This overlay will guide you through the buttons:

| |
|
Shloka 1
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे विंशः सर्गः ॥२-२०॥

PADACHEDA

श्रीमत्-वाल्मीकिय-रामायणे अयोध्या-काण्डे विंशः सर्गः ॥२॥

TRANSLITERATION

śrīmat-vālmīkiya-rāmāyaṇe ayodhyā-kāṇḍe viṃśaḥ sargaḥ ..2..
Shloka 1
तस्मिंस्तु पुरुषव्याघ्रे निष्क्रामति कृताञ्जलौ।आर्तशब्दो महान् जज्ञे स्त्रीणामन्तःपुरे तदा॥ १॥

PADACHEDA

तस्मिन् तु पुरुष-व्याघ्रे निष्क्रामति कृत-अञ्जलौ।आर्त-शब्दः महान् जज्ञे स्त्रीणाम् अन्तःपुरे तदा॥ १॥

TRANSLITERATION

tasmin tu puruṣa-vyāghre niṣkrāmati kṛta-añjalau.ārta-śabdaḥ mahān jajñe strīṇām antaḥpure tadā.. 1..
Shloka 2
कृत्येष्वचोदितः पित्रा सर्वस्यान्तःपुरस्य च।गतिश्च शरणं चासीत् स रामोऽद्य प्रवत्स्यति॥ २॥

PADACHEDA

कृत्येषु अ चोदितः पित्रा सर्वस्य अन्तःपुरस्य च।गतिः च शरणम् च आसीत् स रामः अद्य प्रवत्स्यति॥ २॥

TRANSLITERATION

kṛtyeṣu a coditaḥ pitrā sarvasya antaḥpurasya ca.gatiḥ ca śaraṇam ca āsīt sa rāmaḥ adya pravatsyati.. 2..
Shloka 3
कौसल्यायां यथा युक्तो जनन्यां वर्तते सदा।तथैव वर्ततेऽस्मासु जन्मप्रभृति राघवः॥ ३॥

PADACHEDA

कौसल्यायाम् यथा युक्तः जनन्याम् वर्तते सदा।तथा एव वर्तते अस्मासु जन्म-प्रभृति राघवः॥ ३॥

TRANSLITERATION

kausalyāyām yathā yuktaḥ jananyām vartate sadā.tathā eva vartate asmāsu janma-prabhṛti rāghavaḥ.. 3..
Shloka 4
न क्रुध्यत्यभिशप्तोऽपि क्रोधनीयानि वर्जयन्।क्रुद्धान् प्रसादयन् सर्वान् स इतोऽद्य प्रवत्स्यति॥ ४॥

PADACHEDA

न क्रुध्यति अभिशप्तः अपि क्रोधनीयानि वर्जयन्।क्रुद्धान् प्रसादयन् सर्वान् सः इतस् अद्य प्रवत्स्यति॥ ४॥

TRANSLITERATION

na krudhyati abhiśaptaḥ api krodhanīyāni varjayan.kruddhān prasādayan sarvān saḥ itas adya pravatsyati.. 4..
Shloka 5
अबुद्धिर्बत नो राजा जीवलोकं चरत्ययम्।यो गतिं सर्वभूतानां परित्यजति राघवम्॥ ५॥

PADACHEDA

अबुद्धिः बत नः राजा जीव-लोकम् चरति अयम्।यः गतिम् सर्व-भूतानाम् परित्यजति राघवम्॥ ५॥

TRANSLITERATION

abuddhiḥ bata naḥ rājā jīva-lokam carati ayam.yaḥ gatim sarva-bhūtānām parityajati rāghavam.. 5..
Shloka 6
इति सर्वा महिष्यस्ता विवत्सा इव धेनवः।पतिमाचुक्रुशुश्चापि सस्वनं चापि चुक्रुशुः॥ ६॥

PADACHEDA

इति सर्वाः महिष्यः ताः विवत्साः इव धेनवः।पतिम् आचुक्रुशुः च अपि स स्वनम् च अपि चुक्रुशुः॥ ६॥

TRANSLITERATION

iti sarvāḥ mahiṣyaḥ tāḥ vivatsāḥ iva dhenavaḥ.patim ācukruśuḥ ca api sa svanam ca api cukruśuḥ.. 6..
Shloka 7
स हि चान्तःपुरे घोरमार्तशब्दं महीपतिः।पुत्रशोकाभिसंतप्तः श्रुत्वा व्यालीयतासने॥ ७॥

