श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे अष्टादशोत्तरशततम: सर्गः ॥२-११८॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe aṣṭādaśottaraśatatama: sargaḥ ||2-118||
सा त्वेवमुक्ता वैदेही त्वनसूया ऽनसूयया । प्रतिपूज्य वचो मन्दं प्रवक्तुमुपचक्रमे ।। २.११८.१ ।।
sā tvevamuktā vaidehī tvanasūyā 'nasūyayā | pratipūjya vaco mandaṃ pravaktumupacakrame || 2.118.1 ||
नैतदाश्चर्य्यमार्याया यन्मां त्वमनुभाषसे । विदितं तु ममाप्येतद्यथा नार्य्या: पतिर्गुरु: ।। २.११८.२ ।।
naitadāścaryyamāryāyā yanmāṃ tvamanubhāṣase | viditaṃ tu mamāpyetadyathā nāryyā: patirguru: || 2.118.2 ||
यद्यप्येष भवेद्भर्ता ममार्ये वृत्तवर्जित: । अद्वैधमुपचर्तव्यस्तथाप्येष मया भवेत् ।। २.११८.३ ।।
yadyapyeṣa bhavedbhartā mamārye vṛttavarjita: | advaidhamupacartavyastathāpyeṣa mayā bhavet || 2.118.3 ||
किं पुनर्यो गुण: श्लाघ्य: सानुक्रोशो जितेन्द्रिय: । स्थिरानुरागो धर्मात्मा मातृवत्पितृवत्प्रिय: ।। २.११८.४ ।।
kiṃ punaryo guṇa: ślāghya: sānukrośo jitendriya: | sthirānurāgo dharmātmā mātṛvatpitṛvatpriya: || 2.118.4 ||
यां वृत्तिं वर्त्तते राम: कौसल्यायां महाबल: । तामेव नृपनारीणामन्यासामपि वर्त्तते ।। २.११८.५ ।।
yāṃ vṛttiṃ varttate rāma: kausalyāyāṃ mahābala: | tāmeva nṛpanārīṇāmanyāsāmapi varttate || 2.118.5 ||
सकृद्दृष्टास्वपि स्त्रीषु नृपेण नृपवत्सल: । मातृवद्वर्त्तते वीरो मानमुत्सृज्य धर्मवित् ।। २.११८.६ ।।
sakṛddṛṣṭāsvapi strīṣu nṛpeṇa nṛpavatsala: | mātṛvadvarttate vīro mānamutsṛjya dharmavit || 2.118.6 ||
आगच्छन्त्याश्च विजनं वनमेवं भयावहम् । समाहितं मे श्वश्र्वा च हृदये तद्धृतं महत् ।। २.११८.७ ।।
āgacchantyāśca vijanaṃ vanamevaṃ bhayāvaham | samāhitaṃ me śvaśrvā ca hṛdaye taddhṛtaṃ mahat || 2.118.7 ||
पाणिप्रदानकाले च यत्पुरा त्वग्निसन्निधौ । अनुशिष्टा जनन्या ऽस्मि वाक्यं तदपि मे धृतम् ।। २.११८.८ ।।
pāṇipradānakāle ca yatpurā tvagnisannidhau | anuśiṣṭā jananyā 'smi vākyaṃ tadapi me dhṛtam || 2.118.8 ||
नवीकृतं च तत्सर्वं वाक्यैस्ते धर्मचारिणि । पतिशुश्रूषणान्नार्य्यास्तपो नान्यद्विधीयते ।। २.११८.९ ।।
navīkṛtaṃ ca tatsarvaṃ vākyaiste dharmacāriṇi | patiśuśrūṣaṇānnāryyāstapo nānyadvidhīyate || 2.118.9 ||
सावित्री पतिशुश्रूषां कृत्वा स्वर्गे महीयते । तथावृत्तिश्च याता त्वं पतिशुश्रूषया दिवम् ।। २.११८.१० ।।
sāvitrī patiśuśrūṣāṃ kṛtvā svarge mahīyate | tathāvṛttiśca yātā tvaṃ patiśuśrūṣayā divam || 2.118.10 ||
वरिष्ठा सर्वनारीणामेषा च दिवि देवता । रोहिणी न विना चन्द्रं मुहूर्त्तमपि दृश्यते ।। २.११८.११ ।।
