श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे अष्टमः सर्गः ॥२-७॥
मन्थरा त्वभ्यसूय्यैनामुत्सृज्याभरणं हि तत्।उवाचेदं ततो वाक्यं कोपदुःखसमन्विता॥ १॥
mantharā tvabhyasūyyaināmutsṛjyābharaṇaṃ hi tat|uvācedaṃ tato vākyaṃ kopaduḥkhasamanvitā|| 1||
हर्षं किमर्थमस्थाने कृतवत्यसि बालिशे।शोकसागरमध्यस्थं नात्मानमवबुध्यसे॥ २॥
harṣaṃ kimarthamasthāne kṛtavatyasi bāliśe|śokasāgaramadhyasthaṃ nātmānamavabudhyase|| 2||
मनसा प्रसहामि त्वां देवि दुःखार्दिता सती।यच्छोचितव्ये हृष्टासि प्राप्य त्वं व्यसनं महत्॥ ३॥
manasā prasahāmi tvāṃ devi duḥkhārditā satī|yacchocitavye hṛṣṭāsi prāpya tvaṃ vyasanaṃ mahat|| 3||
शोचामि दुर्मतित्वं ते का हि प्राज्ञा प्रहर्षयेत्।अरेः सपत्नीपुत्रस्य वृद्धिं मृत्योरिवागताम्॥ ४॥
śocāmi durmatitvaṃ te kā hi prājñā praharṣayet|areḥ sapatnīputrasya vṛddhiṃ mṛtyorivāgatām|| 4||
भरतादेव रामस्य राज्यसाधारणाद् भयम्।तद् विचिन्त्य विषण्णास्मि भयं भीताद्धि जायते॥ ५॥
bharatādeva rāmasya rājyasādhāraṇād bhayam|tad vicintya viṣaṇṇāsmi bhayaṃ bhītāddhi jāyate|| 5||
लक्ष्मणो हि महाबाहू रामं सर्वात्मना गतः।शत्रुघ्नश्चापि भरतं काकुत्स्थं लक्ष्मणो यथा॥ ६॥
lakṣmaṇo hi mahābāhū rāmaṃ sarvātmanā gataḥ|śatrughnaścāpi bharataṃ kākutsthaṃ lakṣmaṇo yathā|| 6||
प्रत्यासन्नक्रमेणापि भरतस्यैव भामिनि।राज्यक्रमो विसृष्टस्तु तयोस्तावद्यवीयसोः॥ ७॥
pratyāsannakrameṇāpi bharatasyaiva bhāmini|rājyakramo visṛṣṭastu tayostāvadyavīyasoḥ|| 7||
विदुषः क्षत्रचारित्रे प्राज्ञस्य प्राप्तकारिणः।भयात् प्रवेपे रामस्य चिन्तयन्ती तवात्मजम्॥ ८॥
viduṣaḥ kṣatracāritre prājñasya prāptakāriṇaḥ|bhayāt pravepe rāmasya cintayantī tavātmajam|| 8||
सुभगा किल कौसल्या यस्याः पुत्रोऽभिषेक्ष्यते।यौवराज्येन महता श्वः पुष्येण द्विजोत्तमैः॥ ९॥
subhagā kila kausalyā yasyāḥ putro'bhiṣekṣyate|yauvarājyena mahatā śvaḥ puṣyeṇa dvijottamaiḥ|| 9||
प्राप्तां वसुमतीं प्रीतिं प्रतीतां हतविद्विषम्।उपस्थास्यसि कौसल्यां दासीवत् त्वं कृताञ्जलिः॥ १०॥
prāptāṃ vasumatīṃ prītiṃ pratītāṃ hatavidviṣam|upasthāsyasi kausalyāṃ dāsīvat tvaṃ kṛtāñjaliḥ|| 10||
एवं च त्वं सहास्माभिस्तस्याः प्रेष्या भविष्यसि।पुत्रश्च तव रामस्य प्रेष्यत्वं हि गमिष्यति॥ ११॥
evaṃ ca tvaṃ sahāsmābhistasyāḥ preṣyā bhaviṣyasi|putraśca tava rāmasya preṣyatvaṃ hi gamiṣyati|| 11||
हृष्टाः खलु भविष्यन्ति रामस्य परमाः स्त्रियः।अप्रहृष्टा भविष्यन्ति स्नुषास्ते भरतक्षये॥ १२॥
hṛṣṭāḥ khalu bhaviṣyanti rāmasya paramāḥ striyaḥ|aprahṛṣṭā bhaviṣyanti snuṣāste bharatakṣaye|| 12||
तां दृष्ट्वा परमप्रीतां ब्रुवन्तीं मन्थरां ततः।रामस्यैव गुणान् देवी कैकेयी प्रशशंस ह॥ १३॥
tāṃ dṛṣṭvā paramaprītāṃ bruvantīṃ mantharāṃ tataḥ|rāmasyaiva guṇān devī kaikeyī praśaśaṃsa ha|| 13||