PADACHEDA

स हि च अन्तःपुरे घोरम् आर्त-शब्दम् महीपतिः।पुत्र-शोक-अभिसंतप्तः श्रुत्वा व्यालीयत आसने॥ ७॥

TRANSLITERATION

sa hi ca antaḥpure ghoram ārta-śabdam mahīpatiḥ.putra-śoka-abhisaṃtaptaḥ śrutvā vyālīyata āsane.. 7..
Shloka 8
रामस्तु भृशमायस्तो निःश्वसन्निव कुञ्जरः।जगाम सहितो भ्रात्रा मातुरन्तःपुरं वशी॥ ८॥

PADACHEDA

रामः तु भृशम् आयस्तः निःश्वसन् इव कुञ्जरः।जगाम सहितः भ्रात्रा मातुः अन्तःपुरम् वशी॥ ८॥

TRANSLITERATION

rāmaḥ tu bhṛśam āyastaḥ niḥśvasan iva kuñjaraḥ.jagāma sahitaḥ bhrātrā mātuḥ antaḥpuram vaśī.. 8..
Shloka 9
सोऽपश्यत् पुरुषं तत्र वृद्धं परमपूजितम्।उपविष्टं गृहद्वारि तिष्ठतश्चापरान् बहून्॥ ९॥

PADACHEDA

सः अपश्यत् पुरुषम् तत्र वृद्धम् परम-पूजितम्।उपविष्टम् गृह-द्वारि तिष्ठतः च अपरान् बहून्॥ ९॥

TRANSLITERATION

saḥ apaśyat puruṣam tatra vṛddham parama-pūjitam.upaviṣṭam gṛha-dvāri tiṣṭhataḥ ca aparān bahūn.. 9..
Shloka 10
दृष्ट्वैव तु तदा रामं ते सर्वे समुपस्थिताः।जयेन जयतां श्रेष्ठं वर्धयन्ति स्म राघवम्॥ १०॥

PADACHEDA

दृष्ट्वा एव तु तदा रामम् ते सर्वे समुपस्थिताः।जयेन जयताम् श्रेष्ठम् वर्धयन्ति स्म राघवम्॥ १०॥

TRANSLITERATION

dṛṣṭvā eva tu tadā rāmam te sarve samupasthitāḥ.jayena jayatām śreṣṭham vardhayanti sma rāghavam.. 10..
Shloka 11
प्रविश्य प्रथमां कक्ष्यां द्वितीयायां ददर्श सः।ब्राह्मणान् वेदसम्पन्नान् वृद्धान् राज्ञाभिसत्कृतान्॥ ११॥

PADACHEDA

प्रविश्य प्रथमाम् कक्ष्याम् द्वितीयायाम् ददर्श सः।ब्राह्मणान् वेद-सम्पन्नान् वृद्धान् राज्ञा अभिसत्कृतान्॥ ११॥

TRANSLITERATION

praviśya prathamām kakṣyām dvitīyāyām dadarśa saḥ.brāhmaṇān veda-sampannān vṛddhān rājñā abhisatkṛtān.. 11..
Shloka 12
प्रणम्य रामस्तान् वृद्धांस्तृतीयायां ददर्श सः।स्त्रियो बालाश्च वृद्धाश्च द्वाररक्षणतत्पराः॥ १२॥

PADACHEDA

प्रणम्य रामः तान् वृद्धान् तृतीयायाम् ददर्श सः।स्त्रियः बालाः च वृद्धाः च द्वार-रक्षण-तत्पराः॥ १२॥

TRANSLITERATION

praṇamya rāmaḥ tān vṛddhān tṛtīyāyām dadarśa saḥ.striyaḥ bālāḥ ca vṛddhāḥ ca dvāra-rakṣaṇa-tatparāḥ.. 12..
Shloka 13
वर्धयित्वा प्रहृष्टास्ताः प्रविश्य च गृहं स्त्रियः।न्यवेदयन्त त्वरितं राममातुः प्रियं तदा॥ १३॥

PADACHEDA

वर्धयित्वा प्रहृष्टाः ताः प्रविश्य च गृहम् स्त्रियः।न्यवेदयन्त त्वरितम् राम-मातुः प्रियम् तदा॥ १३॥

TRANSLITERATION

vardhayitvā prahṛṣṭāḥ tāḥ praviśya ca gṛham striyaḥ.nyavedayanta tvaritam rāma-mātuḥ priyam tadā.. 13..
Shloka 14
कौसल्यापि तदा देवी रात्रिं स्थित्वा समाहिता।प्रभाते चाकरोत् पूजां विष्णोः पुत्रहितैषिणी॥१४॥