variṣṭhā sarvanārīṇāmeṣā ca divi devatā | rohiṇī na vinā candraṃ muhūrttamapi dṛśyate || 2.118.11 ||
एवंविधाश्च प्रवरा: स्त्रियो भर्तृदृढव्रता: । देवलोके महीयन्ते पुण्येन स्वेन कर्मणा ।। २.११८.१२ ।।
evaṃvidhāśca pravarā: striyo bhartṛdṛḍhavratā: | devaloke mahīyante puṇyena svena karmaṇā || 2.118.12 ||
ततो ऽनसूया संहृष्टा श्रुत्वोक्तं सीतया वच: । शिरस्याघ्राय चोवाच मैथिलीं हर्षयन्त्युत ।। २.११८.१३ ।।
tato 'nasūyā saṃhṛṣṭā śrutvoktaṃ sītayā vaca: | śirasyāghrāya covāca maithilīṃ harṣayantyuta || 2.118.13 ||
नियमैर्विविधैराप्तं तपो हि महदस्ति मे । तत्संश्रित्य बलं सीते छन्दये त्वां शुचिस्मिते ।। २.११८.१४ ।।
niyamairvividhairāptaṃ tapo hi mahadasti me | tatsaṃśritya balaṃ sīte chandaye tvāṃ śucismite || 2.118.14 ||
उपपन्नं मनोज्ञं च वचनं तव मैथिलि । प्रीता चास्म्युचितं किं ते करवाणि ब्रवीहि मे ।। २.११८.१५ ।।
upapannaṃ manojñaṃ ca vacanaṃ tava maithili | prītā cāsmyucitaṃ kiṃ te karavāṇi bravīhi me || 2.118.15 ||
तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा विस्मिता मन्दविस्मया कृतमित्यब्रवीत्सीता तपोबलसमन्विताम् ।। २.११८.१६ ।।
tasyāstadvacanaṃ śrutvā vismitā mandavismayā kṛtamityabravītsītā tapobalasamanvitām || 2.118.16 ||
सा त्वेवमुक्ता धर्मज्ञा तया प्रीततरा ऽभवत् । सफलं च प्रहर्षं ते हन्त सीते करोम्यहम् ।। २.११८.१७ ।।
sā tvevamuktā dharmajñā tayā prītatarā 'bhavat | saphalaṃ ca praharṣaṃ te hanta sīte karomyaham || 2.118.17 ||
इदं दिव्यं वरं माल्यं वस्त्रमाभरणानि च । अङ्गरागं च वैदेहि महार्हं चानुलेपनम् ।। २.११८.१८ ।।
idaṃ divyaṃ varaṃ mālyaṃ vastramābharaṇāni ca | aṅgarāgaṃ ca vaidehi mahārhaṃ cānulepanam || 2.118.18 ||
मया दत्तमिदं सीते तव गात्राणि शोभयेत् । अनुरूपमसंक्लिष्टं नित्यमेव भविष्यति ।। २.११८.१९ ।।
mayā dattamidaṃ sīte tava gātrāṇi śobhayet | anurūpamasaṃkliṣṭaṃ nityameva bhaviṣyati || 2.118.19 ||
अङ्गरागेण दिव्येन लिप्ताङ्गी जनकात्मजे । शोभयिष्यसि भर्त्तारं यथा श्रीविष्णुमव्ययम् ।। २.११८.२० ।।
aṅgarāgeṇa divyena liptāṅgī janakātmaje | śobhayiṣyasi bharttāraṃ yathā śrīviṣṇumavyayam || 2.118.20 ||
सा वस्त्रमङ्गरागं च भूषणानि स्रजस्तथा । मैथिली प्रतिजग्राह प्रीतिदानमनुत्तमम् ।। २.११८.२१ ।।
sā vastramaṅgarāgaṃ ca bhūṣaṇāni srajastathā | maithilī pratijagrāha prītidānamanuttamam || 2.118.21 ||
प्रतिगृह्य च तत् सीता प्रीतिदानं यशस्विनी । श्लिष्टाञ्जलिपुटा तत्र समुपास्त तपोधनाम् ।। २.११८.२२ ।।
