This overlay will guide you through the buttons:

| |
|
Sarga Begins
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे किष्किन्धाकाण्डे एकादशः सर्गः ॥४-११॥

PADACHEDA

श्रीमत्-वाल्मीकिय-रामायणे किष्किन्धा-काण्डे एकादशः सर्गः ॥४॥

TRANSLITERATION

śrīmat-vālmīkiya-rāmāyaṇe kiṣkindhā-kāṇḍe ekādaśaḥ sargaḥ ..4..
Shloka 1
रामस्य वचनं श्रुत्वा हर्षपौरुषवर्धनम् । सुग्रीवः पूजयांचक्रे राघवं प्रशशंस च॥ १॥

PADACHEDA

रामस्य वचनम् श्रुत्वा हर्ष-पौरुष-वर्धनम् । सुग्रीवः पूजयांचक्रे राघवम् प्रशशंस च॥ १॥

TRANSLITERATION

rāmasya vacanam śrutvā harṣa-pauruṣa-vardhanam . sugrīvaḥ pūjayāṃcakre rāghavam praśaśaṃsa ca.. 1..
Shloka 2
असंशयं प्रज्वलितैस्तीक्ष्णैर्मर्मातिगैः शरैः । त्वं दहेः कुपितो लोकान् युगान्त इव भास्करः॥ २॥

PADACHEDA

असंशयम् प्रज्वलितैः तीक्ष्णैः मर्म-अतिगैः शरैः । त्वम् दहेः कुपितः लोकान् युगान्ते इव भास्करः॥ २॥

TRANSLITERATION

asaṃśayam prajvalitaiḥ tīkṣṇaiḥ marma-atigaiḥ śaraiḥ . tvam daheḥ kupitaḥ lokān yugānte iva bhāskaraḥ.. 2..
Shloka 3
वालिनः पौरुषं यत्तद् यच्च वीर्यं धृतिश्च या । तन्ममैकमनाः श्रुत्वा विधत्स्व यदनन्तरम्॥ ३॥

PADACHEDA

वालिनः पौरुषम् यत् तत् यत् च वीर्यम् धृतिः च या । तत् मम एकमनाः श्रुत्वा विधत्स्व यत् अनन्तरम्॥ ३॥

TRANSLITERATION

vālinaḥ pauruṣam yat tat yat ca vīryam dhṛtiḥ ca yā . tat mama ekamanāḥ śrutvā vidhatsva yat anantaram.. 3..
Shloka 4
समुद्रात् पश्चिमात् पूर्वं दक्षिणादपि चोत्तरम् । क्रामत्यनुदिते सूर्ये वाली व्यपगतक्लमः॥ ४॥

PADACHEDA

समुद्रात् पश्चिमात् पूर्वम् दक्षिणात् अपि च उत्तरम् । क्रामति अनुदिते सूर्ये वाली व्यपगत-क्लमः॥ ४॥

TRANSLITERATION

samudrāt paścimāt pūrvam dakṣiṇāt api ca uttaram . krāmati anudite sūrye vālī vyapagata-klamaḥ.. 4..
Shloka 5
अग्राण्यारुह्य शैलानां शिखराणि महान्त्यपि । ऊर्ध्वमुत्पात्य तरसा प्रतिगृह्णाति वीर्यवान्॥ ५॥

PADACHEDA

अग्राणि आरुह्य शैलानाम् शिखराणि महान्ति अपि । ऊर्ध्वम् उत्पात्य तरसा प्रतिगृह्णाति वीर्यवान्॥ ५॥

TRANSLITERATION

agrāṇi āruhya śailānām śikharāṇi mahānti api . ūrdhvam utpātya tarasā pratigṛhṇāti vīryavān.. 5..
Shloka 6
बहवः सारवन्तश्च वनेषु विविधा द्रुमाः । वालिना तरसा भग्ना बलं प्रथयताऽऽत्मनः॥ ६॥

PADACHEDA

बहवः सारवन्तः च वनेषु विविधाः द्रुमाः । वालिना तरसा भग्नाः बलम् प्रथयता॥ ६॥

TRANSLITERATION

bahavaḥ sāravantaḥ ca vaneṣu vividhāḥ drumāḥ . vālinā tarasā bhagnāḥ balam prathayatā.. 6..
Shloka 7
महिषो दुन्दुभिर्नाम कैलासशिखरप्रभः । बलं नागसहस्रस्य धारयामास वीर्यवान्॥ ७॥

PADACHEDA

महिषः दुन्दुभिः नाम कैलास-शिखर-प्रभः । बलम् नाग-सहस्रस्य धारयामास वीर्यवान्॥ ७॥

TRANSLITERATION

mahiṣaḥ dundubhiḥ nāma kailāsa-śikhara-prabhaḥ . balam nāga-sahasrasya dhārayāmāsa vīryavān.. 7..
Shloka 8
स वीर्योत्सेकदुष्टात्मा वरदानेन मोहितः । जगाम स महाकायः समुद्रं सरितां पतिम्॥ ८॥

PADACHEDA

स वीर्य-उत्सेक-दुष्ट-आत्मा वर-दानेन मोहितः । जगाम स महा-कायः समुद्रम् सरिताम् पतिम्॥ ८॥

TRANSLITERATION

sa vīrya-utseka-duṣṭa-ātmā vara-dānena mohitaḥ . jagāma sa mahā-kāyaḥ samudram saritām patim.. 8..
Shloka 9
ऊर्मिमन्तमतिक्रम्य सागरं रत्नसंचयम् । मम युद्धं प्रयच्छेति तमुवाच महार्णवम्॥ ९॥

PADACHEDA

ऊर्मिमन्तम् अतिक्रम्य सागरम् रत्न-संचयम् । मम युद्धम् प्रयच्छ इति तम् उवाच महा-अर्णवम्॥ ९॥

TRANSLITERATION

ūrmimantam atikramya sāgaram ratna-saṃcayam . mama yuddham prayaccha iti tam uvāca mahā-arṇavam.. 9..
Shloka 10
ततः समुद्रो धर्मात्मा समुत्थाय महाबलः । अब्रवीद् वचनं राजन्नसुरं कालचोदितम्॥ १०॥

PADACHEDA

ततस् समुद्रः धर्म-आत्मा समुत्थाय महा-बलः । अब्रवीत् वचनम् राजन् असुरम् काल-चोदितम्॥ १०॥

TRANSLITERATION

tatas samudraḥ dharma-ātmā samutthāya mahā-balaḥ . abravīt vacanam rājan asuram kāla-coditam.. 10..
Shloka 11
समर्थो नास्मि ते दातुं युद्धं युद्धविशारद । श्रूयतां त्वभिधास्यामि यस्ते युद्धं प्रदास्यति॥ ११॥

PADACHEDA

समर्थः ना अस्मि ते दातुम् युद्धम् युद्ध-विशारद । श्रूयताम् तु अभिधास्यामि यः ते युद्धम् प्रदास्यति॥ ११॥

TRANSLITERATION

samarthaḥ nā asmi te dātum yuddham yuddha-viśārada . śrūyatām tu abhidhāsyāmi yaḥ te yuddham pradāsyati.. 11..
Shloka 12
शैलराजो महारण्ये तपस्विशरणं परम् । शंकरश्वशुरो नाम्ना हिमवानिति विश्रुतः॥ १२॥

PADACHEDA

शैलराजः महा-अरण्ये तपस्वि-शरणम् परम् । शंकरश्वशुरः नाम्ना हिमवान् इति विश्रुतः॥ १२॥

