श्रीमद्वाल्मीकीयरामायणे बालकाण्डे प्रथमः सर्गः ॥१-१॥
śrīmadvālmīkīyarāmāyaṇe bālakāṇḍe prathamaḥ sargaḥ ||1-1||
तपःस्वाध्यायनिरतं तपस्वी वाग्विदां वरम् । नारदं परिपप्रच्छ वाल्मीकिर्मुनिपुङ्गवम् ॥१-१-१॥
tapaḥsvādhyāyanirataṃ tapasvī vāgvidāṃ varam |nāradaṃ paripapraccha vālmīkirmunipuṅgavam ||1-1-1||
को न्वस्मिन्साम्प्रतं लोके गुणवान्कश्च वीर्यवान् । धर्मज्ञश्च कृतज्ञश्च सत्यवाक्यो दृढव्रतः ॥१-१-२॥
ko nvasminsāmprataṃ loke guṇavānkaśca vīryavān |dharmajñaśca kṛtajñaśca satyavākyo dṛḍhavrataḥ ||1-1-2||
चारित्रेण च को युक्तः सर्वभूतेषु को हितः । विद्वान्कः कः समर्थश्च कश्चैकप्रियदर्शनः ॥१-१-३॥
cāritreṇa ca ko yuktaḥ sarvabhūteṣu ko hitaḥ |vidvānkaḥ kaḥ samarthaśca kaścaikapriyadarśanaḥ ||1-1-3||
आत्मवान्को जितक्रोधो द्युतिमान्कोऽनसूयकः । कस्य बिभ्यति देवाश्च जातरोषस्य संयुगे ॥१-१-४॥
ātmavānko jitakrodho dyutimānko'nasūyakaḥ |kasya bibhyati devāśca jātaroṣasya saṃyuge ||1-1-4||
एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं परं कौतूहलं हि मे । महर्षे त्वं समर्थोऽसि ज्ञातुमेवंविधं नरम् ॥१-१-५॥
etadicchāmyahaṃ śrotuṃ paraṃ kautūhalaṃ hi me |maharṣe tvaṃ samartho'si jñātumevaṃvidhaṃ naram ||1-1-5||
श्रुत्वा चैतत्त्रिलोकज्ञो वाल्मीकेर्नारदो वचः । श्रूयतामिति चामन्त्र्य प्रहृष्टो वाक्यमब्रवीत् ॥१-१-६॥
śrutvā caitattrilokajño vālmīkernārado vacaḥ |śrūyatāmiti cāmantrya prahṛṣṭo vākyamabravīt ||1-1-6||
बहवो दुर्लभाश्चैव ये त्वया कीर्तिता गुणाः । मुने वक्ष्याम्यहं बुद्ध्वा तैर्युक्तः श्रूयतां नरः ॥१-१-७॥
bahavo durlabhāścaiva ye tvayā kīrtitā guṇāḥ |mune vakṣyāmyahaṃ buddhvā tairyuktaḥ śrūyatāṃ naraḥ ||1-1-7||
इक्ष्वाकुवंशप्रभवो रामो नाम जनैः श्रुतः । नियतात्मा महावीर्यो द्युतिमान्धृतिमान्वशी ॥१-१-८॥
ikṣvākuvaṃśaprabhavo rāmo nāma janaiḥ śrutaḥ |niyatātmā mahāvīryo dyutimāndhṛtimānvaśī ||1-1-8||
बुद्धिमान्नीतिमान्वाग्मी श्रीमाञ्छ्त्रुनिबर्हणः । विपुलांसो महाबाहुः कम्बुग्रीवो महाहनुः ॥१-१-९॥
buddhimānnītimānvāgmī śrīmāñchtrunibarhaṇaḥ |vipulāṃso mahābāhuḥ kambugrīvo mahāhanuḥ ||1-1-9||
महोरस्को महेष्वासो गूढजत्रुररिन्दमः । आजानुबाहुः सुशिराः सुललाटः सुविक्रमः ॥१-१-१०॥
mahorasko maheṣvāso gūḍhajatrurarindamaḥ |ājānubāhuḥ suśirāḥ sulalāṭaḥ suvikramaḥ ||1-1-10||
समः समविभक्ताङ्गः स्निग्धवर्णः प्रतापवान् । पीनवक्षा विशालाक्षो लक्ष्मीवाञ्छुभलक्षणः ॥१-१-११॥
samaḥ samavibhaktāṅgaḥ snigdhavarṇaḥ pratāpavān |pīnavakṣā viśālākṣo lakṣmīvāñchubhalakṣaṇaḥ ||1-1-11||
धर्मज्ञः सत्यसन्धश्च प्रजानां च हिते रतः । यशस्वी ज्ञानसम्पन्नः शुचिर्वश्यः समाधिमान् ॥१-१-१२॥
