श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे बालकाण्डे एकोनत्रिंशः सर्गः ॥१-२९॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe bālakāṇḍe ekonatriṃśaḥ sargaḥ ||1-29||
अथ तस्याप्रमेयस्य वचनं परिपृच्छतः । विश्वामित्रो महातेजा व्याख्यातुमुपचक्रमे ॥१-२९-२५॥
atha tasyāprameyasya vacanaṃ paripṛcchataḥ |viśvāmitro mahātejā vyākhyātumupacakrame ||1-29-25||
इह राम महाबाहो विष्णुर्देवनमस्कृतः । वर्षाणि सुबहूनीह तथा युगशतानि च ॥१-२९-२॥
iha rāma mahābāho viṣṇurdevanamaskṛtaḥ |varṣāṇi subahūnīha tathā yugaśatāni ca ||1-29-2||
तपश्चरणयोगार्थमुवास सुमहातपाः । एष पूर्वाश्रमो राम वामनस्य महात्मनः ॥१-२९-२५॥
tapaścaraṇayogārthamuvāsa sumahātapāḥ |eṣa pūrvāśramo rāma vāmanasya mahātmanaḥ ||1-29-25||
सिद्धाश्रम इति ख्यातः सिद्धो ह्यत्र महातपाः । एतस्मिन्नेव काले तु राजा वैरोचनिर्बलिः ॥१-२९-२५॥
siddhāśrama iti khyātaḥ siddho hyatra mahātapāḥ |etasminneva kāle tu rājā vairocanirbaliḥ ||1-29-25||
निर्जित्य दैवतगणान् सेन्द्रान् सहमरुद्गणान् । कारयामास तद्राज्यं त्रिषु लोकेषु विश्रुतः ॥१-२९-२५॥
nirjitya daivatagaṇān sendrān sahamarudgaṇān |kārayāmāsa tadrājyaṃ triṣu lokeṣu viśrutaḥ ||1-29-25||
यज्ञं चकार सुमहानसुरेन्द्रो महाबलः । बलेस्तु यजमानस्य देवाः साग्निपुरोगमाः । समागम्य स्वयं चैव विष्णुमूचुरिहाश्रमे ॥१-२९-२५॥
yajñaṃ cakāra sumahānasurendro mahābalaḥ |balestu yajamānasya devāḥ sāgnipurogamāḥ |samāgamya svayaṃ caiva viṣṇumūcurihāśrame ||1-29-25||
बलिर्वैरोचनिर्विष्णो यजते यज्ञमुत्तमम् । असमाप्तव्रते तस्मिन् स्वकार्यमभिपद्यताम् ॥१-२९-२५॥
balirvairocanirviṣṇo yajate yajñamuttamam |asamāptavrate tasmin svakāryamabhipadyatām ||1-29-25||
ये चैनमभिवर्तन्ते याचितार इतस्ततः । यच्च यत्र यथावच्च सर्वं तेभ्यः प्रयच्छति ॥१-२९-२५॥
ye cainamabhivartante yācitāra itastataḥ |yacca yatra yathāvacca sarvaṃ tebhyaḥ prayacchati ||1-29-25||
स त्वं सुरहितार्थाय मायायोगमुपाश्रितः । वामनत्वं गतो विष्णो कुरु कल्याणमुत्तमम् ॥१-२९-२५॥
sa tvaṃ surahitārthāya māyāyogamupāśritaḥ |vāmanatvaṃ gato viṣṇo kuru kalyāṇamuttamam ||1-29-25||
एतस्मिन्नन्तरे राम कश्यपोग्निसमप्रभः । अदित्या सहितो राम दीप्यमान इवौजसा ॥१-२९-१०॥
etasminnantare rāma kaśyapognisamaprabhaḥ |adityā sahito rāma dīpyamāna ivaujasā ||1-29-10||
देवीसहायो भगवान् दिव्यं वर्षसहस्रकम् । व्रतं समाप्य वरदं तुष्टाव मधुसूदनम् ॥१-२९-११॥