TRANSLITERATION

śailarājaḥ mahā-araṇye tapasvi-śaraṇam param . śaṃkaraśvaśuraḥ nāmnā himavān iti viśrutaḥ.. 12..
Shloka 13
महाप्रस्रवणोपेतो बहुकन्दरनिर्झरः । स समर्थस्तव प्रीतिमतुलां कर्तुमर्हति॥ १३॥

PADACHEDA

महा-प्रस्रवण-उपेतः बहु-कन्दर-निर्झरः । स समर्थः तव प्रीतिम् अतुलाम् कर्तुम् अर्हति॥ १३॥

TRANSLITERATION

mahā-prasravaṇa-upetaḥ bahu-kandara-nirjharaḥ . sa samarthaḥ tava prītim atulām kartum arhati.. 13..
Shloka 14
तं भीतमिति विज्ञाय समुद्रमसुरोत्तमः । हिमवद्वनमागम्य शरश्चापादिव च्युतः॥ १४॥

PADACHEDA

तम् भीतम् इति विज्ञाय समुद्रम् असुर-उत्तमः । हिमवत्-वनम् आगम्य शरः चापात् इव च्युतः॥ १४॥

TRANSLITERATION

tam bhītam iti vijñāya samudram asura-uttamaḥ . himavat-vanam āgamya śaraḥ cāpāt iva cyutaḥ.. 14..
Shloka 15
ततस्तस्य गिरेः श्वेता गजेन्द्रप्रतिमाः शिलाः । चिक्षेप बहुधा भूमौ दुन्दुभिर्विननाद च॥ १५॥

PADACHEDA

ततस् तस्य गिरेः श्वेताः गज-इन्द्र-प्रतिमाः शिलाः । चिक्षेप बहुधा भूमौ दुन्दुभिः विननाद च॥ १५॥

TRANSLITERATION

tatas tasya gireḥ śvetāḥ gaja-indra-pratimāḥ śilāḥ . cikṣepa bahudhā bhūmau dundubhiḥ vinanāda ca.. 15..
Shloka 16
ततः श्वेताम्बुदाकारः सौम्यः प्रीतिकराकृतिः । हिमवानब्रवीद् वाक्यं स्व एव शिखरे स्थितः॥ १६॥

PADACHEDA

ततस् श्वेत-अम्बुद-आकारः सौम्यः प्रीति-कर-आकृतिः । हिमवान् अब्रवीत् वाक्यम् स्वे एव शिखरे स्थितः॥ १६॥

TRANSLITERATION

tatas śveta-ambuda-ākāraḥ saumyaḥ prīti-kara-ākṛtiḥ . himavān abravīt vākyam sve eva śikhare sthitaḥ.. 16..
Shloka 17
क्लेष्टुमर्हसि मां न त्वं दुन्दुभे धर्मवत्सल । रणकर्मस्वकुशलस्तपस्विशरणो ह्यहम्॥ १७॥

PADACHEDA

क्लेष्टुम् अर्हसि माम् न त्वम् दुन्दुभे धर्म-वत्सल । रण-कर्मसु अकुशलः तपस्वि-शरणः हि अहम्॥ १७॥

TRANSLITERATION

kleṣṭum arhasi mām na tvam dundubhe dharma-vatsala . raṇa-karmasu akuśalaḥ tapasvi-śaraṇaḥ hi aham.. 17..
Shloka 18
तस्य तद् वचनं श्रुत्वा गिरिराजस्य धीमतः । उवाच दुन्दुभिर्वाक्यं क्रोधात् संरक्तलोचनः॥ १८॥

PADACHEDA

तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा गिरि-राजस्य धीमतः । उवाच दुन्दुभिः वाक्यम् क्रोधात् संरक्त-लोचनः॥ १८॥

TRANSLITERATION

tasya tat vacanam śrutvā giri-rājasya dhīmataḥ . uvāca dundubhiḥ vākyam krodhāt saṃrakta-locanaḥ.. 18..
Shloka 19
यदि युद्धेऽसमर्थस्त्वं मद्भयाद् वा निरुद्यमः । तमाचक्ष्व प्रदद्यान्मे यो हि युद्धं युयुत्सतः॥ १९॥

PADACHEDA

यदि युद्धे असमर्थः त्वम् मद्-भयात् वा निरुद्यमः । तम् आचक्ष्व प्रदद्यात् मे यः हि युद्धम् युयुत्सतः॥ १९॥

TRANSLITERATION

yadi yuddhe asamarthaḥ tvam mad-bhayāt vā nirudyamaḥ . tam ācakṣva pradadyāt me yaḥ hi yuddham yuyutsataḥ.. 19..
Shloka 20
हिमवानब्रवीद् वाक्यं श्रुत्वा वाक्यविशारदः । अनुक्तपूर्वं धर्मात्मा क्रोधात् तमसुरोत्तमम्॥ २०॥

PADACHEDA

हिमवान् अब्रवीत् वाक्यम् श्रुत्वा वाक्य-विशारदः । अन् उक्त-पूर्वम् धर्म-आत्मा क्रोधात् तम् असुर-उत्तमम्॥ २०॥

TRANSLITERATION

himavān abravīt vākyam śrutvā vākya-viśāradaḥ . an ukta-pūrvam dharma-ātmā krodhāt tam asura-uttamam.. 20..
Shloka 21
वाली नाम महाप्राज्ञ शक्रपुत्रः प्रतापवान् । अध्यास्ते वानरः श्रीमान् किष्किन्धामतुलप्रभाम्॥ २१॥

PADACHEDA

वाली नाम महा-प्राज्ञ शक्र-पुत्रः प्रतापवान् । अध्यास्ते वानरः श्रीमान् किष्किन्धाम् अतुल-प्रभाम्॥ २१॥

TRANSLITERATION

vālī nāma mahā-prājña śakra-putraḥ pratāpavān . adhyāste vānaraḥ śrīmān kiṣkindhām atula-prabhām.. 21..
Shloka 22
स समर्थो महाप्राज्ञस्तव युद्धविशारदः । द्वन्द्वयुद्धं स दातुं ते नमुचेरिव वासवः॥ २२॥

PADACHEDA

स समर्थः महा-प्राज्ञः तव युद्ध-विशारदः । द्वन्द्व-युद्धम् स दातुम् ते नमुचेः इव वासवः॥ २२॥

TRANSLITERATION

sa samarthaḥ mahā-prājñaḥ tava yuddha-viśāradaḥ . dvandva-yuddham sa dātum te namuceḥ iva vāsavaḥ.. 22..
Shloka 23
तं शीघ्रमभिगच्छ त्वं यदि युद्धमिहेच्छसि । स हि दुर्मर्षणो नित्यं शूरः समरकर्मणि॥ २३॥

PADACHEDA

तम् शीघ्रम् अभिगच्छ त्वम् यदि युद्धम् इह इच्छसि । स हि दुर्मर्षणः नित्यम् शूरः समर-कर्मणि॥ २३॥

TRANSLITERATION

tam śīghram abhigaccha tvam yadi yuddham iha icchasi . sa hi durmarṣaṇaḥ nityam śūraḥ samara-karmaṇi.. 23..
Shloka 24
श्रुत्वा हिमवतो वाक्यं कोपाविष्टः स दुन्दुभिः । जगाम तां पुरीं तस्य किष्किन्धां वालिनस्तदा॥ २४॥