PADACHEDA

कौसल्या अपि तदा देवी रात्रिम् स्थित्वा समाहिता।प्रभाते च अकरोत् पूजाम् विष्णोः पुत्र-हित-एषिणी॥१४॥

TRANSLITERATION

kausalyā api tadā devī rātrim sthitvā samāhitā.prabhāte ca akarot pūjām viṣṇoḥ putra-hita-eṣiṇī..14..
Shloka 15
सा क्षौमवसना हृष्टा नित्यं व्रतपरायणा।अग्निं जुहोति स्म तदा मन्त्रवत् कृतमङ्गला॥ १५॥

PADACHEDA

सा क्षौम-वसना हृष्टा नित्यम् व्रत-परायणा।अग्निम् जुहोति स्म तदा मन्त्रवत् कृत-मङ्गला॥ १५॥

TRANSLITERATION

sā kṣauma-vasanā hṛṣṭā nityam vrata-parāyaṇā.agnim juhoti sma tadā mantravat kṛta-maṅgalā.. 15..
Shloka 16
प्रविश्य तु तदा रामो मातुरन्तःपुरं शुभम्।ददर्श मातरं तत्र हावयन्तीं हुताशनम्॥ १६॥

PADACHEDA

प्रविश्य तु तदा रामः मातुः अन्तःपुरम् शुभम्।ददर्श मातरम् तत्र हावयन्तीम् हुताशनम्॥ १६॥

TRANSLITERATION

praviśya tu tadā rāmaḥ mātuḥ antaḥpuram śubham.dadarśa mātaram tatra hāvayantīm hutāśanam.. 16..
Shloka 17
देवकार्यनिमित्तं च तत्रापश्यत् समुद्यतम्।दध्यक्षतघृतं चैव मोदकान् हविषस्तथा॥ १७॥

PADACHEDA

देव-कार्य-निमित्तम् च तत्र अपश्यत् समुद्यतम्।दधि-अक्षत-घृतम् च एव मोदकान् हविषः तथा॥ १७॥

TRANSLITERATION

deva-kārya-nimittam ca tatra apaśyat samudyatam.dadhi-akṣata-ghṛtam ca eva modakān haviṣaḥ tathā.. 17..
Shloka 18
लाजान् माल्यानि शुक्लानि पायसं कृसरं तथा।समिधः पूर्णकुम्भांश्च ददर्श रघुनन्दनः॥ १८॥

PADACHEDA

लाजान् माल्यानि शुक्लानि पायसम् कृसरम् तथा।समिधः पूर्ण-कुम्भान् च ददर्श रघुनन्दनः॥ १८॥

TRANSLITERATION

lājān mālyāni śuklāni pāyasam kṛsaram tathā.samidhaḥ pūrṇa-kumbhān ca dadarśa raghunandanaḥ.. 18..
Shloka 19
तां शुक्लक्षौमसंवीतां व्रतयोगेन कर्शिताम्।तर्पयन्तीं ददर्शाद्भिर्देवतां वरवर्णिनीम्॥ १९॥

PADACHEDA

ताम् शुक्ल-क्षौम-संवीताम् व्रत-योगेन कर्शिताम्।तर्पयन्तीम् ददर्श अद्भिः देवताम् वरवर्णिनीम्॥ १९॥

TRANSLITERATION

tām śukla-kṣauma-saṃvītām vrata-yogena karśitām.tarpayantīm dadarśa adbhiḥ devatām varavarṇinīm.. 19..
Shloka 20
सा चिरस्यात्मजं दृष्ट्वा मातृनन्दनमागतम्।अभिचक्राम संहृष्टा किशोरं वडवा यथा॥ २०॥

PADACHEDA

सा चिरस्य आत्मजम् दृष्ट्वा मातृ-नन्दनम् आगतम्।अभिचक्राम संहृष्टा किशोरम् वडवा यथा॥ २०॥

TRANSLITERATION

sā cirasya ātmajam dṛṣṭvā mātṛ-nandanam āgatam.abhicakrāma saṃhṛṣṭā kiśoram vaḍavā yathā.. 20..
Shloka 21
स मातरमुपक्रान्तामुपसंगृह्य राघवः।परिष्वक्तश्च बाहुभ्यामवघ्रातश्च मूर्धनि॥ २१॥