devīsahāyo bhagavān divyaṃ varṣasahasrakam |vrataṃ samāpya varadaṃ tuṣṭāva madhusūdanam ||1-29-11||
तपोमयं तपोराशिं तपोमूर्तिं तपात्मकम् । तपसा त्वां सुतप्तेन पश्यामि पुरुषोत्तमम् ॥१-२९-१२॥
tapomayaṃ taporāśiṃ tapomūrtiṃ tapātmakam |tapasā tvāṃ sutaptena paśyāmi puruṣottamam ||1-29-12||
शरीरे तव पश्यामि जगत् सर्वमिदं प्रभो । त्वमनादिरनिर्देश्यस्त्वामहं शरणं गतः ॥१-२९-१३॥
śarīre tava paśyāmi jagat sarvamidaṃ prabho |tvamanādiranirdeśyastvāmahaṃ śaraṇaṃ gataḥ ||1-29-13||
तमुवाच हरिः प्रीतः कश्यपं गतकल्मषम् । वरं वरय भद्रं ते वरार्होऽसि मतो मम ॥१-२९-१४॥
tamuvāca hariḥ prītaḥ kaśyapaṃ gatakalmaṣam |varaṃ varaya bhadraṃ te varārho'si mato mama ||1-29-14||
तच्छ्रुत्वा वचनं तस्य मारीचः कश्यपोऽब्रवीत् । अदित्या देवतानां च मम चैवानुयाचितम् ॥१-२९-१५॥
tacchrutvā vacanaṃ tasya mārīcaḥ kaśyapo'bravīt |adityā devatānāṃ ca mama caivānuyācitam ||1-29-15||
वरं वरद सुप्रीतो दातुमर्हसि सुव्रत । पुत्रत्वं गच्छ भगवन्नदित्या मम चानघ ॥१-२९-१६॥
varaṃ varada suprīto dātumarhasi suvrata |putratvaṃ gaccha bhagavannadityā mama cānagha ||1-29-16||
भ्राता भव यवीयांस्त्वं शक्रस्यासुरसूदन । शोकार्तानां तु देवानां साहाय्यं कर्तुमर्हसि ॥१-२९-१७॥
bhrātā bhava yavīyāṃstvaṃ śakrasyāsurasūdana |śokārtānāṃ tu devānāṃ sāhāyyaṃ kartumarhasi ||1-29-17||
अयं सिद्धाश्रमो नाम प्रसादात् ते भविष्यति । सिद्धे कर्मणि देवेश उत्तिष्ठ भगवन्नितः ॥१-२९-१८॥
ayaṃ siddhāśramo nāma prasādāt te bhaviṣyati |siddhe karmaṇi deveśa uttiṣṭha bhagavannitaḥ ||1-29-18||
अथ विष्णुर्महातेजा अदित्यां समजायत । वामनं रूपमास्थाय वैरोचनिमुपागमत् ॥१-२९-१९॥
atha viṣṇurmahātejā adityāṃ samajāyata |vāmanaṃ rūpamāsthāya vairocanimupāgamat ||1-29-19||
त्रीन् पदानथ भिक्षित्वा प्रतिगृह्य च मेदिनीम् । आक्रम्य लोकाँल्लोकार्थी सर्वलोकहिते रतः ॥१-२९-२०॥
trīn padānatha bhikṣitvā pratigṛhya ca medinīm |ākramya lokāँllokārthī sarvalokahite rataḥ ||1-29-20||
महेन्द्राय पुनः प्रादान्नियम्य बलिमोजसा । त्रैलोक्यं स महातेजाश्चक्रे शक्रवशं पुनः ॥१-२९-२१॥
mahendrāya punaḥ prādānniyamya balimojasā |trailokyaṃ sa mahātejāścakre śakravaśaṃ punaḥ ||1-29-21||
तेनैव पूर्वमाक्रान्त आश्रमः श्रमनाशनः । मयापि भक्त्या तस्यैव वामनस्योपभुज्यते ॥१-२९-२२॥
tenaiva pūrvamākrānta āśramaḥ śramanāśanaḥ |mayāpi bhaktyā tasyaiva vāmanasyopabhujyate ||1-29-22||