PADACHEDA

श्रुत्वा हिमवतः वाक्यम् कोप-आविष्टः स दुन्दुभिः । जगाम ताम् पुरीम् तस्य किष्किन्धाम् वालिनः तदा॥ २४॥

TRANSLITERATION

śrutvā himavataḥ vākyam kopa-āviṣṭaḥ sa dundubhiḥ . jagāma tām purīm tasya kiṣkindhām vālinaḥ tadā.. 24..
Shloka 25
धारयन् माहिषं रूपं तीक्ष्णशृङ्गो भयावहः । प्रावृषीव महामेघस्तोयपूर्णो नभस्तले॥ २५॥

PADACHEDA

धारयन् माहिषम् रूपम् तीक्ष्ण-शृङ्गः भय-आवहः । प्रावृषि इव महा-मेघः तोय-पूर्णः नभस्तले॥ २५॥

TRANSLITERATION

dhārayan māhiṣam rūpam tīkṣṇa-śṛṅgaḥ bhaya-āvahaḥ . prāvṛṣi iva mahā-meghaḥ toya-pūrṇaḥ nabhastale.. 25..
Shloka 26
ततस्तु द्वारमागम्य किष्किन्धाया महाबलः । ननर्द कम्पयन् भूमिं दुन्दुभिर्दुन्दुभिर्यथा॥ २६॥

PADACHEDA

ततस् तु द्वारम् आगम्य किष्किन्धायाः महा-बलः । ननर्द कम्पयन् भूमिम् दुन्दुभिः दुन्दुभिः यथा॥ २६॥

TRANSLITERATION

tatas tu dvāram āgamya kiṣkindhāyāḥ mahā-balaḥ . nanarda kampayan bhūmim dundubhiḥ dundubhiḥ yathā.. 26..
Shloka 27
समीपजान् द्रुमान् भञ्जन् वसुधां दारयन् खुरैः । विषाणेनोल्लिखन् दर्पात् तद्द्वारं द्विरदो यथा॥ २७॥

PADACHEDA

समीप-जान् द्रुमान् भञ्जन् वसुधाम् दारयन् खुरैः । विषाणेन उल्लिखन् दर्पात् तद्-द्वारम् द्विरदः यथा॥ २७॥

TRANSLITERATION

samīpa-jān drumān bhañjan vasudhām dārayan khuraiḥ . viṣāṇena ullikhan darpāt tad-dvāram dviradaḥ yathā.. 27..
Shloka 28
अन्तःपुरगतो वाली श्रुत्वा शब्दममर्षणः । निष्पपात सह स्त्रीभिस्ताराभिरिव चन्द्रमा॥ २८॥

PADACHEDA

अन्तःपुर-गतः वाली श्रुत्वा शब्दम् अमर्षणः । निष्पपात सह स्त्रीभिः ताराभिः इव चन्द्रमाः॥ २८॥

TRANSLITERATION

antaḥpura-gataḥ vālī śrutvā śabdam amarṣaṇaḥ . niṣpapāta saha strībhiḥ tārābhiḥ iva candramāḥ.. 28..
Shloka 29
मितं व्यक्ताक्षरपदं तमुवाच स दुन्दुभिम् । हरीणामीश्वरो वाली सर्वेषां वनचारिणाम्॥ २९॥

PADACHEDA

मितम् व्यक्त-अक्षर-पदम् तम् उवाच स दुन्दुभिम् । हरीणाम् ईश्वरः वाली सर्वेषाम् वन-चारिणाम्॥ २९॥

TRANSLITERATION

mitam vyakta-akṣara-padam tam uvāca sa dundubhim . harīṇām īśvaraḥ vālī sarveṣām vana-cāriṇām.. 29..
Shloka 30
किमर्थं नगरद्वारमिदं रुद्ध्वा विनर्दसे । दुन्दुभे विदितो मेऽसि रक्ष प्राणान् महाबल॥ ३०॥

PADACHEDA

किमर्थम् नगर-द्वारम् इदम् रुद्ध्वा विनर्दसे । दुन्दुभे विदितः मे असि रक्ष प्राणान् महा-बल॥ ३०॥

TRANSLITERATION

kimartham nagara-dvāram idam ruddhvā vinardase . dundubhe viditaḥ me asi rakṣa prāṇān mahā-bala.. 30..
Shloka 31
तस्य तद् वचनं श्रुत्वा वानरेन्द्रस्य धीमतः । उवाच दुन्दुभिर्वाक्यं क्रोधात् संरक्तलोचनः॥ ३१॥

PADACHEDA

तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा वानर-इन्द्रस्य धीमतः । उवाच दुन्दुभिः वाक्यम् क्रोधात् संरक्त-लोचनः॥ ३१॥

TRANSLITERATION

tasya tat vacanam śrutvā vānara-indrasya dhīmataḥ . uvāca dundubhiḥ vākyam krodhāt saṃrakta-locanaḥ.. 31..
Shloka 32
न त्वं स्त्रीसंनिधौ वीर वचनं वक्तुमर्हसि । मम युद्धं प्रयच्छाद्य ततो ज्ञास्यामि ते बलम्॥ ३२॥

PADACHEDA

न त्वम् स्त्री-संनिधौ वीर वचनम् वक्तुम् अर्हसि । मम युद्धम् प्रयच्छ अद्य ततस् ज्ञास्यामि ते बलम्॥ ३२॥

TRANSLITERATION

na tvam strī-saṃnidhau vīra vacanam vaktum arhasi . mama yuddham prayaccha adya tatas jñāsyāmi te balam.. 32..
Shloka 33
अथवा धारयिष्यामि क्रोधमद्य निशामिमाम् । गृह्यतामुदयः स्वैरं कामभोगेषु वानर॥ ३३॥

PADACHEDA

अथवा धारयिष्यामि क्रोधम् अद्य निशाम् इमाम् । गृह्यताम् उदयः स्वैरम् काम-भोगेषु वानर॥ ३३॥

TRANSLITERATION

athavā dhārayiṣyāmi krodham adya niśām imām . gṛhyatām udayaḥ svairam kāma-bhogeṣu vānara.. 33..
Shloka 34
दीयतां सम्प्रदानं च परिष्वज्य च वानरान् । सर्वशाखामृगेन्द्रस्त्वं संसादय सुहृज्जनम्॥ ३४॥

PADACHEDA

दीयताम् सम्प्रदानम् च परिष्वज्य च वानरान् । सर्व-शाखामृग-इन्द्रः त्वम् संसादय सुहृद्-जनम्॥ ३४॥

TRANSLITERATION

dīyatām sampradānam ca pariṣvajya ca vānarān . sarva-śākhāmṛga-indraḥ tvam saṃsādaya suhṛd-janam.. 34..
Shloka 35
सुदृष्टां कुरु किष्किन्धां कुरुष्वात्मसमं पुरे । क्रीडस्व च समं स्त्रीभिरहं ते दर्पशासनः॥ ३५॥

PADACHEDA

सु दृष्टाम् कुरु किष्किन्धाम् कुरुष्व आत्म-समम् पुरे । क्रीडस्व च समम् स्त्रीभिः अहम् ते दर्प-शासनः॥ ३५॥

TRANSLITERATION

su dṛṣṭām kuru kiṣkindhām kuruṣva ātma-samam pure . krīḍasva ca samam strībhiḥ aham te darpa-śāsanaḥ.. 35..
Shloka 36
यो हि मत्तं प्रमत्तं वा भग्नं वा रहितं कृशम् । हन्यात् स भ्रूणहा लोके त्वद्विधं मदमोहितम्॥ ३६॥

