श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे षट्पञ्चाशः सर्गः ॥३-५६॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe araṇyakāṇḍe ṣaṭpañcāśaḥ sargaḥ || 3-56 ||
सा तथोक्ता तु वैदेही निर्भया शोककर्शिता । तृणमन्तरतः कृत्वा रावणं प्रत्यभाषत॥ १॥
sā tathoktā tu vaidehī nirbhayā śokakarśitā | tṛṇamantarataḥ kṛtvā rāvaṇaṃ pratyabhāṣata || 1 ||
राजा दशरथो नाम धर्मसेतुरिवाचलः । सत्यसंधः परिज्ञातो यस्य पुत्रः स राघवः॥ २॥
rājā daśaratho nāma dharmaseturivācalaḥ | satyasaṃdhaḥ parijñāto yasya putraḥ sa rāghavaḥ || 2 ||
रामो नाम स धर्मात्मा त्रिषु लोकेषु विश्रुतः । दीर्घबाहुर्विशालाक्षो दैवतं स पतिर्मम॥ ३॥
rāmo nāma sa dharmātmā triṣu lokeṣu viśrutaḥ | dīrghabāhurviśālākṣo daivataṃ sa patirmama || 3 ||
इक्ष्वाकूणां कुले जातः सिंहस्कन्धो महाद्युतिः । लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा यस्ते प्राणान् वधिष्यति॥ ४॥
ikṣvākūṇāṃ kule jātaḥ siṃhaskandho mahādyutiḥ | lakṣmaṇena saha bhrātrā yaste prāṇān vadhiṣyati || 4 ||
प्रत्यक्षं यद्यहं तस्य त्वया वै धर्षिता बलात् । शयिता त्वं हतः संख्ये जनस्थाने यथा खरः॥ ५॥
pratyakṣaṃ yadyahaṃ tasya tvayā vai dharṣitā balāt | śayitā tvaṃ hataḥ saṃkhye janasthāne yathā kharaḥ || 5 ||
य एते राक्षसाः प्रोक्ता घोररूपा महाबलाः । राघवे निर्विषाः सर्वे सुपर्णे पन्नगा यथा॥ ६॥
ya ete rākṣasāḥ proktā ghorarūpā mahābalāḥ | rāghave nirviṣāḥ sarve suparṇe pannagā yathā || 6 ||
तस्य ज्याविप्रमुक्तास्ते शराः काञ्चनभूषणाः । शरीरं विधमिष्यन्ति गङ्गाकूलमिवोर्मयः॥ ७॥
tasya jyāvipramuktāste śarāḥ kāñcanabhūṣaṇāḥ | śarīraṃ vidhamiṣyanti gaṅgākūlamivormayaḥ || 7 ||
असुरैर्वा सुरैर्वा त्वं यद्यवध्योऽसि रावण । उत्पाद्य सुमहद् वैरं जीवंस्तस्य न मोक्ष्यसे॥ ८॥
asurairvā surairvā tvaṃ yadyavadhyo'si rāvaṇa | utpādya sumahad vairaṃ jīvaṃstasya na mokṣyase || 8 ||
स ते जीवितशेषस्य राघवोऽन्तकरो बली । पशोर्यूपगतस्येव जीवितं तव दुर्लभम्॥ ९॥
sa te jīvitaśeṣasya rāghavo'ntakaro balī | paśoryūpagatasyeva jīvitaṃ tava durlabham || 9 ||
यदि पश्येत् स रामस्त्वां रोषदीप्तेन चक्षुषा । रक्षस्त्वमद्य निर्दग्धो यथा रुद्रेण मन्मथः॥ १०॥
yadi paśyet sa rāmastvāṃ roṣadīptena cakṣuṣā | rakṣastvamadya nirdagdho yathā rudreṇa manmathaḥ || 10 ||
यश्चन्द्रं नभसो भूमौ पातयेन्नाशयेत वा । सागरं शोषयेद् वापि स सीतां मोचयेदिह॥ ११॥
yaścandraṃ nabhaso bhūmau pātayennāśayeta vā | sāgaraṃ śoṣayed vāpi sa sītāṃ mocayediha || 11 ||
गतासुस्त्वं गतश्रीको गतसत्त्वो गतेन्द्रियः । लङ्का वैधव्यसंयुक्ता त्वत्कृतेन भविष्यति॥ १२॥
gatāsustvaṃ gataśrīko gatasattvo gatendriyaḥ | laṅkā vaidhavyasaṃyuktā tvatkṛtena bhaviṣyati || 12 ||
