This overlay will guide you through the buttons:

Shrimad Valmiki Ramayana

Ayodhya Kanda- Sarga 113

Bharatha's Return Journey

ॐ श्री परमात्मने नमः

संस्कृत्म
A English
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे त्रयोदशोत्तरशततम: सर्गः ॥२-११३॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe trayodaśottaraśatatama: sargaḥ ||2-113||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   0

तत: शिरसि कृत्वा तु पादुके भरतस्तदा । आरुरोह रथं हृष्ट: शत्रुघ्नेन समन्वित: ।। २.११३.१ ।।
tata: śirasi kṛtvā tu pāduke bharatastadā | āruroha rathaṃ hṛṣṭa: śatrughnena samanvita: || 2.113.1 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   1

वसिष्ऺठो वामदेवश्च जाबालिश्च दृढव्रत: । अग्रत: प्रययु: सर्वे मन्त्रिणो मन्त्रपूजिता: ।। २.११३.२ ।।
vasiṣऺṭho vāmadevaśca jābāliśca dṛḍhavrata: | agrata: prayayu: sarve mantriṇo mantrapūjitā: || 2.113.2 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   2

मन्दाकिनीं नदीं रम्यां प्राङ्मुखास्ते ययुस्तदा । प्रदक्षिणं च कुर्वाणाश्चित्रकूटं महागिरिम् ।। २.११३.३ ।।
mandākinīṃ nadīṃ ramyāṃ prāṅmukhāste yayustadā | pradakṣiṇaṃ ca kurvāṇāścitrakūṭaṃ mahāgirim || 2.113.3 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   3

पश्यन् धातुसहस्राणि रम्याणि विविधानि च । प्रययौ तस्य पार्श्वेन ससैन्यो भरतस्तदा ।। २.११३.४ ।।
paśyan dhātusahasrāṇi ramyāṇi vividhāni ca | prayayau tasya pārśvena sasainyo bharatastadā || 2.113.4 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   4

अदूराच्चित्रकूटस्य ददर्श भरतस्तदा । आश्रमं यत्र स मुनिर्भरद्वाज: कृतालय: ।। २.११३.५ ।।
adūrāccitrakūṭasya dadarśa bharatastadā | āśramaṃ yatra sa munirbharadvāja: kṛtālaya: || 2.113.5 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   5

स तमाश्रममागम्य भरद्वाजस्य बुद्धिमान् । अवतीर्य रथात् पादौ ववन्दे भरतस्तदा ।। २.११३.६ ।।
sa tamāśramamāgamya bharadvājasya buddhimān | avatīrya rathāt pādau vavande bharatastadā || 2.113.6 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   6

ततो हृष्टो भरद्वाजो भरतं वाक्यमब्रवीत् । अपि कृत्यं कृतं तात रामेण च समागतम् ।। २.११३.७ ।।
tato hṛṣṭo bharadvājo bharataṃ vākyamabravīt | api kṛtyaṃ kṛtaṃ tāta rāmeṇa ca samāgatam || 2.113.7 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   7

एवमुक्त: स तु ततो भरद्वाजेन धीमता । प्रत्युवाच भरद्वाजं भरतो भ्रातृवत्सल: ।। २.११३.८ ।।
evamukta: sa tu tato bharadvājena dhīmatā | pratyuvāca bharadvājaṃ bharato bhrātṛvatsala: || 2.113.8 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   8

स याच्यमानो गुरुणा मया च दृढविक्रम: । राघव: परमप्रीतो वसिष्ठं वाक्यमब्रवीत् ।। २.११३.९ ।।
sa yācyamāno guruṇā mayā ca dṛḍhavikrama: | rāghava: paramaprīto vasiṣṭhaṃ vākyamabravīt || 2.113.9 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   9

पितु: प्रतिज्ञां तामेव पालयिष्यामि तत्त्वत: । चतुर्दश हि वर्षाणि या प्रतिज्ञा पितुर्मम ।। २.११३.१० ।।
pitu: pratijñāṃ tāmeva pālayiṣyāmi tattvata: | caturdaśa hi varṣāṇi yā pratijñā piturmama || 2.113.10 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   10

एवमुक्तो महाप्राज्ञो वसिष्ठ: प्रत्युवाच ह । वाक्यज्ञो वाक्यकुशलं राघवं वचनं महत् ।। २.११३.११ ।।
evamukto mahāprājño vasiṣṭha: pratyuvāca ha | vākyajño vākyakuśalaṃ rāghavaṃ vacanaṃ mahat || 2.113.11 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   11

एते प्रयच्छ संहृष्ट: पादुके हेमभूषिते । अयोध्यायां महाप्राज्ञ योगक्षेमकरे तव ।। २.११३.१२ ।।
ete prayaccha saṃhṛṣṭa: pāduke hemabhūṣite | ayodhyāyāṃ mahāprājña yogakṣemakare tava || 2.113.12 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   12

