This overlay will guide you through the buttons:

| |
|
Shloka 1
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे अष्टपञ्चाशः सर्गः ॥२-५८॥

PADACHEDA

श्रीमत्-वाल्मीकिय-रामायणे अयोध्या-काण्डे अष्टपञ्चाशः सर्गः ॥२॥

TRANSLITERATION

śrīmat-vālmīkiya-rāmāyaṇe ayodhyā-kāṇḍe aṣṭapañcāśaḥ sargaḥ ..2..
Shloka 1
प्रत्याश्वस्तः यदा राजा मोहात् प्रत्यागतः पुनः । थाजुहाव तम् सूतम् राम वृत्त अन्त कारणात् ॥२-५८-१॥

PADACHEDA

प्रत्याश्वस्तः यदा राजा मोहात् प्रत्यागतः पुनर् । थाजुहाव तम् सूतम् राम-वृत्त-अन्त-कारणात् ॥२॥

TRANSLITERATION

pratyāśvastaḥ yadā rājā mohāt pratyāgataḥ punar . thājuhāva tam sūtam rāma-vṛtta-anta-kāraṇāt ..2..
Shloka 2
तदा सूतो महाराज कृताञ्जलिरुपस्थितः। राममेव अनुशोचन्तं दुःखशोकसमन्वितम् ॥२-५८-२॥

PADACHEDA

तदा सूतः महा-राज कृताञ्जलिः उपस्थितः। रामम् एव अनुशोचन्तम् दुःख-शोक-समन्वितम् ॥२॥

TRANSLITERATION

tadā sūtaḥ mahā-rāja kṛtāñjaliḥ upasthitaḥ. rāmam eva anuśocantam duḥkha-śoka-samanvitam ..2..
Shloka 3
वृद्धम् परम सम्तप्तम् नव ग्रहम् इव द्विपम् । विनिःश्वसन्तम् ध्यायन्तम् अस्वस्थम् इव कुन्जरम् ॥२-५८-३॥

PADACHEDA

वृद्धम् परम-सम्तप्तम् नव-ग्रहम् इव द्विपम् । विनिःश्वसन्तम् ध्यायन्तम् अस्वस्थम् इव कुन्जरम् ॥२॥

TRANSLITERATION

vṛddham parama-samtaptam nava-graham iva dvipam . viniḥśvasantam dhyāyantam asvastham iva kunjaram ..2..
Shloka 4
राजा तु रजसा सूतम् ध्वस्त अङ्गम् समुपस्थितम् । अश्रु पूर्ण मुखम् दीनम् उवाच परम आर्तवत् ॥२-५८-४॥

PADACHEDA

राजा तु रजसा सूतम् ध्वस्त-अङ्गम् समुपस्थितम् । अश्रु-पूर्ण-मुखम् दीनम् उवाच परम-आर्तवत् ॥२॥

TRANSLITERATION

rājā tu rajasā sūtam dhvasta-aṅgam samupasthitam . aśru-pūrṇa-mukham dīnam uvāca parama-ārtavat ..2..
Shloka 5
क्व नु वत्स्यति धर्म आत्मा वृक्ष मूलम् उपाश्रितः । सो अत्यन्त सुखितः सूत किम् अशिष्यति राघवः ॥२-५८-५॥

PADACHEDA

क्व नु वत्स्यति धर्म-आत्मा वृक्ष-मूलम् उपाश्रितः । सः अत्यन्त-सुखितः सूत किम् अशिष्यति राघवः ॥२॥

TRANSLITERATION

kva nu vatsyati dharma-ātmā vṛkṣa-mūlam upāśritaḥ . saḥ atyanta-sukhitaḥ sūta kim aśiṣyati rāghavaḥ ..2..
Shloka 6
दुःखस्यानुचितो दुःखम् सुमन्त्र शयनोचितः । भूमि पाल आत्मजो भूमौ शेते कथम् अनाथवत् ॥२-५८-६॥

