श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे एकत्रिंशः सर्गः ॥३-३१॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe araṇyakāṇḍe ekatriṃśaḥ sargaḥ || 3-31 ||
त्वरमाणस्ततो गत्वा जनस्थानादकम्पनः । प्रविश्य लङ्कां वेगेन रावणं वाक्यमब्रवीत्॥ १॥
tvaramāṇastato gatvā janasthānādakampanaḥ | praviśya laṅkāṃ vegena rāvaṇaṃ vākyamabravīt || 1 ||
जनस्थानस्थिता राजन् राक्षसा बहवो हताः । खरश्च निहतः संख्ये कथंचिदहमागतः॥ २॥
janasthānasthitā rājan rākṣasā bahavo hatāḥ | kharaśca nihataḥ saṃkhye kathaṃcidahamāgataḥ || 2 ||
एवमुक्तो दशग्रीवः क्रुद्धः संरक्तलोचनः । अकम्पनमुवाचेदं निर्दहन्निव तेजसा॥ ३॥
evamukto daśagrīvaḥ kruddhaḥ saṃraktalocanaḥ | akampanamuvācedaṃ nirdahanniva tejasā || 3 ||
केन भीमं जनस्थानं हतं मम परासुना । को हि सर्वेषु लोकेषु गतिं नाधिगमिष्यति॥ ४॥
kena bhīmaṃ janasthānaṃ hataṃ mama parāsunā | ko hi sarveṣu lokeṣu gatiṃ nādhigamiṣyati || 4 ||
न हि मे विप्रियं कृत्वा शक्यं मघवता सुखम् । प्राप्तुं वैश्रवणेनापि न यमेन च विष्णुना॥ ५॥
na hi me vipriyaṃ kṛtvā śakyaṃ maghavatā sukham | prāptuṃ vaiśravaṇenāpi na yamena ca viṣṇunā || 5 ||
कालस्य चाप्यहं कालो दहेयमपि पावकम् । मृत्युं मरणधर्मेण संयोजयितुमुत्सहे॥ ६॥
kālasya cāpyahaṃ kālo daheyamapi pāvakam | mṛtyuṃ maraṇadharmeṇa saṃyojayitumutsahe || 6 ||
वातस्य तरसा वेगं निहन्तुमपि चोत्सहे । दहेयमपि संक्रुद्धस्तेजसाऽऽदित्यपावकौ॥ ७॥
vātasya tarasā vegaṃ nihantumapi cotsahe | daheyamapi saṃkruddhastejasā''dityapāvakau || 7 ||
तथा क्रुद्धं दशग्रीवं कृताञ्जलिरकम्पनः । भयात् संदिग्धया वाचा रावणं याचतेऽभयम्॥ ८॥
tathā kruddhaṃ daśagrīvaṃ kṛtāñjalirakampanaḥ | bhayāt saṃdigdhayā vācā rāvaṇaṃ yācate'bhayam || 8 ||
दशग्रीवोऽभयं तस्मै प्रददौ रक्षसां वरः । स विस्रब्धोऽब्रवीद् वाक्यमसंदिग्धमकम्पनः॥ ९॥
daśagrīvo'bhayaṃ tasmai pradadau rakṣasāṃ varaḥ | sa visrabdho'bravīd vākyamasaṃdigdhamakampanaḥ || 9 ||
पुत्रो दशरथस्यास्ते सिंहसंहननो युवा । रामो नाम महास्कन्धो वृत्तायतमहाभुजः॥ १०॥
putro daśarathasyāste siṃhasaṃhanano yuvā | rāmo nāma mahāskandho vṛttāyatamahābhujaḥ || 10 ||
श्यामः पृथुयशाः श्रीमानतुल्यबलविक्रमः । हतस्तेन जनस्थाने खरश्च सहदूषणः॥ ११॥
śyāmaḥ pṛthuyaśāḥ śrīmānatulyabalavikramaḥ | hatastena janasthāne kharaśca sahadūṣaṇaḥ || 11 ||
अकम्पनवचः श्रुत्वा रावणो राक्षसाधिपः । नागेन्द्र इव निःश्वस्य इदं वचनमब्रवीत्॥ १२॥
akampanavacaḥ śrutvā rāvaṇo rākṣasādhipaḥ | nāgendra iva niḥśvasya idaṃ vacanamabravīt || 12 ||
स सुरेन्द्रेण संयुक्तो रामः सर्वामरैः सह । उपयातो जनस्थानं ब्रूहि कच्चिदकम्पन॥ १३॥
sa surendreṇa saṃyukto rāmaḥ sarvāmaraiḥ saha | upayāto janasthānaṃ brūhi kaccidakampana || 13 ||
