नन्दीश्वर उवाच ।।
शृणु ब्रह्मसुत प्राज्ञ वृषेशाख्यं मुनीश्वर ।। शिवावतारं सल्लीलं हरिगर्वहरं वरम् ।। १ ।।
śṛṇu brahmasuta prājña vṛṣeśākhyaṃ munīśvara || śivāvatāraṃ sallīlaṃ harigarvaharaṃ varam || 1 ||
पुरा देवासुराः सर्वे जरामृत्युभयार्दिताः ।। परस्परं च संधाय रत्नान्यादित्सवोऽभवन् ।। २ ।।
purā devāsurāḥ sarve jarāmṛtyubhayārditāḥ || parasparaṃ ca saṃdhāya ratnānyāditsavo'bhavan || 2 ||
ततः सुराऽसुराः सर्वे क्षीरोदं सागरोत्तमम् ।। उद्यता मथितुं तं च बभूवुर्मुनि नन्दन ।। ३ ।।
tataḥ surā'surāḥ sarve kṣīrodaṃ sāgarottamam || udyatā mathituṃ taṃ ca babhūvurmuni nandana || 3 ||
आसञ्छुचिस्मितास्सर्वे केनेदं मन्थनं भवेत् ।। स्वकार्यसिद्धये तस्य ब्रह्मन्निति सुरासुराः ।। ४ ।।
āsañchucismitāssarve kenedaṃ manthanaṃ bhavet || svakāryasiddhaye tasya brahmanniti surāsurāḥ || 4 ||
तदा नभोगता वाणी मेघगम्भीरनिस्वना ।। उवाच देवान्दैत्यांश्च श्वासयन्तीश्वराज्ञया ।। ५ ।।
tadā nabhogatā vāṇī meghagambhīranisvanā || uvāca devāndaityāṃśca śvāsayantīśvarājñayā || 5 ||
नभोवाण्युवाच ।।
हे देवा असुराश्चैव मन्थध्वं क्षीरसागरम् ।। भवताम्बलबुद्धिर्हि भविष्यति न संशयः ।। ६ ।।
he devā asurāścaiva manthadhvaṃ kṣīrasāgaram || bhavatāmbalabuddhirhi bhaviṣyati na saṃśayaḥ || 6 ||
मन्दरं चैव मन्थानं रज्जुं कुरुत वासुकिम् ।। मिथस्सर्वे मिलित्वा तु मंथनं कुरुतादरात् ।। ७ ।।
mandaraṃ caiva manthānaṃ rajjuṃ kuruta vāsukim || mithassarve militvā tu maṃthanaṃ kurutādarāt || 7 ||
नन्दीश्वर उवाच ।।
नभोगता तदा वाणीं निशम्याथ सुरासुरः ।। उद्योगं चक्रिरे सर्वे तत्कर्तुं मुनिसत्तम ।। ८ ।।
nabhogatā tadā vāṇīṃ niśamyātha surāsuraḥ || udyogaṃ cakrire sarve tatkartuṃ munisattama || 8 ||
सुसन्धायाखिलास्ते वै [1]मन्दरम्पर्वतोत्तमम् ।। कनकाभं च सरलं नानाशोभार्चितं ययुः ।। ९ ।।
susandhāyākhilāste vai [1]mandaramparvatottamam || kanakābhaṃ ca saralaṃ nānāśobhārcitaṃ yayuḥ || 9 ||
सुप्रसाद्य गिरीशं तं तदाज्ञप्ताः सुरासुराः ।। बलादुत्पाटयामासुर्नेतुकामाः पयोऽर्णवम् ।। 3.22.१० ।।
suprasādya girīśaṃ taṃ tadājñaptāḥ surāsurāḥ || balādutpāṭayāmāsurnetukāmāḥ payo'rṇavam || 3.22.10 ||
भुजैरुत्पाट्य ते सर्व्वे जग्मुः क्षीरार्णव पुरे ।। अशक्ता अभवंस्तत्र तमानेतुं हतौजसः ।। ११ ।।
bhujairutpāṭya te sarvve jagmuḥ kṣīrārṇava pure || aśaktā abhavaṃstatra tamānetuṃ hataujasaḥ || 11 ||