PADACHEDA

यः हि मत्तम् प्रमत्तम् वा भग्नम् वा रहितम् कृशम् । हन्यात् स भ्रूण-हा लोके त्वद्विधम् मद-मोहितम्॥ ३६॥

TRANSLITERATION

yaḥ hi mattam pramattam vā bhagnam vā rahitam kṛśam . hanyāt sa bhrūṇa-hā loke tvadvidham mada-mohitam.. 36..
Shloka 37
स प्रहस्याब्रवीन्मन्दं क्रोधात् तमसुरेश्वरम् । विसृज्य ताः स्त्रियः सर्वास्ताराप्रभृतिकास्तदा॥ ३७॥

PADACHEDA

स प्रहस्य अब्रवीत् मन्दम् क्रोधात् तम् असुर-ईश्वरम् । विसृज्य ताः स्त्रियः सर्वाः तारा-प्रभृतिकाः तदा॥ ३७॥

TRANSLITERATION

sa prahasya abravīt mandam krodhāt tam asura-īśvaram . visṛjya tāḥ striyaḥ sarvāḥ tārā-prabhṛtikāḥ tadā.. 37..
Shloka 38
मत्तोऽयमिति मा मंस्था यद्यभीतोऽसि संयुगे । मदोऽयं सम्प्रहारेऽस्मिन् वीरपानं समर्थ्यताम्॥ ३८॥

PADACHEDA

मत्तः अयम् इति मा मंस्थाः यदि अभीतः असि संयुगे । मदः अयम् सम्प्रहारे अस्मिन् वीरपानम् समर्थ्यताम्॥ ३८॥

TRANSLITERATION

mattaḥ ayam iti mā maṃsthāḥ yadi abhītaḥ asi saṃyuge . madaḥ ayam samprahāre asmin vīrapānam samarthyatām.. 38..
Shloka 39
तमेवमुक्त्वा संक्रुद्धो मालामुत्क्षिप्य काञ्चनीम् । पित्रा दत्तां महेन्द्रेण युद्धाय व्यवतिष्ठत॥ ३९॥

PADACHEDA

तम् एवम् उक्त्वा संक्रुद्धः मालाम् उत्क्षिप्य काञ्चनीम् । पित्रा दत्ताम् महा-इन्द्रेण युद्धाय व्यवतिष्ठत॥ ३९॥

TRANSLITERATION

tam evam uktvā saṃkruddhaḥ mālām utkṣipya kāñcanīm . pitrā dattām mahā-indreṇa yuddhāya vyavatiṣṭhata.. 39..
Shloka 40
विषाणयोर्गृहीत्वा तं दुन्दुभिं गिरिसंनिभम् । आविध्यत तथा वाली विनदन् कपिकुञ्जरः॥ ४०॥

PADACHEDA

विषाणयोः गृहीत्वा तम् दुन्दुभिम् गिरि-संनिभम् । आविध्यत तथा वाली विनदन् कपि-कुञ्जरः॥ ४०॥

TRANSLITERATION

viṣāṇayoḥ gṛhītvā tam dundubhim giri-saṃnibham . āvidhyata tathā vālī vinadan kapi-kuñjaraḥ.. 40..
Shloka 41
बलाद् व्यापादयांचक्रे ननर्द च महास्वनम् । श्रोत्राभ्यामथ रक्तं तु तस्य सुस्राव पात्यतः॥ ४१॥

PADACHEDA

बलात् व्यापादयांचक्रे ननर्द च महा-स्वनम् । श्रोत्राभ्याम् अथ रक्तम् तु तस्य सुस्राव॥ ४१॥

TRANSLITERATION

balāt vyāpādayāṃcakre nanarda ca mahā-svanam . śrotrābhyām atha raktam tu tasya susrāva.. 41..
Shloka 42
तयोस्तु क्रोधसंरम्भात् परस्परजयैषिणोः । युद्धं समभवद् घोरं दुन्दुभेर्वालिनस्तथा॥ ४२॥

PADACHEDA

तयोः तु क्रोध-संरम्भात् परस्पर-जय-एषिणोः । युद्धम् समभवत् घोरम् दुन्दुभेः वालिनः तथा॥ ४२॥

TRANSLITERATION

tayoḥ tu krodha-saṃrambhāt paraspara-jaya-eṣiṇoḥ . yuddham samabhavat ghoram dundubheḥ vālinaḥ tathā.. 42..
Shloka 43
अयुध्यत तदा वाली शक्रतुल्यपराक्रमः । मुष्टिभिर्जानुभिः पद्भिः शिलाभिः पादपैस्तथा॥ ४३॥

PADACHEDA

अयुध्यत तदा वाली शक्र-तुल्य-पराक्रमः । मुष्टिभिः जानुभिः पद्भिः शिलाभिः पादपैः तथा॥ ४३॥

TRANSLITERATION

ayudhyata tadā vālī śakra-tulya-parākramaḥ . muṣṭibhiḥ jānubhiḥ padbhiḥ śilābhiḥ pādapaiḥ tathā.. 43..
Shloka 44
परस्परं घ्नतोस्तत्र वानरासुरयोस्तदा । आसीद्धीनोऽसुरो युद्धे शक्रसूनुर्व्यवर्धत॥ ४४॥

PADACHEDA

परस्परम् घ्नतोः तत्र वानर-असुरयोः तदा । आसीत् हीनः असुरः युद्धे शक्र-सूनुः व्यवर्धत॥ ४४॥

TRANSLITERATION

parasparam ghnatoḥ tatra vānara-asurayoḥ tadā . āsīt hīnaḥ asuraḥ yuddhe śakra-sūnuḥ vyavardhata.. 44..
Shloka 45
तं तु दुन्दुभिमुद्यम्य धरण्यामभ्यपातयत् । युद्धे प्राणहरे तस्मिन्निष्पिष्टो दुन्दुभिस्तदा॥ ४५॥

PADACHEDA

तम् तु दुन्दुभिम् उद्यम्य धरण्याम् अभ्यपातयत् । युद्धे प्राण-हरे तस्मिन् निष्पिष्टः दुन्दुभिः तदा॥ ४५॥

TRANSLITERATION

tam tu dundubhim udyamya dharaṇyām abhyapātayat . yuddhe prāṇa-hare tasmin niṣpiṣṭaḥ dundubhiḥ tadā.. 45..
Shloka 46
स्रोतोभ्यो बहु रक्तं तु तस्य सुस्राव पात्यतः । पपात च महाबाहुः क्षितौ पञ्चत्वमागतः॥ ४६॥

PADACHEDA

स्रोतोभ्यः बहु रक्तम् तु तस्य सुस्राव । पपात च महा-बाहुः क्षितौ पञ्चत्वम् आगतः॥ ४६॥

TRANSLITERATION

srotobhyaḥ bahu raktam tu tasya susrāva . papāta ca mahā-bāhuḥ kṣitau pañcatvam āgataḥ.. 46..
Shloka 47
तं तोलयित्वा बाहुभ्यां गतसत्त्वमचेतनम् । चिक्षेप वेगवान् वाली वेगेनैकेन योजनम्॥ ४७॥

PADACHEDA

तम् तोलयित्वा बाहुभ्याम् गत-सत्त्वम् अचेतनम् । चिक्षेप वेगवान् वाली वेगेन एकेन योजनम्॥ ४७॥