रावणस्य पुनर्वाक्यं निशम्य तदकम्पनः । आचचक्षे बलं तस्य विक्रमं च महात्मनः॥ १४॥
rāvaṇasya punarvākyaṃ niśamya tadakampanaḥ | ācacakṣe balaṃ tasya vikramaṃ ca mahātmanaḥ || 14 ||
रामो नाम महातेजाः श्रेष्ठः सर्वधनुष्मताम् । दिव्यास्त्रगुणसम्पन्नः परं धर्मं गतो युधि॥ १५॥
rāmo nāma mahātejāḥ śreṣṭhaḥ sarvadhanuṣmatām | divyāstraguṇasampannaḥ paraṃ dharmaṃ gato yudhi || 15 ||
तस्यानुरूपो बलवान् रक्ताक्षो दुन्दुभिस्वनः । कनीयाँल्लक्ष्मणो भ्राता राकाशशिनिभाननः॥ १६॥
tasyānurūpo balavān raktākṣo dundubhisvanaḥ | kanīyāँllakṣmaṇo bhrātā rākāśaśinibhānanaḥ || 16 ||
स तेन सह संयुक्तः पावकेनानिलो यथा । श्रीमान् राजवरस्तेन जनस्थानं निपातितम्॥ १७॥
sa tena saha saṃyuktaḥ pāvakenānilo yathā | śrīmān rājavarastena janasthānaṃ nipātitam || 17 ||
नैव देवा महात्मानो नात्र कार्या विचारणा । शरा रामेण तूत्सृष्टा रुक्मपुङ्खाः पतत्त्रिणः॥ १८॥
naiva devā mahātmāno nātra kāryā vicāraṇā | śarā rāmeṇa tūtsṛṣṭā rukmapuṅkhāḥ patattriṇaḥ || 18 ||
सर्पाः पञ्चानना भूत्वा भक्षयन्ति स्म राक्षसान् । येन येन च गच्छन्ति राक्षसा भयकर्षिताः॥ १९॥
sarpāḥ pañcānanā bhūtvā bhakṣayanti sma rākṣasān | yena yena ca gacchanti rākṣasā bhayakarṣitāḥ || 19 ||
तेन तेन स्म पश्यन्ति राममेवाग्रतः स्थितम् । इत्थं विनाशितं तेन जनस्थानं तवानघ॥ २०॥
tena tena sma paśyanti rāmamevāgrataḥ sthitam | itthaṃ vināśitaṃ tena janasthānaṃ tavānagha || 20 ||
अकम्पनवचः श्रुत्वा रावणो वाक्यमब्रवीत् । गमिष्यामि जनस्थानं रामं हन्तुं सलक्ष्मणम्॥ २१॥
akampanavacaḥ śrutvā rāvaṇo vākyamabravīt | gamiṣyāmi janasthānaṃ rāmaṃ hantuṃ salakṣmaṇam || 21 ||
अथैवमुक्ते वचने प्रोवाचेदमकम्पनः । शृणु राजन् यथावृत्तं रामस्य बलपौरुषम्॥ २२॥
athaivamukte vacane provācedamakampanaḥ | śṛṇu rājan yathāvṛttaṃ rāmasya balapauruṣam || 22 ||
असाध्यः कुपितो रामो विक्रमेण महायशाः । आपगायास्तु पूर्णाया वेगं परिहरेच्छरैः॥ २३॥
asādhyaḥ kupito rāmo vikrameṇa mahāyaśāḥ | āpagāyāstu pūrṇāyā vegaṃ parihareccharaiḥ || 23 ||
सताराग्रहनक्षत्रं नभश्चाप्यवसादयेत् । असौ रामस्तु सीदन्तीं श्रीमानभ्युद्धरेन्महीम्॥ २४॥
satārāgrahanakṣatraṃ nabhaścāpyavasādayet | asau rāmastu sīdantīṃ śrīmānabhyuddharenmahīm || 24 ||
भित्त्वा वेलां समुद्रस्य लोकानाप्लावयेद् विभुः । वेगं वापि समुद्रस्य वायुं वा विधमेच्छरैः॥ २५॥
bhittvā velāṃ samudrasya lokānāplāvayed vibhuḥ | vegaṃ vāpi samudrasya vāyuṃ vā vidhameccharaiḥ || 25 ||
संहृत्य वा पुनर्लोकान् विक्रमेण महायशाः । शक्तः श्रेष्ठः स पुरुषः स्रष्टुं पुनरपि प्रजाः॥ २६॥
saṃhṛtya vā punarlokān vikrameṇa mahāyaśāḥ | śaktaḥ śreṣṭhaḥ sa puruṣaḥ sraṣṭuṃ punarapi prajāḥ || 26 ||
नहि रामो दशग्रीव शक्यो जेतुं रणे त्वया । रक्षसां वापि लोकेन स्वर्गः पापजनैरिव॥ २७॥
