श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे सप्तमः सर्गः ॥२-७॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe ayodhyākāṇḍe saptamaḥ sargaḥ ||2-7||
ज्ञातिदासी यतो जाता कैकेय्या तु सहोषिता।प्रासादं चन्द्रसंकाशमारुरोह यदृच्छया॥ १॥
jñātidāsī yato jātā kaikeyyā tu sahoṣitā|prāsādaṃ candrasaṃkāśamāruroha yadṛcchayā|| 1||
सिक्तराजपथां कृत्स्नां प्रकीर्णकमलोत्पलाम्।अयोध्यां मन्थरा तस्मात् प्रासादादन्ववैक्षत॥ २॥
siktarājapathāṃ kṛtsnāṃ prakīrṇakamalotpalām|ayodhyāṃ mantharā tasmāt prāsādādanvavaikṣata|| 2||
पताकाभिर्वरार्हाभिर्ध्वजैश्च समलंकृताम्।सिक्तां चन्दनतोयैश्च शिरःस्नातजनैर्युताम्॥ ३॥
patākābhirvarārhābhirdhvajaiśca samalaṃkṛtām|siktāṃ candanatoyaiśca śiraḥsnātajanairyutām|| 3||
माल्यमोदकहस्तैश्च द्विजेन्द्रैरभिनादिताम्।शुक्लदेवगृहद्वारां सर्ववादित्रनादिताम्॥ ४॥
mālyamodakahastaiśca dvijendrairabhināditām|śukladevagṛhadvārāṃ sarvavāditranāditām|| 4||
सम्प्रहृष्टजनाकीर्णां ब्रह्मघोषनिनादिताम्।प्रहृष्टवरहस्त्यश्वां सम्प्रणर्दितगोवृषाम्॥ ५॥
samprahṛṣṭajanākīrṇāṃ brahmaghoṣanināditām|prahṛṣṭavarahastyaśvāṃ sampraṇarditagovṛṣām|| 5||
हृष्टप्रमुदितैः पौरैरुच्छ्रितध्वजमालिनीम्।अयोध्यां मन्थरा दृष्ट्वा परं विस्मयमागता॥ ६॥
hṛṣṭapramuditaiḥ paurairucchritadhvajamālinīm|ayodhyāṃ mantharā dṛṣṭvā paraṃ vismayamāgatā|| 6||
सा हर्षोत्फुल्लनयनां पाण्डुरक्षौमवासिनीम्।अविदूरे स्थितां दृष्ट्वा धात्रीं पप्रच्छ मन्थरा॥ ७॥
sā harṣotphullanayanāṃ pāṇḍurakṣaumavāsinīm|avidūre sthitāṃ dṛṣṭvā dhātrīṃ papraccha mantharā|| 7||
उत्तमेनाभिसंयुक्ता हर्षेणार्थपरा सती।राममाता धनं किं नु जनेभ्यः सम्प्रयच्छति॥ ८॥
uttamenābhisaṃyuktā harṣeṇārthaparā satī|rāmamātā dhanaṃ kiṃ nu janebhyaḥ samprayacchati|| 8||
अतिमात्रं प्रहर्षः किं जनस्यास्य च शंस मे।कारयिष्यति किं वापि सम्प्रहृष्टो महीपतिः॥ ९॥
atimātraṃ praharṣaḥ kiṃ janasyāsya ca śaṃsa me|kārayiṣyati kiṃ vāpi samprahṛṣṭo mahīpatiḥ|| 9||
विदीर्यमाणा हर्षेण धात्री तु परया मुदा।आचचक्षेऽथ कुब्जायै भूयसीं राघवे श्रियम्॥ १०॥
vidīryamāṇā harṣeṇa dhātrī tu parayā mudā|ācacakṣe'tha kubjāyai bhūyasīṃ rāghave śriyam|| 10||
श्वः पुष्येण जितक्रोधं यौवराज्येन चानघम्।राजा दशरथो राममभिषेक्ता हि राघवम्॥ ११॥
śvaḥ puṣyeṇa jitakrodhaṃ yauvarājyena cānagham|rājā daśaratho rāmamabhiṣektā hi rāghavam|| 11||
धात्र्यास्तु वचनं श्रुत्वा कुब्जा क्षिप्रममर्षितः।कैलासशिखराकारात् प्रासादादवरोहत॥ १२॥
dhātryāstu vacanaṃ śrutvā kubjā kṣipramamarṣitaḥ|kailāsaśikharākārāt prāsādādavarohata|| 12||
