नन्दीश्वर उवाच ।।
सनत्कुमार सर्वज्ञ शिवस्य परमात्मनः । ।अवतारं शृणु विभोस्सुनर्तकनटाह्वयम्। । १ । ।
sanatkumāra sarvajña śivasya paramātmanaḥ | |avatāraṃ śṛṇu vibhossunartakanaṭāhvayam| | 1 | |
यदा हि कालिका देवी पार्वती हिमवत्सुता ।। तेपे तपस्तुविमलं वनं गत्वा शिवाप्तये । । २ । ।
yadā hi kālikā devī pārvatī himavatsutā || tepe tapastuvimalaṃ vanaṃ gatvā śivāptaye | | 2 | |
तदा शिवः प्रसन्नो भूत्तस्यास्सुतपसो मुने । ।तद्वृत्तसुपरीक्षार्थं वरं दातुम्मुदा ययौ ।। ३।।
tadā śivaḥ prasanno bhūttasyāssutapaso mune | |tadvṛttasuparīkṣārthaṃ varaṃ dātummudā yayau || 3||
स्वरूपन्दर्शयामास तस्यै सुप्रीतमानसः ।। वरम्ब्रूहीति चोवाच तां शिवां शंकरो मुने । ।४। ।
svarūpandarśayāmāsa tasyai suprītamānasaḥ || varambrūhīti covāca tāṃ śivāṃ śaṃkaro mune | |4| |
तच्छ्रुत्वा शम्भुवचनं दृष्ट्वा तद्रूपमुत्तमम् । ।सुजहर्ष शिवातीव प्राह तं सुप्रणम्य सा । ।५। ।
tacchrutvā śambhuvacanaṃ dṛṣṭvā tadrūpamuttamam | |sujaharṣa śivātīva prāha taṃ supraṇamya sā | |5| |
पार्वत्युवाच ।।
यदि प्रसन्नो देवेश मह्यं देयो वरो यदि । ।पतिर्भव ममेशान कृपां कुरु ममोपरि ।। ६। ।
yadi prasanno deveśa mahyaṃ deyo varo yadi | |patirbhava mameśāna kṛpāṃ kuru mamopari || 6| |
पितुर्गृहे मया सम्यग्गम्यते त्वदनुज्ञया ।। गन्तव्यम्भवता नाथ मत्पितुः पार्श्वतः प्रभो । ।७।।
piturgṛhe mayā samyaggamyate tvadanujñayā || gantavyambhavatā nātha matpituḥ pārśvataḥ prabho | |7||
याचस्व मान्ततो भिक्षुः ख्यापयंश्च यशः शुभम् ।। पितुर्मे सफलं सर्वं कुरु प्रीत्या गृहा श्रमम्। । ८। ।
yācasva māntato bhikṣuḥ khyāpayaṃśca yaśaḥ śubham || piturme saphalaṃ sarvaṃ kuru prītyā gṛhā śramam| | 8| |
ततो यथोक्तविधिना कर्तुमर्हसि भो प्रभो ।। विवाहं त्वं महेशान देवानां कार्य्यसिद्धये ।। ९।।
tato yathoktavidhinā kartumarhasi bho prabho || vivāhaṃ tvaṃ maheśāna devānāṃ kāryyasiddhaye || 9||
कामं मे पूरय विभो निर्विकारो भवान्सदा । ।भक्तवत्सलनामा हि तव भक्तास्म्यमहं सदा । । 3.34.१० ।।
kāmaṃ me pūraya vibho nirvikāro bhavānsadā | |bhaktavatsalanāmā hi tava bhaktāsmyamahaṃ sadā | | 3.34.10 ||
नन्दीश्वर उवाच ।।
इत्युक्तस्स तया शंभुर्महेशो भक्तवत्सलः ।। तथास्त्विति वचः प्रोच्यान्तर्हितस्स्वगिरिं ययौ।। ११ ।।
ityuktassa tayā śaṃbhurmaheśo bhaktavatsalaḥ || tathāstviti vacaḥ procyāntarhitassvagiriṃ yayau|| 11 ||
पार्वत्यपि ततः प्रीत्या स्वसखीभ्यां वयोन्विता ।। जगाम स्वपितुर्गेहं रूपं कृत्वा तु सार्थकम्। । १ २।।
pārvatyapi tataḥ prītyā svasakhībhyāṃ vayonvitā || jagāma svapiturgehaṃ rūpaṃ kṛtvā tu sārthakam| | 1 2||
पार्वत्यागमनं श्रुत्वा मेनया स हिमाचलः ।। परिवारयुतो द्रष्टुं स्वसुतां तां ययौ मुदा।। १ ३।।
pārvatyāgamanaṃ śrutvā menayā sa himācalaḥ || parivārayuto draṣṭuṃ svasutāṃ tāṃ yayau mudā|| 1 3||
दृष्ट्वा तां सुप्रसन्नास्यामानयामासतुर्गृहम् ।। कारयामासतुः प्रीत्या महानन्दी महोत्सवम्।। १४ ।। .
dṛṣṭvā tāṃ suprasannāsyāmānayāmāsaturgṛham || kārayāmāsatuḥ prītyā mahānandī mahotsavam|| 14 || .