PADACHEDA

दुःखस्य अनुचितः दुःखम् सुमन्त्र शयन-उचितः । भूमि-पालः आत्मजः भूमौ शेते कथम् अनाथ-वत् ॥२॥

TRANSLITERATION

duḥkhasya anucitaḥ duḥkham sumantra śayana-ucitaḥ . bhūmi-pālaḥ ātmajaḥ bhūmau śete katham anātha-vat ..2..
Shloka 7
यम् यान्तम् अनुयान्ति स्म पदाति रथ कुण्Jजराः । स वत्स्यति कथम् रामः विजनम् वनम् आश्रितः ॥२-५८-७॥

PADACHEDA

यम् यान्तम् अनुयान्ति स्म पदाति-रथ-कुण्ज्जराः । स वत्स्यति कथम् रामः विजनम् वनम् आश्रितः ॥२॥

TRANSLITERATION

yam yāntam anuyānti sma padāti-ratha-kuṇjjarāḥ . sa vatsyati katham rāmaḥ vijanam vanam āśritaḥ ..2..
Shloka 8
व्याLऐः मृगैः आचरितम् कृष्ण सर्प निषेवितम् । कथम् कुमारौ वैदेह्या सार्धम् वनम् उपस्थितौ ॥२-५८-८॥

PADACHEDA

व्यालैः मृगैः आचरितम् कृष्ण-सर्प-निषेवितम् । कथम् कुमारौ वैदेह्या सार्धम् वनम् उपस्थितौ ॥२॥

TRANSLITERATION

vyālaiḥ mṛgaiḥ ācaritam kṛṣṇa-sarpa-niṣevitam . katham kumārau vaidehyā sārdham vanam upasthitau ..2..
Shloka 9
सुकुमार्या तपस्विन्या सुमन्त्र सह सीतया । राज पुत्रौ कथम् पादैः अवरुह्य रथात् गतौ ॥२-५८-९॥

PADACHEDA

सुकुमार्या तपस्विन्या सुमन्त्र सह सीतया । राज-पुत्रौ कथम् पादैः अवरुह्य रथात् गतौ ॥२॥

TRANSLITERATION

sukumāryā tapasvinyā sumantra saha sītayā . rāja-putrau katham pādaiḥ avaruhya rathāt gatau ..2..
Shloka 10
सिद्ध अर्थः खलु सूत त्वम् येन दृष्टौ मम आत्मजौ । वन अन्तम् प्रविशन्तौ ताव् अश्विनाव् इव मन्दरम् ॥२-५८-१०॥

PADACHEDA

सिद्ध-अर्थः खलु सूत त्वम् येन दृष्टौ मम आत्मजौ । वन-अन्तम् प्रविशन्तौ तौ अश्विनौ इव मन्दरम् ॥२॥

TRANSLITERATION

siddha-arthaḥ khalu sūta tvam yena dṛṣṭau mama ātmajau . vana-antam praviśantau tau aśvinau iva mandaram ..2..
Shloka 11
किम् उवाच वचो रामः किम् उवाच च लक्ष्मणः । सुमन्त्र वनम् आसाद्य किम् उवाच च मैथिली ॥२-५८-११॥

PADACHEDA

किम् उवाच वचः रामः किम् उवाच च लक्ष्मणः । सुमन्त्र वनम् आसाद्य किम् उवाच च मैथिली ॥२॥

TRANSLITERATION

kim uvāca vacaḥ rāmaḥ kim uvāca ca lakṣmaṇaḥ . sumantra vanam āsādya kim uvāca ca maithilī ..2..
Shloka 12
आसितम् शयितम् भुक्तम् सूत रामस्य कीर्तय । जीविष्याम्यहमेतेन ययातिरिव साधुषु ॥२-५८-१२॥

PADACHEDA

आसितम् शयितम् भुक्तम् सूत-रामस्य कीर्तय । जीविष्यामि अहम् एतेन ययातिः इव साधुषु ॥२॥