TRANSLITERATION

tam tolayitvā bāhubhyām gata-sattvam acetanam . cikṣepa vegavān vālī vegena ekena yojanam.. 47..
Shloka 48
तस्य वेगप्रविद्धस्य वक्त्रात् क्षतजबिन्दवः । प्रपेतुर्मारुतोत्क्षिप्ता मतङ्गस्याश्रमं प्रति॥ ४८॥

PADACHEDA

तस्य वेग-प्रविद्धस्य वक्त्रात् क्षतज-बिन्दवः । प्रपेतुः मारुत-उत्क्षिप्ताः मतङ्गस्य आश्रमम् प्रति॥ ४८॥

TRANSLITERATION

tasya vega-praviddhasya vaktrāt kṣataja-bindavaḥ . prapetuḥ māruta-utkṣiptāḥ mataṅgasya āśramam prati.. 48..
Shloka 49
तान् दृष्ट्वा पतितांस्तत्र मुनिः शोणितविप्रुषः । क्रुद्धस्तस्य महाभाग चिन्तयामास को न्वयम्॥ ४९॥

PADACHEDA

तान् दृष्ट्वा पतितान् तत्र मुनिः शोणित-विप्रुषः । क्रुद्धः तस्य महाभाग चिन्तयामास कः नु अयम्॥ ४९॥

TRANSLITERATION

tān dṛṣṭvā patitān tatra muniḥ śoṇita-vipruṣaḥ . kruddhaḥ tasya mahābhāga cintayāmāsa kaḥ nu ayam.. 49..
Shloka 50
येनाहं सहसा स्पृष्टः शोणितेन दुरात्मना । कोऽयं दुरात्मा दुर्बुद्धिरकृतात्मा च बालिशः॥ ५०॥

PADACHEDA

येन अहम् सहसा स्पृष्टः शोणितेन दुरात्मना । कः अयम् दुरात्मा दुर्बुद्धिः अकृतात्मा च बालिशः॥ ५०॥

TRANSLITERATION

yena aham sahasā spṛṣṭaḥ śoṇitena durātmanā . kaḥ ayam durātmā durbuddhiḥ akṛtātmā ca bāliśaḥ.. 50..
Shloka 51
इत्युक्त्वा स विनिष्क्रम्य ददृशे मुनिसत्तमः । महिषं पर्वताकारं गतासुं पतितं भुवि॥ ५१॥

PADACHEDA

इति उक्त्वा स विनिष्क्रम्य ददृशे मुनि-सत्तमः । महिषम् पर्वत-आकारम् गतासुम् पतितम् भुवि॥ ५१॥

TRANSLITERATION

iti uktvā sa viniṣkramya dadṛśe muni-sattamaḥ . mahiṣam parvata-ākāram gatāsum patitam bhuvi.. 51..
Shloka 52
स तु विज्ञाय तपसा वानरेण कृतं हि तत् । उत्ससर्ज महाशापं क्षेप्तारं वानरं प्रति॥ ५२॥

PADACHEDA

स तु विज्ञाय तपसा वानरेण कृतम् हि तत् । उत्ससर्ज महा-शापम् क्षेप्तारम् वानरम् प्रति॥ ५२॥

TRANSLITERATION

sa tu vijñāya tapasā vānareṇa kṛtam hi tat . utsasarja mahā-śāpam kṣeptāram vānaram prati.. 52..
Shloka 53
इह तेनाप्रवेष्टव्यं प्रविष्टस्य वधो भवेत् । वनं मत्संश्रयं येन दूषितं रुधिरस्रवैः॥ ५३॥

PADACHEDA

इह तेन अ प्रवेष्टव्यम् प्रविष्टस्य वधः भवेत् । वनम् मद्-संश्रयम् येन दूषितम् रुधिर-स्रवैः॥ ५३॥

TRANSLITERATION

iha tena a praveṣṭavyam praviṣṭasya vadhaḥ bhavet . vanam mad-saṃśrayam yena dūṣitam rudhira-sravaiḥ.. 53..
Shloka 54
क्षिपता पादपाश्चेमे सम्भग्नाश्चासुरीं तनुम् । समन्तादाश्रमं पूर्णं योजनं मामकं यदि॥ ५४॥

PADACHEDA

क्षिपता पादपाः च इमे सम्भग्नाः च आसुरीम् तनुम् । समन्तात् आश्रमम् पूर्णम् योजनम् मामकम् यदि॥ ५४॥

TRANSLITERATION

kṣipatā pādapāḥ ca ime sambhagnāḥ ca āsurīm tanum . samantāt āśramam pūrṇam yojanam māmakam yadi.. 54..
Shloka 55
आगमिष्यति दुर्बुद्धिर्व्यक्तं स न भविष्यति । ये चास्य सचिवाः केचित् संश्रिता मामकं वनम्॥ ५५॥

PADACHEDA

आगमिष्यति दुर्बुद्धिः व्यक्तम् स न भविष्यति । ये च अस्य सचिवाः केचिद् संश्रिताः मामकम् वनम्॥ ५५॥

TRANSLITERATION

āgamiṣyati durbuddhiḥ vyaktam sa na bhaviṣyati . ye ca asya sacivāḥ kecid saṃśritāḥ māmakam vanam.. 55..
Shloka 56
न च तैरिह वस्तव्यं श्रुत्वा यान्तु यथासुखम् । तेऽपि वा यदि तिष्ठन्ति शपिष्ये तानपि ध्रुवम्॥ ५६॥

PADACHEDA

न च तैः इह वस्तव्यम् श्रुत्वा यान्तु यथासुखम् । ते अपि वा यदि तिष्ठन्ति शपिष्ये तान् अपि ध्रुवम्॥ ५६॥

TRANSLITERATION

na ca taiḥ iha vastavyam śrutvā yāntu yathāsukham . te api vā yadi tiṣṭhanti śapiṣye tān api dhruvam.. 56..
Shloka 57
वनेऽस्मिन् मामके नित्यं पुत्रवत् परिरक्षिते । पत्राङ्कुरविनाशाय फलमूलाभवाय च॥ ५७॥

PADACHEDA

वने अस्मिन् मामके नित्यम् पुत्र-वत् परिरक्षिते । पत्र-अङ्कुर-विनाशाय फल-मूल-आभवाय च॥ ५७॥

TRANSLITERATION

vane asmin māmake nityam putra-vat parirakṣite . patra-aṅkura-vināśāya phala-mūla-ābhavāya ca.. 57..
Shloka 58
दिवसश्चाद्य मर्यादा यं द्रष्टा श्वोऽस्मि वानरम् । बहुवर्षसहस्राणि स वै शैलो भविष्यति॥ ५८॥

PADACHEDA

दिवसः च अद्य मर्यादा यम् द्रष्टा श्वस् अस्मि वानरम् । बहु-वर्ष-सहस्राणि स वै शैलः भविष्यति॥ ५८॥

TRANSLITERATION

divasaḥ ca adya maryādā yam draṣṭā śvas asmi vānaram . bahu-varṣa-sahasrāṇi sa vai śailaḥ bhaviṣyati.. 58..
Shloka 59
ततस्ते वानराः श्रुत्वा गिरं मुनिसमीरिताम् । निश्चक्रमुर्वनात् तस्मात् तान् दृष्ट्वा वालिरब्रवीत्॥ ५९॥

PADACHEDA

ततस् ते वानराः श्रुत्वा गिरम् मुनि-समीरिताम् । निश्चक्रमुः वनात् तस्मात् तान् दृष्ट्वा वालिः अब्रवीत्॥ ५९॥