dharmajñaḥ satyasandhaśca prajānāṃ ca hite rataḥ |yaśasvī jñānasampannaḥ śucirvaśyaḥ samādhimān ||1-1-12||
प्रजापतिसमः श्रीमान् धाता रिपुनिषूदनः । रक्षिता जीवलोकस्य धर्मस्य परिरक्षिता॥१-१-१३॥
prajāpatisamaḥ śrīmān dhātā ripuniṣūdanaḥ |rakṣitā jīvalokasya dharmasya parirakṣitā||1-1-13||
रक्षिता स्वस्य धर्मस्य स्वजनस्य च रक्षिता । वेदवेदाङ्गतत्त्वज्ञो धनुर्वेदे च निष्ठितः ॥१-१-१४॥
rakṣitā svasya dharmasya svajanasya ca rakṣitā |vedavedāṅgatattvajño dhanurvede ca niṣṭhitaḥ ||1-1-14||
सर्वशास्त्रार्थतत्त्वज्ञो स्मृतिमान् प्रतिभानवान् । सर्वलोकप्रियः साधुरदीनात्मा विचक्षणः ॥१-१-१५॥
sarvaśāstrārthatattvajño smṛtimān pratibhānavān |sarvalokapriyaḥ sādhuradīnātmā vicakṣaṇaḥ ||1-1-15||
सर्वदाभिगतः सद्भिः समुद्र इव सिन्धुभिः । आर्यः सर्वसमश्चैव सदैव प्रियदर्शनः ॥१-१-१६॥
sarvadābhigataḥ sadbhiḥ samudra iva sindhubhiḥ |āryaḥ sarvasamaścaiva sadaiva priyadarśanaḥ ||1-1-16||
स च सर्व गुणोपेतः कौसल्यानन्दवर्धनः । समुद्र इव गाम्भीर्ये धैर्येण हिमवानिव ॥१-१-१७॥
sa ca sarva guṇopetaḥ kausalyānandavardhanaḥ |samudra iva gāmbhīrye dhairyeṇa himavāniva ||1-1-17||
विष्णुना सदृशो वीर्ये सोमवत्प्रियदर्शनः । कालाग्निसदृशः क्रोधे क्षमया पृथिवीसमः ॥१-१-१८॥
viṣṇunā sadṛśo vīrye somavatpriyadarśanaḥ |kālāgnisadṛśaḥ krodhe kṣamayā pṛthivīsamaḥ ||1-1-18||
धनदेन समस्त्यागे सत्ये धर्म इवापरः । तमेवंगुणसम्पन्नं रामं सत्यपराक्रमम् ॥१-१-१९॥
dhanadena samastyāge satye dharma ivāparaḥ |tamevaṃguṇasampannaṃ rāmaṃ satyaparākramam ||1-1-19||
ज्येष्ठं ज्येष्ठगुणैर्युक्तं प्रियं दशरथस्सुतम् । प्रकृतीनां हितैर्युक्तं प्रकृतिप्रियकाम्यया ॥१-१-२०॥
jyeṣṭhaṃ jyeṣṭhaguṇairyuktaṃ priyaṃ daśarathassutam |prakṛtīnāṃ hitairyuktaṃ prakṛtipriyakāmyayā ||1-1-20||
यौवराज्येन संयोक्तुम् ऐच्छत्प्रीत्या महीपतिः । तस्याभिषेकसम्भारान् दृष्ट्वा भार्याथ कैकयी ॥१-१-२१॥
yauvarājyena saṃyoktum aicchatprītyā mahīpatiḥ |tasyābhiṣekasambhārān dṛṣṭvā bhāryātha kaikayī ||1-1-21||
पूर्वं दत्तवरा देवी वरमेनमयाचत । विवासनञ्च रामस्य भरतस्याभिषेचनम् ॥१-१-२२॥
pūrvaṃ dattavarā devī varamenamayācata |vivāsanañca rāmasya bharatasyābhiṣecanam ||1-1-22||
स सत्यवचनाद्राजा धर्मपाशेन संयतः । विवासयामास सुतं रामं दशरथः प्रियम् ॥१-१-२३॥
sa satyavacanādrājā dharmapāśena saṃyataḥ |vivāsayāmāsa sutaṃ rāmaṃ daśarathaḥ priyam ||1-1-23||
स जगाम वनं वीरः प्रतिज्ञामनुपालयन् । पितुर्वचननिर्देशात् कैकेय्याः प्रियकारणात् ॥१-१-२४॥
sa jagāma vanaṃ vīraḥ pratijñāmanupālayan |piturvacananirdeśāt kaikeyyāḥ priyakāraṇāt ||1-1-24||
तं व्रजन्तं प्रियो भ्राता लक्ष्मणोऽनुजगाम ह । स्नेहाद् विनयसम्पन्नः सुमित्रानन्दवर्धनः ॥१-१-२५॥