तद्भुजैस्स परिभ्रष्टः पतितो मंदरो गिरिः ।। सहसातिगुरुस्सद्यो देवदैत्योपरि ध्रुवम्।।१२।।
tadbhujaissa paribhraṣṭaḥ patito maṃdaro giriḥ || sahasātigurussadyo devadaityopari dhruvam||12||
एवम्भग्नोद्यमा भग्नाः सम्बभूवुस्सुरासुरा।।चेतनाः प्राप्य च ततस्तुष्टुवुर्जगदीश्वरम् ।। १३।।
evambhagnodyamā bhagnāḥ sambabhūvussurāsurā||cetanāḥ prāpya ca tatastuṣṭuvurjagadīśvaram || 13||
तदिच्छयोद्यतास्सर्वे पुनरुत्थाय तं गिरिम्।।निचिक्षिपुर्जले नीत्वा क्षीरोदस्योत्तरे तटे ।। १४ ।।
tadicchayodyatāssarve punarutthāya taṃ girim||nicikṣipurjale nītvā kṣīrodasyottare taṭe || 14 ||
ततस्सुरासुरगणा रज्जुं कृत्वा च [2]वासुकिम् ।। रत्नान्यादातुकामास्ते ममंथुः क्षीरसागरम् ।। १५ ।।
tatassurāsuragaṇā rajjuṃ kṛtvā ca [2]vāsukim || ratnānyādātukāmāste mamaṃthuḥ kṣīrasāgaram || 15 ||
क्षीरोदे मथ्यमाने तु श्रीस्स्वर्लोकमहेश्वरी ।। समुद्भूता समुद्राच्च भृगुपुत्री हरिप्रिया ।। १६।।
kṣīrode mathyamāne tu śrīssvarlokamaheśvarī || samudbhūtā samudrācca bhṛguputrī haripriyā || 16||
धन्वन्तरिः शशांकश्च पारिजातो महाद्रुमः ।। उच्चैश्श्रवाश्च तुरगो गज ऐरावतस्तथा ।। १७।।
dhanvantariḥ śaśāṃkaśca pārijāto mahādrumaḥ || uccaiśśravāśca turago gaja airāvatastathā || 17||
सुरा हरिधनु श्शङ्खो गावः कामदुघास्ततः ।। कौस्तुभाख्यो मणिश्चैव तथा पीयूषमेव च ।। १८।।
surā haridhanu śśaṅkho gāvaḥ kāmadughāstataḥ || kaustubhākhyo maṇiścaiva tathā pīyūṣameva ca || 18||
पुनश्च मथ्यमाने तु कालकूटं महाविषम् ।। युगान्तानलभ जातं सुरासुरभयावहम ।। १९ ।।
punaśca mathyamāne tu kālakūṭaṃ mahāviṣam || yugāntānalabha jātaṃ surāsurabhayāvahama || 19 ||
पीयूषजन्मकाले तु बिन्दवो ये बहिर्गताः ।। तेभ्यः कान्ता समुद्भूता बह्वयो ह्यद्भुतदर्शनाः ।। 3.22.२०।।
pīyūṣajanmakāle tu bindavo ye bahirgatāḥ || tebhyaḥ kāntā samudbhūtā bahvayo hyadbhutadarśanāḥ || 3.22.20||
शरत्पूर्णेन्दुवदनास्तडित्सूर्य्यानलप्रभाः ।। हारकेयूरकटकैर्दिव्यरत्नैरलङ्कृताः ।। २१।।
śaratpūrṇenduvadanāstaḍitsūryyānalaprabhāḥ || hārakeyūrakaṭakairdivyaratnairalaṅkṛtāḥ || 21||
लावण्यामृततोयेन तास्सिंचन्त्यो दिशो दश ।। जगदुन्मादयन्त्येव भ्रूभङ्गायतवीक्षणाः ।। २२ ।।
lāvaṇyāmṛtatoyena tāssiṃcantyo diśo daśa || jagadunmādayantyeva bhrūbhaṅgāyatavīkṣaṇāḥ || 22 ||
कोटिशस्तास्समुत्पन्नास्त्वमृतात्कामनिस्सृताः ।। ततोऽमृतं समुत्पन्नं जरामृत्युनिवारणम् ।। २३ ।।
