श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे त्रिंशः सर्गः ॥२-३०॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe triṃśaḥ sargaḥ ||2-30||
सान्त्व्यमाना तु रामेण मैथिली जनकात्मजा।वनवासनिमित्तार्थं भर्तारमिदमब्रवीत्॥ १॥
sāntvyamānā tu rāmeṇa maithilī janakātmajā|vanavāsanimittārthaṃ bhartāramidamabravīt|| 1||
सा तमुत्तमसंविग्ना सीता विपुलवक्षसम्।प्रणयाच्चाभिमानाच्च परिचिक्षेप राघवम्॥ २॥
sā tamuttamasaṃvignā sītā vipulavakṣasam|praṇayāccābhimānācca paricikṣepa rāghavam|| 2||
किं त्वामन्यत वैदेहः पिता मे मिथिलाधिपः।राम जामातरं प्राप्य स्त्रियं पुरुषविग्रहम्॥ ३॥
kiṃ tvāmanyata vaidehaḥ pitā me mithilādhipaḥ|rāma jāmātaraṃ prāpya striyaṃ puruṣavigraham|| 3||
अनृतं बत लोकोऽयमज्ञानाद् यदि वक्ष्यति।तेजो नास्ति परं रामे तपतीव दिवाकरे॥ ४॥
anṛtaṃ bata loko'yamajñānād yadi vakṣyati|tejo nāsti paraṃ rāme tapatīva divākare|| 4||
किं हि कृत्वा विषण्णस्त्वं कुतो वा भयमस्ति ते।यत् परित्यक्तुकामस्त्वं मामनन्यपरायणाम्॥ ५॥
kiṃ hi kṛtvā viṣaṇṇastvaṃ kuto vā bhayamasti te|yat parityaktukāmastvaṃ māmananyaparāyaṇām|| 5||
द्युमत्सेनसुतं वीरं सत्यवन्तमनुव्रताम्।सावित्रीमिव मां विद्धि त्वमात्मवशवर्तिनीम्॥ ६॥
dyumatsenasutaṃ vīraṃ satyavantamanuvratām|sāvitrīmiva māṃ viddhi tvamātmavaśavartinīm|| 6||
न त्वहं मनसा त्वन्यं द्रष्टास्मि त्वदृतेऽनघ।त्वया राघव गच्छेयं यथान्या कुलपांसनी॥ ७॥
na tvahaṃ manasā tvanyaṃ draṣṭāsmi tvadṛte'nagha|tvayā rāghava gaccheyaṃ yathānyā kulapāṃsanī|| 7||
स्वयं तु भार्यां कौमारीं चिरमध्युषितां सतीम्।शैलूष इव मां राम परेभ्यो दातुमिच्छसि॥ ८॥
svayaṃ tu bhāryāṃ kaumārīṃ ciramadhyuṣitāṃ satīm|śailūṣa iva māṃ rāma parebhyo dātumicchasi|| 8||
यस्य पथ्यंचरामात्थ यस्य चार्थेऽवरुध्यसे।त्वं तस्य भव वश्यश्च विधेयश्च सदानघ॥ ९॥
yasya pathyaṃcarāmāttha yasya cārthe'varudhyase|tvaṃ tasya bhava vaśyaśca vidheyaśca sadānagha|| 9||
स मामनादाय वनं न त्वं प्रस्थितुमर्हसि।तपो वा यदि वारण्यं स्वर्गो वा स्यात् त्वया सह॥ १०॥
sa māmanādāya vanaṃ na tvaṃ prasthitumarhasi|tapo vā yadi vāraṇyaṃ svargo vā syāt tvayā saha|| 10||
न च मे भविता तत्र कश्चित् पथि परिश्रमः।पृष्ठतस्तव गच्छन्त्या विहारशयनेष्विव॥ ११॥
na ca me bhavitā tatra kaścit pathi pariśramaḥ|pṛṣṭhatastava gacchantyā vihāraśayaneṣviva|| 11||
कुशकाशशरेषीका ये च कण्टकिनो द्रुमाः।तूलाजिनसमस्पर्शा मार्गे मम सह त्वया॥ १२॥