taṃ vrajantaṃ priyo bhrātā lakṣmaṇo'nujagāma ha |snehād vinayasampannaḥ sumitrānandavardhanaḥ ||1-1-25||
भ्रातरं दयितो भ्रातुः सौभ्रात्रमनुदर्शयन् । रामस्य दयिता भार्या नित्यं प्राणसमा हिता ॥१-१-२६॥
bhrātaraṃ dayito bhrātuḥ saubhrātramanudarśayan |rāmasya dayitā bhāryā nityaṃ prāṇasamā hitā ||1-1-26||
जनकस्य कुले जाता देवमायेव निर्मिता । सर्वलक्षणसम्पन्ना नारीणामुत्तमा वधूः ॥१-१-२७॥
janakasya kule jātā devamāyeva nirmitā |sarvalakṣaṇasampannā nārīṇāmuttamā vadhūḥ ||1-1-27||
सीताप्यनुगता रामं शशिनं रोहिणी यथा । पौरैरनुगतो दूरं पित्रा दशरथेन च ॥१-१-२८॥
sītāpyanugatā rāmaṃ śaśinaṃ rohiṇī yathā |paurairanugato dūraṃ pitrā daśarathena ca ||1-1-28||
शृङ्गवीरपुरे सूतं गङ्गाकूले व्यसर्जयत् । गुहमासाद्य धर्मात्मा निषादाधिपतिं प्रियम् ॥१-१-२९॥
śṛṅgavīrapure sūtaṃ gaṅgākūle vyasarjayat |guhamāsādya dharmātmā niṣādādhipatiṃ priyam ||1-1-29||
गुहेन सहितो रामो लक्ष्मणेन च सीतया । ते वनेन वनङ्गत्वा नदीस्तीर्त्वा बहूदकाः ॥१-१-३०॥
guhena sahito rāmo lakṣmaṇena ca sītayā |te vanena vanaṅgatvā nadīstīrtvā bahūdakāḥ ||1-1-30||
चित्रकूटमनुप्राप्य भरद्वाजस्य शासनात् । रम्यमावसथं कृत्वा रममाणा वने त्रयः ॥१-१-३१॥
citrakūṭamanuprāpya bharadvājasya śāsanāt |ramyamāvasathaṃ kṛtvā ramamāṇā vane trayaḥ ||1-1-31||
देवगन्धर्वसंकाशाः तत्र ते न्यवसन् सुखम् । चित्रकूटङ्गते रामे पुत्रशोकातुरस्तथा ॥१-१-३२॥
devagandharvasaṃkāśāḥ tatra te nyavasan sukham |citrakūṭaṅgate rāme putraśokāturastathā ||1-1-32||
राजा दशरथस्स्वर्गं जगाम विलपन् सुतम् । गते तु तस्मिन् भरतो वसिष्ठप्रमुखैर्द्विजैः ॥१-१-३३॥
rājā daśarathassvargaṃ jagāma vilapan sutam |gate tu tasmin bharato vasiṣṭhapramukhairdvijaiḥ ||1-1-33||
नियुज्यमानो राज्याय नैच्छत् राज्यं महाबलः । स जगाम वनं वीरो रामपादप्रसादकः ॥१-१-३४॥
niyujyamāno rājyāya naicchat rājyaṃ mahābalaḥ |sa jagāma vanaṃ vīro rāmapādaprasādakaḥ ||1-1-34||
गत्वा तु स महात्मानं रामं सत्यपराक्रमम् । अयाचद्भ्रातरं रामम् आर्यभावपुरस्कृतः ॥१-१-३५॥
gatvā tu sa mahātmānaṃ rāmaṃ satyaparākramam |ayācadbhrātaraṃ rāmam āryabhāvapuraskṛtaḥ ||1-1-35||
त्वमेव राजा धर्मज्ञ इति रामं वचोऽब्रवीत् । रामोऽपि परमोदारः सुमुखस्सुमहायशाः ॥१-१-३६॥
tvameva rājā dharmajña iti rāmaṃ vaco'bravīt |rāmo'pi paramodāraḥ sumukhassumahāyaśāḥ ||1-1-36||
न चैच्छत् पितुरादेशात् राज्यं रामो महाबलः । पादुके चास्य राज्याय न्यासं दत्त्वा पुनः पुनः ॥१-१-३७॥
na caicchat piturādeśāt rājyaṃ rāmo mahābalaḥ |pāduke cāsya rājyāya nyāsaṃ dattvā punaḥ punaḥ ||1-1-37||
निवर्तयामास ततो भरतं भरताग्रजः । स काममनवाप्यैव रामपादावुपस्पृशन् ॥१-१-३८॥