PADACHEDA

स मातरम् उपक्रान्ताम् उपसंगृह्य राघवः।परिष्वक्तः च बाहुभ्याम् अवघ्रातः च मूर्धनि॥ २१॥

TRANSLITERATION

sa mātaram upakrāntām upasaṃgṛhya rāghavaḥ.pariṣvaktaḥ ca bāhubhyām avaghrātaḥ ca mūrdhani.. 21..
Shloka 22
तमुवाच दुराधर्षं राघवं सुतमात्मनः।कौसल्या पुत्रवात्सल्यादिदं प्रियहितं वचः॥ २२॥

PADACHEDA

तम् उवाच दुराधर्षम् राघवम् सुतम् आत्मनः।कौसल्या पुत्र-वात्सल्यात् इदम् प्रिय-हितम् वचः॥ २२॥

TRANSLITERATION

tam uvāca durādharṣam rāghavam sutam ātmanaḥ.kausalyā putra-vātsalyāt idam priya-hitam vacaḥ.. 22..
Shloka 23
वृद्धानां धर्मशीलानां राजर्षीणां महात्मनाम्।प्राप्नुह्यायुश्च कीर्तिं च धर्मं चाप्युचितं कुले॥ २३॥

PADACHEDA

वृद्धानाम् धर्म-शीलानाम् राजर्षीणाम् महात्मनाम्।प्राप्नुहि आयुः च कीर्तिम् च धर्मम् च अपि उचितम् कुले॥ २३॥

TRANSLITERATION

vṛddhānām dharma-śīlānām rājarṣīṇām mahātmanām.prāpnuhi āyuḥ ca kīrtim ca dharmam ca api ucitam kule.. 23..
Shloka 24
सत्यप्रतिज्ञं पितरं राजानं पश्य राघव।अद्यैव त्वां स धर्मात्मा यौवराज्येऽभिषेक्ष्यति॥ २४॥

PADACHEDA

सत्य-प्रतिज्ञम् पितरम् राजानम् पश्य राघव।अद्या एव त्वाम् स धर्म-आत्मा यौवराज्ये अभिषेक्ष्यति॥ २४॥

TRANSLITERATION

satya-pratijñam pitaram rājānam paśya rāghava.adyā eva tvām sa dharma-ātmā yauvarājye abhiṣekṣyati.. 24..
Shloka 25
दत्तमासनमालभ्य भोजनेन निमन्त्रितः।मातरं राघवः किंचित् प्रसार्याञ्जलिमब्रवीत्॥ २५॥

PADACHEDA

दत्तम् आसनम् आलभ्य भोजनेन निमन्त्रितः।मातरम् राघवः किंचिद् प्रसार्य अञ्जलिम् अब्रवीत्॥ २५॥

TRANSLITERATION

dattam āsanam ālabhya bhojanena nimantritaḥ.mātaram rāghavaḥ kiṃcid prasārya añjalim abravīt.. 25..
Shloka 26
स स्वभावविनीतश्च गौरवाच्च तथानतः।प्रस्थितो दण्डकारण्यमाप्रष्टुमुपचक्रमे॥ २६॥

PADACHEDA

स स्वभाव-विनीतः च गौरवात् च तथा आनतः।प्रस्थितः दण्डक-अरण्यम् आप्रष्टुम् उपचक्रमे॥ २६॥

TRANSLITERATION

sa svabhāva-vinītaḥ ca gauravāt ca tathā ānataḥ.prasthitaḥ daṇḍaka-araṇyam āpraṣṭum upacakrame.. 26..
Shloka 27
देवि नूनं न जानीषे महद् भयमुपस्थितम्।इदं तव च दुःखाय वैदेह्या लक्ष्मणस्य च॥ २७॥

PADACHEDA

देवि नूनम् न जानीषे महत् भयम् उपस्थितम्।इदम् तव च दुःखाय वैदेह्याः लक्ष्मणस्य च॥ २७॥

TRANSLITERATION

devi nūnam na jānīṣe mahat bhayam upasthitam.idam tava ca duḥkhāya vaidehyāḥ lakṣmaṇasya ca.. 27..
Shloka 28
गमिष्ये दण्डकारण्यं किमनेनासनेन मे।विष्टरासनयोग्यो हि कालोऽयं मामुपस्थितः॥ २८॥

PADACHEDA

गमिष्ये दण्डक-अरण्यम् किम् अनेन आसनेन मे।विष्टरासन-योग्यः हि कालः अयम् माम् उपस्थितः॥ २८॥