सा दह्यमाना क्रोधेन मन्थरा पापदर्शिनी।शयानामेव कैकेयीमिदं वचनमब्रवीत्॥ १३॥
sā dahyamānā krodhena mantharā pāpadarśinī|śayānāmeva kaikeyīmidaṃ vacanamabravīt|| 13||
उत्तिष्ठ मूढे किं शेषे भयं त्वामभिवर्तते।उपप्लुतमघौघेन नात्मानमवबुध्यसे॥ १४॥
uttiṣṭha mūḍhe kiṃ śeṣe bhayaṃ tvāmabhivartate|upaplutamaghaughena nātmānamavabudhyase|| 14||
अनिष्टे सुभगाकारे सौभाग्येन विकत्थसे।चलं हि तव सौभाग्यं नद्याः स्रोत इवोष्णगे॥ १५॥
aniṣṭe subhagākāre saubhāgyena vikatthase|calaṃ hi tava saubhāgyaṃ nadyāḥ srota ivoṣṇage|| 15||
एवमुक्ता तु कैकेयी रुष्टया परुषं वचः।कुब्जया पापदर्शिन्या विषादमगमत् परम्॥ १६॥
evamuktā tu kaikeyī ruṣṭayā paruṣaṃ vacaḥ|kubjayā pāpadarśinyā viṣādamagamat param|| 16||
कैकेयी त्वब्रवीत् कुब्जां कच्चित् क्षेमं न मन्थरे।विषण्णवदनां हि त्वां लक्षये भृशदुःखिताम्॥ १७॥
kaikeyī tvabravīt kubjāṃ kaccit kṣemaṃ na manthare|viṣaṇṇavadanāṃ hi tvāṃ lakṣaye bhṛśaduḥkhitām|| 17||
मन्थरा तु वचः श्रुत्वा कैकेय्या मधुराक्षरम्।उवाच क्रोधसंयुक्ता वाक्यं वाक्यविशारदा॥ १८॥
mantharā tu vacaḥ śrutvā kaikeyyā madhurākṣaram|uvāca krodhasaṃyuktā vākyaṃ vākyaviśāradā|| 18||
सा विषण्णतरा भूत्वा कुब्जा तस्यां हितैषिणी।विषादयन्ती प्रोवाच भेदयन्ती च राघवम्॥ १९॥
sā viṣaṇṇatarā bhūtvā kubjā tasyāṃ hitaiṣiṇī|viṣādayantī provāca bhedayantī ca rāghavam|| 19||
अक्षयं सुमहद् देवि प्रवृत्तं त्वद्विनाशनम्।रामं दशरथो राजा यौवराज्येऽभिषेक्ष्यति॥ २०॥
akṣayaṃ sumahad devi pravṛttaṃ tvadvināśanam|rāmaṃ daśaratho rājā yauvarājye'bhiṣekṣyati|| 20||
सास्म्यगाधे भये मग्ना दुःखशोकसमन्विता।दह्यमानानलेनेव त्वद्धितार्थमिहागता॥ २१॥
sāsmyagādhe bhaye magnā duḥkhaśokasamanvitā|dahyamānānaleneva tvaddhitārthamihāgatā|| 21||
तव दुःखेन कैकेयि मम दुःखं महद् भवेत्।त्वद्वृद्धौ मम वृद्धिश्च भवेदिह न संशयः॥ २२॥
tava duḥkhena kaikeyi mama duḥkhaṃ mahad bhavet|tvada्vṛddhau mama vṛddhiśca bhavediha na saṃśayaḥ|| 22||
नराधिपकुले जाता महिषी त्वं महीपतेः।उग्रत्वं राजधर्माणां कथं देवि न बुध्यसे॥ २३॥
narādhipakule jātā mahiṣī tvaṃ mahīpateḥ|ugratvaṃ rājadharmāṇāṃ kathaṃ devi na budhyase|| 23||
धर्मवादी शठो भर्ता श्लक्ष्णवादी च दारुणः।शुद्धभावेन जानीषे तेनैवमतिसंधिता॥ २४॥
dharmavādī śaṭho bhartā ślakṣṇavādī ca dāruṇaḥ|śuddhabhāvena jānīṣe tenaivamatisaṃdhitā|| 24||
उपस्थितः प्रयुञ्जानस्त्वयि सान्त्वमनर्थकम्।अर्थेनैवाद्य ते भर्ता कौसल्यां योजयिष्यति॥ २५॥
upasthitaḥ prayuñjānastvayi sāntvamanarthakam|arthenaivādya te bhartā kausalyāṃ yojayiṣyati|| 25||