TRANSLITERATION

tatas te vānarāḥ śrutvā giram muni-samīritām . niścakramuḥ vanāt tasmāt tān dṛṣṭvā vāliḥ abravīt.. 59..
Shloka 60
किं भवन्तः समस्ताश्च मतङ्गवनवासिनः । मत्समीपमनुप्राप्ता अपि स्वस्ति वनौकसाम्॥ ६०॥

PADACHEDA

किम् भवन्तः समस्ताः च मतङ्ग-वन-वासिनः । मद्-समीपम् अनुप्राप्ताः अपि स्वस्ति वनौकसाम्॥ ६०॥

TRANSLITERATION

kim bhavantaḥ samastāḥ ca mataṅga-vana-vāsinaḥ . mad-samīpam anuprāptāḥ api svasti vanaukasām.. 60..
Shloka 61
ततस्ते कारणं सर्वं तथा शापं च वालिनः । शशंसुर्वानराः सर्वे वालिने हेममालिने॥ ६१॥

PADACHEDA

ततस् ते कारणम् सर्वम् तथा शापम् च वालिनः । शशंसुः वानराः सर्वे वालिने हेम-मालिने॥ ६१॥

TRANSLITERATION

tatas te kāraṇam sarvam tathā śāpam ca vālinaḥ . śaśaṃsuḥ vānarāḥ sarve vāline hema-māline.. 61..
Shloka 62
एतच्छ्रुत्वा तदा वाली वचनं वानरेरितम् । स महर्षिं समासाद्य याचते स्म कृताञ्जलिः॥ ६२॥

PADACHEDA

एतत् श्रुत्वा तदा वाली वचनम् वानर-ईरितम् । स महा-ऋषिम् समासाद्य याचते स्म कृताञ्जलिः॥ ६२॥

TRANSLITERATION

etat śrutvā tadā vālī vacanam vānara-īritam . sa mahā-ṛṣim samāsādya yācate sma kṛtāñjaliḥ.. 62..
Shloka 63
महर्षिस्तमनादृत्य प्रविवेशाश्रमं प्रति । शापधारणभीतस्तु वाली विह्वलतां गतः॥ ६३॥

PADACHEDA

महा-ऋषिः तम् अन् आदृत्य प्रविवेश आश्रमम् प्रति । शाप-धारण-भीतः तु वाली विह्वल-ताम् गतः॥ ६३॥

TRANSLITERATION

mahā-ṛṣiḥ tam an ādṛtya praviveśa āśramam prati . śāpa-dhāraṇa-bhītaḥ tu vālī vihvala-tām gataḥ.. 63..
Shloka 64
ततः शापभयाद् भीतो ऋष्यमूकं महागिरिम् । प्रवेष्टुं नेच्छति हरिर्द्रष्टुं वापि नरेश्वर॥ ६४॥

PADACHEDA

ततस् शाप-भयात् ऋष्यमूकम् महा-गिरिम् । प्रवेष्टुम् ना इच्छति हरिः द्रष्टुम् वा अपि नरेश्वर॥ ६४॥

TRANSLITERATION

tatas śāpa-bhayāt ṛṣyamūkam mahā-girim . praveṣṭum nā icchati hariḥ draṣṭum vā api nareśvara.. 64..
Shloka 65
तस्याप्रवेशं ज्ञात्वाहमिदं राम महावनम् । विचरामि सहामात्यो विषादेन विवर्जितः॥ ६५॥

PADACHEDA

तस्य अप्रवेशम् ज्ञात्वा अहम् इदम् राम महा-वनम् । विचरामि सहामात्यः विषादेन विवर्जितः॥ ६५॥

TRANSLITERATION

tasya apraveśam jñātvā aham idam rāma mahā-vanam . vicarāmi sahāmātyaḥ viṣādena vivarjitaḥ.. 65..
Shloka 66
एषोऽस्थिनिचयस्तस्य दुन्दुभेः सम्प्रकाशते । वीर्योत्सेकान्निरस्तस्य गिरिकूटनिभो महान्॥ ६६॥

PADACHEDA

एषः अस्थि-निचयः तस्य दुन्दुभेः सम्प्रकाशते । वीर्य-उत्सेकान् निरस्तस्य गिरि-कूट-निभः महान्॥ ६६॥

TRANSLITERATION

eṣaḥ asthi-nicayaḥ tasya dundubheḥ samprakāśate . vīrya-utsekān nirastasya giri-kūṭa-nibhaḥ mahān.. 66..
Shloka 67
इमे च विपुलाः सालाः सप्त शाखावलम्बिनः । यत्रैकं घटते वाली निष्पत्रयितुमोजसा॥ ६७॥

PADACHEDA

इमे च विपुलाः सालाः सप्त शाखा-अवलम्बिनः । यत्र एकम् घटते वाली निष्पत्रयितुम् ओजसा॥ ६७॥

TRANSLITERATION

ime ca vipulāḥ sālāḥ sapta śākhā-avalambinaḥ . yatra ekam ghaṭate vālī niṣpatrayitum ojasā.. 67..
Shloka 68
एतदस्यासमं वीर्यं मया राम प्रकाशितम् । कथं तं वालिनं हन्तुं समरे शक्ष्यसे नृप॥ ६८॥

PADACHEDA

एतत् अस्य असमम् वीर्यम् मया राम प्रकाशितम् । कथम् तम् वालिनम् हन्तुम् समरे शक्ष्यसे नृप॥ ६८॥

TRANSLITERATION

etat asya asamam vīryam mayā rāma prakāśitam . katham tam vālinam hantum samare śakṣyase nṛpa.. 68..
Shloka 69
तथा ब्रुवाणं सुग्रीवं प्रहसँल्लक्ष्मणोऽब्रवीत् । कस्मिन् कर्मणि निर्वृत्ते श्रद्दध्या वालिनो वधम्॥ ६९॥

PADACHEDA

तथा ब्रुवाणम् सुग्रीवम् प्रहसन् लक्ष्मणः अब्रवीत् । कस्मिन् कर्मणि निर्वृत्ते श्रद्दध्याः वालिनः वधम्॥ ६९॥

TRANSLITERATION

tathā bruvāṇam sugrīvam prahasan lakṣmaṇaḥ abravīt . kasmin karmaṇi nirvṛtte śraddadhyāḥ vālinaḥ vadham.. 69..
Shloka 70
तमुवाचाथ सुग्रीवः सप्त सालानिमान् पुरा । एवमेकैकशो वाली विव्याधाथ स चासकृत्॥ ७०॥

PADACHEDA

तम् उवाच अथ सुग्रीवः सप्त सालान् इमान् पुरा । एवम् एकैकशस् वाली विव्याध अथ स च असकृत्॥ ७०॥

TRANSLITERATION

tam uvāca atha sugrīvaḥ sapta sālān imān purā . evam ekaikaśas vālī vivyādha atha sa ca asakṛt.. 70..
Shloka 71
रामो निर्दारयेदेषां बाणेनैकेन च द्रुमम् । वालिनं निहतं मन्ये दृष्ट्वा रामस्य विक्रमम्॥ ७१॥

PADACHEDA

रामः निर्दारयेत् एषाम् बाणेन एकेन च द्रुमम् । वालिनम् निहतम् मन्ये दृष्ट्वा रामस्य विक्रमम्॥ ७१॥

