श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे एकनवतितम: सर्गः ॥२-९१॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe ekanavatitama: sargaḥ ||2-91||
क्रुद्धमाज्ञाय रामं तं वसिष्ठ: प्रत्युवाच ह । जाबालिरपि जानीते लोकस्यास्य गतागतिम् ।। २.११०.१ ।।
kruddhamājñāya rāmaṃ taṃ vasiṣṭha: pratyuvāca ha | jābālirapi jānīte lokasyāsya gatāgatim || 2.110.1 ||
निवर्त्तयितुकामस्तु त्वामेतद्वाक्यमुक्तवान् । इमां लोकसमुत्पत्तिं लोकनाथ निबोध मे ।। २.११०.२ ।।
nivarttayitukāmastu tvāmetadvākyamuktavān | imāṃ lokasamutpattiṃ lokanātha nibodha me || 2.110.2 ||
सर्वं सलिलमेवासीत् पृथिवी यत्र निर्मिता । तत: समभवद्ब्रह्मा स्वयम्भूर्दैवतै: सह । स वराहस्ततो भूत्वा प्रोज्जहार वसुन्धराम् ।। २.११०.३ ।।
sarvaṃ salilamevāsīt pṛthivī yatra nirmitā | tata: samabhavadbrahmā svayambhūrdaivatai: saha | sa varāhastato bhūtvā projjahāra vasundharām || 2.110.3 ||
असृजच्च जगत् सर्वं सह पुत्रै: कृतात्मभि: । आकाशप्रभवो ब्रह्मा शाश्वतो नित्य अव्यय: ।। २.११०.४ ।।
asṛjacca jagat sarvaṃ saha putrai: kṛtātmabhi: | ākāśaprabhavo brahmā śāśvato nitya avyaya: || 2.110.4 ||
तस्मान्मरीचि: संजज्ञे मरीचे: काश्यप: सुत: ।। २.११०.५ ।।
tasmānmarīci: saṃjajñe marīce: kāśyapa: suta: || 2.110.5 ||
विवस्वान् काश्यपाज्जज्ञे मनुर्वैवस्वतस्सुत: । स तु प्रजापति: पूर्वमिक्ष्वाकुस्तु मनो: सुत: ।। २.११०.६ ।।
vivasvān kāśyapājjajñe manurvaivasvatassuta: | sa tu prajāpati: pūrvamikṣvākustu mano: suta: || 2.110.6 ||
यस्येयं प्रथमं दत्ता समृद्धा मनुना मही । तमिक्ष्वाकुमयोध्यायां राजानं विद्धि पूर्वकम् ।। २.११०.७ ।।
yasyeyaṃ prathamaṃ dattā samṛddhā manunā mahī | tamikṣvākumayodhyāyāṃ rājānaṃ viddhi pūrvakam || 2.110.7 ||
इक्ष्वाकोस्तु सुत: श्रीमान् कुक्षिरेवेति विश्रुत: । कुक्षेरथात्मजो ऺवीरो विकुक्षिरुदपद्यत ।। २.११०.८ ।।
ikṣvākostu suta: śrīmān kukṣireveti viśruta: | kukṣerathātmajo ऺvīro vikukṣirudapadyata || 2.110.8 ||
विकुक्षेस्तु महातेजा बाण: पुत्र: प्रतापवान् । बाणस्य तु महाबाहुरनरण्यो महायशा: ।। २.११०.९ ।।
vikukṣestu mahātejā bāṇa: putra: pratāpavān | bāṇasya tu mahābāhuranaraṇyo mahāyaśā: || 2.110.9 ||
नानावृष्टिर्बभूवास्मिन्न दुर्भिक्षं सतां वरे । अनरण्ये महाराजे तस्करो नापि कश्चन ।। २.११०.१० ।।
nānāvṛṣṭirbabhūvāsminna durbhikṣaṃ satāṃ vare | anaraṇye mahārāje taskaro nāpi kaścana || 2.110.10 ||
अनरण्यान्महाबाहु: पृथू राजा बभूव ह । तस्मात् पृथोर्महाराजस्त्रिशङ्कुरुदपद्यत । स सत्यवचनाद्वीर: सशरीरो दिवङ्गत: ।। २.११०.११ ।।
anaraṇyānmahābāhu: pṛthū rājā babhūva ha | tasmāt pṛthormahārājastriśaṅkurudapadyata | sa satyavacanādvīra: saśarīro divaṅgata: || 2.110.11 ||
त्रिशङ्कोरभवत्सूनुर्धुन्धुमारो महायशा: । धुन्धुमारो महातेजा युवनाश्वो व्यजायत ।। २.११०.१२ ।।