nahi rāmo daśagrīva śakyo jetuṃ raṇe tvayā | rakṣasāṃ vāpi lokena svargaḥ pāpajanairiva || 27 ||
न तं वध्यमहं मन्ये सर्वैर्देवासुरैरपि । अयं तस्य वधोपायस्तन्ममैकमनाः शृणु॥ २८॥
na taṃ vadhyamahaṃ manye sarvairdevāsurairapi | ayaṃ tasya vadhopāyastanmamaikamanāḥ śṛṇu || 28 ||
भार्या तस्योत्तमा लोके सीता नाम सुमध्यमा । श्यामा समविभक्ताङ्गी स्त्रीरत्नं रत्नभूषिता॥ २९॥
bhāryā tasyottamā loke sītā nāma sumadhyamā | śyāmā samavibhaktāṅgī strīratnaṃ ratnabhūṣitā || 29 ||
नैव देवी न गन्धर्वी नाप्सरा न च पन्नगी । तुल्या सीमन्तिनी तस्या मानुषी तु कुतो भवेत्॥ ३०॥
naiva devī na gandharvī nāpsarā na ca pannagī | tulyā sīmantinī tasyā mānuṣī tu kuto bhavet || 30 ||
तस्यापहर भार्यां त्वं तं प्रमथ्य महावने । सीतया रहितो रामो न चैव हि भविष्यति॥ ३१॥
tasyāpahara bhāryāṃ tvaṃ taṃ pramathya mahāvane | sītayā rahito rāmo na caiva hi bhaviṣyati || 31 ||
अरोचयत तद्वाक्यं रावणो राक्षसाधिपः । चिन्तयित्वा महाबाहुरकम्पनमुवाच ह॥ ३२॥
arocayata tadvākyaṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ | cintayitvā mahābāhurakampanamuvāca ha || 32 ||
बाढं कल्यं गमिष्यामि ह्येकः सारथिना सह । आनेष्यामि च वैदेहीमिमां हृष्टो महापुरीम्॥ ३३॥
bāḍhaṃ kalyaṃ gamiṣyāmi hyekaḥ sārathinā saha | āneṣyāmi ca vaidehīmimāṃ hṛṣṭo mahāpurīm || 33 ||
तदेवमुक्त्वा प्रययौ खरयुक्तेन रावणः । रथेनादित्यवर्णेन दिशः सर्वाः प्रकाशयन्॥ ३४॥
tadevamuktvā prayayau kharayuktena rāvaṇaḥ | rathenādityavarṇena diśaḥ sarvāḥ prakāśayan || 34 ||
स रथो राक्षसेन्द्रस्य नक्षत्रपथगो महान् । चञ्चूर्यमाणः शुशुभे जलदे चन्द्रमा इव॥ ३५॥
sa ratho rākṣasendrasya nakṣatrapathago mahān | cañcūryamāṇaḥ śuśubhe jalade candramā iva || 35 ||
स दूरे चाश्रमं गत्वा ताटकेयमुपागमत् । मारीचेनार्चितो राजा भक्ष्यभोज्यैरमानुषैः॥ ३६॥
sa dūre cāśramaṃ gatvā tāṭakeyamupāgamat | mārīcenārcito rājā bhakṣyabhojyairamānuṣaiḥ || 36 ||
तं स्वयं पूजयित्वा तु आसनेनोदकेन च । अर्थोपहितया वाचा मारीचो वाक्यमब्रवीत्॥ ३७॥
taṃ svayaṃ pūjayitvā tu āsanenodakena ca | arthopahitayā vācā mārīco vākyamabravīt || 37 ||
कच्चित् सकुशलं राजँल्लोकानां राक्षसाधिप । आशङ्के नाधिजाने त्वं यतस्तूर्णमुपागतः॥ ३८॥
kaccit sakuśalaṃ rājaँllokānāṃ rākṣasādhipa | āśaṅke nādhijāne tvaṃ yatastūrṇamupāgataḥ || 38 ||
एवमुक्तो महातेजा मारीचेन स रावणः । ततः पश्चादिदं वाक्यमब्रवीद् वाक्यकोविदः॥ ३९॥
evamukto mahātejā mārīcena sa rāvaṇaḥ | tataḥ paścādidaṃ vākyamabravīd vākyakovidaḥ || 39 ||
आरक्षो मे हतस्तात रामेणाक्लिष्टकारिणा । जनस्थानमवध्यं तत् सर्वं युधि निपातितम्॥ ४०॥
ārakṣo me hatastāta rāmeṇākliṣṭakāriṇā | janasthānamavadhyaṃ tat sarvaṃ yudhi nipātitam || 40 ||