एवमुक्तो वसिष्ठेन राघव: प्राङ्मुख: स्थित: । पादुके अधिरुह्यैते मम राज्याय वै ददौ ।। २.११३.१३ ।।
evamukto vasiṣṭhena rāghava: prāṅmukha: sthita: | pāduke adhiruhyaite mama rājyāya vai dadau || 2.113.13 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   13

निवृत्तो ऽहमनुज्ञातो रामेण सुमहात्मना । अयोध्यामेव गच्छामि गृहीत्वा पादुके शुभे ।। २.११३.१४ ।।
nivṛtto 'hamanujñāto rāmeṇa sumahātmanā | ayodhyāmeva gacchāmi gṛhītvā pāduke śubhe || 2.113.14 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   14

एतच्छ्रुत्वा शुभं वाक्यं भरतस्य महात्मन: । भरद्वाज: शुभतरं मुनिर्वाक्यमुवाच तम् ।। २.११३.१५ ।।
etacchrutvā śubhaṃ vākyaṃ bharatasya mahātmana: | bharadvāja: śubhataraṃ munirvākyamuvāca tam || 2.113.15 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   15

नैतच्चित्रं नरव्याघ्र शीलवृत्तवतां वर । यदार्यं त्वयि तिष्ठेत्तु निम्ने सृष्टमिवोदकम् ।। २.११३.१६ ।।
naitaccitraṃ naravyāghra śīlavṛttavatāṃ vara | yadāryaṃ tvayi tiṣṭhettu nimne sṛṣṭamivodakam || 2.113.16 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   16

अमृत: स महाबाहु: पिता दशरथस्तव । यस्य त्वमीदृश: पुत्रो धर्मज्ञो धर्मवत्सल: ।। २.११३.१७ ।।
amṛta: sa mahābāhu: pitā daśarathastava | yasya tvamīdṛśa: putro dharmajño dharmavatsala: || 2.113.17 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   17

तमृषिं तु महात्मानमुक्तवाक्यं कृताञ्जलि: । आमतन्त्रयितुमारेभे चरणावुपगृह्य च ।। २.११३.१८ ।।
tamṛṣiṃ tu mahātmānamuktavākyaṃ kṛtāñjali: | āmatantrayitumārebhe caraṇāvupagṛhya ca || 2.113.18 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   18

तत: प्रदक्षिणं कृत्वा भरद्वाजं पुन:पुन: । भरतस्तु ययौ श्रीमानयोध्यां सह मन्त्रिभि: ।। २.११३.१९ ।।
tata: pradakṣiṇaṃ kṛtvā bharadvājaṃ puna:puna: | bharatastu yayau śrīmānayodhyāṃ saha mantribhi: || 2.113.19 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   19

यानैश्च शकटैश्चैव हयैर्नागैश्च सा चमू: । पुनर्निवृत्ता विस्तीर्णा भरतस्यानुयायिनी ।। २.११३.२० ।।
yānaiśca śakaṭaiścaiva hayairnāgaiśca sā camū: | punarnivṛttā vistīrṇā bharatasyānuyāyinī || 2.113.20 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   20

ततस्ते यमुनां दिव्यां नदीं तीर्त्वोर्मिमालिनीम् । ददृशुस्तां पुन: सर्वे गङ्गां शुभजलां नदीम् ।। २.११३.२१ ।।
tataste yamunāṃ divyāṃ nadīṃ tīrtvormimālinīm | dadṛśustāṃ puna: sarve gaṅgāṃ śubhajalāṃ nadīm || 2.113.21 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   21

तां रम्यजलसम्पूर्णां सन्तीर्य सहबान्धव: । शृङ्गिबेरपुरं रम्यं प्रविवेश ससैनिक: ।। २.११३.२२ ।।
tāṃ ramyajalasampūrṇāṃ santīrya sahabāndhava: | śṛṅgiberapuraṃ ramyaṃ praviveśa sasainika: || 2.113.22 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   22

शृङ्गिबेरपुराद्भूयस्त्वयोध्यां संददर्श ह ।। २.११३.२३ ।।
śṛṅgiberapurādbhūyastvayodhyāṃ saṃdadarśa ha || 2.113.23 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   23

अयोध्यां च ततो दृष्ट्वा पित्रा भ्रात्रा विवर्जिताम् । भरतो दु:खसन्तप्त: सारथिं चेदमब्रवीत् ।। २.११३.२४ ।।
ayodhyāṃ ca tato dṛṣṭvā pitrā bhrātrā vivarjitām | bharato du:khasantapta: sārathiṃ cedamabravīt || 2.113.24 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   24

सारथे पश्य विध्वस्ता सायोध्या न प्रकाशते । निराकारा निरानन्दा दीना प्रतिहतस्वरा ।। २.११३.२५ ।।
sārathe paśya vidhvastā sāyodhyā na prakāśate | nirākārā nirānandā dīnā pratihatasvarā || 2.113.25 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   25

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे त्रयोदशोत्तरशततम: सर्ग: ।। ११३ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmadayodhyākāṇḍe trayodaśottaraśatatama: sarga: || 113 ||

Kanda : Ayodhya Kanda

Sarga :   113

Shloka :   26

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to explore more than 35 Vedic Scriptures, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In