TRANSLITERATION

āsitam śayitam bhuktam sūta-rāmasya kīrtaya . jīviṣyāmi aham etena yayātiḥ iva sādhuṣu ..2..
Shloka 13
इति सूतः नर इन्द्रेण चोदितः सज्जमानया । उवाच वाचा राजानम् स बाष्प परिर्बद्धया ॥२-५८-१३॥

PADACHEDA

इति सूतः नर-इन्द्रेण चोदितः सज्जमानया । उवाच वाचा राजानम् स बाष्प-परिर्बद्धया ॥२॥

TRANSLITERATION

iti sūtaḥ nara-indreṇa coditaḥ sajjamānayā . uvāca vācā rājānam sa bāṣpa-parirbaddhayā ..2..
Shloka 14
अब्रवीन् माम् महा राज धर्मम् एव अनुपालयन् । अन्जलिम् राघवः कृत्वा शिरसा अभिप्रणम्य च ॥२-५८-१४॥

PADACHEDA

अब्रवीत् माम् महा-राज धर्मम् एव अनुपालयन् । अन्जलिम् राघवः कृत्वा शिरसा अभिप्रणम्य च ॥२॥

TRANSLITERATION

abravīt mām mahā-rāja dharmam eva anupālayan . anjalim rāghavaḥ kṛtvā śirasā abhipraṇamya ca ..2..
Shloka 15
सूत मद्वचनात् तस्य तातस्य विदित आत्मनः । शिरसा वन्दनीयस्य वन्द्यौ पादौ महात्मनः ॥२-५८-१५॥

PADACHEDA

सूत मद्-वचनात् तस्य तातस्य विदितः आत्मनः । शिरसा वन्दनीयस्य वन्द्यौ पादौ महात्मनः ॥२॥

TRANSLITERATION

sūta mad-vacanāt tasya tātasya viditaḥ ātmanaḥ . śirasā vandanīyasya vandyau pādau mahātmanaḥ ..2..
Shloka 16
सर्वम् अन्तः पुरम् वाच्यम् सूत मद्वचनात्त्वया । आरोग्यम् अविशेषेण यथा अर्हम् च अभिवादनम् ॥२-५८-१६॥

PADACHEDA

सर्वम् अन्तर् पुरम् वाच्यम् सूत मद्-वचनात् त्वया । आरोग्यम् अविशेषेण यथा अर्हम् च अभिवादनम् ॥२॥

TRANSLITERATION

sarvam antar puram vācyam sūta mad-vacanāt tvayā . ārogyam aviśeṣeṇa yathā arham ca abhivādanam ..2..
Shloka 17
माता च मम कौसल्या कुशलम् च अभिवादनम् । अप्रमादम् च वक्तव्या ब्रूयाश्चैमिदम् वचः ॥२-५८-१७॥

PADACHEDA

माता च मम कौसल्या कुशलम् च अभिवादनम् । अप्रमादम् च वक्तव्या ब्रूयाः चैमि इदम् वचः ॥२॥

TRANSLITERATION

mātā ca mama kausalyā kuśalam ca abhivādanam . apramādam ca vaktavyā brūyāḥ caimi idam vacaḥ ..2..
Shloka 18
धर्मनित्या यथाकालमग्न्यगारपरा भव । देवि देवस्य पादौ च देववत् परिपालय ॥२-५८-१८॥

PADACHEDA

धर्म-नित्या यथाकालम् अग्न्यगार-परा भव । देवि देवस्य पादौ च देव-वत् परिपालय ॥२॥

TRANSLITERATION

dharma-nityā yathākālam agnyagāra-parā bhava . devi devasya pādau ca deva-vat paripālaya ..2..
Shloka 19
अभिमानम् च मानम् च त्यक्त्वा वर्तस्व मातृषु । अनु राजान मार्याम् च कैकेयीमम्ब कारय ॥२-५८-१९॥

PADACHEDA

अभिमानम् च मानम् च त्यक्त्वा वर्तस्व मातृषु । अनु च कैकेयीम् अम्ब कारय ॥२॥

TRANSLITERATION

abhimānam ca mānam ca tyaktvā vartasva mātṛṣu . anu ca kaikeyīm amba kāraya ..2..
Shloka 20
कुमारे भरते वृत्तिर्वर्तितव्याच राजवत् । अर्थज्येष्ठा हि राजानो राजधर्ममनुस्मर ॥२-५८-२०॥