TRANSLITERATION

gamiṣye daṇḍaka-araṇyam kim anena āsanena me.viṣṭarāsana-yogyaḥ hi kālaḥ ayam mām upasthitaḥ.. 28..
Shloka 29
चतुर्दश हि वर्षाणि वत्स्याम विजने वने।कन्दमूलफलैर्जीवन् हित्वा मुनिवदामिषम्॥ २९॥

PADACHEDA

चतुर्दश हि वर्षाणि वत्स्याम विजने वने।कन्द-मूल-फलैः जीवन् हित्वा मुनि-वत् आमिषम्॥ २९॥

TRANSLITERATION

caturdaśa hi varṣāṇi vatsyāma vijane vane.kanda-mūla-phalaiḥ jīvan hitvā muni-vat āmiṣam.. 29..
Shloka 30
भरताय महाराजो यौवराज्यं प्रयच्छति।मां पुनर्दण्डकारण्यं विवासयति तापसम्॥ ३०॥

PADACHEDA

भरताय महा-राजः यौवराज्यम् प्रयच्छति।माम् पुनर् दण्डक-अरण्यम् विवासयति तापसम्॥ ३०॥

TRANSLITERATION

bharatāya mahā-rājaḥ yauvarājyam prayacchati.mām punar daṇḍaka-araṇyam vivāsayati tāpasam.. 30..
Shloka 31
स षट् चाष्टौ च वर्षाणि वत्स्यामि विजने वने।आसेवमानो वन्यानि फलमूलैश्च वर्तयन्॥ ३१॥

PADACHEDA

स षड् च अष्टौ च वर्षाणि वत्स्यामि विजने वने।आसेवमानः वन्यानि फल-मूलैः च वर्तयन्॥ ३१॥

TRANSLITERATION

sa ṣaḍ ca aṣṭau ca varṣāṇi vatsyāmi vijane vane.āsevamānaḥ vanyāni phala-mūlaiḥ ca vartayan.. 31..
Shloka 32
सा निकृत्तेव सालस्य यष्टिः परशुना वने।पपात सहसा देवी देवतेव दिवश्च्युता॥ ३२॥

PADACHEDA

सा निकृत्ता इव सालस्य यष्टिः परशुना वने।पपात सहसा देवी देवता इव दिवः च्युता॥ ३२॥

TRANSLITERATION

sā nikṛttā iva sālasya yaṣṭiḥ paraśunā vane.papāta sahasā devī devatā iva divaḥ cyutā.. 32..
Shloka 33
तामदुःखोचितां दृष्ट्वा पतितां कदलीमिव।रामस्तूत्थापयामास मातरं गतचेतसम्॥ ३३॥

PADACHEDA

ताम् अदुःख-उचिताम् दृष्ट्वा पतिताम् कदलीम् इव।रामः तु उत्थापयामास मातरम् गत-चेतसम्॥ ३३॥

TRANSLITERATION

tām aduḥkha-ucitām dṛṣṭvā patitām kadalīm iva.rāmaḥ tu utthāpayāmāsa mātaram gata-cetasam.. 33..
Shloka 34
उपावृत्योत्थितां दीनां वडवामिव वाहिताम्।पांसुगुण्ठितसर्वाङ्गीं विममर्श च पाणिना॥ ३४॥

PADACHEDA

उपावृत्य उत्थिताम् दीनाम् वडवाम् इव वाहिताम्।पांसु-गुण्ठित-सर्व-अङ्गीम् विममर्श च पाणिना॥ ३४॥

TRANSLITERATION

upāvṛtya utthitām dīnām vaḍavām iva vāhitām.pāṃsu-guṇṭhita-sarva-aṅgīm vimamarśa ca pāṇinā.. 34..
Shloka 35
सा राघवमुपासीनमसुखार्ता सुखोचिता।उवाच पुरुषव्याघ्रमुपशृण्वति लक्ष्मणे॥ ३५॥

PADACHEDA

सा राघवम् उपासीनम् असुख-आर्ता सुख-उचिता।उवाच पुरुष-व्याघ्रम् उपशृण्वति लक्ष्मणे॥ ३५॥

TRANSLITERATION

sā rāghavam upāsīnam asukha-ārtā sukha-ucitā.uvāca puruṣa-vyāghram upaśṛṇvati lakṣmaṇe.. 35..
Shloka 36
यदि पुत्र न जायेथा मम शोकाय राघव।न स्म दुःखमतो भूयः पश्येयमहमप्रजाः॥ ३६॥