pratigṛhya ca tat sītā prītidānaṃ yaśasvinī | śliṣṭāñjalipuṭā tatra samupāsta tapodhanām || 2.118.22 ||
तथा सीतासुपासीनामनसूया दृढव्रता । वचनं प्रष्टुमारेभे काञ्चित् प्रियकथामनु ।। २.११८.२३ ।।
tathā sītāsupāsīnāmanasūyā dṛḍhavratā | vacanaṃ praṣṭumārebhe kāñcit priyakathāmanu || 2.118.23 ||
स्वयंवरे किल प्राप्ता त्वमनेन यशस्विना । राघवेणेति मे सीते कथा श्रुतिमुपागता ।। २.११८.२४ ।।
svayaṃvare kila prāptā tvamanena yaśasvinā | rāghaveṇeti me sīte kathā śrutimupāgatā || 2.118.24 ||
तां कथां श्रोतुमिच्छामि विस्तरेण च मैथिलि । यथानुभूतं कार्त्स्न्येन तन्मे त्वं वक्तुमर्हसि ।। २.११८.२५ ।।
tāṃ kathāṃ śrotumicchāmi vistareṇa ca maithili | yathānubhūtaṃ kārtsnyena tanme tvaṃ vaktumarhasi || 2.118.25 ||
एवमुक्ता तु सा सीता तां ततो धर्मचारिणीम् । श्रूयतामिति चोक्त्वा वै कथयामास तां कथाम् ।। २.११८.२६ ।।
evamuktā tu sā sītā tāṃ tato dharmacāriṇīm | śrūyatāmiti coktvā vai kathayāmāsa tāṃ kathām || 2.118.26 ||
मिथिलाधिपतिर्वीरो जनको नाम धर्मवित् । क्षत्रधर्मे ह्यभिरतो न्यायत: शास्ति मेदिनीम् ।। २.११८.२७ ।।
mithilādhipatirvīro janako nāma dharmavit | kṣatradharme hyabhirato nyāyata: śāsti medinīm || 2.118.27 ||
तस्य लाङ्गलहस्तस्य कर्षत: क्षेत्रमण्डलम् । अहं किलोत्थिता भित्त्वा जगतीं नृपते: सुता ।। २.११८.२८ ।।
tasya lāṅgalahastasya karṣata: kṣetramaṇḍalam | ahaṃ kilotthitā bhittvā jagatīṃ nṛpate: sutā || 2.118.28 ||
स मां दृष्ट्वा नरपतिर्मुष्टिविक्षेपतत्पर: । पांसुकुण्ठितसर्वाङ्गीं जनको विस्मितो ऽभवत् ।। २.११८.२९ ।।
sa māṃ dṛṣṭvā narapatirmuṣṭivikṣepatatpara: | pāṃsukuṇṭhitasarvāṅgīṃ janako vismito 'bhavat || 2.118.29 ||
अनपत्येन च स्नेहादङ्कमारोप्य च स्वयम् । ममेयं तनयेत्युक्त्वा स्नेहो मयि निपातित: ।। २.११८.३० ।।
anapatyena ca snehādaṅkamāropya ca svayam | mameyaṃ tanayetyuktvā sneho mayi nipātita: || 2.118.30 ||
अन्तरिक्षे च वागुक्ता प्रति मा ऽमानुषी किल । एवमेतन्नरपते धर्मेण तनया तव ।। २.११८.३१ ।।
antarikṣe ca vāguktā prati mā 'mānuṣī kila | evametannarapate dharmeṇa tanayā tava || 2.118.31 ||
तत: प्रहृष्टो धर्मात्मा पिता मे मिथिलाधिप: । अवाप्तो विपुलामृद्धिं मामवाप्य नराधिप: ।। २.११८.३२ ।।
tata: prahṛṣṭo dharmātmā pitā me mithilādhipa: | avāpto vipulāmṛddhiṃ māmavāpya narādhipa: || 2.118.32 ||
दत्ता चास्मीष्टवद्देव्यै ज्येष्ठायै पुण्यकर्मणा । तया सम्भाविता चास्मि स्निग्धया मातृसौहृदात् ।। २.११८.३३ ।।
dattā cāsmīṣṭavaddevyai jyeṣṭhāyai puṇyakarmaṇā | tayā sambhāvitā cāsmi snigdhayā mātṛsauhṛdāt || 2.118.33 ||
