श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे षड्त्रिंशः सर्गः ॥२-३६॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe ṣaḍtriṃśaḥ sargaḥ ||2-36||
ततः सुमन्त्रमैक्ष्वाकः पीडितोऽत्र प्रतिज्ञया।सबाष्पमतिनिःश्वस्य जगादेदं पुनर्वचः॥ १॥
tataḥ sumantramaikṣvākaḥ pīḍito'tra pratijñayā|sabāṣpamatiniḥśvasya jagādedaṃ punarvacaḥ|| 1||
सूत रत्नसुसम्पूर्णा चतुर्विधबला चमूः।राघवस्यानुयात्रार्थं क्षिप्रं प्रतिविधीयताम्॥ २॥
sūta ratnasusampūrṇā caturvidhabalā camūḥ|rāghavasyānuyātrārthaṃ kṣipraṃ pratividhīyatām|| 2||
रूपाजीवाश्च वादिन्यो वणिजश्च महाधनाः।शोभयन्तु कुमारस्य वाहिनीः सुप्रसारिताः॥ ३॥
rūpājīvāśca vādinyo vaṇijaśca mahādhanāḥ|śobhayantu kumārasya vāhinīḥ suprasāritāḥ|| 3||
ये चैनमुपजीवन्ति रमते यैश्च वीर्यतः।तेषां बहुविधं दत्त्वा तानप्यत्र नियोजय॥ ४॥
ye cainamupajīvanti ramate yaiśca vīryataḥ|teṣāṃ bahuvidhaṃ dattvā tānapyatra niyojaya|| 4||
आयुधानि च मुख्यानि नागराः शकटानि च।अनुगच्छन्तु काकुत्स्थं व्याधाश्चारण्यकोविदाः॥ ५॥
āyudhāni ca mukhyāni nāgarāḥ śakaṭāni ca|anugacchantu kākutsthaṃ vyādhāścāraṇyakovidāḥ|| 5||
निघ्नन् मृगान् कुञ्जरांश्च पिबंश्चारण्यकं मधु।नदीश्च विविधाः पश्यन् न राज्यं संस्मरिष्यति॥ ६॥
nighnan mṛgān kuñjarāṃśca pibaṃścāraṇyakaṃ madhu|nadīśca vividhāḥ paśyan na rājyaṃ saṃsmariṣyati|| 6||
धान्यकोशश्च यः कश्चिद् धनकोशश्च मामकः।तौ राममनुगच्छेतां वसन्तं निर्जने वने॥ ७॥
dhānyakośaśca yaḥ kaścid dhanakośaśca māmakaḥ|tau rāmamanugacchetāṃ vasantaṃ nirjane vane|| 7||
यजन् पुण्येषु देशेषु विसृजंश्चाप्तदक्षिणाः।ऋषिभिश्चापि संगम्य प्रवत्स्यति सुखं वने॥ ८॥
yajan puṇyeṣu deśeṣu visṛjaṃścāptadakṣiṇāḥ|ṛṣibhiścāpi saṃgamya pravatsyati sukhaṃ vane|| 8||
भरतश्च महाबाहुरयोध्यां पालयिष्यति।सर्वकामैः पुनः श्रीमान् रामः संसाध्यतामिति॥ ९॥
bharataśca mahābāhurayodhyāṃ pālayiṣyati|sarvakāmaiḥ punaḥ śrīmān rāmaḥ saṃsādhyatāmiti|| 9||
एवं ब्रुवति काकुत्स्थे कैकेय्या भयमागतम्।मुखं चाप्यगमच्छोषं स्वरश्चापि व्यरुध्यत॥ १०॥
evaṃ bruvati kākutsthe kaikeyyā bhayamāgatam|mukhaṃ cāpyagamacchoṣaṃ svaraścāpi vyarudhyata|| 10||
सा विषण्णा च संत्रस्ता मुखेन परिशुष्यता।राजानमेवाभिमुखी कैकेयी वाक्यमब्रवीत्॥ ११॥
sā viṣaṇṇā ca saṃtrastā mukhena pariśuṣyatā|rājānamevābhimukhī kaikeyī vākyamabravīt|| 11||