PADACHEDA

यदि पुत्र न जायेथाः मम शोकाय राघव।न स्म दुःखम् अतस् भूयस् पश्येयम् अहम् अप्रजाः॥ ३६॥

TRANSLITERATION

yadi putra na jāyethāḥ mama śokāya rāghava.na sma duḥkham atas bhūyas paśyeyam aham aprajāḥ.. 36..
Shloka 37
एक एव हि वन्ध्यायाः शोको भवति मानसः।अप्रजास्मीति संतापो न ह्यन्यः पुत्र विद्यते॥ ३७॥

PADACHEDA

एकः एव हि वन्ध्यायाः शोकः भवति मानसः।अप्रजा अस्मि इति संतापः न हि अन्यः पुत्र विद्यते॥ ३७॥

TRANSLITERATION

ekaḥ eva hi vandhyāyāḥ śokaḥ bhavati mānasaḥ.aprajā asmi iti saṃtāpaḥ na hi anyaḥ putra vidyate.. 37..
Shloka 38
न दृष्टपूर्वं कल्याणं सुखं वा पतिपौरुषे।अपि पुत्रे विपश्येयमिति रामास्थितं मया॥ ३८॥

PADACHEDA

न दृष्ट-पूर्वम् कल्याणम् सुखम् वा पति-पौरुषे।अपि पुत्रे विपश्येयम् इति राम आस्थितम् मया॥ ३८॥

TRANSLITERATION

na dṛṣṭa-pūrvam kalyāṇam sukham vā pati-pauruṣe.api putre vipaśyeyam iti rāma āsthitam mayā.. 38..
Shloka 39
सा बहून्यमनोज्ञानि वाक्यानि हृदयच्छिदाम्।अहं श्रोष्ये सपत्नीनामवराणां परा सती॥ ३९॥

PADACHEDA

सा बहूनि अमनोज्ञानि वाक्यानि हृदय-छिदाम्।अहम् श्रोष्ये सपत्नीनाम् अवराणाम् परा सती॥ ३९॥

TRANSLITERATION

sā bahūni amanojñāni vākyāni hṛdaya-chidām.aham śroṣye sapatnīnām avarāṇām parā satī.. 39..
Shloka 40
अतो दुःखतरं किं नु प्रमदानां भविष्यति।मम शोको विलापश्च यादृशोऽयमनन्तकः॥ ४०॥

PADACHEDA

अतस् दुःखतरम् किम् नु प्रमदानाम् भविष्यति।मम शोकः विलापः च यादृशः अयम् अनन्तकः॥ ४०॥

TRANSLITERATION

atas duḥkhataram kim nu pramadānām bhaviṣyati.mama śokaḥ vilāpaḥ ca yādṛśaḥ ayam anantakaḥ.. 40..
Shloka 41
त्वयि संनिहितेऽप्येवमहमासं निराकृता।किं पुनः प्रोषिते तात ध्रुवं मरणमेव हि॥ ४१॥

PADACHEDA

त्वयि संनिहिते अपि एवम् अहम् आसम् निराकृता।किम् पुनर् प्रोषिते तात ध्रुवम् मरणम् एव हि॥ ४१॥

TRANSLITERATION

tvayi saṃnihite api evam aham āsam nirākṛtā.kim punar proṣite tāta dhruvam maraṇam eva hi.. 41..
Shloka 42
अत्यन्तं निगृहीतास्मि भर्तुर्नित्यमसम्मता।परिवारेण कैकेय्याः समा वाप्यथवावरा॥ ४२॥

PADACHEDA

अत्यन्तम् निगृहीता अस्मि भर्तुः नित्यम् अ सम्मता।परिवारेण कैकेय्याः समा वा अपि अथवा अवरा॥ ४२॥

TRANSLITERATION

atyantam nigṛhītā asmi bhartuḥ nityam a sammatā.parivāreṇa kaikeyyāḥ samā vā api athavā avarā.. 42..
Shloka 43
यो हि मां सेवते कश्चिदपि वाप्यनुवर्तते।कैकेय्याः पुत्रमन्वीक्ष्य स जनो नाभिभाषते॥ ४३॥

PADACHEDA

यः हि माम् सेवते कश्चिद् अपि वा अपि अनुवर्तते।कैकेय्याः पुत्रम् अन्वीक्ष्य स जनः न अभिभाषते॥ ४३॥