पतिसंयोगसुलभं वयो दृष्ट्वा तु मे पिता । चिन्तामभ्यगमद्दीनो वित्तनाशादिवाधन: ।। २.११८.३४ ।।
patisaṃyogasulabhaṃ vayo dṛṣṭvā tu me pitā | cintāmabhyagamaddīno vittanāśādivādhana: || 2.118.34 ||
सदृशाच्चापकृष्टाच्च लोके कन्यापिता जनात् । प्रधर्षणमवाप्नोति शक्रेणापि समो भुवि ।। २.११८.३५ ।।
sadṛśāccāpakṛṣṭācca loke kanyāpitā janāt | pradharṣaṇamavāpnoti śakreṇāpi samo bhuvi || 2.118.35 ||
तां धर्षणामदूरस्थां दृष्ट्वा चात्मनि पार्थिव: । चिन्तार्णवगत: पारं नाससादाप्लवो यथा ।। २.११८.३६ ।।
tāṃ dharṣaṇāmadūrasthāṃ dṛṣṭvā cātmani pārthiva: | cintārṇavagata: pāraṃ nāsasādāplavo yathā || 2.118.36 ||
अयोनिजां हि मां ज्ञात्वा नाध्यगच्छद्विचिन्तयन् । सदृशं चानुरूपं च महीपाल: पतिं मम ।। २.११८.३७ ।।
ayonijāṃ hi māṃ jñātvā nādhyagacchadvicintayan | sadṛśaṃ cānurūpaṃ ca mahīpāla: patiṃ mama || 2.118.37 ||
तस्य बुद्धिरियं जाता चिन्तयानस्य सन्ततम् । स्वयं वरं तनूजाया: करिष्यामीति धीमत: ।। २.११८.३८ ।।
tasya buddhiriyaṃ jātā cintayānasya santatam | svayaṃ varaṃ tanūjāyā: kariṣyāmīti dhīmata: || 2.118.38 ||
महायज्ञे तदा तस्य वरुणेन महात्मना । दत्तं धनुर्वरं प्रीत्या तूणी चाक्षयसायकौ ।। २.११८.३९ ।।
mahāyajñe tadā tasya varuṇena mahātmanā | dattaṃ dhanurvaraṃ prītyā tūṇī cākṣayasāyakau || 2.118.39 ||
असञ्चाल्यं मनुष्यैश्च यत्नेनापि च गौरवात् । तन्न शक्ता नमयितुं स्वप्नेष्वपि नराधिपा: ।। २.११८.४० ।।
asañcālyaṃ manuṣyaiśca yatnenāpi ca gauravāt | tanna śaktā namayituṃ svapneṣvapi narādhipā: || 2.118.40 ||
तद्धनु: प्राप्य मे पित्रा व्याहृतं सत्यवादिना । समवाये नरेन्द्राणां पूर्वमामन्त्र्य पार्थिवान् ।। २.११८.४१ ।।
taddhanu: prāpya me pitrā vyāhṛtaṃ satyavādinā | samavāye narendrāṇāṃ pūrvamāmantrya pārthivān || 2.118.41 ||
इदं च धनुरुद्यम्य सज्यं य: कुरुते नर: । तस्य मे दुहिता भार्या भविष्यति न संशय: ।। २.११८.४२ ।।
idaṃ ca dhanurudyamya sajyaṃ ya: kurute nara: | tasya me duhitā bhāryā bhaviṣyati na saṃśaya: || 2.118.42 ||
तच्च दृष्ट्वा धनु: श्रेष्ठं गौरवाद्गिरिसन्निभम् । अभिवाद्य नृपा जग्मुरशक्तास्तस्य तोलने ।। २.११८.४३ ।।
tacca dṛṣṭvā dhanu: śreṣṭhaṃ gauravādgirisannibham | abhivādya nṛpā jagmuraśaktāstasya tolane || 2.118.43 ||
सुदीर्घस्य तु कालस्य राघवो ऽयं महाद्युति: । विश्वामित्रेण सहितो यज्ञं द्रष्टुं समागत: । लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा राम: सत्यपराक्रम: ।। २.११८.४४ ।।