nivartayāmāsa tato bharataṃ bharatāgrajaḥ |sa kāmamanavāpyaiva rāmapādāvupaspṛśan ||1-1-38||
नन्दिग्रामेऽकरोद् राज्यं रामागमनकाङ्क्षया । गते तु भरते श्रीमान् सत्यसन्धो जितेन्द्रियः ॥१-१-३९॥
nandigrāme'karod rājyaṃ rāmāgamanakāṅkṣayā |gate tu bharate śrīmān satyasandho jitendriyaḥ ||1-1-39||
रामस्तु पुनरालक्ष्य नागरस्य जनस्य च । तत्रागमनमेकाग्रो दण्डकान् प्रविवेश ह ॥१-१-४०॥
rāmastu punarālakṣya nāgarasya janasya ca |tatrāgamanamekāgro daṇḍakān praviveśa ha ||1-1-40||
प्रविश्य तु महारण्यं रामो राजीवलोचनः । विराधं राक्षसं हत्वा शरभङ्गं ददर्श ह ॥१-१-४१॥
praviśya tu mahāraṇyaṃ rāmo rājīvalocanaḥ |virādhaṃ rākṣasaṃ hatvā śarabhaṅgaṃ dadarśa ha ||1-1-41||
सुतीक्ष्णं चाप्यगस्त्यं च अगस्त्यभ्रातरं तथा । अगस्त्यवचनाच्चैव जग्राहैन्द्रं शरासनम् ॥१-१-४२॥
sutīkṣṇaṃ cāpyagastyaṃ ca agastyabhrātaraṃ tathā |agastyavacanāccaiva jagrāhaindraṃ śarāsanam ||1-1-42||
खड्गञ्च परम प्रीतस्तूणी चाक्षयसायकौ । वसतस्तस्य रामस्य वने वनचरैः सह ॥१-१-४३॥
khaḍgañca parama prītastūṇī cākṣayasāyakau |vasatastasya rāmasya vane vanacaraiḥ saha ||1-1-43||
ऋषयोऽभ्यागमन् सर्वे वधायासुररक्षसाम् । स तेषां प्रतिशुश्राव राक्षसानां तदा वने ॥१-१-४४॥
ṛṣayo'bhyāgaman sarve vadhāyāsurarakṣasām |sa teṣāṃ pratiśuśrāva rākṣasānāṃ tadā vane ||1-1-44||
प्रतिज्ञातश्च रामेण वधः संयति रक्षसाम् । ऋषीणामग्निकल्पानां दण्डकारण्यवासीनाम् ॥१-१-४५॥
pratijñātaśca rāmeṇa vadhaḥ saṃyati rakṣasām |ṛṣīṇāmagnikalpānāṃ daṇḍakāraṇyavāsīnām ||1-1-45||
तेन तत्रैव वसता जनस्थाननिवासिनी । विरूपिता शूर्पणखा राक्षसी कामरूपिणी ॥१-१-४६॥
tena tatraiva vasatā janasthānanivāsinī |virūpitā śūrpaṇakhā rākṣasī kāmarūpiṇī ||1-1-46||
ततः शूर्पणखावाक्यादुद्युक्तान् सर्वराक्षसान् । खरं त्रिशिरसं चैव दूषणं चैव राक्षसम् ॥१-१-४७॥
tataḥ śūrpaṇakhāvākyādudyuktān sarvarākṣasān |kharaṃ triśirasaṃ caiva dūṣaṇaṃ caiva rākṣasam ||1-1-47||
निजघान रणे रामस्तेषां चैव पदानुगान् । वने तस्मिन् निवसता जनस्थाननिवासिनाम् ॥१-१-४८॥
nijaghāna raṇe rāmasteṣāṃ caiva padānugān |vane tasmin nivasatā janasthānanivāsinām ||1-1-48||
रक्षसां निहतान्यासन् सहस्राणि चतुर्दश । ततो ज्ञातिवधं श्रुत्वा रावणः क्रोधमूर्छितः ॥१-१-४९॥
rakṣasāṃ nihatānyāsan sahasrāṇi caturdaśa |tato jñātivadhaṃ śrutvā rāvaṇaḥ krodhamūrchitaḥ ||1-1-49||
सहायं वरयामास मारीचं नाम राक्षसम् । वार्यमाणः सुबहुशो मारीचेन स रावणः ॥१-१-५०॥
sahāyaṃ varayāmāsa mārīcaṃ nāma rākṣasam |vāryamāṇaḥ subahuśo mārīcena sa rāvaṇaḥ ||1-1-50||
न विरोधो बलवता क्षमो रावण तेन ते । अनादृत्य तु तद्वाक्यं रावणः कालचोदितः ॥१-१-५१॥
na virodho balavatā kṣamo rāvaṇa tena te |anādṛtya tu tadvākyaṃ rāvaṇaḥ kālacoditaḥ ||1-1-51||
