श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे तृतीयः सर्गः ॥३-३॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe araṇyakāṇḍe tṛtīyaḥ sargaḥ || 3-3 ||
अथोवाच पुनर्वाक्यं विराधः पूरयन् वनम् । पृच्छतो मम हि ब्रूतं कौ युवां क्व गमिष्यथः॥ १॥
athovāca punarvākyaṃ virādhaḥ pūrayan vanam | pṛcchato mama hi brūtaṃ kau yuvāṃ kva gamiṣyathaḥ || 1 ||
तमुवाच ततो रामो राक्षसं ज्वलिताननम् । पृच्छन्तं सुमहातेजा इक्ष्वाकुकुलमात्मनः॥ २॥
tamuvāca tato rāmo rākṣasaṃ jvalitānanam | pṛcchantaṃ sumahātejā ikṣvākukulamātmanaḥ || 2 ||
क्षत्रियौ वृत्तसम्पन्नौ विद्धि नौ वनगोचरौ । त्वां तु वेदितुमिच्छावः कस्त्वं चरसि दण्डकान्॥ ३॥
kṣatriyau vṛttasampannau viddhi nau vanagocarau | tvāṃ tu veditumicchāvaḥ kastvaṃ carasi daṇḍakān || 3 ||
तमुवाच विराधस्तु रामं सत्यपराक्रमम् । हन्त वक्ष्यामि ते राजन् निबोध मम राघव॥ ४॥
tamuvāca virādhastu rāmaṃ satyaparākramam | hanta vakṣyāmi te rājan nibodha mama rāghava || 4 ||
पुत्रः किल जवस्याहं माता मम शतह्रदा । विराध इति मामाहुः पृथिव्यां सर्वराक्षसाः॥ ५॥
putraḥ kila javasyāhaṃ mātā mama śatahradā | virādha iti māmāhuḥ pṛthivyāṃ sarvarākṣasāḥ || 5 ||
तपसा चाभिसम्प्राप्ता ब्रह्मणो हि प्रसादजा । शस्त्रेणावध्यता लोकेऽच्छेद्याभेद्यत्वमेव च॥ ६॥
tapasā cābhisamprāptā brahmaṇo hi prasādajā | śastreṇāvadhyatā loke'cchedyābhedyatvameva ca || 6 ||
उत्सृज्य प्रमदामेनामनपेक्षौ यथागतम् । त्वरमाणौ पलायेथां न वां जीवितमाददे॥ ७॥
utsṛjya pramadāmenāmanapekṣau yathāgatam | tvaramāṇau palāyethāṃ na vāṃ jīvitamādade || 7 ||
तं रामः प्रत्युवाचेदं कोपसंरक्तलोचनः । राक्षसं विकृताकारं विराधं पापचेतसम्॥ ८॥
taṃ rāmaḥ pratyuvācedaṃ kopasaṃraktalocanaḥ | rākṣasaṃ vikṛtākāraṃ virādhaṃ pāpacetasam || 8 ||
क्षुद्र धिक् त्वां तु हीनार्थं मृत्युमन्वेषसे ध्रुवम् । रणे प्राप्स्यसि संतिष्ठ न मे जीवन् विमोक्ष्यसे॥ ९॥
kṣudra dhik tvāṃ tu hīnārthaṃ mṛtyumanveṣase dhruvam | raṇe prāpsyasi saṃtiṣṭha na me jīvan vimokṣyase || 9 ||
ततः सज्यं धनुः कृत्वा रामः सुनिशितान् शरान् । सुशीघ्रमभिसंधाय राक्षसं निजघान ह॥ १०॥
tataḥ sajyaṃ dhanuḥ kṛtvā rāmaḥ suniśitān śarān | suśīghramabhisaṃdhāya rākṣasaṃ nijaghāna ha || 10 ||
धनुषा ज्यागुणवता सप्त बाणान् मुमोच ह । रुक्मपुङ्खान् महावेगान् सुपर्णानिलतुल्यगान्॥ ११॥
dhanuṣā jyāguṇavatā sapta bāṇān mumoca ha | rukmapuṅkhān mahāvegān suparṇānilatulyagān || 11 ||
ते शरीरं विराधस्य भित्त्वा बर्हिणवाससः । निपेतुः शोणितादिग्धा धरण्यां पावकोपमाः॥ १२॥
te śarīraṃ virādhasya bhittvā barhiṇavāsasaḥ | nipetuḥ śoṇitādigdhā dharaṇyāṃ pāvakopamāḥ || 12 ||
स विद्धो न्यस्य वैदेहीं शूलमुद्यम्य राक्षसः । अभ्यद्रवत् सुसंक्रुद्धस्तदा रामं सलक्ष्मणम्॥ १३॥
sa viddho nyasya vaidehīṃ śūlamudyamya rākṣasaḥ | abhyadravat susaṃkruddhastadā rāmaṃ salakṣmaṇam || 13 ||
स विनद्य महानादं शूलं शक्रध्वजोपमम् । प्रगृह्याशोभत तदा व्यात्तानन इवान्तकः॥ १४॥