धमर्ज्ञो गुणवान् दान्तः कृतज्ञः सत्यवान् शुचिः।रामो राजसुतो ज्येष्ठो यौवराज्यमतोऽर्हति॥ १४॥
dhamarjño guṇavān dāntaḥ kṛtajñaḥ satyavān śuciḥ|rāmo rājasuto jyeṣṭho yauvarājyamato'rhati|| 14||
भ्रातॄन् भृत्यांश्च दीर्घायुः पितृवत् पालयिष्यति।संतप्यसे कथं कुब्जे श्रुत्वा रामाभिषेचनम्॥ १५॥
bhrātṝn bhṛtyāṃśca dīrghāyuḥ pitṛvat pālayiṣyati|saṃtapyase kathaṃ kubje śrutvā rāmābhiṣecanam|| 15||
भरतश्चापि रामस्य ध्रुवं वर्षशतात् परम्।पितृपैतामहं राज्यमवाप्स्यति नरर्षभः॥ १६॥
bharataścāpi rāmasya dhruvaṃ varṣaśatāt param|pitṛpaitāmahaṃ rājyamavāpsyati nararṣabhaḥ|| 16||
सा त्वमभ्युदये प्राप्ते दह्यमानेव मन्थरे।भविष्यति च कल्याणे किमिदं परितप्यसे॥ १७॥
sā tvamabhyudaye prāpte dahyamāneva manthare|bhaviṣyati ca kalyāṇe kimidaṃ paritapyase|| 17||
यथा वै भरतो मान्यस्तथा भूयोऽपि राघवः।कौसल्यातोऽतिरिक्तं च मम शुश्रूषते बहु॥ १८॥
yathā vai bharato mānyastathā bhūyo'pi rāghavaḥ|kausalyāto'tiriktaṃ ca mama śuśrūṣate bahu|| 18||
राज्यं यदि हि रामस्य भरतस्यापि तत् तदा।मन्यते हि यथाऽऽत्मानं यथा भ्रातॄंस्तु राघवः॥ १९॥
rājyaṃ yadi hi rāmasya bharatasyāpi tat tadā|manyate hi yathā''tmānaṃ yathā bhrātṝṃstu rāghavaḥ|| 19||
कैकेय्या वचनं श्रुत्वा मन्थरा भृशदुःखिता।दीर्घमुष्णं विनिःश्वस्य कैकेयीमिदमब्रवीत्॥ २०॥
kaikeyyā vacanaṃ śrutvā mantharā bhṛśaduḥkhitā|dīrghamuṣṇaṃ viniḥśvasya kaikeyīmidamabravīt|| 20||
अनर्थदर्शिनी मौर्ख्यान्नात्मानमवबुध्यसे।शोकव्यसनविस्तीर्णे मज्जन्ती दुःखसागरे॥ २१॥
anarthadarśinī maurkhyānnātmānamavabudhyase|śokavyasanavistīrṇe majjantī duḥkhasāgare|| 21||
भविता राघवो राजा राघवस्य च यः सुतः।राजवंशात्तु भरतः कैकेयि परिहास्यते॥ २२॥
bhavitā rāghavo rājā rāghavasya ca yaḥ sutaḥ|rājavaṃśāttu bharataḥ kaikeyi parihāsyate|| 22||
नहि राज्ञः सुताः सर्वे राज्ये तिष्ठन्ति भामिनि।स्थाप्यमानेषु सर्वेषु सुमहाननयो भवेत्॥ २३॥
nahi rājñaḥ sutāḥ sarve rājye tiṣṭhanti bhāmini|sthāpyamāneṣu sarveṣu sumahānanayo bhavet|| 23||
तस्माज्ज्येष्ठे हि कैकेयि राज्यतन्त्राणि पार्थिवाः।स्थापयन्त्यनवद्याङ्गि गुणवत्स्वितरेष्वपि॥ २४॥
tasmājjyeṣṭhe hi kaikeyi rājyatantrāṇi pārthivāḥ|sthāpayantyanavadyāṅgi guṇavatsvitareṣvapi|| 24||
असावत्यन्तनिर्भग्नस्तव पुत्रो भविष्यति।अनाथवत् सुखेभ्यश्च राजवंशाच्च वत्सले॥ २५॥
asāvatyantanirbhagnastava putro bhaviṣyati|anāthavat sukhebhyaśca rājavaṃśācca vatsale|| 25||
साहं त्वदर्थे सम्प्राप्ता त्वं तु मां नावबुद्ध्यसे।सपत्निवृद्धौ या मे त्वं प्रदेयं दातुमर्हसि॥ २६॥
sāhaṃ tvadarthe samprāptā tvaṃ tu māṃ nāvabuddhyase|sapatnivṛddhau yā me tvaṃ pradeyaṃ dātumarhasi|| 26||
ध्रुवं तु भरतं रामः प्राप्य राज्यमकण्टकम्।देशान्तरं नाययिता लोकान्तरमथापि वा॥ २७॥
dhruvaṃ tu bharataṃ rāmaḥ prāpya rājyamakaṇṭakam|deśāntaraṃ nāyayitā lokāntaramathāpi vā|| 27||