एनमाश्रममायान्ति राक्षसा विघ्नकारिणः । अत्र ते पुरुषव्याघ्र हन्तव्या दुष्टचारिणः ॥१-२९-२३॥
enamāśramamāyānti rākṣasā vighnakāriṇaḥ |atra te puruṣavyāghra hantavyā duṣṭacāriṇaḥ ||1-29-23||
अद्य गच्छामहे राम सिद्धाश्रममनुत्तमम् । तदाश्रमपदं तात तवाप्येतद् यथा मम ॥१-२९-२४॥
adya gacchāmahe rāma siddhāśramamanuttamam |tadāśramapadaṃ tāta tavāpyetad yathā mama ||1-29-24||
इत्युक्त्वा परमप्रीतो गृह्य रामं सलक्ष्मणम् । प्रविशन्नाश्रमपदं व्यरोचत महामुनिः । शशीव गतनीहारः पुनर्वसुसमन्वितः ॥१-२९-२५॥
ityuktvā paramaprīto gṛhya rāmaṃ salakṣmaṇam |praviśannāśramapadaṃ vyarocata mahāmuniḥ |śaśīva gatanīhāraḥ punarvasusamanvitaḥ ||1-29-25||
तं दृष्ट्वा मुनयः सर्वे सिद्धाश्रमनिवासिनः । उत्पत्योत्पत्य सहसा विश्वामित्रमपूजयन् ॥१-२९-२६॥
taṃ dṛṣṭvā munayaḥ sarve siddhāśramanivāsinaḥ |utpatyotpatya sahasā viśvāmitramapūjayan ||1-29-26||
यथार्हं चक्रिरे पूजां विश्वामित्राय धीमते । तथैव राजपुत्राभ्यामकुर्वन्नतिथिक्रियाम् ॥१-२९-२७॥
yathārhaṃ cakrire pūjāṃ viśvāmitrāya dhīmate |tathaiva rājaputrābhyāmakurvannatithikriyām ||1-29-27||
मुहूर्तमथ विश्रान्तौ राजपुत्रावरिंदमौ । प्राञ्जली मुनिशार्दूलमूचतू रघुनन्दनौ ॥१-२९-२८॥
muhūrtamatha viśrāntau rājaputrāvariṃdamau |prāñjalī muniśārdūlamūcatū raghunandanau ||1-29-28||
अद्यैव दीक्षां प्रविश भद्रं ते मुनिपुङ्गव । सिद्धाश्रमोऽयं सिद्धः स्यात् सत्यमस्तु वचस्तव ॥१-२९-२९॥
adyaiva dīkṣāṃ praviśa bhadraṃ te munipuṅgava |siddhāśramo'yaṃ siddhaḥ syāt satyamastu vacastava ||1-29-29||
एवमुक्तो महातेजा विश्वामित्रो महानृषिः । प्रविवेश तदा दीक्षां नियतो नियतेन्द्रियः ॥१-२९-३०॥
evamukto mahātejā viśvāmitro mahānṛṣiḥ |praviveśa tadā dīkṣāṃ niyato niyatendriyaḥ ||1-29-30||
कुमारावपि तां रात्रिमुषित्वा सुसमाहितौ । प्रभातकाले चोत्थाय पूर्वां संध्यामुपास्य च ॥१-२९-३१॥
kumārāvapi tāṃ rātrimuṣitvā susamāhitau |prabhātakāle cotthāya pūrvāṃ saṃdhyāmupāsya ca ||1-29-31||
प्रशुची परमं जाप्यं समाप्य नियमेन च । हुताग्निहोत्रमासीनं विश्वामित्रमवन्दताम् ॥१-२९-३२॥
praśucī paramaṃ jāpyaṃ samāpya niyamena ca |hutāgnihotramāsīnaṃ viśvāmitramavandatām ||1-29-32||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये बालकाण्डे एकोनत्रिंशः सर्गः ॥१-२९॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye bālakāṇḍe ekonatriṃśaḥ sargaḥ ||1-29||