koṭiśastāssamutpannāstvamṛtātkāmanissṛtāḥ || tato'mṛtaṃ samutpannaṃ jarāmṛtyunivāraṇam || 23 ||
लक्ष्मीं शंखं कौस्तुभं च खड्गं जग्राह केशवः ।। जग्राहार्को हयं दिव्यमुच्चैःश्रवसमादरात् ।। २४ ।।
lakṣmīṃ śaṃkhaṃ kaustubhaṃ ca khaḍgaṃ jagrāha keśavaḥ || jagrāhārko hayaṃ divyamuccaiḥśravasamādarāt || 24 ||
पारिजातं तरुवरमैरावतमिभेश्वरम् ।। शचीपतिश्च जग्राह निर्जरेशो महादरात ।। २५ ।।
pārijātaṃ taruvaramairāvatamibheśvaram || śacīpatiśca jagrāha nirjareśo mahādarāta || 25 ||
कालकूटं शशांकं च देवत्राणाय शंकरः ।। स्वकण्ठे धृतवाञ्छम्भुस्स्वेच्छया भक्तवत्सलः ।। २६ ।।
kālakūṭaṃ śaśāṃkaṃ ca devatrāṇāya śaṃkaraḥ || svakaṇṭhe dhṛtavāñchambhussvecchayā bhaktavatsalaḥ || 26 ||
दैत्यास्सुराख्यां रमणीमीश्वराज्ञाविमोहिताः ।। जगृहुः सकला व्यास सर्वे धन्वन्तरिं जनाः।।२७।।
daityāssurākhyāṃ ramaṇīmīśvarājñāvimohitāḥ || jagṛhuḥ sakalā vyāsa sarve dhanvantariṃ janāḥ||27||
जगृहुर्मुनयस्सर्वे कामधेनुम्मुनीश्वराः ।। सामान्यतस्त्रियस्ताश्च स्थिता आसन्विमोहिताः ।। २८।।
jagṛhurmunayassarve kāmadhenummunīśvarāḥ || sāmānyatastriyastāśca sthitā āsanvimohitāḥ || 28||
अमृतार्थं महायुद्धं संबभूव जयैषिणाम्।।सुराणामसुराणां च मिथः संक्षुब्धचेतसाम् ।। २९।।
amṛtārthaṃ mahāyuddhaṃ saṃbabhūva jayaiṣiṇām||surāṇāmasurāṇāṃ ca mithaḥ saṃkṣubdhacetasām || 29||
हृतं सोमं च दैतेयैर्बलाद्देवान्विजित्य च ।। बलिप्रभृतिभिर्व्यास युगान्ताग्न्यर्कसुप्रभैः ।। 3.22.३० ।।
hṛtaṃ somaṃ ca daiteyairbalāddevānvijitya ca || baliprabhṛtibhirvyāsa yugāntāgnyarkasuprabhaiḥ || 3.22.30 ||
देवाश्शंकरमापन्ना विह्वलाश्शिवमायया ।। सर्वे शक्रादयस्तात दैतेयैरर्दिता बलात् ।। ३१ ।।
devāśśaṃkaramāpannā vihvalāśśivamāyayā || sarve śakrādayastāta daiteyairarditā balāt || 31 ||
ततस्तदमृतं यत्नात्स्त्रीस्वरूपेण मायया ।। शिवाज्ञया रमेशेन दैत्येभ्यश्च हृतम्मुने ।। ३२।।
tatastadamṛtaṃ yatnātstrīsvarūpeṇa māyayā || śivājñayā rameśena daityebhyaśca hṛtammune || 32||
अपाययत्सुरांस्तांश्च मोहिनीस्त्रीस्वरूपधृक् ।। मोहयित्वा सुरान्सर्वान्हरिर्मायाविनां वरः।।३३।।
apāyayatsurāṃstāṃśca mohinīstrīsvarūpadhṛk || mohayitvā surānsarvānharirmāyāvināṃ varaḥ||33||
गत्वा निकटमेतस्या ऊचिरे दैत्यपुंगवाः ।। पाययस्व सुधामेतां मा भूद्भेदोऽत्र पंक्तिषु।।३४।।
gatvā nikaṭametasyā ūcire daityapuṃgavāḥ || pāyayasva sudhāmetāṃ mā bhūdbhedo'tra paṃktiṣu||34||