न ते पापमिदं कर्म सुखोदर्कं भविष्यति । याहं नीता विनाभावं पतिपार्श्वात् त्वया बलात्॥ १३॥
na te pāpamidaṃ karma sukhodarkaṃ bhaviṣyati | yāhaṃ nītā vinābhāvaṃ patipārśvāt tvayā balāt || 13 ||
स हि देवरसंयुक्तो मम भर्ता महाद्युतिः । निर्भयो वीर्यमाश्रित्य शून्ये वसति दण्डके॥ १४॥
sa hi devarasaṃyukto mama bhartā mahādyutiḥ | nirbhayo vīryamāśritya śūnye vasati daṇḍake || 14 ||
स ते वीर्यं बलं दर्पमुत्सेकं च तथाविधम् । अपनेष्यति गात्रेभ्यः शरवर्षेण संयुगे॥ १५॥
sa te vīryaṃ balaṃ darpamutsekaṃ ca tathāvidham | apaneṣyati gātrebhyaḥ śaravarṣeṇa saṃyuge || 15 ||
यदा विनाशो भूतानां दृश्यते कालचोदितः । तदा कार्ये प्रमाद्यन्ति नराः कालवशं गताः॥ १६॥
yadā vināśo bhūtānāṃ dṛśyate kālacoditaḥ | tadā kārye pramādyanti narāḥ kālavaśaṃ gatāḥ || 16 ||
मां प्रधृष्य स ते कालः प्राप्तोऽयं राक्षसाधम । आत्मनो राक्षसानां च वधायान्तःपुरस्य च॥ १७॥
māṃ pradhṛṣya sa te kālaḥ prāpto'yaṃ rākṣasādhama | ātmano rākṣasānāṃ ca vadhāyāntaḥpurasya ca || 17 ||
न शक्या यज्ञमध्यस्था वेदिः स्रुग्भाण्डमण्डिता । द्विजातिमन्त्रसम्पूता चण्डालेनावमर्दितुम्॥ १८॥
na śakyā yajñamadhyasthā vediḥ srugbhāṇḍamaṇḍitā | dvijātimantrasampūtā caṇḍālenāvamarditum || 18 ||
तथाहं धर्मनित्यस्य धर्मपत्नी दृढव्रता । त्वया स्प्रष्टुं न शक्याहं राक्षसाधम पापिना॥ १९॥
tathāhaṃ dharmanityasya dharmapatnī dṛḍhavratā | tvayā spraṣṭuṃ na śakyāhaṃ rākṣasādhama pāpinā || 19 ||
क्रीडन्ती राजहंसेन पद्मषण्डेषु नित्यशः । हंसी सा तृणमध्यस्थं कथं द्रक्ष्येत मद्गुकम्॥ २०॥
krīḍantī rājahaṃsena padmaṣaṇḍeṣu nityaśaḥ | haṃsī sā tṛṇamadhyasthaṃ kathaṃ drakṣyeta madgukam || 20 ||
इदं शरीरं निःसंज्ञं बन्ध वा घातयस्व वा । नेदं शरीरं रक्ष्यं मे जीवितं वापि राक्षस॥ २१॥
idaṃ śarīraṃ niḥsaṃjñaṃ bandha vā ghātayasva vā | nedaṃ śarīraṃ rakṣyaṃ me jīvitaṃ vāpi rākṣasa || 21 ||
न तु शक्यमपक्रोशं पृथिव्यां दातुमात्मनः । एवमुक्त्वा तु वैदेही क्रोधात् सुपरुषं वचः॥ २२॥
na tu śakyamapakrośaṃ pṛthivyāṃ dātumātmanaḥ | evamuktvā tu vaidehī krodhāt suparuṣaṃ vacaḥ || 22 ||
रावणं जानकी तत्र पुनर्नोवाच किंचन । सीताया वचनं श्रुत्वा परुषं रोमहर्षणम्॥ २३॥
rāvaṇaṃ jānakī tatra punarnovāca kiṃcana | sītāyā vacanaṃ śrutvā paruṣaṃ romaharṣaṇam || 23 ||
प्रत्युवाच ततः सीतां भयसंदर्शनं वचः । शृणु मैथिलि मद्वाक्यं मासान् द्वादश भामिनि॥ २४॥
pratyuvāca tataḥ sītāṃ bhayasaṃdarśanaṃ vacaḥ | śṛṇu maithili madvākyaṃ māsān dvādaśa bhāmini || 24 ||
कालेनानेन नाभ्येषि यदि मां चारुहासिनि । ततस्त्वां प्रातराशार्थं सूदाश्छेत्स्यन्ति लेशशः॥ २५॥
