श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे चतुर्दशोत्तरशततम: सर्गः ॥२-११४॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe caturdaśottaraśatatama: sargaḥ ||2-114||
स्त्रिग्धगम्भीरघोषेण स्यन्दनेनोपयान् प्रभु: । अयोध्यां भरत: क्षिप्रं प्रविवेश महायशा: ।। २.११४.१ ।।
strigdhagambhīraghoṣeṇa syandanenopayān prabhu: | ayodhyāṃ bharata: kṣipraṃ praviveśa mahāyaśā: || 2.114.1 ||
बिडालोलूकचरितामालीननरवारणाम् । तिमिराभ्याहतां कालीमप्रकाशां निशामिव ।। २.११४.२ ।।
biḍālolūkacaritāmālīnanaravāraṇām | timirābhyāhatāṃ kālīmaprakāśāṃ niśāmiva || 2.114.2 ||
राहुशत्रो: प्रियां पत्नीं श्रिया प्रज्वलितप्रभाम् । ग्रहेणाभ्युत्थिते नैकां रोहिणीमिव पीडिताम् ।। २.११४.३ ।।
rāhuśatro: priyāṃ patnīṃ śriyā prajvalitaprabhām | graheṇābhyutthite naikāṃ rohiṇīmiva pīḍitām || 2.114.3 ||
अल्पोष्णक्षुब्धसलिलां धर्मोत्तप्तविहङ्गमाम् । लीनमीनझषग्राहां कृशां गिरिनदीमिव ।। २.११४.४ ।।
alpoṣṇakṣubdhasalilāṃ dharmottaptavihaṅgamām | līnamīnajhaṣagrāhāṃ kṛśāṃ girinadīmiva || 2.114.4 ||
विधूमामिव हेमाभामध्वराग्ने: समुत्थिताम् । हविरभ्युक्षितां पश्चात् शिखां विप्रलयं गताम् ।। २.११४.५ ।।
vidhūmāmiva hemābhāmadhvarāgne: samutthitām | havirabhyukṣitāṃ paścāt śikhāṃ vipralayaṃ gatām || 2.114.5 ||
विध्वस्तकवचां रुग्णजवाजिरथध्वजाम् । हतप्रवीरामापन्नां चमूमिव महाहवे ।। २.११४.६ ।।
vidhvastakavacāṃ rugṇajavājirathadhvajām | hatapravīrāmāpannāṃ camūmiva mahāhave || 2.114.6 ||
सफेना सस्वना भूत्वा सागरस्य समुत्थिताम् । प्रशान्तमारुतोद्घातां जलोर्मिमिव निस्वनाम् ।। २.११४.७ ।।
saphenā sasvanā bhūtvā sāgarasya samutthitām | praśāntamārutodghātāṃ jalormimiva nisvanām || 2.114.7 ||
त्यक्तां यज्ञायुधै: सर्वैरभिरूपैश्च याजकै: । सुत्याकाले विनिर्वृत्ते वेदिं गतरवामिव ।। २.११४.८ ।।
tyaktāṃ yajñāyudhai: sarvairabhirūpaiśca yājakai: | sutyākāle vinirvṛtte vediṃ gataravāmiva || 2.114.8 ||
गोष्ठमध्ये स्थितामार्त्तामचरन्तीं तृणं नवम् । गोवृषेण परित्यक्तां गवां पत्तिमिवोत्सुकाम् ।। २.११४.९ ।।
goṣṭhamadhye sthitāmārttāmacarantīṃ tṛṇaṃ navam | govṛṣeṇa parityaktāṃ gavāṃ pattimivotsukām || 2.114.9 ||
प्रभाकराद्यै: सुस्निग्धै: प्रज्वलद्भिरिवोत्तमै: । वियुक्तां मणिभिर्जात्यैर्नवां मुक्तावलीमिव ।। २.११४.१० ।।
prabhākarādyai: susnigdhai: prajvaladbhirivottamai: | viyuktāṃ maṇibhirjātyairnavāṃ muktāvalīmiva || 2.114.10 ||
सहसा चलितां स्थानान्महीं पुण्यक्षयाद्गताम् । संहृतद्युतिविस्तारां तारामिव दिवश्च्युताम् ।। २.११४.११ ।।