kuśakāśaśareṣīkā ye ca kaṇṭakino drumāḥ|tūlājinasamasparśā mārge mama saha tvayā|| 12||
महावातसमुद्भूतं यन्मामवकरिष्यति।रजो रमण तन्मन्ये परार्घ्यमिव चन्दनम्॥ १३॥
mahāvātasamudbhūtaṃ yanmāmavakariṣyati|rajo ramaṇa tanmanye parārghyamiva candanam|| 13||
शाद्वलेषु यदा शिश्ये वनान्तर्वनगोचरा।कुथास्तरणयुक्तेषु किं स्यात् सुखतरं ततः॥ १४॥
śādvaleṣu yadā śiśye vanāntarvanagocarā|kuthāstaraṇayukteṣu kiṃ syāt sukhataraṃ tataḥ|| 14||
पत्रं मूलं फलं यत्तु अल्पं वा यदि वा बहु।दास्यसे स्वयमाहृत्य तन्मेऽमृतरसोपमम्॥ १५॥
patraṃ mūlaṃ phalaṃ yattu alpaṃ vā yadi vā bahu|dāsyase svayamāhṛtya tanme'mṛtarasopamam|| 15||
न मातुर्न पितुस्तत्र स्मरिष्यामि न वेश्मनः।आर्तवान्युपभुञ्जाना पुष्पाणि च फलानि च॥ १६॥
na māturna pitustatra smariṣyāmi na veśmanaḥ|ārtavānyupabhuñjānā puṣpāṇi ca phalāni ca|| 16||
न च तत्र ततः किंचिद् द्रष्टुमर्हसि विप्रियम्।मत्कृते न च ते शोको न भविष्यामि दुर्भरा॥ १७॥
na ca tatra tataḥ kiṃcid draṣṭumarhasi vipriyam|matkṛte na ca te śoko na bhaviṣyāmi durbharā|| 17||
यस्त्वया सह स स्वर्गो निरयो यस्त्वया विना।इति जानन् परां प्रीतिं गच्छ राम मया सह॥ १८॥
yastvayā saha sa svargo nirayo yastvayā vinā|iti jānan parāṃ prītiṃ gaccha rāma mayā saha|| 18||
अथ मामेवमव्यग्रां वनं नैव नयिष्यसे।विषमद्यैव पास्यामि मा वशं द्विषतां गमम्॥ १९॥
atha māmevamavyagrāṃ vanaṃ naiva nayiṣyase|viṣamadyaiva pāsyāmi mā vaśaṃ dviṣatāṃ gamam|| 19||
पश्चादपि हि दुःखेन मम नैवास्ति जीवितम्।उज्झितायास्त्वया नाथ तदैव मरणं वरम्॥ २०॥
paścādapi hi duḥkhena mama naivāsti jīvitam|ujjhitāyāstvayā nātha tadaiva maraṇaṃ varam|| 20||
इमं हि सहितुं शोकं मुहूर्तमपि नोत्सहे।किं पुनर्दश वर्षाणि त्रीणि चैकं च दुःखिता॥ २१॥
imaṃ hi sahituṃ śokaṃ muhūrtamapi notsahe|kiṃ punardaśa varṣāṇi trīṇi caikaṃ ca duḥkhitā|| 21||
इति सा शोकसंतप्ता विलप्य करुणं बहु।चुक्रोश पतिमायस्ता भृशमालिङ्ग्य सस्वरम्॥ २२॥
iti sā śokasaṃtaptā vilapya karuṇaṃ bahu|cukrośa patimāyastā bhṛśamāliṅgya sasvaram|| 22||
सा विद्धा बहुभिर्वाक्यैर्दिग्धैरिव गजाङ्गना।चिरसंनियतं बाष्पं मुमोचाग्निमिवारणिः॥ २३॥
sā viddhā bahubhirvākyairdigdhairiva gajāṅganā|cirasaṃniyataṃ bāṣpaṃ mumocāgnimivāraṇiḥ|| 23||
तस्याः स्फटिकसंकाशं वारि संतापसम्भवम्।नेत्राभ्यां परिसुस्राव पङ्कजाभ्यामिवोदकम्॥ २४॥
tasyāḥ sphaṭikasaṃkāśaṃ vāri saṃtāpasambhavam|netrābhyāṃ parisusrāva paṅkajābhyāmivodakam|| 24||