sudīrghasya tu kālasya rāghavo 'yaṃ mahādyuti: | viśvāmitreṇa sahito yajñaṃ draṣṭuṃ samāgata: | lakṣmaṇena saha bhrātrā rāma: satyaparākrama: || 2.118.44 ||
विश्वामित्रस्तु धर्मात्मा मम पित्रा सुपूजित: । प्रोवाच पितरं तत्र भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ ।। २.११८.४५ ।।
viśvāmitrastu dharmātmā mama pitrā supūjita: | provāca pitaraṃ tatra bhrātarau rāmalakṣmaṇau || 2.118.45 ||
सुतौ दशरथस्येमौ धनुर्दर्शनकांक्षिणौ । धनुर्दर्शय रामाय राजपुत्राय दैविकम् ।। २.११८.४६ ।।
sutau daśarathasyemau dhanurdarśanakāṃkṣiṇau | dhanurdarśaya rāmāya rājaputrāya daivikam || 2.118.46 ||
इत्युक्तस्तेन विप्रेण तद्धनु: समुपानयत् । निमेषान्तरमात्रेण तदानम्य स वीर्य्यवान् ।। २.११८.४७ ।।
ityuktastena vipreṇa taddhanu: samupānayat | nimeṣāntaramātreṇa tadānamya sa vīryyavān || 2.118.47 ||
ज्यां समारोप्य झटिति पूरयामास वीर्यवत् ।। २.११८.४८ ।।
jyāṃ samāropya jhaṭiti pūrayāmāsa vīryavat || 2.118.48 ||
तेन पूरयता वेगान्मध्ये भग्नं द्विधा धनु: । तस्य शब्दो ऽभवद्भीम: पतितस्याशनेरिव ।। २.११८.४९ ।।
tena pūrayatā vegānmadhye bhagnaṃ dvidhā dhanu: | tasya śabdo 'bhavadbhīma: patitasyāśaneriva || 2.118.49 ||
ततो ऽहं तत्र रामाय पित्रा सत्याभिसन्धिना । निश्चिता दातुमुद्यम्य जलभाजनमुत्तमम् ।। २.११८.५० ।।
tato 'haṃ tatra rāmāya pitrā satyābhisandhinā | niścitā dātumudyamya jalabhājanamuttamam || 2.118.50 ||
दीयमानां न तु तदा प्रतिजग्राह राघव: । अविज्ञाय पितुश्छन्दमयोध्याधिपते: प्रभो: ।। २.११८.५१ ।।
dīyamānāṃ na tu tadā pratijagrāha rāghava: | avijñāya pituśchandamayodhyādhipate: prabho: || 2.118.51 ||
तत: श्वशुरमामन्त्र्य वृद्धं दशरथं नृपम् । मम पित्रा त्वहं दत्ता रामाय विदितात्मने ।। २.११८.५२ ।।
tata: śvaśuramāmantrya vṛddhaṃ daśarathaṃ nṛpam | mama pitrā tvahaṃ dattā rāmāya viditātmane || 2.118.52 ||
मम चैवानुजा साध्वी ऊर्मिला प्रियदर्शना । भार्य्यार्थे लक्ष्मणस्यापि दत्ता पित्रा मम स्वयम् ।। २.११८.५३ ।।
mama caivānujā sādhvī ūrmilā priyadarśanā | bhāryyārthe lakṣmaṇasyāpi dattā pitrā mama svayam || 2.118.53 ||
एवं दत्तास्मि रामाय तदा तस्मिन् स्वयम्वरे । अनुरक्तास्मि धर्मेण पतिं वीर्यवतां वरम् ।। २.११८.५४ ।।
evaṃ dattāsmi rāmāya tadā tasmin svayamvare | anuraktāsmi dharmeṇa patiṃ vīryavatāṃ varam || 2.118.54 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे अष्टादशोत्तरशततम: सर्ग: ।। ११८ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmadayodhyākāṇḍe aṣṭādaśottaraśatatama: sarga: || 118 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
