।।
vīrabhadrastribhirbāṇairhṛdi vivyādha dānavam || saptabhiśca hayānketuṃ dhanuśchatraṃ ca cicchide || 41||
ततोऽतिक्रुद्धो दैत्येन्द्रश्शक्तिमुद्यम्य दारुणाम् ।। गणेशं पातयामास रथमन्यं समारुहत् ।। ४२।।
tato'tikruddho daityendraśśaktimudyamya dāruṇām || gaṇeśaṃ pātayāmāsa rathamanyaṃ samāruhat || 42||
अभ्यगादथ वेगेन स दैत्येन्द्रो महाबलः ।। विगणय्य हृदा तं वै वीरभद्रं रुषान्वितः ।। ४३।।
abhyagādatha vegena sa daityendro mahābalaḥ || vigaṇayya hṛdā taṃ vai vīrabhadraṃ ruṣānvitaḥ || 43||
वीरभद्रं जघानाशु तीक्ष्णेनाशीविषेण तम् ।। ननाद च महावीरो दैत्यराजो जलंधरः ।। ४४ ।।
vīrabhadraṃ jaghānāśu tīkṣṇenāśīviṣeṇa tam || nanāda ca mahāvīro daityarājo jalaṃdharaḥ || 44 ||
वीरभद्रोऽपि संकुद्धस्सितधारेण चेषुणा ।। चिच्छेद तच्छरं चैव विव्याध महेषुणा ।। ४५।।
vīrabhadro'pi saṃkuddhassitadhāreṇa ceṣuṇā || ciccheda taccharaṃ caiva vivyādha maheṣuṇā || 45||
ततस्तौ सूर्यसंकाशौ युयुधाते परस्परम् ।। नानाशस्त्रैस्तथास्त्रैश्च चिरं वीरवरोत्तमौ ।। ४६ ।।
tatastau sūryasaṃkāśau yuyudhāte parasparam || nānāśastraistathāstraiśca ciraṃ vīravarottamau || 46 ||
वीरभद्रस्ततस्तस्य हयान्बाणैरपातयत् ।। धनुश्चिच्छेद रथिनः पताकां चापि वेगतः ।। ४७ ।।
vīrabhadrastatastasya hayānbāṇairapātayat || dhanuściccheda rathinaḥ patākāṃ cāpi vegataḥ || 47 ||
अथो स दैत्यराजो हि पुप्लुवे परिघायुधः ।। वीरभद्रोपकठं स द्रुतमाप महाबलः ।। ४८ ।।
atho sa daityarājo hi pupluve parighāyudhaḥ || vīrabhadropakaṭhaṃ sa drutamāpa mahābalaḥ || 48 ||
परिघेनातिमहता वीरभद्रं जघान ह ।। सबलोऽब्धितनयो मूर्ध्नि वीरो जगर्ज च ।। ४९ ।।
parighenātimahatā vīrabhadraṃ jaghāna ha || sabalo'bdhitanayo mūrdhni vīro jagarja ca || 49 ||
परिघेनातिमहता भिन्नमूर्द्धा गणाधिपः ।। वीरभद्रः पपातोर्व्यां मुमोच रुधिरं बहु ।। 2.5.21.५०।।
parighenātimahatā bhinnamūrddhā gaṇādhipaḥ || vīrabhadraḥ papātorvyāṃ mumoca rudhiraṃ bahu || 2.5.21.50||
पतितं वीरभद्रं तु दृष्ट्वा रुद्रगणा भयात् ।। अपागच्छन्रणं हित्वा क्रोशमाना महेश्वरम् ।। ५१ ।।
patitaṃ vīrabhadraṃ tu dṛṣṭvā rudragaṇā bhayāt || apāgacchanraṇaṃ hitvā krośamānā maheśvaram || 51 ||
अथ कोलाहलं श्रुत्वा गणानां चन्द्रशेखरः ।। निजपार्श्वस्थितान् वीरानपृच्छद्गणसत्तमान् ।। ५२ ।।
atha kolāhalaṃ śrutvā gaṇānāṃ candraśekharaḥ || nijapārśvasthitān vīrānapṛcchadgaṇasattamān || 52 ||
शंकर उवाच ।।
किमर्थं मद्गणानां हि महाकोलाहलोऽभवत् ।। विचार्यतां महावीराश्शांतिः कार्या मया ध्रुवम् ।। ५३।।
kimarthaṃ madgaṇānāṃ hi mahākolāhalo'bhavat || vicāryatāṃ mahāvīrāśśāṃtiḥ kāryā mayā dhruvam || 53||
यावत्स देवेशो गणान्पप्रच्छ सादरम् ।। तावद्गणवरास्ते हि समायाताः प्रभुं प्रति ।। ५४ ।।
yāvatsa deveśo gaṇānpapraccha sādaram || tāvadgaṇavarāste hi samāyātāḥ prabhuṃ prati || 54 ||
तान्दृष्ट्वा विकलान्रुद्रः पप्रच्छ इति कुशलं प्रभुः ।। यथावत्ते गणा वृत्तं समाचख्युश्च विस्तरात् ।। ५५।।
tāndṛṣṭvā vikalānrudraḥ papraccha iti kuśalaṃ prabhuḥ || yathāvatte gaṇā vṛttaṃ samācakhyuśca vistarāt || 55||
तच्छ्रुत्वा भगवानुद्रो महालीलाकरः प्रभुः ।। अभयं दत्तवांस्तेभ्यो महोत्साहं प्रवर्द्धयन् ।। ५६।।
tacchrutvā bhagavānudro mahālīlākaraḥ prabhuḥ || abhayaṃ dattavāṃstebhyo mahotsāhaṃ pravarddhayan || 56||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखंडे जलंधरोपाख्याने विशे षयुद्धवर्णनं नामैकविंशतितमोऽध्यायः ।। २१ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ pañcame yuddhakhaṃḍe jalaṃdharopākhyāne viśe ṣayuddhavarṇanaṃ nāmaikaviṃśatitamo'dhyāyaḥ || 21 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