जगाम सहमारीचस्तस्याश्रमपदं तदा । तेन मायाविना दूरमपवाह्य नृपात्मजौ ॥१-१-५२॥
jagāma sahamārīcastasyāśramapadaṃ tadā |tena māyāvinā dūramapavāhya nṛpātmajau ||1-1-52||
जहार भार्यां रामस्य गृध्रं हत्वा जटायुषम् । गृध्रञ्च निहतं दृष्ट्वा हृतां श्रुत्वा च मैथिलीम् ॥१-१-५३॥
jahāra bhāryāṃ rāmasya gṛdhraṃ hatvā jaṭāyuṣam |gṛdhrañca nihataṃ dṛṣṭvā hṛtāṃ śrutvā ca maithilīm ||1-1-53||
राघवः शोकसंतप्तो विललापाकुलेन्द्रियः । ततस्तेनैव शोकेन गृध्रं दग्ध्वा जटायुषम् ॥१-१-५४॥
rāghavaḥ śokasaṃtapto vilalāpākulendriyaḥ |tatastenaiva śokena gṛdhraṃ dagdhvā jaṭāyuṣam ||1-1-54||
मार्गमाणो वने सीतां राक्षसं सन्ददर्श ह । कबन्धं नाम रूपेण विकृतं घोरदर्शनम् ॥१-१-५५॥
mārgamāṇo vane sītāṃ rākṣasaṃ sandadarśa ha |kabandhaṃ nāma rūpeṇa vikṛtaṃ ghoradarśanam ||1-1-55||
तन्निहत्य महाबाहुर्ददाह स्वर्गतश्च सः । स चास्य कथयामास शबरीं धर्मचारिणीम् ॥१-१-५६॥
tannihatya mahābāhurdadāha svargataśca saḥ |sa cāsya kathayāmāsa śabarīṃ dharmacāriṇīm ||1-1-56||
श्रमणां धर्मनिपुणामभिगच्छेति राघव । सोऽभ्य गच्छन्महातेजाः शबरीं शत्रुसूदनः ॥१-१-५७॥
śramaṇāṃ dharmanipuṇāmabhigaccheti rāghava |so'bhya gacchanmahātejāḥ śabarīṃ śatrusūdanaḥ ||1-1-57||
शबर्या पूजितः सम्यग् रामो दशरथात्मजः । पम्पातीरे हनुमता सङ्गतो वानरेण ह ॥१-१-५८॥
śabaryā pūjitaḥ samyag rāmo daśarathātmajaḥ |pampātīre hanumatā saṅgato vānareṇa ha ||1-1-58||
हनुमद्वचनाच्चैव सुग्रीवेण समागतः । सुग्रीवाय च तत्सर्वं शंसद्रामो महाबलः ॥१-१-५९॥
hanumadvacanāccaiva sugrīveṇa samāgataḥ |sugrīvāya ca tatsarvaṃ śaṃsadrāmo mahābalaḥ ||1-1-59||
आदितस्तद् यथावृत्तं सीतायाश्च विशेषतः । सुग्रीवश्चापि तत्सर्वं श्रुत्वा रामस्य वानरः ॥१-१-६०॥
āditastad yathāvṛttaṃ sītāyāśca viśeṣataḥ |sugrīvaścāpi tatsarvaṃ śrutvā rāmasya vānaraḥ ||1-1-60||
चकार सख्यं रामेण प्रीतश्चैवाग्निसाक्षिकम् । ततो वानरराजेन वैरानुकथनं प्रति ॥१-१-६१॥
cakāra sakhyaṃ rāmeṇa prītaścaivāgnisākṣikam |tato vānararājena vairānukathanaṃ prati ||1-1-61||
रामायावेदितं सर्वं प्रणयात् दुःखितेन च । प्रतिज्ञातञ्च रामेण तदा वालिवधं प्रति ॥१-१-६२॥
rāmāyāveditaṃ sarvaṃ praṇayāt duḥkhitena ca |pratijñātañca rāmeṇa tadā vālivadhaṃ prati ||1-1-62||
वालिनश्च बलं तत्र कथयामास वानरः । सुग्रीवः शङ्कितश्चासीन्नित्यं वीर्येण राघवे ॥१-१-६३॥
vālinaśca balaṃ tatra kathayāmāsa vānaraḥ |sugrīvaḥ śaṅkitaścāsīnnityaṃ vīryeṇa rāghave ||1-1-63||
राघवप्रत्ययार्थं तु दुन्दुभेः कायमुत्तमम् । दर्शयामास सुग्रीवः महापर्वतसन्निभम् ॥१-१-६४॥
rāghavapratyayārthaṃ tu dundubheḥ kāyamuttamam |darśayāmāsa sugrīvaḥ mahāparvatasannibham ||1-1-64||