एतदुक्त्वा ददुस्तस्मै विष्णवे छलरूपिणे ।। ते दैत्या दानवाः सर्वे शिवमायाविमोहिताः ।। ३५।।
etaduktvā dadustasmai viṣṇave chalarūpiṇe || te daityā dānavāḥ sarve śivamāyāvimohitāḥ || 35||
एतस्मिन्नन्तरे दृष्ट्वा स्त्रियो दानवपुंगवाः ।। अनयन्नमृतोद्भूता यथास्थानं यथासुखम् ।। ३६।।
etasminnantare dṛṣṭvā striyo dānavapuṃgavāḥ || anayannamṛtodbhūtā yathāsthānaṃ yathāsukham || 36||
तासाम्पुराणि दिव्यानि स्वर्गाच्छगुणान्यपि।।घोरैर्यन्त्रैस्सुगुप्तानि मयमायाकृतानि च।।३७।।
tāsāmpurāṇi divyāni svargācchaguṇānyapi||ghorairyantraissuguptāni mayamāyākṛtāni ca||37||
सुरक्षितानि सर्वाणि कृत्वा युद्धाय निर्ययुः।।अस्पृष्टवक्षसो दैत्याः कृत्वा समयमेव हि।।३८।।
surakṣitāni sarvāṇi kṛtvā yuddhāya niryayuḥ||aspṛṣṭavakṣaso daityāḥ kṛtvā samayameva hi||38||
न स्पृशामः स्त्रियश्चेमा यदि देवैर्विनिर्जिताः ।। इत्युक्त्वा ते महावीरा दैत्यास्सर्वे युयुत्सवः ।। ३९।।
na spṛśāmaḥ striyaścemā yadi devairvinirjitāḥ || ityuktvā te mahāvīrā daityāssarve yuyutsavaḥ || 39||
सिंहनादन्ततश्चक्रुश्शंखान्दध्मुः पृथक्पृथक्।।पूरयन्त इवाकाशं तर्पयन्तो बलाहकान्।।3.22.४०।।
siṃhanādantataścakruśśaṃkhāndadhmuḥ pṛthakpṛthak||pūrayanta ivākāśaṃ tarpayanto balāhakān||3.22.40||
युद्धं बभूव देवानामसुरैस्सह भीकरम् ।। देवासुराख्यमतुलं प्रसिद्धं भुवनत्रये।।४१।।
yuddhaṃ babhūva devānāmasuraissaha bhīkaram || devāsurākhyamatulaṃ prasiddhaṃ bhuvanatraye||41||
जयं प्रापुस्सुरास्सर्वे विष्णुना परिरक्षिताः।।दैत्याः पलायितास्तत्र हताः सामरविष्णुना ।। ४२।।
jayaṃ prāpussurāssarve viṣṇunā parirakṣitāḥ||daityāḥ palāyitāstatra hatāḥ sāmaraviṣṇunā || 42||
दैत्याः संमोहिता देवैर्विष्णुना च महात्मना ।। हतावशिष्टाः पातालं विविशुर्विवराणि च ।। ४३।।
daityāḥ saṃmohitā devairviṣṇunā ca mahātmanā || hatāvaśiṣṭāḥ pātālaṃ viviśurvivarāṇi ca || 43||
अनुवव्राज तान्विष्णुश्चक्रपाणिर्महाबलः ।। पातालं परमं गत्वा संस्थितान्भीतभीतवत् ।। ४४ ।।
anuvavrāja tānviṣṇuścakrapāṇirmahābalaḥ || pātālaṃ paramaṃ gatvā saṃsthitānbhītabhītavat || 44 ||
एतस्मिन्नन्तरे विष्णु ददर्शामृतसम्भवाः ।। कान्ताः पूर्णेन्दुवदना दिव्यलावण्यगर्विताः ।। ४५ ।।
etasminnantare viṣṇu dadarśāmṛtasambhavāḥ || kāntāḥ pūrṇenduvadanā divyalāvaṇyagarvitāḥ || 45 ||
संमोहितः कामबाणैर्लेभे तत्रैव निर्वृतिम् ।। ताभिश्च वरनारीभिः क्रीडमानो बभूव ह ।। ४६ ।।