बाल एव तु मातुल्यं भरतो नायितस्त्वया।संनिकर्षाच्च सौहार्दं जायते स्थावरेष्विव॥ २८॥
bāla eva tu mātulyaṃ bharato nāyitastvayā|saṃnikarṣācca sauhārdaṃ jāyate sthāvareṣviva|| 28||
भरतानुवशात् सोऽपि शत्रुघ्नस्तत्समं गतः।लक्ष्मणो हि यथा रामं तथायं भरतं गतः॥ २९॥
bharatānuvaśāt so'pi śatrughnastatsamaṃ gataḥ|lakṣmaṇo hi yathā rāmaṃ tathāyaṃ bharataṃ gataḥ|| 29||
श्रूयते हि द्रुमः कश्चिच्छेत्तव्यो वनजीवनैः।संनिकर्षादिषीकाभिर्मोचितः परमाद् भयात्॥ ३०॥
śrūyate hi drumaḥ kaścicchettavyo vanajīvanaiḥ|saṃnikarṣādiṣīkābhirmocitaḥ paramād bhayāt|| 30||
गोप्ता हि रामं सौमित्रिर्लक्ष्मणं चापि राघवः।अश्विनोरिव सौभ्रात्रं तयोर्लोकेषु विश्रुतम्॥ ३१॥
goptā hi rāmaṃ saumitrirlakṣmaṇaṃ cāpi rāghavaḥ|aśvinoriva saubhrātraṃ tayorlokeṣu viśrutam|| 31||
तस्मान्न लक्ष्मणे रामः पापं किंचित् करिष्यति।रामस्तु भरते पापं कुर्यादेव न संशयः॥ ३२॥
tasmānna lakṣmaṇe rāmaḥ pāpaṃ kiṃcit kariṣyati|rāmastu bharate pāpaṃ kuryādeva na saṃśayaḥ|| 32||
तस्माद् राजगृहादेव वनं गच्छतु राघवः।एतद्धि रोचते मह्यं भृशं चापि हितं तव॥ ३३॥
tasmād rājagṛhādeva vanaṃ gacchatu rāghavaḥ|etaddhi rocate mahyaṃ bhṛśaṃ cāpi hitaṃ tava|| 33||
एवं ते ज्ञातिपक्षस्य श्रेयश्चैव भविष्यति।यदि चेद् भरतो धर्मात् पित्र्यं राज्यमवाप्स्यति॥ ३४॥
evaṃ te jñātipakṣasya śreyaścaiva bhaviṣyati|yadi ced bharato dharmāt pitryaṃ rājyamavāpsyati|| 34||
स ते सुखोचितो बालो रामस्य सहजो रिपुः।समृद्धार्थस्य नष्टार्थो जीविष्यति कथं वशे॥ ३५॥
sa te sukhocito bālo rāmasya sahajo ripuḥ|samṛddhārthasya naṣṭārtho jīviṣyati kathaṃ vaśe|| 35||
अभिद्रुतमिवारण्ये सिंहेन गजयूथपम्।प्रच्छाद्यमानं रामेण भरतं त्रातुमर्हसि॥ ३६॥
abhidrutamivāraṇye siṃhena gajayūthapam|pracchādyamānaṃ rāmeṇa bharataṃ trātumarhasi|| 36||
दर्पान्निराकृता पूर्वं त्वया सौभाग्यवत्तया।राममाता सपत्नी ते कथं वैरं न यापयेत्॥ ३७॥
darpānnirākṛtā pūrvaṃ tvayā saubhāgyavattayā|rāmamātā sapatnī te kathaṃ vairaṃ na yāpayet|| 37||
यदा च रामः पृथिवीमवाप्स्यते प्रभूतरत्नाकरशैलसंयुताम्।तदा गमिष्यस्यशुभं पराभवं सहैव दीना भरतेन भामिनि॥ ३८॥
yadā ca rāmaḥ pṛthivīmavāpsyate prabhūtaratnākaraśailasaṃyutām|tadā gamiṣyasyaśubhaṃ parābhavaṃ sahaiva dīnā bharatena bhāmini|| 38||
यदा हि रामः पृथिवीमवाप्स्यते ध्रुवं प्रणष्टो भरतो भविष्यति।अतो हि संचिन्तय राज्यमात्मजे परस्य चैवास्य विवासकारणम्॥ ३९॥
yadā hi rāmaḥ pṛthivīmavāpsyate dhruvaṃ praṇaṣṭo bharato bhaviṣyati|ato hi saṃcintaya rājyamātmaje parasya caivāsya vivāsakāraṇam|| 39||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे अष्टमः सर्गः ॥२-८॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye ayodhyākāṇḍe aṣṭamaḥ sargaḥ ||2-8||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