TRANSLITERATION

rāmaḥ nirdārayet eṣām bāṇena ekena ca drumam . vālinam nihatam manye dṛṣṭvā rāmasya vikramam.. 71..
Shloka 72
हतस्य महिषस्यास्थि पादेनैकेन लक्ष्मण । उद्यम्य प्रक्षिपेच्चापि तरसा द्वे धनुःशते॥ ७२॥

PADACHEDA

हतस्य महिषस्य अस्थि पादेन एकेन लक्ष्मण । उद्यम्य प्रक्षिपेत् च अपि तरसा द्वे धनुः-शते॥ ७२॥

TRANSLITERATION

hatasya mahiṣasya asthi pādena ekena lakṣmaṇa . udyamya prakṣipet ca api tarasā dve dhanuḥ-śate.. 72..
Shloka 73
एवमुक्त्वा तु सुग्रीवो रामं रक्तान्तलोचनम् । ध्यात्वा मुहूर्तं काकुत्स्थं पुनरेव वचोऽब्रवीत्॥ ७३॥

PADACHEDA

एवम् उक्त्वा तु सुग्रीवः रामम् रक्त-अन्त-लोचनम् । ध्यात्वा मुहूर्तम् काकुत्स्थम् पुनर् एव वचः अब्रवीत्॥ ७३॥

TRANSLITERATION

evam uktvā tu sugrīvaḥ rāmam rakta-anta-locanam . dhyātvā muhūrtam kākutstham punar eva vacaḥ abravīt.. 73..
Shloka 74
शूरश्च शूरमानी च प्रख्यातबलपौरुषः । बलवान् वानरो वाली संयुगेष्वपराजितः॥ ७४॥

PADACHEDA

शूरः च शूर-मानी च प्रख्यात-बल-पौरुषः । बलवान् वानरः वाली संयुगेषु अपराजितः॥ ७४॥

TRANSLITERATION

śūraḥ ca śūra-mānī ca prakhyāta-bala-pauruṣaḥ . balavān vānaraḥ vālī saṃyugeṣu aparājitaḥ.. 74..
Shloka 75
दृश्यन्ते चास्य कर्माणि दुष्कराणि सुरैरपि । यानि संचिन्त्य भीतोऽहमृष्यमूकमुपाश्रितः॥ ७५॥

PADACHEDA

दृश्यन्ते च अस्य कर्माणि दुष्कराणि सुरैः अपि । यानि संचिन्त्य भीतः अहम् ऋष्य-मूकम् उपाश्रितः॥ ७५॥

TRANSLITERATION

dṛśyante ca asya karmāṇi duṣkarāṇi suraiḥ api . yāni saṃcintya bhītaḥ aham ṛṣya-mūkam upāśritaḥ.. 75..
Shloka 76
तमजय्यमधृष्यं च वानरेन्द्रममर्षणम् । विचिन्तयन्न मुञ्चापि ऋष्यमूकममुं त्वहम्॥ ७६॥

PADACHEDA

तम् अजय्यम् अधृष्यम् च वानर-इन्द्रम् अमर्षणम् । विचिन्तयन् न मुञ्च अपि ऋष्य-मूकम् अमुम् तु अहम्॥ ७६॥

TRANSLITERATION

tam ajayyam adhṛṣyam ca vānara-indram amarṣaṇam . vicintayan na muñca api ṛṣya-mūkam amum tu aham.. 76..
Shloka 77
उद्विग्नः शङ्कितश्चाहं विचरामि महावने । अनुरक्तैः सहामात्यैर्हनुमत्प्रमुखैर्वरैः॥ ७७॥

PADACHEDA

उद्विग्नः शङ्कितः च अहम् विचरामि महा-वने । अनुरक्तैः सह अमात्यैः हनुमत्-प्रमुखैः वरैः॥ ७७॥

TRANSLITERATION

udvignaḥ śaṅkitaḥ ca aham vicarāmi mahā-vane . anuraktaiḥ saha amātyaiḥ hanumat-pramukhaiḥ varaiḥ.. 77..
Shloka 78
उपलब्धं च मे श्लाघ्यं सन्मित्रं मित्रवत्सल । त्वामहं पुरुषव्याघ्र हिमवन्तमिवाश्रितः॥ ७८॥

PADACHEDA

उपलब्धम् च मे श्लाघ्यम् सत्-मित्रम् मित्र-वत्सल । त्वाम् अहम् पुरुष-व्याघ्र हिमवन्तम् इव आश्रितः॥ ७८॥

TRANSLITERATION

upalabdham ca me ślāghyam sat-mitram mitra-vatsala . tvām aham puruṣa-vyāghra himavantam iva āśritaḥ.. 78..
Shloka 79
किं तु तस्य बलज्ञोऽहं दुर्भ्रातुर्बलशालिनः । अप्रत्यक्षं तु मे वीर्यं समरे तव राघव॥ ७९॥

PADACHEDA

किम् तु तस्य बल-ज्ञः अहम् दुर्भ्रातुः बल-शालिनः । अप्रत्यक्षम् तु मे वीर्यम् समरे तव राघव॥ ७९॥

TRANSLITERATION

kim tu tasya bala-jñaḥ aham durbhrātuḥ bala-śālinaḥ . apratyakṣam tu me vīryam samare tava rāghava.. 79..
Shloka 80
न खल्वहं त्वां तुलये नावमन्ये न भीषये । कर्मभिस्तस्य भीमैश्च कातर्यं जनितं मम॥ ८०॥

PADACHEDA

न खलु अहम् त्वाम् तुलये न अवमन्ये न भीषये । कर्मभिः तस्य भीमैः च कातर्यम् जनितम् मम॥ ८०॥

TRANSLITERATION

na khalu aham tvām tulaye na avamanye na bhīṣaye . karmabhiḥ tasya bhīmaiḥ ca kātaryam janitam mama.. 80..
Shloka 81
कामं राघव ते वाणी प्रमाणं धैर्यमाकृतिः । सूचयन्ति परं तेजो भस्मच्छन्नमिवानलम्॥ ८१॥

PADACHEDA

कामम् राघव ते वाणी प्रमाणम् धैर्यम् आकृतिः । सूचयन्ति परम् तेजः भस्म-छन्नम् इव अनलम्॥ ८१॥

TRANSLITERATION

kāmam rāghava te vāṇī pramāṇam dhairyam ākṛtiḥ . sūcayanti param tejaḥ bhasma-channam iva analam.. 81..
Shloka 82
तस्य तद् वचनं श्रुत्वा सुग्रीवस्य महात्मनः । स्मितपूर्वमथो रामः प्रत्युवाच हरिं प्रति॥ ८२॥

PADACHEDA

तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा सुग्रीवस्य महात्मनः । स्मित-पूर्वम् अथो रामः प्रत्युवाच हरिम् प्रति॥ ८२॥

TRANSLITERATION

tasya tat vacanam śrutvā sugrīvasya mahātmanaḥ . smita-pūrvam atho rāmaḥ pratyuvāca harim prati.. 82..
Shloka 83
यदि न प्रत्ययोऽस्मासु विक्रमे तव वानर । प्रत्ययं समरे श्लाघ्यमहमुत्पादयामि ते॥ ८३॥

PADACHEDA

यदि न प्रत्ययः अस्मासु विक्रमे तव वानर । प्रत्ययम् समरे श्लाघ्यम् अहम् उत्पादयामि ते॥ ८३॥