तत्सितामलचन्द्राभं मुखमायतलोचनम्।पर्यशुष्यत बाष्पेण जलोद्धृतमिवाम्बुजम्॥ २५॥
tatsitāmalacandrābhaṃ mukhamāyatalocanam|paryaśuṣyata bāṣpeṇa jaloddhṛtamivāmbujam|| 25||
तां परिष्वज्य बाहुभ्यां विसंज्ञामिव दुःखिताम्।उवाच वचनं रामः परिविश्वासयंस्तदा॥२६॥
tāṃ pariṣvajya bāhubhyāṃ visaṃjñāmiva duḥkhitām|uvāca vacanaṃ rāmaḥ pariviśvāsayaṃstadā||26||
न देवि बत दुःखेन स्वर्गमप्यभिरोचये।नहि मेऽस्ति भयं किंचित् स्वयम्भोरिव सर्वतः॥ २७॥
na devi bata duḥkhena svargamapyabhirocaye|nahi me'sti bhayaṃ kiṃcit svayambhoriva sarvataḥ|| 27||
तव सर्वमभिप्रायमविज्ञाय शुभानने।वासं न रोचयेऽरण्ये शक्तिमानपि रक्षणे॥ २८॥
tava sarvamabhiprāyamavijñāya śubhānane|vāsaṃ na rocaye'raṇye śaktimānapi rakṣaṇe|| 28||
यत् सृष्टासि मया सार्धं वनवासाय मैथिलि।न विहातुं मया शक्या प्रीतिरात्मवता यथा॥ २९॥
yat sṛṣṭāsi mayā sārdhaṃ vanavāsāya maithili|na vihātuṃ mayā śakyā prītirātmavatā yathā|| 29||
धर्मस्तु गजनासोरु सद्भिराचरितः पुरा।तं चाहमनुवर्तिष्ये यथा सूर्यं सुवर्चला॥ ३०॥
dharmastu gajanāsoru sadbhirācaritaḥ purā|taṃ cāhamanuvartiṣye yathā sūryaṃ suvarcalā|| 30||
न खल्वहं न गच्छेयं वनं जनकनन्दिनि।वचनं तन्नयति मां पितुः सत्योपबृंहितम्॥ ३१॥
na khalvahaṃ na gaccheyaṃ vanaṃ janakanandini|vacanaṃ tannayati māṃ pituḥ satyopabṛṃhitam|| 31||
एष धर्मश्च सुश्रोणि पितुर्मातुश्च वश्यता।आज्ञां चाहं व्यतिक्रम्य नाहं जीवितुमुत्सहे॥ ३२॥
eṣa dharmaśca suśroṇi piturmātuśca vaśyatā|ājñāṃ cāhaṃ vyatikramya nāhaṃ jīvitumutsahe|| 32||
अस्वाधीनं कथं दैवं प्रकारैरभिराध्यते।स्वाधीनं समतिक्रम्य मातरं पितरं गुरुम्॥ ३३॥
asvādhīnaṃ kathaṃ daivaṃ prakārairabhirādhyate|svādhīnaṃ samatikramya mātaraṃ pitaraṃ gurum|| 33||
यत्र त्रयं त्रयो लोकाः पवित्रं तत्समं भुवि।नान्यदस्ति शुभापाङ्गे तेनेदमभिराध्यते॥ ३४॥
yatra trayaṃ trayo lokāḥ pavitraṃ tatsamaṃ bhuvi|nānyadasti śubhāpāṅge tenedamabhirādhyate|| 34||
न सत्यं दानमानौ वा यज्ञो वाप्याप्तदक्षिणाः।तथा बलकराः सीते यथा सेवा पितुर्मता॥ ३५॥
na satyaṃ dānamānau vā yajño vāpyāptadakṣiṇāḥ|tathā balakarāḥ sīte yathā sevā piturmatā|| 35||
स्वर्गो धनं वा धान्यं वा विद्या पुत्राः सुखानि च।गुरुवृत्त्यनुरोधेन न किंचिदपि दुर्लभम्॥ ३६॥
svargo dhanaṃ vā dhānyaṃ vā vidyā putrāḥ sukhāni ca|guruvṛttyanurodhena na kiṃcidapi durlabham|| 36||
देवगन्धर्वगोलोकान् ब्रह्मलोकांस्तथापरान्।प्राप्नुवन्ति महात्मानो मातापितृपरायणाः॥ ३७॥