राज्यं गतधनं साधो पीतमण्डां सुरामिव।निरास्वाद्यतमं शून्यं भरतो नाभिपत्स्यते॥ १२॥
rājyaṃ gatadhanaṃ sādho pītamaṇḍāṃ surāmiva|nirāsvādyatamaṃ śūnyaṃ bharato nābhipatsyate|| 12||
कैकेय्यां मुक्तलज्जायां वदन्त्यामतिदारुणम्।राजा दशरथो वाक्यमुवाचायतलोचनाम्॥ १३॥
kaikeyyāṃ muktalajjāyāṃ vadantyāmatidāruṇam|rājā daśaratho vākyamuvācāyatalocanām|| 13||
वहन्तं किं तुदसि मां नियुज्य धुरि माहिते।अनार्ये कृत्यमारब्धं किं न पूर्वमुपारुधः॥ १४॥
vahantaṃ kiṃ tudasi māṃ niyujya dhuri māhite|anārye kṛtyamārabdhaṃ kiṃ na pūrvamupārudhaḥ|| 14||
तस्यैतत् क्रोधसंयुक्तमुक्तं श्रुत्वा वराङ्गना।कैकेयी द्विगुणं क्रुद्धा राजानमिदमब्रवीत्॥ १५॥
tasyaitat krodhasaṃyuktamuktaṃ śrutvā varāṅganā|kaikeyī dviguṇaṃ kruddhā rājānamidamabravīt|| 15||
तवैव वंशे सगरो ज्येष्ठपुत्रमुपारुधत्।असमञ्ज इति ख्यातं तथायं गन्तुमर्हति॥ १६॥
tavaiva vaṃśe sagaro jyeṣṭhaputramupārudhat|asamañja iti khyātaṃ tathāyaṃ gantumarhati|| 16||
एवमुक्तो धिगित्येव राजा दशरथोऽब्रवीत्।व्रीडितश्च जनः सर्वः सा च तन्नावबुध्यत॥ १७॥
evamukto dhigityeva rājā daśaratho'bravīt|vrīḍitaśca janaḥ sarvaḥ sā ca tannāvabudhyata|| 17||
तत्र वृद्धो महामात्रः सिद्धार्थो नाम नामतः।शुचिर्बहुमतो राज्ञः कैकेयीमिदमब्रवीत्॥ १८॥
tatra vṛddho mahāmātraḥ siddhārtho nāma nāmataḥ|śucirbahumato rājñaḥ kaikeyīmidamabravīt|| 18||
असमञ्जो गृहीत्वा तु क्रीडतः पथि दारकान्।सरय्वां प्रक्षिपन्नप्सु रमते तेन दुर्मतिः॥ १९॥
asamañjo gṛhītvā tu krīḍataḥ pathi dārakān|sarayvāṃ prakṣipannapsu ramate tena durmatiḥ|| 19||
तं दृष्ट्वा नागराः सर्वे क्रुद्धा राजानमब्रुवन्।असमञ्जं वृणीष्वैकमस्मान् वा राष्ट्रवर्धन॥ २०॥
taṃ dṛṣṭvā nāgarāḥ sarve kruddhā rājānamabruvan|asamañjaṃ vṛṇīṣvaikamasmān vā rāṣṭravardhana|| 20||
तानुवाच ततो राजा किंनिमित्तमिदं भयम्।ताश्चापि राज्ञा सम्पृष्टा वाक्यं प्रकृतयोऽब्रुवन्॥ २१॥
tānuvāca tato rājā kiṃnimittamidaṃ bhayam|tāścāpi rājñā sampṛṣṭā vākyaṃ prakṛtayo'bruvan|| 21||
क्रीडतस्त्वेष नः पुत्रान् बालानुद्भ्रान्तचेतसः।सरय्वां प्रक्षिपन्मौर्ख्यादतुलां प्रीतिमश्नुते॥ २२॥
krīḍatastveṣa naḥ putrān bālānudbhrāntacetasaḥ|sarayvāṃ prakṣipanmaurkhyādatulāṃ prītimaśnute|| 22||
स तासां वचनं श्रुत्वा प्रकृतीनां नराधिपः।तं तत्याजाहितं पुत्रं तासां प्रियचिकीर्षया॥ २३॥
sa tāsāṃ vacanaṃ śrutvā prakṛtīnāṃ narādhipaḥ|taṃ tatyājāhitaṃ putraṃ tāsāṃ priyacikīrṣayā|| 23||