kālenānena nābhyeṣi yadi māṃ cāruhāsini | tatastvāṃ prātarāśārthaṃ sūdāśchetsyanti leśaśaḥ || 25 ||
इत्युक्त्वा परुषं वाक्यं रावणः शत्रुरावणः । राक्षसीश्च ततः क्रुद्ध इदं वचनमब्रवीत्॥ २६॥
ityuktvā paruṣaṃ vākyaṃ rāvaṇaḥ śatrurāvaṇaḥ | rākṣasīśca tataḥ kruddha idaṃ vacanamabravīt || 26 ||
शीघ्रमेव हि राक्षस्यो विरूपा घोरदर्शनाः । दर्पमस्यापनेष्यन्तु मांसशोणितभोजनाः॥ २७॥
śīghrameva hi rākṣasyo virūpā ghoradarśanāḥ | darpamasyāpaneṣyantu māṃsaśoṇitabhojanāḥ || 27 ||
वचनादेव तास्तस्य सुघोरा घोरदर्शनाः । कृतप्राञ्जलयो भूत्वा मैथिलीं पर्यवारयन्॥ २८॥
vacanādeva tāstasya sughorā ghoradarśanāḥ | kṛtaprāñjalayo bhūtvā maithilīṃ paryavārayan || 28 ||
स ताः प्रोवाच राजासौ रावणो घोरदर्शनाः । प्रचल्य चरणोत्कर्षैर्दारयन्निव मेदिनीम्॥ २९॥
sa tāḥ provāca rājāsau rāvaṇo ghoradarśanāḥ | pracalya caraṇotkarṣairdārayanniva medinīm || 29 ||
अशोकवनिकामध्ये मैथिली नीयतामिति । तत्रेयं रक्ष्यतां गूढं युष्माभिः परिवारिता॥ ३०॥
aśokavanikāmadhye maithilī nīyatāmiti | tatreyaṃ rakṣyatāṃ gūḍhaṃ yuṣmābhiḥ parivāritā || 30 ||
तत्रैनां तर्जनैर्घोरैः पुनः सान्त्वैश्च मैथिलीम् । आनयध्वं वशं सर्वा वन्यां गजवधूमिव॥ ३१॥
tatraināṃ tarjanairghoraiḥ punaḥ sāntvaiśca maithilīm | ānayadhvaṃ vaśaṃ sarvā vanyāṃ gajavadhūmiva || 31 ||
इति प्रतिसमादिष्टा राक्षस्यो रावणेन ताः । अशोकवनिकां जग्मुर्मैथिलीं परिगृह्य तु॥ ३२॥
iti pratisamādiṣṭā rākṣasyo rāvaṇena tāḥ | aśokavanikāṃ jagmurmaithilīṃ parigṛhya tu || 32 ||
सर्वकामफलैर्वृक्षैर्नानापुष्पफलैर्वृताम् । सर्वकालमदैश्चापि द्विजैः समुपसेविताम्॥ ३३॥
sarvakāmaphalairvṛkṣairnānāpuṣpaphalairvṛtām | sarvakālamadaiścāpi dvijaiḥ samupasevitām || 33 ||
सा तु शोकपरीताङ्गी मैथिली जनकात्मजा । राक्षसीवशमापन्ना व्याघ्रीणां हरिणी यथा॥ ३४॥
sā tu śokaparītāṅgī maithilī janakātmajā | rākṣasīvaśamāpannā vyāghrīṇāṃ hariṇī yathā || 34 ||
शोकेन महता ग्रस्ता मैथिली जनकात्मजा । न शर्म लभते भीरुः पाशबद्धा मृगी यथा॥ ३५॥
śokena mahatā grastā maithilī janakātmajā | na śarma labhate bhīruḥ pāśabaddhā mṛgī yathā || 35 ||
न विन्दते तत्र तु शर्म मैथिली विरूपनेत्राभिरतीव तर्जिता । पतिं स्मरन्ती दयितं च देवरं विचेतनाभूद् भयशोकपीडिता॥ ३६॥
na vindate tatra tu śarma maithilī virūpanetrābhiratīva tarjitā | patiṃ smarantī dayitaṃ ca devaraṃ vicetanābhūd bhayaśokapīḍitā || 36 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अरण्यकाण्डे षट्पञ्चाशः सर्गः ॥३-५६॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye araṇyakāṇḍe ṣaṭpañcāśaḥ sargaḥ || 3-56 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