धनन्ददौ द्विजादिभ्यो मेनागिरिवरस्तथा ।। मंगलं कारयामास सवेदध्वनिमादरात् ।। १५।।
dhanandadau dvijādibhyo menāgirivarastathā || maṃgalaṃ kārayāmāsa savedadhvanimādarāt || 15||
ततः स्वकन्यया सार्द्धमुवास प्रांगणे मुदा ।। मेना च हिमवाञ्छैलः स्नातुं गंगां जगाम सः ।। १६।।
tataḥ svakanyayā sārddhamuvāsa prāṃgaṇe mudā || menā ca himavāñchailaḥ snātuṃ gaṃgāṃ jagāma saḥ || 16||
एतस्मिन्नन्तरे शम्भुः सुलीलो भक्तवत्सलः।।सुनर्तकनटो भूत्वा मेनकासन्निधिं ययौ।।१७।।
etasminnantare śambhuḥ sulīlo bhaktavatsalaḥ||sunartakanaṭo bhūtvā menakāsannidhiṃ yayau||17||
शृंगं वामे करे धृत्वा दक्षिणे डमरुन्तथा।।पृष्ठे कन्थां रक्तवासा नृत्यगानविशारदः ।। १८ ।।
śṛṃgaṃ vāme kare dhṛtvā dakṣiṇe ḍamaruntathā||pṛṣṭhe kanthāṃ raktavāsā nṛtyagānaviśāradaḥ || 18 ||
ततस्तु नटरूपोऽसौ मेनकाप्रांगणे मुदा ।। चक्रे स नृत्यं विविधं गानञ्चाति। मनोहरम् ।। १९।।
tatastu naṭarūpo'sau menakāprāṃgaṇe mudā || cakre sa nṛtyaṃ vividhaṃ gānañcāti| manoharam || 19||
शृंगञ्च डमरुन्तत्र वादयामास सुध्वनिम् ।। महोतिं विविधाम्प्रीत्या स चकार मनोहराम् ।। 3.34.२०।।
śṛṃgañca ḍamaruntatra vādayāmāsa sudhvanim || mahotiṃ vividhāmprītyā sa cakāra manoharām || 3.34.20||
तन्द्रष्टुं नागरास्सर्वे पुरुषाश्च स्त्रियस्तथा ।। आजग्मुस्सहसा तत्र बाला वृद्धा अपि ध्रुवम्।।२१।।
tandraṣṭuṃ nāgarāssarve puruṣāśca striyastathā || ājagmussahasā tatra bālā vṛddhā api dhruvam||21||
श्रुत्वा संगीतं तन्दृष्ट्वा सुनृत्यं च मनोहरम्।।सहसा मुर्मुहुः सर्वे मेनापि च तदा मुने ।। २२।।
śrutvā saṃgītaṃ tandṛṣṭvā sunṛtyaṃ ca manoharam||sahasā murmuhuḥ sarve menāpi ca tadā mune || 22||
ततो मेनाशु रत्नानि स्वर्णपात्रस्थितानि च ।। तस्मै दातुं ययौ प्रीत्या तदूतिप्री तमानसा ।। २३ ।।
tato menāśu ratnāni svarṇapātrasthitāni ca || tasmai dātuṃ yayau prītyā tadūtiprī tamānasā || 23 ||
तानि न स्वीचकारासौ भिक्षां चेते शिवां च ताम् ।। पुनस्तु नृत्यं गानं च कौतुकात्कर्तुमुद्यतः ।। २४ ।।
tāni na svīcakārāsau bhikṣāṃ cete śivāṃ ca tām || punastu nṛtyaṃ gānaṃ ca kautukātkartumudyataḥ || 24 ||
मेना तद्वचनं श्रुत्वा चुकोपाति सुविस्मिता ।। भिक्षुकम्भर्त्सयामास बहिष्कर्तुमियेष सा ।। २५ ।।
menā tadvacanaṃ śrutvā cukopāti suvismitā || bhikṣukambhartsayāmāsa bahiṣkartumiyeṣa sā || 25 ||
एतस्मिन्नन्तरे तत्र गंगातो गिरिराड्ययौ ।। ददर्श पुरतो भिक्षुं प्रांगणस्थं नराकृतिम् ।। २६ ।।
etasminnantare tatra gaṃgāto girirāḍyayau || dadarśa purato bhikṣuṃ prāṃgaṇasthaṃ narākṛtim || 26 ||
श्रुत्वा मेनामुखाद्वृत्तन्तत्सर्वं सुचुकोप सः ।। आज्ञां चकारानुचरान्बहिः कर्तुं च भिक्षुकम् ।। २७ ।।
śrutvā menāmukhādvṛttantatsarvaṃ sucukopa saḥ || ājñāṃ cakārānucarānbahiḥ kartuṃ ca bhikṣukam || 27 ||