उत्स्मयित्वा महाबाहुः प्रेक्ष्य चास्ति महाबलः । पादाङ्गुष्ठेन चिक्षेप संपूर्णं दशयोजनम् ॥१-१-६५॥
utsmayitvā mahābāhuḥ prekṣya cāsti mahābalaḥ |pādāṅguṣṭhena cikṣepa saṃpūrṇaṃ daśayojanam ||1-1-65||
बिभेद च पुनस्सालान् सप्तैकेन महेषुणा । गिरिं रसातलञ्चैव जनयन् प्रत्ययं तथा ॥१-१-६६॥
bibheda ca punassālān saptaikena maheṣuṇā |giriṃ rasātalañcaiva janayan pratyayaṃ tathā ||1-1-66||
ततः प्रीतमनास्तेन विश्वस्तस्स महाकपिः । किष्किन्धां रामसहितो जगाम च गुहां तदा ॥१-१-६७॥
tataḥ prītamanāstena viśvastassa mahākapiḥ |kiṣkindhāṃ rāmasahito jagāma ca guhāṃ tadā ||1-1-67||
ततोऽगर्जद्धरिवरः सुग्रीवो हेमपिङ्गलः । तेन नादेन महता निर्जगाम हरीश्वरः ॥१-१-६८॥
tato'garjaddharivaraḥ sugrīvo hemapiṅgalaḥ |tena nādena mahatā nirjagāma harīśvaraḥ ||1-1-68||
अनुमान्य तदा तारां सुग्रीवेण समागतः । निजघान च तत्रैनं शरेणैकेन राघवः ॥१-१-६९॥
anumānya tadā tārāṃ sugrīveṇa samāgataḥ |nijaghāna ca tatrainaṃ śareṇaikena rāghavaḥ ||1-1-69||
ततः सुग्रीववचनात् हत्वा वालिनमाहवे । सुग्रीवमेव तद्राज्ये राघवः प्रत्यपादयत् ॥१-१-७०॥
tataḥ sugrīvavacanāt hatvā vālinamāhave |sugrīvameva tadrājye rāghavaḥ pratyapādayat ||1-1-70||
स च सर्वान् समानीय वानरान् वानरर्षभः । दिशः प्रस्थापयामास दिदृक्षुर्जनकात्मजाम् ॥१-१-७१॥
sa ca sarvān samānīya vānarān vānararṣabhaḥ |diśaḥ prasthāpayāmāsa didṛkṣurjanakātmajām ||1-1-71||
ततो गृध्रस्य वचनात् संपातेर्हनुमान् बली । शतयोजनविस्तीर्णं पुप्लुवे लवणार्णवम् ॥१-१-७२॥
tato gṛdhrasya vacanāt saṃpāterhanumān balī |śatayojanavistīrṇaṃ pupluve lavaṇārṇavam ||1-1-72||
तत्र लङ्कां समासाद्य पुरीं रावणपालिताम् । ददर्श सीतां ध्यायन्तीम् अशोकवनिकां गताम् ॥१-१-७३॥
tatra laṅkāṃ samāsādya purīṃ rāvaṇapālitām |dadarśa sītāṃ dhyāyantīm aśokavanikāṃ gatām ||1-1-73||
निवेदयित्वाभिज्ञानं प्रवृत्तिं विनिवेद्य च । समाश्वास्य च वैदेहीं मर्दयामास तोरणम् ॥१-१-७४॥
nivedayitvābhijñānaṃ pravṛttiṃ vinivedya ca |samāśvāsya ca vaidehīṃ mardayāmāsa toraṇam ||1-1-74||
पञ्च सेनाग्रगान् हत्वा सप्त मन्त्रिसुतानपि । शूरमक्षं च निष्पिष्य ग्रहणं समुपागमत् ॥१-१-७५॥
pañca senāgragān hatvā sapta mantrisutānapi |śūramakṣaṃ ca niṣpiṣya grahaṇaṃ samupāgamat ||1-1-75||
अस्त्रेणोन्मुक्तमात्मानं ज्ञात्वा पैतामहाद् वरात् । मर्षयन् राक्षसान् वीरो यन्त्रिणस्तान् यदृच्छया ॥१-१-७६॥
astreṇonmuktamātmānaṃ jñātvā paitāmahād varāt |marṣayan rākṣasān vīro yantriṇastān yadṛcchayā ||1-1-76||
ततो दग्ध्वा पुरीं लङ्काम् ऋते सीताञ्च मैथिलीम् । रामाय प्रियमाख्यातुं पुनरायान्महाकपिः ॥१-१-७७॥
tato dagdhvā purīṃ laṅkām ṛte sītāñca maithilīm |rāmāya priyamākhyātuṃ punarāyānmahākapiḥ ||1-1-77||