PADACHEDA

कुमारे भरते वृत्तिः वर्तितव्या च राज-वत् । अर्थ-ज्येष्ठाः हि राजानः राज-धर्मम् अनुस्मर ॥२॥

TRANSLITERATION

kumāre bharate vṛttiḥ vartitavyā ca rāja-vat . artha-jyeṣṭhāḥ hi rājānaḥ rāja-dharmam anusmara ..2..
Shloka 21
भरतः कुशलम् वाच्यो वाच्यो मद् वचनेन च । सर्वास्व एव यथा न्यायम् वृत्तिम् वर्तस्व मातृषु ॥२-५८-२१॥

PADACHEDA

भरतः कुशलम् वाच्यः वाच्यः मद्-वचनेन च । सर्वास्व एव यथा न्यायम् वृत्तिम् वर्तस्व मातृषु ॥२॥

TRANSLITERATION

bharataḥ kuśalam vācyaḥ vācyaḥ mad-vacanena ca . sarvāsva eva yathā nyāyam vṛttim vartasva mātṛṣu ..2..
Shloka 22
वक्तव्यः च महा बाहुर् इक्ष्वाकु कुल नन्दनः । पितरम् यौवराज्यस्थो राज्यस्थम् अनुपालय ॥२-५८-२२॥

PADACHEDA

वक्तव्यः च महा-बाहुः इक्ष्वाकु-कुल-नन्दनः । पितरम् यौवराज्य-स्थः राज्य-स्थम् अनुपालय ॥२॥

TRANSLITERATION

vaktavyaḥ ca mahā-bāhuḥ ikṣvāku-kula-nandanaḥ . pitaram yauvarājya-sthaḥ rājya-stham anupālaya ..2..
Shloka 23
अतिक्रान्तवया राजा मास्मैनम् व्यवरोरुधः । कुमारराज्ये जीव त्वम् तस्यैवाज्ञ्प्रवर्तनाम् ॥२-५८-२३॥

PADACHEDA

अतिक्रान्त-वयाः राजा मा अस्मै एनम् व्यवरोरुधः । कुमार-राज्ये जीव त्वम् ॥२॥

TRANSLITERATION

atikrānta-vayāḥ rājā mā asmai enam vyavarorudhaḥ . kumāra-rājye jīva tvam ..2..
Shloka 24
अब्रवीच्चापि माम् भूयो भृशमश्रूणि वर्तयन् । मातेव मम माता ते द्रष्टव्या पुत्रगर्धिनी ॥२-५८-२४॥

PADACHEDA

अब्रवीत् च अपि माम् भूयस् भृशम् अश्रूणि वर्तयन् । माता इव मम माता ते द्रष्टव्या पुत्र-गर्धिनी ॥२॥

TRANSLITERATION

abravīt ca api mām bhūyas bhṛśam aśrūṇi vartayan . mātā iva mama mātā te draṣṭavyā putra-gardhinī ..2..
Shloka 25
इति एवम् माम् महाराज बृवन्न् एव महा यशाः । रामः राजीव ताम्र अक्षो भृशम् अश्रूणि अवर्तयत् ॥२-५८-२५॥

PADACHEDA

इति एवम् माम् महा-राज बृवन् एव महा-यशाः । रामः राजीव-ताम्र-अक्षः भृशम् अश्रूणि अवर्तयत् ॥२॥

TRANSLITERATION

iti evam mām mahā-rāja bṛvan eva mahā-yaśāḥ . rāmaḥ rājīva-tāmra-akṣaḥ bhṛśam aśrūṇi avartayat ..2..
Shloka 26
लक्ष्मणः तु सुसम्क्रुद्धो निह्श्वसन् वाक्यम् अब्रवीत् । केन अयम् अपराधेन राज पुत्रः विवासितः ॥२-५८-२६॥