महाग्निमिव दुःस्पर्शं प्रज्वलन्तं सुतेजसम् ।। न शशाक बहिः कर्तुं कोऽपि तं मुनिसत्तम ।। २८ ।।
mahāgnimiva duḥsparśaṃ prajvalantaṃ sutejasam || na śaśāka bahiḥ kartuṃ ko'pi taṃ munisattama || 28 ||
ततः स भिक्षुकस्तात नानालीलाविशारदः ।। दर्शयामास शैलाय स्वप्रभावमनन्तकम् ।। २९ ।।
tataḥ sa bhikṣukastāta nānālīlāviśāradaḥ || darśayāmāsa śailāya svaprabhāvamanantakam || 29 ||
शैलो ददर्श तन्तत्र विष्णुरूपधरन्द्रुतम् ।। ततो ब्रह्मस्वरूपं च सूर्य्यरूपं ततः क्षणात् ।। 3.34.३० ।।
śailo dadarśa tantatra viṣṇurūpadharandrutam || tato brahmasvarūpaṃ ca sūryyarūpaṃ tataḥ kṣaṇāt || 3.34.30 ||
ततो ददर्श तं तात रुद्ररूपं महाद्भुतम् ।। पार्वती सहितं रम्यं विहसन्तं सुतेजसम् ।। ३१ ।।
tato dadarśa taṃ tāta rudrarūpaṃ mahādbhutam || pārvatī sahitaṃ ramyaṃ vihasantaṃ sutejasam || 31 ||
एवं सुबहुरूपाणि तस्य तत्र ददर्श सः ।। सुविस्मितो बभूवाशु परमानन्दसंप्लुतः ।। ३२ ।।
evaṃ subahurūpāṇi tasya tatra dadarśa saḥ || suvismito babhūvāśu paramānandasaṃplutaḥ || 32 ||
अथासौ भिक्षुवर्यो हि तस्मात्तस्याश्च सूतिकृत् ।। भिक्षां ययाचे दुर्गान्तान्नान्यज्जग्राह किञ्चन ।। ३३ ।।
athāsau bhikṣuvaryo hi tasmāttasyāśca sūtikṛt || bhikṣāṃ yayāce durgāntānnānyajjagrāha kiñcana || 33 ||
ततश्चान्तर्दधे भिक्षुस्वरूपः परमेश्वरः ।। स्वालयं स जगामाशु दुर्गावाक्यप्रणोदितः ।। ३४ ।।
tataścāntardadhe bhikṣusvarūpaḥ parameśvaraḥ || svālayaṃ sa jagāmāśu durgāvākyapraṇoditaḥ || 34 ||
तदा बभूव सुज्ञानं मेनाशैलेशयोरपि ।। आवां शिवो वञ्चयित्वा गतवान्स्वालयं विभुः ।। ३५।।
tadā babhūva sujñānaṃ menāśaileśayorapi || āvāṃ śivo vañcayitvā gatavānsvālayaṃ vibhuḥ || 35||
अस्मै देया स्वकन्येयं पार्वती सुतप स्विनी ।। एवं विचार्य च तयोः शिवेभक्तिरभूत्परा ।। ३६ ।।
asmai deyā svakanyeyaṃ pārvatī sutapa svinī || evaṃ vicārya ca tayoḥ śivebhaktirabhūtparā || 36 ||
अतो रुद्रो महोतीश्च कृत्वा भक्तमुदावहम् ।। विवाहं कृतवान्प्रीत्या पार्वत्या स विधानतः ।। ३७।।
ato rudro mahotīśca kṛtvā bhaktamudāvaham || vivāhaṃ kṛtavānprītyā pārvatyā sa vidhānataḥ || 37||
इति प्रोक्तस्तु ते तात सुनर्तकनटाह्वयः ।। शिवावतारो हि मया शिवावाक्यप्रपूरकः ।। ३८ ।।
iti proktastu te tāta sunartakanaṭāhvayaḥ || śivāvatāro hi mayā śivāvākyaprapūrakaḥ || 38 ||
इदमाख्यानमनघं परमं व्याहृतम्मया।।य एतच्छृणुयात्प्रीत्या स सुखी गतिमाप्नुयात् ।। ३९।।
idamākhyānamanaghaṃ paramaṃ vyāhṛtammayā||ya etacchṛṇuyātprītyā sa sukhī gatimāpnuyāt || 39||
इति श्रीशिवमहापुराणे तृतीयायां शतरुद्रसंहितायां सुनर्तकनटाह्वशिवावतारवर्णनंनाम चतुस्त्रिंशोध्यायः ।। ३४।।
iti śrīśivamahāpurāṇe tṛtīyāyāṃ śatarudrasaṃhitāyāṃ sunartakanaṭāhvaśivāvatāravarṇanaṃnāma catustriṃśodhyāyaḥ || 34||
ॐ श्री परमात्मने नमः