सोऽभिगम्य महात्मानं कृत्वा रामं प्रदक्षिणम् । न्यवेदयदमेयात्मा दृष्टा सीतेति तत्त्वतः ॥१-१-७८॥
so'bhigamya mahātmānaṃ kṛtvā rāmaṃ pradakṣiṇam |nyavedayadameyātmā dṛṣṭā sīteti tattvataḥ ||1-1-78||
ततः सुग्रीवसहितो गत्वा तीरं महोदधेः । समुद्रं क्षोभयामास शरैरादित्यसन्निभैः ॥१-१-७९॥
tataḥ sugrīvasahito gatvā tīraṃ mahodadheḥ |samudraṃ kṣobhayāmāsa śarairādityasannibhaiḥ ||1-1-79||
दर्शयामास चात्मानं समुद्रः सरितां पतिः । समुद्रवचनाच्चैव नलं सेतुमकारयत् ॥१-१-८०॥
darśayāmāsa cātmānaṃ samudraḥ saritāṃ patiḥ |samudravacanāccaiva nalaṃ setumakārayat ||1-1-80||
तेन गत्वा पुरीं लङ्कां हत्वा रावणमाहवे । रामः सीतामनुप्राप्य परां व्रीडामुपागमत् ॥१-१-८१॥
tena gatvā purīṃ laṅkāṃ hatvā rāvaṇamāhave |rāmaḥ sītāmanuprāpya parāṃ vrīḍāmupāgamat ||1-1-81||
तामुवाच ततो रामः परुषं जनसंसदि । अमृष्यमाणा सा सीता विवेश ज्वलनं सती ॥१-१-८२॥
tāmuvāca tato rāmaḥ paruṣaṃ janasaṃsadi |amṛṣyamāṇā sā sītā viveśa jvalanaṃ satī ||1-1-82||
ततोऽग्निवचनात् सीतां ज्ञात्वा विगतकल्मषाम् । कर्मणा तेन महता त्रैलोक्यं सचराचरम् ॥१-१-८३॥
tato'gnivacanāt sītāṃ jñātvā vigatakalmaṣām |karmaṇā tena mahatā trailokyaṃ sacarācaram ||1-1-83||
सदेवर्षिगणं तुष्टं राघवस्य महात्मनः ॥बभौ रामः सम्प्रहृष्टः पूजितः सर्वदेवतैः ॥१-१-८४॥
sadevarṣigaṇaṃ tuṣṭaṃ rāghavasya mahātmanaḥ ||babhau rāmaḥ samprahṛṣṭaḥ pūjitaḥ sarvadevataiḥ ||1-1-84||
अभ्यषिच्य च लङ्कायां राक्षसेन्द्रं विभीषणम् । कृतकृत्यस्तदा रामो विज्वरः प्रमुमोद ह ॥१-१-८५॥
abhyaṣicya ca laṅkāyāṃ rākṣasendraṃ vibhīṣaṇam |kṛtakṛtyastadā rāmo vijvaraḥ pramumoda ha ||1-1-85||
देवताभ्यो वरं प्राप्य समुत्थाप्य च वानरान् । अयोध्यां प्रस्थितो रामः पुष्पकेण सुहृद्वृतः ॥१-१-८६॥
devatābhyo varaṃ prāpya samutthāpya ca vānarān |ayodhyāṃ prasthito rāmaḥ puṣpakeṇa suhṛdvṛtaḥ ||1-1-86||
भरद्वाजाश्रमं गत्वा रामः सत्यपराक्रमः । भरतस्यान्तिके रामो हनूमन्तं व्यसर्जयत् ॥१-१-८७॥
bharadvājāśramaṃ gatvā rāmaḥ satyaparākramaḥ |bharatasyāntike rāmo hanūmantaṃ vyasarjayat ||1-1-87||
पुनराख्यायिकां जल्पन् सुग्रीवसहितस्तदा । पुष्पकं तत् समारुह्य नन्दिग्रामं ययौ तदा ॥१-१-८८॥
punarākhyāyikāṃ jalpan sugrīvasahitastadā |puṣpakaṃ tat samāruhya nandigrāmaṃ yayau tadā ||1-1-88||
नन्दिग्रामे जटां हित्वा भ्रातृभिः सहितोऽनघः । रामः सीतामनुप्राप्य राज्यं पुनरवाप्तवान् ॥१-१-८९॥
nandigrāme jaṭāṃ hitvā bhrātṛbhiḥ sahito'naghaḥ |rāmaḥ sītāmanuprāpya rājyaṃ punaravāptavān ||1-1-89||
प्रहृष्टमुदितो लोकस्तुष्टः पुष्टः सुधार्मिकः । निरामयो ह्यरोगश्च दुर्भिक्षभयवर्जितः ॥१-१-९०॥