अपवाह्य तु दुष्टात्मा भरतं तव बन्धुषु।काल्ये स्थापयिता रामं राज्ये निहतकण्टके॥ २६॥
apavāhya tu duṣṭātmā bharataṃ tava bandhuṣu|kālye sthāpayitā rāmaṃ rājye nihatakaṇṭake|| 26||
शत्रुः पतिप्रवादेन मात्रेव हितकाम्यया।आशीविष(=सर्प) इवाङ्गेन बाले परिधृतस्त्वया॥ २७॥
śatruḥ patipravādena mātreva hitakāmyayā|āśīviṣa(=sarpa) ivāṅgena bāle paridhṛtastvayā|| 27||
यथा हि कुर्याच्छत्रुर्वा सर्पो वा प्रत्युपेक्षितः।राज्ञा दशरथेनाद्य सपुत्रा त्वं तथा कृता॥ २८॥
yathā hi kuryācchatrurvā sarpo vā pratyupekṣitaḥ|rājñā daśarathenādya saputrā tvaṃ tathā kṛtā|| 28||
पापेनानृतसान्त्वेन बाले नित्यं सुखोचिता।रामं स्थापयता राज्ये सानुबन्धा हता ह्यसि॥ २९॥
pāpenānṛtasāntvena bāle nityaṃ sukhocitā|rāmaṃ sthāpayatā rājye sānubandhā hatā hyasi|| 29||
सा प्राप्तकालं कैकेयि क्षिप्रं कुरु हितं तव।त्रायस्व पुत्रमात्मानं मां च विस्मयदर्शने॥ ३०॥
sā prāptakālaṃ kaikeyi kṣipraṃ kuru hitaṃ tava|trāyasva putramātmānaṃ māṃ ca vismayadarśane|| 30||
मन्थराया वचः श्रुत्वा शयनात् सा शुभानना।उत्तस्थौ हर्षसम्पूर्णा चन्द्रलेखेव शारदी॥ ३१॥
mantharāyā vacaḥ śrutvā śayanāt sā śubhānanā|uttasthau harṣasampūrṇā candralekheva śāradī|| 31||
अतीव सा तु संतुष्टा कैकेयी विस्मयान्विता।दिव्यमाभरणं तस्यै कुब्जायै प्रददौ शुभम्॥ ३२॥
atīva sā tu saṃtuṣṭā kaikeyī vismayānvitā|divyamābharaṇaṃ tasyai kubjāyai pradadau śubham|| 32||
दत्त्वा त्वाभरणं तस्यै कुब्जायै प्रमदोत्तमा।कैकेयी मन्थरां हृष्टा पुनरेवाब्रवीदिदम्॥ ३३॥
dattvā tvābharaṇaṃ tasyai kubjāyai pramadottamā|kaikeyī mantharāṃ hṛṣṭā punarevābravīdidam|| 33||
इदं तु मन्थरे मह्यमाख्यातं परमं प्रियम्।एतन्मे प्रियमाख्यातं किं वा भूयः करोमि ते॥ ३४॥
idaṃ tu manthare mahyamākhyātaṃ paramaṃ priyam|etanme priyamākhyātaṃ kiṃ vā bhūyaḥ karomi te|| 34||
रामे वा भरते वाहं विशेषं नोपलक्षये।तस्मात् तुष्टास्मि यद् राजा रामं राज्येऽभिषेक्ष्यति॥ ३५॥
rāme vā bharate vāhaṃ viśeṣaṃ nopalakṣaye|tasmāt tuṣṭāsmi yad rājā rāmaṃ rājye'bhiṣekṣyati|| 35||
न मे परं किंचिदितो वरं पुनः प्रियं प्रियार्हे सुवचं वचोऽमृतम्।तथा ह्यवोचस्त्वमतः प्रियोत्तरं वरं परं ते प्रददामि तं वृणु॥ ३६॥
na me paraṃ kiṃcidito varaṃ punaḥ priyaṃ priyārhe suvacaṃ vaco'mṛtam|tathā hyavocastvamataḥ priyottaraṃ varaṃ paraṃ te pradadāmi taṃ vṛṇu|| 36||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे सप्तमः सर्गः ॥२-७॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyākāṇḍe saptamaḥ sargaḥ ||2-7||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