devagandharvagolokān brahmalokāṃstathāparān|prāpnuvanti mahātmāno mātāpitṛparāyaṇāḥ|| 37||
स मा पिता यथा शास्ति सत्यधर्मपथे स्थितः।तथा वर्तितुमिच्छामि स हि धर्मः सनातनः॥ ३८॥
sa mā pitā yathā śāsti satyadharmapathe sthitaḥ|tathā vartitumicchāmi sa hi dharmaḥ sanātanaḥ|| 38||
मम सन्ना मतिः सीते नेतुं त्वां दण्डकावनम्।वसिष्यामीति सा त्वं मामनुयातुं सुनिश्चिता॥ ३९॥
mama sannā matiḥ sīte netuṃ tvāṃ daṇḍakāvanam|vasiṣyāmīti sā tvaṃ māmanuyātuṃ suniścitā|| 39||
सा हि दिष्टानवद्याङ्गि वनाय मदिरेक्षणे।अनुगच्छस्व मां भीरु सहधर्मचरी भव॥ ४०॥
sā hi diṣṭānavadyāṅgi vanāya madirekṣaṇe|anugacchasva māṃ bhīru sahadharmacarī bhava|| 40||
सर्वथा सदृशं सीते मम स्वस्य कुलस्य च।व्यवसायमनुक्रान्ता कान्ते त्वमतिशोभनम्॥ ४१॥
sarvathā sadṛśaṃ sīte mama svasya kulasya ca|vyavasāyamanukrāntā kānte tvamatiśobhanam|| 41||
आरभस्व शुभश्रोणि वनवासक्षमाः क्रियाः।नेदानीं त्वदृते सीते स्वर्गोऽपि मम रोचते॥ ४२॥
ārabhasva śubhaśroṇi vanavāsakṣamāḥ kriyāḥ|nedānīṃ tvadṛte sīte svargo'pi mama rocate|| 42||
ब्राह्मणेभ्यश्च रत्नानि भिक्षुकेभ्यश्च भोजनम्।देहि चाशंसमानेभ्यः संत्वरस्व च मा चिरम्॥ ४३॥
brāhmaṇebhyaśca ratnāni bhikṣukebhyaśca bhojanam|dehi cāśaṃsamānebhyaḥ saṃtvarasva ca mā ciram|| 43||
भूषणानि महार्हाणि वरवस्त्राणि यानि च।रमणीयाश्च ये केचित् क्रीडार्थाश्चाप्युपस्कराः॥ ४४॥
bhūṣaṇāni mahārhāṇi varavastrāṇi yāni ca|ramaṇīyāśca ye kecit krīḍārthāścāpyupaskarāḥ|| 44||
शयनीयानि यानानि मम चान्यानि यानि च।देहि स्वभृत्यवर्गस्य ब्राह्मणानामनन्तरम्॥ ४५॥
śayanīyāni yānāni mama cānyāni yāni ca|dehi svabhṛtyavargasya brāhmaṇānāmanantaram|| 45||
अनुकूलं तु सा भर्तुर्ज्ञात्वा गमनमात्मनः।क्षिप्रं प्रमुदिता देवी दातुमेव प्रचक्रमे॥ ४६॥
anukūlaṃ tu sā bharturjñātvā gamanamātmanaḥ|kṣipraṃ pramuditā devī dātumeva pracakrame|| 46||
ततः प्रहृष्टा प्रतिपूर्णमानसा यशस्विनी भर्तुरवेक्ष्य भाषितम्।धनानि रत्नानि च दातुमङ्गना प्रचक्रमे धर्मभृतां मनस्विनी॥ ४७॥
tataḥ prahṛṣṭā pratipūrṇamānasā yaśasvinī bharturavekṣya bhāṣitam|dhanāni ratnāni ca dātumaṅganā pracakrame dharmabhṛtāṃ manasvinī|| 47||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे त्रिंशः सर्गः ॥२-३०॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyākāṇḍe triṃśaḥ sargaḥ ||2-30||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