triśaṅkorabhavatsūnurdhundhumāro mahāyaśā: | dhundhumāro mahātejā yuvanāśvo vyajāyata || 2.110.12 ||
युवनाश्वसुत: श्रीमान् मान्धाता समपद्यत । मान्धातुस्तु महातेजा: सुसन्धिरुदपद्यत ।। २.११०.१३ ।।
yuvanāśvasuta: śrīmān māndhātā samapadyata | māndhātustu mahātejā: susandhirudapadyata || 2.110.13 ||
सुसन्धेरपि पुत्रौ द्वौ ध्रुवसन्धि: प्रसेनजित् । यशस्वी ध्रुवसन्धेस्तु भरतो रिपुसूदन: ।। २.११०.१४ ।।
susandherapi putrau dvau dhruvasandhi: prasenajit | yaśasvī dhruvasandhestu bharato ripusūdana: || 2.110.14 ||
भरतात्तु महाबाहोरसितो नाम जायत । यस्यैते प्रतिराजान उदपद्यन्त शत्रव: । हैहयास्तालजङ्घाश्च शूराश्च शशिबिन्दव: ।। २.११०.१५ ।।
bharatāttu mahābāhorasito nāma jāyata | yasyaite pratirājāna udapadyanta śatrava: | haihayāstālajaṅghāśca śūrāśca śaśibindava: || 2.110.15 ||
तांस्तु सर्वान् प्रतिव्यूह्य युद्धे राजा प्रवासित: । स च शैलवरे रम्ये बभूवाभिरतो मुनि: ।। २.११०.१६ ।।
tāṃstu sarvān prativyūhya yuddhe rājā pravāsita: | sa ca śailavare ramye babhūvābhirato muni: || 2.110.16 ||
द्वे चास्य भार्ये गर्भिण्यौ बभूवतुरिति श्रुति: । एका गर्भविनाशाय सपत्न्यै सगरं ददौ ।। २.११०.१७ ।।
dve cāsya bhārye garbhiṇyau babhūvaturiti śruti: | ekā garbhavināśāya sapatnyai sagaraṃ dadau || 2.110.17 ||
भार्गवश्च्यवनो नाम हिमवन्तमुपाश्रित: । तमृषिं समुपागम्य कालिन्दी त्वभ्यवादयत् ।। २.११०.१८ ।।
bhārgavaścyavano nāma himavantamupāśrita: | tamṛṣiṃ samupāgamya kālindī tvabhyavādayat || 2.110.18 ||
स तामभ्यवदद्विप्रो वरेप्सुं पुत्रजन्मनि । पुत्रस्ते भविता देवि महात्मा लोकविश्रुत: । धार्मिकश्च सुशीलश्च वंशकर्त्ता ऽरिसूदन: ।। २.११०.१९ ।।
sa tāmabhyavadadvipro varepsuṃ putrajanmani | putraste bhavitā devi mahātmā lokaviśruta: | dhārmikaśca suśīlaśca vaṃśakarttā 'risūdana: || 2.110.19 ||
कृत्वा प्रदक्षिणं हृष्टा मुनिं तमनुमान्य च । पद्मपत्रसमानाक्षं पद्मगर्भसमप्रभम् । तत: सा गृहमागम्य देवी पुत्रं व्यजायत ।। २.११०.२० ।।
kṛtvā pradakṣiṇaṃ hṛṣṭā muniṃ tamanumānya ca | padmapatrasamānākṣaṃ padmagarbhasamaprabham | tata: sā gṛhamāgamya devī putraṃ vyajāyata || 2.110.20 ||
सपत्न्या तु गरस्तस्यै दत्तो गर्भजिघांसया । गरेण सह तेनैव जात: स सगरो ऽभवत् ।। २.११०.२१ ।।
sapatnyā tu garastasyai datto garbhajighāṃsayā | gareṇa saha tenaiva jāta: sa sagaro 'bhavat || 2.110.21 ||
स राजा सगरो नाम य: समुद्रमखानयत् । इष्ट्वा पर्वणि वेगेन त्रासयन्तमिमा: प्रजा: ।। २.११०.२२ ।।
sa rājā sagaro nāma ya: samudramakhānayat | iṣṭvā parvaṇi vegena trāsayantamimā: prajā: || 2.110.22 ||
असमञ्जस्तु पुत्रोभूत् सगरस्येति न: श्रुतम् । जीवन्नेव स पित्रा तु निरस्त: पापकर्मकृत् ।। २.११०.२३ ।।
asamañjastu putrobhūt sagarasyeti na: śrutam | jīvanneva sa pitrā tu nirasta: pāpakarmakṛt || 2.110.23 ||