sahasā calitāṃ sthānānmahīṃ puṇyakṣayādgatām | saṃhṛtadyutivistārāṃ tārāmiva divaścyutām || 2.114.11 ||
पुष्पनद्धां वसन्तान्ते मत्तभ्रमरनादिताम् । द्रुतदावाग्निविप्लुष्टां क्लान्तां वनलतामिव ।। २.११४.१२ ।।
puṣpanaddhāṃ vasantānte mattabhramaranāditām | drutadāvāgnivipluṣṭāṃ klāntāṃ vanalatāmiva || 2.114.12 ||
सम्मूढनिगमां स्तब्धां संक्षिप्तविपणापणाम् । प्रच्छन्नशऺशिनक्षत्रां द्यामिवाम्बुधरैर्वृताम् ।। २.११४.१३ ।।
sammūḍhanigamāṃ stabdhāṃ saṃkṣiptavipaṇāpaṇām | pracchannaśaऺśinakṣatrāṃ dyāmivāmbudharairvṛtām || 2.114.13 ||
क्षीणपानोत्तमैर्भिन्नै: शरावैरभिसंवृताम् । हतशौण्डामिवाकाशे पानभूमिमसंस्कृताम् ।। २.११४.१४ ।।
kṣīṇapānottamairbhinnai: śarāvairabhisaṃvṛtām | hataśauṇḍāmivākāśe pānabhūmimasaṃskṛtām || 2.114.14 ||
वृक्णभूमितलां निम्नां वृक्णपात्रै: समावृताम् । उपयुक्तोदकां भग्नां प्रपां निपतितामिव ।। २.११४.१५ ।।
vṛkṇabhūmitalāṃ nimnāṃ vṛkṇapātrai: samāvṛtām | upayuktodakāṃ bhagnāṃ prapāṃ nipatitāmiva || 2.114.15 ||
विपुलां विततां चैव युक्तपाशां तरस्विनाम् । भूमौ बाणैर्विनिष्कृत्तां पतितां ज्यामिवायुधात् ।। २.११४.१६ ।।
vipulāṃ vitatāṃ caiva yuktapāśāṃ tarasvinām | bhūmau bāṇairviniṣkṛttāṃ patitāṃ jyāmivāyudhāt || 2.114.16 ||
सहसा युद्धशौण्डेन हयारोहेण वाहिताम् । निक्षिप्तभाण्डामुत्सृष्टां किशोरीमिव दुर्बलाम् ।। २.११४.१७ ।।
sahasā yuddhaśauṇḍena hayāroheṇa vāhitām | nikṣiptabhāṇḍāmutsṛṣṭāṃ kiśorīmiva durbalām || 2.114.17 ||
शुष्कतोयां महामत्स्यै: कूर्मैश्च बहुभिर्वृताम् । प्रभिन्नतटविस्तीर्णां वापीमिव हृतोत्पलाम् ।। २.११४.१८ ।।
śuṣkatoyāṃ mahāmatsyai: kūrmaiśca bahubhirvṛtām | prabhinnataṭavistīrṇāṃ vāpīmiva hṛtotpalām || 2.114.18 ||
पुरुषस्याप्रहृष्टस्य प्रतिषिद्धानुलेपनाम् । सन्तप्तामिव शोकेन गात्रयष्टिमभूषणाम् ।। २.११४.१९ ।।
puruṣasyāprahṛṣṭasya pratiṣiddhānulepanām | santaptāmiva śokena gātrayaṣṭimabhūṣaṇām || 2.114.19 ||
प्रावृषि प्रविगाढायां प्रविष्टस्याभ्रमण्डलम् । प्रच्छन्नां नीलजीमूतैर्भास्करस्य प्रभामिव ।। २.११४.२० ।।
prāvṛṣi pravigāḍhāyāṃ praviṣṭasyābhramaṇḍalam | pracchannāṃ nīlajīmūtairbhāskarasya prabhāmiva || 2.114.20 ||
भरतस्तु रथस्थ: सन् श्रीमान् दशरथात्मज: । वाहयन्तं रथश्रेष्ठं सारथिं वाक्यमब्रवीत् ।। २.११४.२१ ।।
bharatastu rathastha: san śrīmān daśarathātmaja: | vāhayantaṃ rathaśreṣṭhaṃ sārathiṃ vākyamabravīt || 2.114.21 ||
किं नु खल्वद्य गम्भीरो मूर्च्छितो न निशम्यते । यथापुरमयोध्यायां गीतवादित्रनिस्वन: ।। २.११४.२२ ।।