तं यानं शीघ्रमारोप्य सभार्यं सपरिच्छदम्।यावज्जीवं विवास्योऽयमिति तानन्वशात् पिता॥ २४॥
taṃ yānaṃ śīghramāropya sabhāryaṃ saparicchadam|yāvajjīvaṃ vivāsyo'yamiti tānanvaśāt pitā|| 24||
स फालपिटकं गृह्य गिरिदुर्गाण्यलोकयत्।दिशः सर्वास्त्वनुचरन् स यथा पापकर्मकृत्॥ २५॥
sa phālapiṭakaṃ gṛhya giridurgāṇyalokayat|diśaḥ sarvāstvanucaran sa yathā pāpakarmakṛt|| 25||
इत्येनमत्यजद् राजा सगरो वै सुधार्मिकः।रामः किमकरोत् पापं येनैवमुपरुध्यते॥ २६॥
ityenamatyajad rājā sagaro vai sudhārmikaḥ|rāmaḥ kimakarot pāpaṃ yenaivamuparudhyate|| 26||
नहि कंचन पश्यामो राघवस्यागुणं वयम्।दुर्लभो ह्यस्य निरयः शशाङ्कस्येव कल्मषम्॥ २७॥
nahi kaṃcana paśyāmo rāghavasyāguṇaṃ vayam|durlabho hyasya nirayaḥ śaśāṅkasyeva kalmaṣam|| 27||
अथवा देवि त्वं कंचिद् दोषं पश्यसि राघवे।तमद्य ब्रूहि तत्त्वेन तदा रामो विवास्यते॥ २८॥
athavā devi tvaṃ kaṃcid doṣaṃ paśyasi rāghave|tamadya brūhi tattvena tadā rāmo vivāsyate|| 28||
अदुष्टस्य हि संत्यागः सत्पथे निरतस्य च।निर्दहेदपि शक्रस्य द्युतिं धर्मविरोधवान्॥ २९॥
aduṣṭasya hi saṃtyāgaḥ satpathe niratasya ca|nirdahedapi śakrasya dyutiṃ dharmavirodhavān|| 29||
तदलं देवि रामस्य श्रिया विहतया त्वया।लोकतोऽपि हि ते रक्ष्यः परिवादः शुभानने॥ ३०॥
tadalaṃ devi rāmasya śriyā vihatayā tvayā|lokato'pi hi te rakṣyaḥ parivādaḥ śubhānane|| 30||
श्रुत्वा तु सिद्धार्थवचो राजा श्रान्ततरस्वरः।शोकोपहतया वाचा कैकेयीमिदमब्रवीत्॥ ३१॥
śrutvā tu siddhārthavaco rājā śrāntatarasvaraḥ|śokopahatayā vācā kaikeyīmidamabravīt|| 31||
एतद्वचो नेच्छसि पापरूपे हितं न जानासि ममात्मनोऽथवा।आस्थाय मार्गं कृपणं कुचेष्टा चेष्टा हि ते साधुपथादपेता॥ ३२॥
etadvaco necchasi pāparūpe hitaṃ na jānāsi mamātmano'thavā|āsthāya mārgaṃ kṛpaṇaṃ kuceṣṭā ceṣṭā hi te sādhupathādapetā|| 32||
अनुव्रजिष्याम्यहमद्य रामं राज्यं परित्यज्य सुखं धनं च।सर्वे च राज्ञा भरतेन च त्वं यथासुखं भुङ्क्ष्व चिराय राज्यम्॥ ३३॥
anuvrajiṣyāmyahamadya rāmaṃ rājyaṃ parityajya sukhaṃ dhanaṃ ca|sarve ca rājñā bharatena ca tvaṃ yathāsukhaṃ bhuṅkṣva cirāya rājyam|| 33||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे षड्त्रिंशः सर्गः ॥२-३६॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyākāṇḍe ṣaḍtriṃśaḥ sargaḥ ||2-36||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