अंशुमानपि पुत्रो ऽभूदसमञ्जस्य वीर्य्यवान् । दिलीपों ऽशुमत: पुत्रो दिलीपस्य भगीरथ: ।। २.११०.२४ ।।
aṃśumānapi putro 'bhūdasamañjasya vīryyavān | dilīpoṃ 'śumata: putro dilīpasya bhagīratha: || 2.110.24 ||
भगीरथात् ककुत्स्थस्तु काकुत्स्था येन विश्रुता: । ककुत्स्थस्य च पुत्रो ऽभूद्रघुर्येन तु राघवा: ।। २.११०.२५ ।।
bhagīrathāt kakutsthastu kākutsthā yena viśrutā: | kakutsthasya ca putro 'bhūdraghuryena tu rāghavā: || 2.110.25 ||
रघोस्तु पुत्रस्तेजस्वी प्रवृद्ध: पुरुषादक: । कल्माषपाद: सौदास इत्येवं प्रथितो भुवि ।। २.११०.२६ ।।
raghostu putrastejasvī pravṛddha: puruṣādaka: | kalmāṣapāda: saudāsa ityevaṃ prathito bhuvi || 2.110.26 ||
कल्माषपादपुत्रो ऽभूच्छङ्खणस्त्विति विश्रुत: । यस्तु तद्वीर्यमासाद्य सहसैन्यो व्यनीनशत् ।। २.११०.२७ ।।
kalmāṣapādaputro 'bhūcchaṅkhaṇastviti viśruta: | yastu tadvīryamāsādya sahasainyo vyanīnaśat || 2.110.27 ||
शङ्खणस्य च पुत्रो ऽभूच्छूर: श्रीमान् सुदर्शन: । सुदर्शनस्याग्निवर्ण अग्निवर्णस्य शीघ्रग: ।। २.११०.२८ ।।
śaṅkhaṇasya ca putro 'bhūcchūra: śrīmān sudarśana: | sudarśanasyāgnivarṇa agnivarṇasya śīghraga: || 2.110.28 ||
शीघ्रगस्य मरु: पुत्रो मरो: पुत्र: प्रशुश्रुक: । प्रशुश्रुकस्य पुत्रो ऽभूदम्बरीषो महाद्युति: ।। २.११०.२९ ।।
śīghragasya maru: putro maro: putra: praśuśruka: | praśuśrukasya putro 'bhūdambarīṣo mahādyuti: || 2.110.29 ||
अम्बरीषस्य पुत्रो ऽभून्नहुष: सत्यविक्रम: । नहुषस्य च नाभाग: पुत्र: परमधार्मिक: ।। २.११०.३० ।।
ambarīṣasya putro 'bhūnnahuṣa: satyavikrama: | nahuṣasya ca nābhāga: putra: paramadhārmika: || 2.110.30 ||
अजश्च सुव्रतश्चैव नाभागस्य सुतावुभौ । अजस्य चैव धर्मात्मा राजा दशरथ: सुत: ।। २.११०.३१ ।।
ajaśca suvrataścaiva nābhāgasya sutāvubhau | ajasya caiva dharmātmā rājā daśaratha: suta: || 2.110.31 ||
तस्य ज्येष्ठो ऽसि दायादो राम इत्यभिविश्रुत: । तद्गृहाण स्वकं राज्यमवेक्षस्व जनं नृप ।। २.११०.३२ ।।
tasya jyeṣṭho 'si dāyādo rāma ityabhiviśruta: | tadgṛhāṇa svakaṃ rājyamavekṣasva janaṃ nṛpa || 2.110.32 ||
इक्ष्वाकूणां हि सर्वेषां राजा भवति पूर्वज: । पूर्वजे नावर: पुत्रो ज्येष्ठो राज्ये ऽभिषिच्यते ।। २.११०.३३ ।।
ikṣvākūṇāṃ hi sarveṣāṃ rājā bhavati pūrvaja: | pūrvaje nāvara: putro jyeṣṭho rājye 'bhiṣicyate || 2.110.33 ||
स राघवाणां कुलधर्ममात्मन: सनातनं नाद्य विहन्तुमर्हसि । प्रभूतरत्नामनुशाधि मेदिनीं प्रभूतराष्ट्रां पितृवन्महायश: ।। २.११०.३४ ।।
sa rāghavāṇāṃ kuladharmamātmana: sanātanaṃ nādya vihantumarhasi | prabhūtaratnāmanuśādhi medinīṃ prabhūtarāṣṭrāṃ pitṛvanmahāyaśa: || 2.110.34 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे दशोत्तरशततम: सर्ग: ।। ११० ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmadayodhyākāṇḍe daśottaraśatatama: sarga: || 110 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