PADACHEDA

लक्ष्मणः तु सु सम्क्रुद्धः निह्श्वसन् वाक्यम् अब्रवीत् । केन अयम् अपराधेन राज-पुत्रः विवासितः ॥२॥

TRANSLITERATION

lakṣmaṇaḥ tu su samkruddhaḥ nihśvasan vākyam abravīt . kena ayam aparādhena rāja-putraḥ vivāsitaḥ ..2..
Shloka 27
राज्ञा तु खलु कैकेय्या लघु त्वाश्रित्य शासनम् । कृतम् कार्यमकार्यम् वा वयम् येनाभिपीडिताः ॥२-५८-२७॥

PADACHEDA

राज्ञा तु खलु कैकेय्याः लघु तु आश्रित्य शासनम् । कृतम् कार्यम् अकार्यम् वा वयम् येन अभिपीडिताः ॥२॥

TRANSLITERATION

rājñā tu khalu kaikeyyāḥ laghu tu āśritya śāsanam . kṛtam kāryam akāryam vā vayam yena abhipīḍitāḥ ..2..
Shloka 28
यदि प्रव्राजितः रामः लोभ कारण कारितम् । वर दान निमित्तम् वा सर्वथा दुष्कृतम् कृतम् ॥२-५८-२८॥

PADACHEDA

यदि प्रव्राजितः रामः लोभ-कारण-कारितम् । वर-दान-निमित्तम् वा सर्वथा दुष्कृतम् कृतम् ॥२॥

TRANSLITERATION

yadi pravrājitaḥ rāmaḥ lobha-kāraṇa-kāritam . vara-dāna-nimittam vā sarvathā duṣkṛtam kṛtam ..2..
Shloka 29
इदम् तावद्यथाकाममीश्वरस्य कृते कृतम् । रामस्य तु परित्यागे न हेतुम् उपलक्षये ॥२-५८-२९॥

PADACHEDA

इदम् तावत् यथाकामम् ईश्वरस्य कृते कृतम् । रामस्य तु परित्यागे न हेतुम् उपलक्षये ॥२॥

TRANSLITERATION

idam tāvat yathākāmam īśvarasya kṛte kṛtam . rāmasya tu parityāge na hetum upalakṣaye ..2..
Shloka 30
असमीक्ष्य समारब्धम् विरुद्धम् बुद्धि लाघवात् । जनयिष्यति सम्क्रोशम् राघवस्य विवासनम् ॥२-५८-३०॥

PADACHEDA

अ समीक्ष्य समारब्धम् विरुद्धम् बुद्धि-लाघवात् । जनयिष्यति सम्क्रोशम् राघवस्य विवासनम् ॥२॥

TRANSLITERATION

a samīkṣya samārabdham viruddham buddhi-lāghavāt . janayiṣyati samkrośam rāghavasya vivāsanam ..2..
Shloka 31
अहम् तावन् महा राजे पितृत्वम् न उपलक्षये । भ्राता भर्ता च बन्धुः च पिता च मम राघवः ॥२-५८-३१॥

PADACHEDA

अहम् तावन् महा-राजे पितृत्वम् न उपलक्षये । भ्राता भर्ता च बन्धुः च पिता च मम राघवः ॥२॥

TRANSLITERATION

aham tāvan mahā-rāje pitṛtvam na upalakṣaye . bhrātā bhartā ca bandhuḥ ca pitā ca mama rāghavaḥ ..2..
Shloka 32
सर्व लोक प्रियम् त्यक्त्वा सर्व लोक हिते रतम् । सर्व लोको अनुरज्येत कथम् त्वा अनेन कर्मणा ॥२-५८-३२॥

PADACHEDA

सर्व-लोक-प्रियम् त्यक्त्वा सर्व-लोक-हिते रतम् । सर्व-लोकः अनुरज्येत कथम् त्वा अनेन कर्मणा ॥२॥