saṃmohitaḥ kāmabāṇairlebhe tatraiva nirvṛtim || tābhiśca varanārībhiḥ krīḍamāno babhūva ha || 46 ||
ताभ्य पुत्रानजनयद्विष्णुर्वरपराक्रमान् ।। महीं सर्वां कंपयतो नानायुद्धविशारदान् ।। ४७ ।।
tābhya putrānajanayadviṣṇurvaraparākramān || mahīṃ sarvāṃ kaṃpayato nānāyuddhaviśāradān || 47 ||
ततो वै हरिपुत्रास्ते महाबलपराक्रमाः ।। महोपद्रवमाचेरुस्स्वर्गे भुवि च दुःखदम् ।। ४८ ।।
tato vai hariputrāste mahābalaparākramāḥ || mahopadravamācerussvarge bhuvi ca duḥkhadam || 48 ||
लोकोपद्रवमालक्ष्य निर्जरा मुनयोऽथ वै ।। चक्रुर्निवेदनन्तेषां ब्रह्मणे प्रणिपत्य च ।। ४९ ।।
lokopadravamālakṣya nirjarā munayo'tha vai || cakrurnivedananteṣāṃ brahmaṇe praṇipatya ca || 49 ||
तच्छ्रुत्वादाय तान्ब्रह्मा ययौ कैलासपर्वतम् ।। तत्र दृष्ट्वा शिवं देवैः प्रणनाम पुनः पुनः ।। 3.22.५० ।।
tacchrutvādāya tānbrahmā yayau kailāsaparvatam || tatra dṛṣṭvā śivaṃ devaiḥ praṇanāma punaḥ punaḥ || 3.22.50 ||
तुष्टाव विविधैस्तोत्रैर्नत स्कन्धः कृताञ्जलिः ।। जय देव महादेव सर्वस्वामिन्निति ब्रुवन् ।। ५१ ।।
tuṣṭāva vividhaistotrairnata skandhaḥ kṛtāñjaliḥ || jaya deva mahādeva sarvasvāminniti bruvan || 51 ||
ब्रह्मोवाच ।।
देवदेव महादेव लोकान्रक्षाखिलान्प्रभो ।। उपद्रुतान्विष्णुपुत्रैः पातालस्थैर्विकारिभिः ।। ५२।।
devadeva mahādeva lokānrakṣākhilānprabho || upadrutānviṣṇuputraiḥ pātālasthairvikāribhiḥ || 52||
नारीष्वमृतभूतासु संसक्तात्मा हरिर्विभो ।। पाताले तिष्ठतीदानीं रमते हि विकारवान् ।। ५३ ।।
nārīṣvamṛtabhūtāsu saṃsaktātmā harirvibho || pātāle tiṣṭhatīdānīṃ ramate hi vikāravān || 53 ||
नन्दीश्वर उवाच ।।
इत्थं बहुस्तुतः शम्भुर्ब्रह्मणा सर्षिनिर्जरैः ।। लोकसंरक्षणार्थाय विष्णोरानयनाय च ।। ५४ ।।
itthaṃ bahustutaḥ śambhurbrahmaṇā sarṣinirjaraiḥ || lokasaṃrakṣaṇārthāya viṣṇorānayanāya ca || 54 ||
ततस्स भगवाञ्छम्भुः कृपासिंधुर्महेश्वरः ।। तदुपद्रवमाज्ञाय वृषरूपो बभूव ह।।५५।।
tatassa bhagavāñchambhuḥ kṛpāsiṃdhurmaheśvaraḥ || tadupadravamājñāya vṛṣarūpo babhūva ha||55||
इति श्रीशिवमहापुराणे तृतीयायां शतरुद्रसंहितायां विष्णूपद्रववृषावतारवर्णनं नाम द्वाविंशोऽध्यायः ।। २२ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe tṛtīyāyāṃ śatarudrasaṃhitāyāṃ viṣṇūpadravavṛṣāvatāravarṇanaṃ nāma dvāviṃśo'dhyāyaḥ || 22 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