तस्य मे कुरु साचिव्यं तस्य भार्यापहारणे । राक्षसेन्द्रवचः श्रुत्वा मारीचो वाक्यमब्रवीत्॥ ४१॥
tasya me kuru sācivyaṃ tasya bhāryāpahāraṇe | rākṣasendravacaḥ śrutvā mārīco vākyamabravīt || 41 ||
आख्याता केन वा सीता मित्ररूपेण शत्रुणा । त्वया राक्षसशार्दूल को न नन्दति नन्दितः॥ ४२॥
ākhyātā kena vā sītā mitrarūpeṇa śatruṇā | tvayā rākṣasaśārdūla ko na nandati nanditaḥ || 42 ||
सीतामिहानयस्वेति को ब्रवीति ब्रवीहि मे । रक्षोलोकस्य सर्वस्य कः शृङ्गं छेत्तुमिच्छति॥ ४३॥
sītāmihānayasveti ko bravīti bravīhi me | rakṣolokasya sarvasya kaḥ śṛṅgaṃ chettumicchati || 43 ||
प्रोत्साहयति यश्च त्वां स च शत्रुरसंशयम् । आशीविषमुखाद् दंष्ट्रामुद्धर्तुं चेच्छति त्वया॥ ४४॥
protsāhayati yaśca tvāṃ sa ca śatrurasaṃśayam | āśīviṣamukhād daṃṣṭrāmuddhartuṃ cecchati tvayā || 44 ||
कर्मणानेन केनासि कापथं प्रतिपादितः । सुखसुप्तस्य ते राजन् प्रहृतं केन मूर्धनि॥ ४५॥
karmaṇānena kenāsi kāpathaṃ pratipāditaḥ | sukhasuptasya te rājan prahṛtaṃ kena mūrdhani || 45 ||
विशुद्धवंशाभिजनाग्रहस्त- तेजोमदः संस्थितदोर्विषाणः । उदीक्षितुं रावण नेह युक्तः स संयुगे राघवगन्धहस्ती॥ ४६॥
viśuddhavaṃśābhijanāgrahasta- tejomadaḥ saṃsthitadorviṣāṇaḥ | udīkṣituṃ rāvaṇa neha yuktaḥ sa saṃyuge rāghavagandhahastī || 46 ||
असौ रणान्तःस्थितिसंधिवालो विदग्धरक्षोमृगहा नृसिंहः । सुप्तस्त्वया बोधयितुं न शक्यः शराङ्गपूर्णो निशितासिदंष्ट्रः॥ ४७॥
asau raṇāntaḥsthitisaṃdhivālo vidagdharakṣomṛgahā nṛsiṃhaḥ | suptastvayā bodhayituṃ na śakyaḥ śarāṅgapūrṇo niśitāsidaṃṣṭraḥ || 47 ||
चापापहारे भुजवेगपङ्के शरोर्मिमाले सुमहाहवौघे । न रामपातालमुखेऽतिघोरे प्रस्कन्दितुं राक्षसराज युक्तम्॥ ४८॥
cāpāpahāre bhujavegapaṅke śarormimāle sumahāhavaughe | na rāmapātālamukhe'tighore praskandituṃ rākṣasarāja yuktam || 48 ||
प्रसीद लङ्केश्वर राक्षसेन्द्र लङ्कां प्रसन्नो भव साधु गच्छ । त्वं स्वेषु दारेषु रमस्व नित्यं रामः सभार्यो रमतां वनेषु॥ ४९॥
prasīda laṅkeśvara rākṣasendra laṅkāṃ prasanno bhava sādhu gaccha | tvaṃ sveṣu dāreṣu ramasva nityaṃ rāmaḥ sabhāryo ramatāṃ vaneṣu || 49 ||
एवमुक्तो दशग्रीवो मारीचेन स रावणः । न्यवर्तत पुरीं लङ्कां विवेश च गृहोत्तमम्॥ ५०॥
evamukto daśagrīvo mārīcena sa rāvaṇaḥ | nyavartata purīṃ laṅkāṃ viveśa ca gṛhottamam || 50 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अरण्यकाण्डे एकत्रिंशः सर्गः ॥३-३१॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye araṇyakāṇḍe ekatriṃśaḥ sargaḥ || 3-31 ||
AnonymousUser
300 Mudras
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Anushtanam
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
5 Days
Save Shloka
Post Shloka
Copy Shloka
Shloka Link