kiṃ nu khalvadya gambhīro mūrcchito na niśamyate | yathāpuramayodhyāyāṃ gītavāditranisvana: || 2.114.22 ||
वारुणीमदगन्धश्च माल्यगन्धश्च मूर्च्छित: । धूपितागरुगन्धश्च न प्रवाति समन्तत: ।। २.११४.२३ ।।
vāruṇīmadagandhaśca mālyagandhaśca mūrcchita: | dhūpitāgarugandhaśca na pravāti samantata: || 2.114.23 ||
यानप्रवरघोषश्च स्निग्धश्च हयनिस्वन: । प्रमत्तगजनादश्च महांश्च रथनिस्वन: । नेदानीं श्रूयते पुर्यामस्यां रामे विवासिते ।। २.११४.२४ ।।
yānapravaraghoṣaśca snigdhaśca hayanisvana: | pramattagajanādaśca mahāṃśca rathanisvana: | nedānīṃ śrūyate puryāmasyāṃ rāme vivāsite || 2.114.24 ||
चन्दनागरुगन्धांश्च महार्हाश्च नवस्रज: । गते हि रामे तरुणा: सन्तप्ता नोपभुञ्जते ।। २.११४.२५ ।।
candanāgarugandhāṃśca mahārhāśca navasraja: | gate hi rāme taruṇā: santaptā nopabhuñjate || 2.114.25 ||
बहिर्यात्रां न गच्छन्ति चित्रमाल्यधरा नरा: । नोत्सवा: सम्प्रवर्त्तन्ते रामशोकार्दिते पुरे ।। २.११४.२६ ।।
bahiryātrāṃ na gacchanti citramālyadharā narā: | notsavā: sampravarttante rāmaśokārdite pure || 2.114.26 ||
सह नूनं मम भ्रात्रा पुरस्यास्यद्युतिर्गता । नहि राजत्ययोध्येयं सासारेवार्जुनी क्षपा ।। २.११४.२७ ।।
saha nūnaṃ mama bhrātrā purasyāsyadyutirgatā | nahi rājatyayodhyeyaṃ sāsārevārjunī kṣapā || 2.114.27 ||
कदा नु खलु मे भ्राता महोत्सव इवागत: । जनयिष्यत्ययोध्यायां हर्षं ग्रीष्म इवाम्बुद: ।। २.११४.२८ ।।
kadā nu khalu me bhrātā mahotsava ivāgata: | janayiṣyatyayodhyāyāṃ harṣaṃ grīṣma ivāmbuda: || 2.114.28 ||
तरुणैश्चारुवेषैश्च नरैरुन्नतगामिभि: । सम्पतद्भिरयोध्यायां नाभिभान्ति महापथा: ।। २.११४.२९ ।।
taruṇaiścāruveṣaiśca narairunnatagāmibhi: | sampatadbhirayodhyāyāṃ nābhibhānti mahāpathā: || 2.114.29 ||
एवं बहुविधं जल्पन् विवेश वसतिं पितु: । तेन हीनां नरेन्द्रेण सिंहहीनां गुहामिव ।। २.११४.३० ।।
evaṃ bahuvidhaṃ jalpan viveśa vasatiṃ pitu: | tena hīnāṃ narendreṇa siṃhahīnāṃ guhāmiva || 2.114.30 ||
तदा तदन्त:पुरमुज्झितप्रभं सुरैरिवोत्सृष्टमभास्करं दिनम् । निरीक्ष्य सर्वन्तु विविक्तमात्मवान् मुमोच बाष्पं भरत: सुदु:खित: ।। २.११४.३१ ।।
tadā tadanta:puramujjhitaprabhaṃ surairivotsṛṣṭamabhāskaraṃ dinam | nirīkṣya sarvantu viviktamātmavān mumoca bāṣpaṃ bharata: sudu:khita: || 2.114.31 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे चतुर्दशोत्तरशततम: सर्ग: ।। ११४ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmadayodhyākāṇḍe caturdaśottaraśatatama: sarga: || 114 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