sa vinadya mahānādaṃ śūlaṃ śakradhvajopamam | pragṛhyāśobhata tadā vyāttānana ivāntakaḥ || 14 ||
अथ तौ भ्रातरौ दीप्तं शरवर्षं ववर्षतुः । विराधे राक्षसे तस्मिन् कालान्तकयमोपमे॥ १५॥
atha tau bhrātarau dīptaṃ śaravarṣaṃ vavarṣatuḥ | virādhe rākṣase tasmin kālāntakayamopame || 15 ||
स प्रहस्य महारौद्रः स्थित्वाजृम्भत राक्षसः । जृम्भमाणस्य ते बाणाः कायान्निष्पेतुराशुगाः॥ १६॥
sa prahasya mahāraudraḥ sthitvājṛmbhata rākṣasaḥ | jṛmbhamāṇasya te bāṇāḥ kāyānniṣpeturāśugāḥ || 16 ||
स्पर्शात् तु वरदानेन प्राणान् संरोध्य राक्षसः । विराधः शूलमुद्यम्य राघवावभ्यधावत॥ १७॥
sparśāt tu varadānena prāṇān saṃrodhya rākṣasaḥ | virādhaḥ śūlamudyamya rāghavāvabhyadhāvata || 17 ||
तच्छूलं वज्रसंकाशं गगने ज्वलनोपमम् । द्वाभ्यां शराभ्यां चिच्छेद रामः शस्त्रभृतां वरः॥ १८॥
tacchūlaṃ vajrasaṃkāśaṃ gagane jvalanopamam | dvābhyāṃ śarābhyāṃ ciccheda rāmaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ || 18 ||
तद् रामविशिखैश्छिन्नं शूलं तस्यापतद् भुवि । पपाताशनिना छिन्नं मेरोरिव शिलातलम्॥ १९॥
tad rāmaviśikhaiśchinnaṃ śūlaṃ tasyāpatad bhuvi | papātāśaninā chinnaṃ meroriva śilātalam || 19 ||
तौ खड्गौ क्षिप्रमुद्यम्य कृष्णसर्पाविवोद्यतौ । तूर्णमापेततुस्तस्य तदा प्रहरतां बलात्॥ २०॥
tau khaḍgau kṣipramudyamya kṛṣṇasarpāvivodyatau | tūrṇamāpetatustasya tadā praharatāṃ balāt || 20 ||
स वध्यमानः सुभृशं भुजाभ्यां परिगृह्य तौ । अप्रकम्प्यौ नरव्याघ्रौ रौद्रः प्रस्थातुमैच्छत॥ २१॥
sa vadhyamānaḥ subhṛśaṃ bhujābhyāṃ parigṛhya tau | aprakampyau naravyāghrau raudraḥ prasthātumaicchata || 21 ||
तस्याभिप्रायमाज्ञाय रामो लक्ष्मणमब्रवीत् । वहत्वयमलं तावत् पथानेन तु राक्षसः॥ २२॥
tasyābhiprāyamājñāya rāmo lakṣmaṇamabravīt | vahatvayamalaṃ tāvat pathānena tu rākṣasaḥ || 22 ||
यथा चेच्छति सौमित्रे तथा वहतु राक्षसः । अयमेव हि नः पन्था येन याति निशाचरः॥ २३॥
yathā cecchati saumitre tathā vahatu rākṣasaḥ | ayameva hi naḥ panthā yena yāti niśācaraḥ || 23 ||
स तु स्वबलवीर्येण समुत्क्षिप्य निशाचरः । बालाविव स्कन्धगतौ चकारातिबलोद्धतः॥ २४॥
sa tu svabalavīryeṇa samutkṣipya niśācaraḥ | bālāviva skandhagatau cakārātibaloddhataḥ || 24 ||
तावारोप्य ततः स्कन्धं राघवौ रजनीचरः । विराधो विनदन् घोरं जगामाभिमुखो वनम्॥ २५॥
tāvāropya tataḥ skandhaṃ rāghavau rajanīcaraḥ | virādho vinadan ghoraṃ jagāmābhimukho vanam || 25 ||
वनं महामेघनिभं प्रविष्टो द्रुमैर्महद्भिर्विविधैरुपेतम् । नानाविधैः पक्षिकुलैर्विचित्रं शिवायुतं व्यालमृगैर्विकीर्णम्॥ २६॥
vanaṃ mahāmeghanibhaṃ praviṣṭo drumairmahadbhirvividhairupetam | nānāvidhaiḥ pakṣikulairvicitraṃ śivāyutaṃ vyālamṛgairvikīrṇam || 26 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अरण्यकाण्डे तृतीयः सर्गः ॥३-३॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye araṇyakāṇḍe tṛtīyaḥ sargaḥ || 3-3 ||