TRANSLITERATION

yadi na pratyayaḥ asmāsu vikrame tava vānara . pratyayam samare ślāghyam aham utpādayāmi te.. 83..
Shloka 84
एवमुक्त्वा तु सुग्रीवं सान्त्वयँल्लक्ष्मणाग्रजः । राघवो दुन्दुभेः कायं पादाङ्गुष्ठेन लीलया॥ ८४॥

PADACHEDA

एवम् उक्त्वा तु सुग्रीवम् सान्त्वयन् लक्ष्मण-अग्रजः । राघवः दुन्दुभेः कायम् पादाङ्गुष्ठेन लीलया॥ ८४॥

TRANSLITERATION

evam uktvā tu sugrīvam sāntvayan lakṣmaṇa-agrajaḥ . rāghavaḥ dundubheḥ kāyam pādāṅguṣṭhena līlayā.. 84..
Shloka 85
तोलयित्वा महाबाहुश्चिक्षेप दशयोजनम् । असुरस्य तनुं शुष्कां पादाङ्गुष्ठेन वीर्यवान्॥ ८५॥

PADACHEDA

तोलयित्वा महा-बाहुः चिक्षेप दश-योजनम् । असुरस्य तनुम् शुष्काम् पादाङ्गुष्ठेन वीर्यवान्॥ ८५॥

TRANSLITERATION

tolayitvā mahā-bāhuḥ cikṣepa daśa-yojanam . asurasya tanum śuṣkām pādāṅguṣṭhena vīryavān.. 85..
Shloka 86
क्षिप्तं दृष्ट्वा ततः कायं सुग्रीवः पुनरब्रवीत् । लक्ष्मणस्याग्रतो रामं तपन्तमिव भास्करम् । हरीणामग्रतो वीरमिदं वचनमर्थवत्॥ ८६॥

PADACHEDA

क्षिप्तम् दृष्ट्वा ततस् कायम् सुग्रीवः पुनर् अब्रवीत् । लक्ष्मणस्य अग्रतस् रामम् तपन्तम् इव भास्करम् । हरीणाम् अग्रतस् वीरम् इदम् वचनम् अर्थवत्॥ ८६॥

TRANSLITERATION

kṣiptam dṛṣṭvā tatas kāyam sugrīvaḥ punar abravīt . lakṣmaṇasya agratas rāmam tapantam iva bhāskaram . harīṇām agratas vīram idam vacanam arthavat.. 86..
Shloka 87
आर्द्रः समांसः प्रत्यग्रः क्षिप्तः कायः पुरा सखे । परिश्रान्तेन मत्तेन भ्रात्रा मे वालिना तदा॥ ८७॥

PADACHEDA

आर्द्रः स मांसः प्रत्यग्रः क्षिप्तः कायः पुरा सखे । परिश्रान्तेन मत्तेन भ्रात्रा मे वालिना तदा॥ ८७॥

TRANSLITERATION

ārdraḥ sa māṃsaḥ pratyagraḥ kṣiptaḥ kāyaḥ purā sakhe . pariśrāntena mattena bhrātrā me vālinā tadā.. 87..
Shloka 88
लघुः सम्प्रति निर्मांसस्तृणभूतश्च राघव । क्षिप्त एवं प्रहर्षेण भवता रघुनन्दन॥ ८८॥

PADACHEDA

लघुः सम्प्रति निर्मांसः तृण-भूतः च राघव । क्षिप्तः एवम् प्रहर्षेण भवता रघुनन्दन॥ ८८॥

TRANSLITERATION

laghuḥ samprati nirmāṃsaḥ tṛṇa-bhūtaḥ ca rāghava . kṣiptaḥ evam praharṣeṇa bhavatā raghunandana.. 88..
Shloka 89
नात्र शक्यं बलं ज्ञातुं तव वा तस्य वाधिकम् । आर्द्रं शुष्कमिति ह्येतत् सुमहद् राघवान्तरम्॥ ८९॥

PADACHEDA

न अत्र शक्यम् बलम् ज्ञातुम् तव वा तस्य वा अधिकम् । आर्द्रम् शुष्कम् इति हि एतत् सु महत् राघव-अन्तरम्॥ ८९॥

TRANSLITERATION

na atra śakyam balam jñātum tava vā tasya vā adhikam . ārdram śuṣkam iti hi etat su mahat rāghava-antaram.. 89..
Shloka 90
स एव संशयस्तात तव तस्य च यद्बलम् । सालमेकं विनिर्भिद्य भवेद् व्यक्तिर्बलाबले॥ ९०॥

PADACHEDA

सः एव संशयः तात तव तस्य च यत् बलम् । सालम् एकम् विनिर्भिद्य भवेत् व्यक्तिः बल-अबले॥ ९०॥

TRANSLITERATION

saḥ eva saṃśayaḥ tāta tava tasya ca yat balam . sālam ekam vinirbhidya bhavet vyaktiḥ bala-abale.. 90..
Shloka 91
कृत्वैतत् कार्मुकं सज्यं हस्तिहस्तमिवाततम् । आकर्णपूर्णमायम्य विसृजस्व महाशरम्॥ ९१॥

PADACHEDA

कृत्वा एतत् कार्मुकम् सज्यम् हस्ति-हस्तम् इव आततम् । आकर्णपूर्णम् आयम्य विसृजस्व महा-शरम्॥ ९१॥

TRANSLITERATION

kṛtvā etat kārmukam sajyam hasti-hastam iva ātatam . ākarṇapūrṇam āyamya visṛjasva mahā-śaram.. 91..
Shloka 92
इमं हि सालं प्रहितस्त्वया शरो न संशयोऽत्रास्ति विदारयिष्यति । अलं विमर्शेन मम प्रियं ध्रुवं कुरुष्व राजन् प्रतिशापितो मया॥ ९२॥

PADACHEDA

इमम् हि सालम् प्रहितः त्वया शरः न संशयः अत्र अस्ति विदारयिष्यति । अलम् विमर्शेन मम प्रियम् ध्रुवम् कुरुष्व राजन् प्रतिशापितः मया॥ ९२॥

TRANSLITERATION

imam hi sālam prahitaḥ tvayā śaraḥ na saṃśayaḥ atra asti vidārayiṣyati . alam vimarśena mama priyam dhruvam kuruṣva rājan pratiśāpitaḥ mayā.. 92..
Shloka 93
यथा हि तेजःसु वरः सदारवि- र्यथा हि शैलो हिमवान् महाद्रिषु । यथा चतुष्पात्सु च केसरी वर- स्तथा नराणामसि विक्रमे वरः॥ ९३॥

PADACHEDA

यथा हि तेजःसु वरः सदा अरविः यथा हि शैलः हिमवान् महा-अद्रिषु । यथा चतुष्पात्सु च केसरी वरः तथा नराणाम् असि विक्रमे वरः॥ ९३॥

TRANSLITERATION

yathā hi tejaḥsu varaḥ sadā araviḥ yathā hi śailaḥ himavān mahā-adriṣu . yathā catuṣpātsu ca kesarī varaḥ tathā narāṇām asi vikrame varaḥ.. 93..
Shloka 94
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे एकादशः सर्गः ॥४-११॥

PADACHEDA

इति आर्षे श्रीमत्-रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धा-काण्डे एकादशः सर्गः ॥४॥

TRANSLITERATION

iti ārṣe śrīmat-rāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye kiṣkindhā-kāṇḍe ekādaśaḥ sargaḥ ..4..

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


Shloka QR Code

🔗

🪔 Powered by Gyaandweep.com

namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 100 Vedic Scriptures and 1000s of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In