TRANSLITERATION

sarva-loka-priyam tyaktvā sarva-loka-hite ratam . sarva-lokaḥ anurajyeta katham tvā anena karmaṇā ..2..
Shloka 33
सर्वप्रजाभिरामम् हि रामम् प्रव्राज्य धार्मिकम् । सर्वलोकम् विरुध्येमम् कथम् राजा भविष्यसि ॥२-५८-३३॥

PADACHEDA

सर्वप्रजाभिरामम् हि रामम् प्रव्राज्य धार्मिकम् । सर्व-लोकम् विरुध्य इमम् कथम् राजा भविष्यसि ॥२॥

TRANSLITERATION

sarvaprajābhirāmam hi rāmam pravrājya dhārmikam . sarva-lokam virudhya imam katham rājā bhaviṣyasi ..2..
Shloka 34
जानकी तु महा राज निःश्वसन्ती तपस्विनी । भूत उपहत चित्ता इव विष्ठिता वृष्मृता स्थिता ॥२-५८-३४॥

PADACHEDA

जानकी तु महा-राज निःश्वसन्ती तपस्विनी । भूत-उपहत-चित्ता इव विष्ठिता वृष्मृता स्थिता ॥२॥

TRANSLITERATION

jānakī tu mahā-rāja niḥśvasantī tapasvinī . bhūta-upahata-cittā iva viṣṭhitā vṛṣmṛtā sthitā ..2..
Shloka 35
अदृष्ट पूर्व व्यसना राज पुत्री यशस्विनी । तेन दुह्खेन रुदती न एव माम् किम्चित् अब्रवीत् ॥२-५८-३५॥

PADACHEDA

अदृष्ट-पूर्व-व्यसना राज-पुत्री यशस्विनी । तेन दुह्खेन रुदती न एव माम् किम्चिद् अब्रवीत् ॥२॥

TRANSLITERATION

adṛṣṭa-pūrva-vyasanā rāja-putrī yaśasvinī . tena duhkhena rudatī na eva mām kimcid abravīt ..2..
Shloka 36
उद्वीक्षमाणा भर्तारम् मुखेन परिशुष्यता । मुमोच सहसा बाष्पम् माम् प्रयान्तम् उदीक्ष्य सा ॥२-५८-३६॥

PADACHEDA

उद्वीक्षमाणा भर्तारम् मुखेन परिशुष्यता । मुमोच सहसा बाष्पम् माम् प्रयान्तम् उदीक्ष्य सा ॥२॥

TRANSLITERATION

udvīkṣamāṇā bhartāram mukhena pariśuṣyatā . mumoca sahasā bāṣpam mām prayāntam udīkṣya sā ..2..
Shloka 37
तथैव रामः अश्रु मुखः कृत अन्जलिः । स्थितः अभवल् लक्ष्मण बाहु पालितः स्थितः । तथैव सीता रुदती तपस्विनी । निरीक्षते राज रथम् तथैव माम् ॥२-५८-३७॥

PADACHEDA

तथा एव रामः अश्रु-मुखः कृत-अन्जलिः । स्थितः अभवल् लक्ष्मण-बाहु-पालितः स्थितः । तथा एव सीता रुदती तपस्विनी । निरीक्षते राज-रथम् तथा एव माम् ॥२॥

TRANSLITERATION

tathā eva rāmaḥ aśru-mukhaḥ kṛta-anjaliḥ . sthitaḥ abhaval lakṣmaṇa-bāhu-pālitaḥ sthitaḥ . tathā eva sītā rudatī tapasvinī . nirīkṣate rāja-ratham tathā eva mām ..2..
Shloka 38
इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्याकाण्डे अष्टपञ्चाशः सर्गः ॥२-५८॥

PADACHEDA

इति वाल्मीकि-रामायणे आदि-काव्ये अयोध्याकाण्डे अष्टपञ्चाशः सर्गः ॥२॥

TRANSLITERATION

iti vālmīki-rāmāyaṇe ādi-kāvye ayodhyākāṇḍe aṣṭapañcāśaḥ sargaḥ ..2..

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In