TRANSLITERATION

yaḥ hi mām sevate kaścid api vā api anuvartate.kaikeyyāḥ putram anvīkṣya sa janaḥ na abhibhāṣate.. 43..
Shloka 44
नित्यक्रोधतया तस्याः कथं नु खरवादि तत्।कैकेय्या वदनं द्रष्टुं पुत्र शक्ष्यामि दुर्गता॥ ४४॥

PADACHEDA

नित्य-क्रोध-तया तस्याः कथम् नु खर-वादि तत्।कैकेय्याः वदनम् द्रष्टुम् पुत्र शक्ष्यामि दुर्गता॥ ४४॥

TRANSLITERATION

nitya-krodha-tayā tasyāḥ katham nu khara-vādi tat.kaikeyyāḥ vadanam draṣṭum putra śakṣyāmi durgatā.. 44..
Shloka 45
दश सप्त च वर्षाणि जातस्य तव राघव।अतीतानि प्रकांक्षन्त्या मया दुःखपरिक्षयम्॥ ४५॥

PADACHEDA

दश सप्त च वर्षाणि जातस्य तव राघव।अतीतानि प्रकांक्षन्त्या मया दुःख-परिक्षयम्॥ ४५॥

TRANSLITERATION

daśa sapta ca varṣāṇi jātasya tava rāghava.atītāni prakāṃkṣantyā mayā duḥkha-parikṣayam.. 45..
Shloka 46
तदक्षयं महद्दुःखं नोत्सहे सहितुं चिरात्।विप्रकारं सपत्नीनामेवं जीर्णापि राघव॥ ४६॥

PADACHEDA

तत् अक्षयम् महत् दुःखम् ना उत्सहे सहितुम् चिरात्।विप्रकारम् सपत्नीनाम् एवम् जीर्णा अपि राघव॥ ४६॥

TRANSLITERATION

tat akṣayam mahat duḥkham nā utsahe sahitum cirāt.viprakāram sapatnīnām evam jīrṇā api rāghava.. 46..
Shloka 47
अपश्यन्ती तव मुखं परिपूर्णशशिप्रभम्।कृपणा वर्तयिष्यामि कथं कृपणजीविका॥ ४७॥

PADACHEDA

अ पश्यन्ती तव मुखम् परिपूर्ण-शशि-प्रभम्।कृपणा वर्तयिष्यामि कथम् कृपण-जीविका॥ ४७॥

TRANSLITERATION

a paśyantī tava mukham paripūrṇa-śaśi-prabham.kṛpaṇā vartayiṣyāmi katham kṛpaṇa-jīvikā.. 47..
Shloka 48
उपवासैश्च योगैश्च बहुभिश्च परिश्रमैः।दुःखसंवर्धितो मोघं त्वं हि दुर्गतया मया॥ ४८॥

PADACHEDA

उपवासैः च योगैः च बहुभिः च परिश्रमैः।दुःख-संवर्धितः मोघम् त्वम् हि दुर्गतया मया॥ ४८॥

TRANSLITERATION

upavāsaiḥ ca yogaiḥ ca bahubhiḥ ca pariśramaiḥ.duḥkha-saṃvardhitaḥ mogham tvam hi durgatayā mayā.. 48..
Shloka 49
स्थिरं नु हृदयं मन्ये ममेदं यन्न दीर्यते।प्रावृषीव महानद्याः स्पृष्टं कूलं नवाम्भसा॥ ४९॥

PADACHEDA

स्थिरम् नु हृदयम् मन्ये मम इदम् यत् न दीर्यते।प्रावृषि इव महा-नद्याः स्पृष्टम् कूलम् नव-अम्भसा॥ ४९॥

TRANSLITERATION

sthiram nu hṛdayam manye mama idam yat na dīryate.prāvṛṣi iva mahā-nadyāḥ spṛṣṭam kūlam nava-ambhasā.. 49..
Shloka 50
ममैव नूनं मरणं न विद्यते न चावकाशोऽस्ति यमक्षये मम।यदन्तकोऽद्यैव न मां जिहीर्षति प्रसह्य सिंहो रुदतीं मृगीमिव॥ ५०॥

PADACHEDA

मम एव नूनम् मरणम् न विद्यते न च अवकाशः अस्ति यम-क्षये मम।यत् अन्तकः अद्य एव न माम् जिहीर्षति प्रसह्य सिंहः रुदतीम् मृगीम् इव॥ ५०॥