prahṛṣṭamudito lokastuṣṭaḥ puṣṭaḥ sudhārmikaḥ |nirāmayo hyarogaśca durbhikṣabhayavarjitaḥ ||1-1-90||
न पुत्रमरणं केचित् द्रक्ष्यन्ति पुरुषाः क्वचित् । नार्यश्चाविधवा नित्यं भविष्यन्ति पतिव्रताः ॥१-१-९१॥
na putramaraṇaṃ kecit drakṣyanti puruṣāḥ kvacit |nāryaścāvidhavā nityaṃ bhaviṣyanti pativratāḥ ||1-1-91||
न चाग्निजं भयं किञ्चिन्नाप्सु मज्जन्ति जन्तवः । न वातजं भयं किञ्चित् नापि ज्वरकृतं तथा ॥१-१-९२॥
na cāgnijaṃ bhayaṃ kiñcinnāpsu majjanti jantavaḥ |na vātajaṃ bhayaṃ kiñcit nāpi jvarakṛtaṃ tathā ||1-1-92||
न चापि क्षुद्भयं तत्र न तस्करभयं तथा । नगराणि च राष्ट्राणि धनधान्ययुतानि च ॥१-१-९३॥
na cāpi kṣudbhayaṃ tatra na taskarabhayaṃ tathā |nagarāṇi ca rāṣṭrāṇi dhanadhānyayutāni ca ||1-1-93||
नित्यं प्रमुदिताः सर्वे यथा कृतयुगे तथा । अश्वमेधशतैरिष्ट्वा तथा बहुसुवर्णकैः ॥१-१-९४॥
nityaṃ pramuditāḥ sarve yathā kṛtayuge tathā |aśvamedhaśatairiṣṭvā tathā bahusuvarṇakaiḥ ||1-1-94||
गवां कोट्ययुतं दत्त्वा विद्वद्भ्यो विधिपूर्वकम् । असंख्येयं धनं दत्त्वा ब्राह्मणेभ्यो महायशाः ॥१-१-९५॥
gavāṃ koṭyayutaṃ dattvā vidvadbhyo vidhipūrvakam |asaṃkhyeyaṃ dhanaṃ dattvā brāhmaṇebhyo mahāyaśāḥ ||1-1-95||
राजवंशान् शतगुणान् स्थापयिष्यति राघवः । चातुर्वर्ण्यं च लोकेऽस्मिन् स्वे स्वे धर्मे नियोक्ष्यति ॥१-१-९६॥
rājavaṃśān śataguṇān sthāpayiṣyati rāghavaḥ |cāturvarṇyaṃ ca loke'smin sve sve dharme niyokṣyati ||1-1-96||
दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च । रामो राज्यमुपासित्वा ब्रह्मलोकं प्रयास्यति ॥१-१-९७॥
daśavarṣasahasrāṇi daśavarṣaśatāni ca |rāmo rājyamupāsitvā brahmalokaṃ prayāsyati ||1-1-97||
इदं पवित्रं पापघ्नं पुण्यं वेदैश्च सम्मितम् । यः पठेद् रामचरितं सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥१-१-९८॥
idaṃ pavitraṃ pāpaghnaṃ puṇyaṃ vedaiśca sammitam |yaḥ paṭhed rāmacaritaṃ sarvapāpaiḥ pramucyate ||1-1-98||
एतदाख्यानमायुष्यं पठन् रामायणं नरः । सपुत्रपौत्रः सगणः प्रेत्य स्वर्गे महीयते ॥१-१-९९॥
etadākhyānamāyuṣyaṃ paṭhan rāmāyaṇaṃ naraḥ |saputrapautraḥ sagaṇaḥ pretya svarge mahīyate ||1-1-99||
पठन् द्विजो वागृषभत्वमीयात् । स्यात् क्षत्रियो भूमिपतित्वमीयात् ॥वणिक् जनः पण्यफलत्वमीयात् । जनश्च शूद्रोऽपि महत्त्वमीयात् ॥१-१-१००॥
paṭhan dvijo vāgṛṣabhatvamīyāt |syāt kṣatriyo bhūmipatitvamīyāt ||vaṇik janaḥ paṇyaphalatvamīyāt |janaśca śūdro'pi mahattvamīyāt ||1-1-100||
इति श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये बालकाण्डे प्रथमः सर्गः ॥१-१॥
iti śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye bālakāṇḍe prathamaḥ sargaḥ ||1-1||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