TRANSLITERATION

mama eva nūnam maraṇam na vidyate na ca avakāśaḥ asti yama-kṣaye mama.yat antakaḥ adya eva na mām jihīrṣati prasahya siṃhaḥ rudatīm mṛgīm iva.. 50..
Shloka 51
स्थिरं हि नूनं हृदयं ममायसं न भिद्यते यद् भुवि नो विदीर्यते।अनेन दुःखेन च देहमर्पितं ध्रुवं ह्यकाले मरणं न विद्यते॥ ५१॥

PADACHEDA

स्थिरम् हि नूनम् हृदयम् मम आयसम् न भिद्यते यत् भुवि नो विदीर्यते।अनेन दुःखेन च देहम् अर्पितम् ध्रुवम् हि अकाले मरणम् न विद्यते॥ ५१॥

TRANSLITERATION

sthiram hi nūnam hṛdayam mama āyasam na bhidyate yat bhuvi no vidīryate.anena duḥkhena ca deham arpitam dhruvam hi akāle maraṇam na vidyate.. 51..
Shloka 52
इदं तु दुःखं यदनर्थकानि मे व्रतानि दानानि च संयमाश्च हि।तपश्च तप्तं यदपत्यकाम्यया सुनिष्फलं बीजमिवोप्तमूषरे॥ ५२॥

PADACHEDA

इदम् तु दुःखम् यत् अनर्थकानि मे व्रतानि दानानि च संयमाः च हि।तपः च तप्तम् यत् अपत्य-काम्यया सु निष्फलम् बीजम् इव उप्तम् ऊषरे॥ ५२॥

TRANSLITERATION

idam tu duḥkham yat anarthakāni me vratāni dānāni ca saṃyamāḥ ca hi.tapaḥ ca taptam yat apatya-kāmyayā su niṣphalam bījam iva uptam ūṣare.. 52..
Shloka 53
यदि ह्यकाले मरणं यदृच्छया लभेत कश्चिद् गुरुदुःखकर्शितः।गताहमद्यैव परेतसंसदं विना त्वया धेनुरिवात्मजेन वै॥ ५३॥

PADACHEDA

यदि हि अकाले मरणम् यदृच्छया लभेत कश्चिद् गुरु-दुःख-कर्शितः।गता अहम् अद्या एव परेत-संसदम् विना त्वया धेनुः इव आत्मजेन वै॥ ५३॥

TRANSLITERATION

yadi hi akāle maraṇam yadṛcchayā labheta kaścid guru-duḥkha-karśitaḥ.gatā aham adyā eva pareta-saṃsadam vinā tvayā dhenuḥ iva ātmajena vai.. 53..
Shloka 54
अथापि किं जीवितमद्य मे वृथा त्वया विना चन्द्रनिभाननप्रभ।अनुव्रजिष्यामि वनं त्वयैव गौः सुदुर्बला वत्समिवाभिकांक्षया॥ ५४॥

PADACHEDA

अथा अपि किम् जीवितम् अद्य मे वृथा त्वया विना चन्द्र-निभ-आनन-प्रभ।अनुव्रजिष्यामि वनम् त्वया एव गौः सु दुर्बला वत्सम् इव अभिकांक्षया॥ ५४॥

TRANSLITERATION

athā api kim jīvitam adya me vṛthā tvayā vinā candra-nibha-ānana-prabha.anuvrajiṣyāmi vanam tvayā eva gauḥ su durbalā vatsam iva abhikāṃkṣayā.. 54..
Shloka 55
भृशमसुखममर्षिता तदा बहु विललाप समीक्ष्य राघवम्।व्यसनमुपनिशाम्य सा महत् सुतमिव बद्धमवेक्ष्य किंनरी॥ ५५॥

PADACHEDA

भृशम् असुखम् अमर्षिता तदा बहु विललाप समीक्ष्य राघवम्।व्यसनम् उपनिशाम्य सा महत् सुतम् इव बद्धम् अवेक्ष्य किंनरी॥ ५५॥

TRANSLITERATION

bhṛśam asukham amarṣitā tadā bahu vilalāpa samīkṣya rāghavam.vyasanam upaniśāmya sā mahat sutam iva baddham avekṣya kiṃnarī.. 55..
Shloka 56
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे विंशः सर्गः ॥२-२०॥

PADACHEDA

इति आर्षे श्रीमत्-रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्या-काण्डे विंशः सर्गः ॥२॥

TRANSLITERATION

iti ārṣe śrīmat-rāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyā-kāṇḍe viṃśaḥ sargaḥ ..2..

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In